Wikipedia

Heidelbergse Kategismus

Die Heidelbergse Kategismus (Latyn: Catechesis Palatina), een van die Drie Formuliere van Eenheid, is 'n Protestante belydenisdokument wat die vorm aanneem van 'n reeks vrae en antwoorde, vir gebruik in die onderrig van Gereformeerde leerstellings. Dit het in 1563 in Heidelberg, Duitsland onstaan met die oorspronklike titel in Latyn Catechesis religionis Christianae quae traditur in ecclesiis & scholis Electoralis Palatinatus[1] (let. Kategismus volgens die Gebruike van die Kerke en Skole van die Keurvorstedom Palts.) Dit is in opdrag van die keurvors Frederik III van die Keurvorstedom Palts opgestel, en word soms as die "Palts Kategismus" verwys. Dit is in baie tale vertaal en word beskou as een van die mees invloedryke van die Gereformeerde Belydenisskrifte.

Uitgawe van 1563.

Geskiedenis

wysig
 
Sagarias Ursinus het 'n sleutelrol gespeel in die skepping van die kategismus

Keurvors Frederik III, heerser van die Keurvorstedom Palts van 1559 tot 1576, het die samestelling van 'n nuwe Kategismus vir sy gebied beveel. Terwyl die inleiding van die kategismus die "gehele teologiese fakulteit hier" (by die Universiteit van Heidelberg) en "al die superintendente en vooraanstaande dienaars van die kerk"[2] erken vir die samestelling van die kategismus, word Sagarias Ursinus (1534-1583) algemeen beskou as die vernaamste outeur van die kategismus. Kaspar Olevianus (1536-1587) is voorheen as 'n medeouteur van die dokument beweer, hoewel hierdie teorie grootliks deur moderne wetenskap verwerp is.[3][4]Johannes Sylvanus, Adam Neuser, Johannes Willing, Thomas Erastus, Michael Diller, Johannes Brunner, Tilemann Mumius, Petrus Macheropoeus, Johannes Eisenmenger, Immanuel Tremellius en Pierre Boquin het waarskynlik op een of ander manier tot die kategismus bygedra.[5]Frederik het self die voorwoord tot die kategismus geskryf[6]en het noukeurig toesig gehou oor die samestelling en publikasie daarvan.

Frederik, wat amptelik Lutheraan was, maar sterk Calvinistiese neigings gehad het, wou die godsdienstige situasie van sy hoogs Lutherse gebied binne die hoofsaaklik Rooms-Katolieke Heilige Romeinse Ryke regstel. Die Konsilie van Trente het pas sy werk voltooi met sy gevolgtrekkings en dekrete teen die Protestantse gelowe, en die Vrede van Augsburg het slegs verdaagsaamheid vir die Lutherane toegestaan binne die ryk waar die heerser Lutheraan was. Een van die oogmerke van die kategismus was om leerstellings van die van die Rooms-Katolieke kerk, asook die Anabaptiste en "streng" Gnesiolutherane soos Tilemann Hesshus (onlangs verhef tot algemene superintendent van die universiteit)[7] en Matthias Flacius, wat weerstand gebied het, teen Frederik se Calvinistiese invloede, veral op die kwessie van die Nagmaal, teë te werk.

Die kategismus het elkeen van sy uitsprake op Bybelse brontekste gebaseer (alhoewel sommige dit as "bewystekste" mag beskou, wat 'n negatiewe konnotasie kan hê), maar die "streng" Lutherane het voortgegaan om dit aan te val, met Hesshus en Flacius wat die aanval gelei het. Frederik het self by die 1566 Dieet van Augsburg die kategismus verdedig as gebaseer op die Skrif eerder as Calvinisme toe hy geroep is om verantwoording te doen vir beskuldigings, ingestel deur Keiser Maximiliaan II, van die skending van die Vrede van Augsburg. Daarna was die kategismus vinnig aanvaar.[7]

