Vanuatu
Vanuatu (Engels: [ˌvɑːnuˈɑːtu], vah-noo-AH-too, of [vænˈwɑːtu], van-WAH-too; Bislama en Frans: [vanuatu]), amptelik die Republiek Vanuatu (Bislama: Ripablik blong Vanuatu; Engels: Republic of Vanuatu; Frans: République de Vanuatu), is 'n eilandstaat in die Stille Oseaan en Oseanië. Dit beslaan 'n oppervlakte van 12 189 km² en het 'n bevolking van 318 007 in 2024 gehad.[4] Vanuatu is in die ooste van Australië, in die suidooste van die Salomonseilande, in die weste van Fidji en in die noordooste van Nieu-Kaledonië geleë. Die hoofstad en grootste stad is Port Vila. Vanuatu is 'n onafhanklike republiek binne die Britse Statebond met 'n president as staatshoof.
| |||||
| Nasionale leuse: Long God yumi stanap[1][2][3] (Bislama) With God we stand (Engels) Nous nous tenons devant Dieu (Frans) (Afrikaans: "In God staan ons") | |||||
| Volkslied: Yumi, Yumi, Yumi (Bislama vir: "Ons, Ons, Ons") | |||||
.svg)
| |||||
| Hoofstad | Port Vila | ||||
| Grootste stad | Port Vila | ||||
| Amptelike tale | Bislama, Engels en Frans | ||||
| Regering | Unitêre parlementêre grondwetlike republiek Nikenike Vurobaravu Jotham Napat | ||||
| Onafhanklikheid | 30 Julie 1980 30 Julie 1980 | ||||
| Oppervlakte - Totaal - Water (%) |
12 189[4] km2 (162ste) 4 706 myl2 feitlik geen | ||||
| Bevolking - 2024-skatting - 2020-sensus - Digtheid |
318 007[4] (179ste) 300 019[5] 26,1 / km2 (188ste) 67,6 / myl2 | ||||
| BBP (KKP) - Totaal - Per capita |
2025-skatting | ||||
| BBP (nominaal) - Totaal - Per capita |
2025-skatting | ||||
| MOI (2022) |  0,614[7] (140ste) – medium
| ||||
| Gini (2019) | 32,3[8] – medium | ||||
| Geldeenheid | Vatu (VUV)
| ||||
| Tydsone - Somertyd |
VUT (UTC+11) nie toegepas nie (UTC+11) | ||||
| Internet-TLD | .vu | ||||
| Skakelkode | +678 | ||||
Vanuatu was bevolk deur Melanesiërs. Vanuatu (van-WAH-toe) beteken "ons land" en die plaaslike mense noem hulself die "Ni-Vanuatu". Voor hul onafhanklikheid in 1980 van die Verenigde Koninkryk en Frankryk was hierdie groep van 83 eilande bekend as die Nuwe Hebride – 'n naam wat deur kommandeur James Cook gegee is na aanleiding van die Hebride in Skotland. In 1606 het die eerste Europeërs onder leiding van die Portugese ontdekkingsreisiger Fernandes de Queirós die grootste eiland van die argipel bereik. Nadat die krone van Portugal en Spanje verenig is, het Queirós die argipel vir Spanje as deel van Spaans-Oos-Indië opgeëis en dit La Austrialia del Espíritu Santo genoem.
Alhoewel Vanuatu se ampstale Engels, Frans en Bislama is, word daar 105 ander tradisionele tale dwarsoor die eilande gepraat. Daar is 'n aktiewe vulkaan genaamd Azur op die suidelike eiland Tanna geleë en die eiland Ambrym het ook aktiewe vulkane.
Etimologie
wysigVanuatu se naam is afgelei van die woord vanua ("land" of "tuis")[9] wat in verskeie Austronesiese tale voorkom en op sy beurt afgelei is van die Proto-Austronesiese banua en die woord tu ("om te staan").[10] Saam verwys albei woorde na die onafhanklike status van die nuwe land.[11]
Verwysings
wysig- ↑ (en) Harrison Selmen (17 Julie 2011). "Santo chiefs concerned over slow pace of development in Sanma". Vanuatu Daily Post. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 25 Januarie 2012. Besoek op 25 Januarie 2012.
- ↑ (en) John Lynch, Fa'afo Pat, red. (1993). Proceedings of the first International Conference on Oceanic Linguistics. Australian National University. p. 319.
- ↑ (en) G. W. Trompf (1987). The Gospel Is Not Western: Black Theologies from the Southwest Pacific. Orbis Books. p. 184.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 (en) "Vanuatu". Central Intelligence Agency. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 9 Januarie 2021. Besoek op 20 Februarie 2025.
- ↑ (en) "2020 National Population and Housing Census – Basic Tables Report, Volume 1, Version 2" (PDF). Regering van Vanuatu. 17 November 2021. Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 5 September 2023. Besoek op 5 September 2023.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 (en) "Vanuatu". Internasionale Monetêre Fonds. Oktober 2024. Besoek op 20 Februarie 2025.
- ↑ (en) "Human Development Report 2023/2024" (PDF). United Nations Development Programme. 13 Maart 2024. Besoek op 20 Februarie 2025.
- ↑ (en) "Gini Index – Vanuatu". Wêreldbank. Besoek op 20 Februarie 2025.
- ↑ (en) Sabine C. Hess (2009). Person and Place: Ideas, Ideals and the Practice of Sociality on Vanua Lava, Vanuatu. Berghahn. p. 115. ISBN 978-1-84545-599-6.
- ↑ (en) "Entry *tuqu". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 24 Oktober 2020. Besoek op 24 Oktober 2020.