Die kategismus is verdeel in twee-en-vyftig afdelings, sodat 'n deel van die kategismus elke Sondag van die jaar in die kerk geleer kon word. 'n Sinode in Heidelberg het die kategismus in 1563 goedgekeur. In Nederland is die kategismus goedgekeur deur die Convent van Wezel (1568), die sinodes van Emden (1571), Dordrecht (1578), Den Haag (1586), asook die Groot Sinode van Dordrecht van 1618-1619, waar dit as een van die Drie Formuliere van Eenheid saam met die Nederlandese Geloofsbelydenis en die Dordtse Leerreëls aanvaar is.[8] Ouderlinge en diakens was verplig om dit te onderskryf en daarby te hou, en predikante moes elke Sondag oor 'n gedeelte van die kategismus preek om sodoende die swak teologiese kennis van die kerklede te verhoog.[8] In baie Gereformeerde strominge wat uit Nederland afkomstig is, word hierdie praktyk steeds voortgesit.

Struktuur

wysig

Die eerste Sondag van die kategismus moet gelees word as 'n samevatting van die kategismus as 'n geheel. Dit illustreer die aard van hierdie werk, wat sowel geestelik as dogmaties of leerstellingsmatig is. Dit bevat ook een van die bekendste vrae in die kategismus:

Jou enigste troos (Sondag 1)

wysig

1 Vraag: Wat is jou enigste troos in lewe en in sterwe?

Antwoord: Dat ek met liggaam en siel in lewe en in sterwe (a) nie aan myself (b) nie, maar aan my getroue Verlosser, Jesus Christus behoort (c). Hy het met sy kosbare bloed vir al my sondes ten volle betaal (d) en my uit alle heerskappy van die duiwel verlos (e). Hy bewaar (f) my op so 'n wyse dat sonder die wil van my hemelse Vader, geen haar van my kop kan val nie (g). Alles moet inderdaad tot my saligheid dien (h). Daarom verseker Hy my ook deur sy Heilige Gees van die ewige lewe (i) en maak Hy my van harte gewillig en bereid om voortaan vir Hom te lewe (k). [9][10]

(a) Rom 14:8. (b) 1 Kor 6:19. (c) 1 Kor 3:22; Tit 2:14: (d) 1 Pet 1:18, 19;1 Joh 1:7; 2:2, 12. (e) Heb 2:14;1 Joh 3:8; Joh 8:34-36. (f) Joh 6:39; 10:28; 2 Tess 3:3; 1 Pet 1:5. (g) Matt 0:30; Luk 21:18. (h) Rom 8:28. (i) 2 Kor 1:22; 5:5; Ef 1:14; Rom 8:16. (k) Rom 8:14;1 Joh 3:3;

2 Vraag: Hoeveel dinge moet jy weet om in hierdie troos salig te kan lewe en sterwe?

Antwoord: Drie dinge (a): Ten eerste, hoe groot my sonde en ellende is (b); ten tweede; hoe ek van al my sonde en ellende verlos word (c) en ten derde hoe ek God vir so 'n verlossing dankbaar moet wees (d).[9][10]

(a) Matt 11:28-30; Ef 5:8. (b) Joh 9:41; Matt 9:12; Rom 3:10;1 Joh 1:9;10. (c) Joh 17:3; Hand 4:12 10:43. (d) Ef 5:10; Ps 50:14; Matt 5:16; 1 Pet 2:12; Rom 6:13; 2 Tim 2:15;

Verder bestaan die huidige vorm van die Heidelbergse Kategismus uit 129 vrae en antwoorde. Hierdie is verdeel in drie hoofdele:

I. Die Eerste Deel: Die ellende van die Mens (Sondae 2-4)

wysig

Hierdie deel bestaan uit Sondag 2, 3 en 4. Dit bespreek:

  • Die sondeval.
  • Die natuurlike toestand van die mens.
  • God se eise aan Hom in Sy wet.

II. Die Tweede Deel: Die Verlossing van die Mens (Sondae 5-31)

wysig

Hierdie deel bestaan uit Sondag 1 tot Sondag 31. Dit bespreek:

  • Die behoefte aan 'n Verlosser.
  • Die belangrikheid van geloof, waarvan die inhoud verduidelik word deur 'n uiteensetting van die 12 Artikels van die Christelike geloof, bekend as die Apostoliese Geloofsbelydenis. Die bespreking van hierdie artikels is verder verdeel in afdelings oor:
    • God die Vader en ons skepping. (Sondae 9-10)
    • God die Seun en ons verlossing. (Sondae 11-19)
    • God die Heilige Gees en ons heiligmaking. (Sondae 20-22)
  • Reverdigmaking.
  • Die Sakramente van Doop en die Nagmaal.
  • En die sleutels van die koninkryk van die hemel: die Prediking van die Evangelie en Kerklike Dissipline.

III. Die Derde Deel: Die Dankbaarheid wat ons aan God vir die Verlossing verskuldig is (Sondae 32-52)

wysig

Hierdie deel bestaan uit Sondag 32 tot Sondag 52. Dit bespreek:

Die Rooms-Katolieke Mis (Sondag 30)

wysig

Die kategismus is mees berug en eksplisiet anti-Rooms-Katoliek en die byvoegings wat in die tweede en derde uitgawes tot Sondag 30 gemaak is oor die "Roomse mis", wat as "afgodery wat vervloek is" veroordeel word. Dit kom as volg in die 1719 weergawe voor:

80 Vraag: Wat is die onderskeid tussen die nagmaal van die Here en die Roomse mis?

Antwoord: Die nagmaal betuig aan ons dat ons volkome vergewing van al ons sondes het, ter wille van die enige offer van Jesus Christus wat Hy self eens en vir altyd aan die kruis volbring het (a), en dat ons deur die Heilige Gees in Christus ingelyf word (b), wat nou na sy menslike natuur in die hemel aan die regterhand van die Vader (c) is en daar deur ons aanbid wil word (d). Die Roomse mis, daarenteen, leer dat die lewendes en die gestorwenes nie deur die lyding van Christus vergewing van sondes het nie, tensy Christus nog daagliks vir hulle deur die priesters geoffer word. Verder dat Christus liggaamlik in die brood en wyn aanwesig is en derhalwe daarin aanbid moet word. Die mis is dus in wese niks anders nie as 'n verloëning van die enige offer en lyding van Jesus Christus en 'n afgodery wat vervloek is (e).[9][10]

(a) Heb 10:10, 12; 7:26, 27; 9:12, 25; Joh 19:30; Matt 26:28; Luk 22:19. (b) 1 Kor 10:16, 17; 6:17. (c) Joh 20:17; Kol 3:1; Heb 1:3; 8:1. (d) Matt 6:20, 21; Joh 4:21; Luk 24:52; Hand 7:55; Kol 3:1; Fil 3:20; 1 Tess 1:10. (e) Heb 9:26;10:12, 14.

Na die Paltse Opvolgingsoorlog, of Negejaar Oorlog, was Heidelberg en die Palts weer in 'n onstabiele politieke situasie met sektariese gevegslinies. In 1719 is 'n uitgawe van die kategismus in die Palts gepubliser wat Sondag 30 ingesluit het. Die Katolieke reaksie was so sterk dat die kategismus deur Karel III Filippus, Keurvors van die Keurvorstedom Palts, verbied is. Dit het 'n reaksie van die Gereformeerde lande uitgelok, wat gelei het tot die omkeer van die verbod.[11]

In sommige Gereformeerde strominge is V&A 80 tussen hakkies geplaas wat dui daarop dat dit nie akkuraat die amptelike leerstelling en praktyk van die huidige Rooms-Katolieke Kerk weerspieël nie,[12]en/of as nie deel van die oorspronklike kategismus aangeteken.[13]

Gebruik in verskeie strominge en tradisies

wysig
 
Seël van die Duitse Federale Poskantoor (1963): 400 jaar herdenking van die Heidelbergse Kategismus

Die invloed van die Heidelbergse Kategismus het gestrek na die Westminster Assembly (of Synode van Westminster) wat dit gedeeltelik as die basis vir die Korter Westminster Kategismus gebruik het.[14]

Die Heidelbergse Kategismus is een van die Drie Formuliere van Eenheid wat die leerstellige grondslag van die oorspronklike Gereformeerde kerke in Nederland vorm, en word ook deur die Nederlandse Calvinistiese kerke wat uit daardie kerke onstaan het tydens en sedert die 19de eeu, as sulks erken. Vandag nog word dit as leerboek vir jong gelowiges van die Drie Susterskerke gebruik en word dit van ampsdraers vereis om die leer daarvan te onderskryf en te leer aan hul gemeentes.

In 1963 is die 400 jaar herdenking van die Heidelbergse kategismus in Duitsland en ander lande gevier.

Verskeie Protestante strominge in Noord-Amerika, Europe en Afrika erken amptelik die Kategismus.

Kyk ook

wysig

Verwysings

wysig
  1. ↑ Catechesis Religionis Christianae, Qvae Traditvr In Ecclesiis Et Scholis Palatinatvs Afgehaal 16 Desember, 2023.
  2. ↑ Emil Sehling, ed., Die evangelischen Kirchenordnungen des XVI. Jahrhunderts, Band 14, Kurpfalz (Tübingen: J. C. B. Mohr (Paul Siebeck), 1969), 343: "Und demnach mit rhat und zuthun unserer gantzen theologischen facultet allhie, auch allen superintendenten und fürnemsten kirchendienern einen summarischen underricht oder catechismum unserer christlichen religion auß dem wort Gottes beides, in deutscher und lateinisher sprach, verfassen und stellen lassen, damit fürbaß nicht allein die jugendt in kirchen und schulen in solcher christlicher lehre gottseliglichen underwiesen und darzu einhelliglichen angehalten, sonder auch die prediger und schulmeister selbs ein gewisse und bestendige form und maß haben mögen, wie sie sich in underweisung der jugendt verhalten sollen und nicht ires gefallens tegliche enderungen fürnemen oder widerwertige lehre einfüren."
  3. ↑ Lyle Bierma, "The Purpose and Authorship of the Heidelberg Catechism," in An Introduction to the Heidelberg Catechism: Sources, History, and Theology (Grand Rapids, Michigan, United States: Baker, 2005), p. 67.
  4. ↑ Goeters, J.F. Gerhard (2006), "Zur Geschichte des Katechismus", Heidelberger Katechismus: Revidierte Ausgabe 1997 (3rd ed.), Neukirchen-Vluyn: Neukirchener Verlag, p. 89.
  5. ↑ "History", Heidelberg catechism.
  6. ↑ "Preface", Heidelberg catechism, Amazon.
  7. ↑ 7,0 7,1 Chisholm, Hugh, ed. (1911). "Heidelberg Catechism, The" . Encyclopædia Britannica. Vol. 13 (11th ed.). Cambridge University Press. p. 211.
  8. ↑ 8,0 8,1 "Historical Background", Heidelberg Catechism, FRC, uit die oorspronklike geargiveer op 2008-05-12, afgehaal Oktober 30, 2023.
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 Die Heidelbergse Kategismus, Heidelberg Catechism.
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 Heidelbergse Kategismus
  11. ↑ Thompson, Andrew C. (2006). Britain, Hanover and the Protestant Interest, 1688–1756. ISBN 9781843832416.
  12. ↑ Heidelberg Catechism Christian Reformed Church in North America. Afgehaal Oktober 30, 2023
  13. ↑ "CRC Releases Final Report on Catholic Eucharist". Christian Reformed Church in North America. 25 Februarie 2008. Afgehaal Oktober 30, 2023.
  14. ↑ Rines, George Edwin, ed. (1920). "Heidelberg Catechism" . Encyclopedia Americana.


Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Heidelbergse_Kategismus&oldid=2643312"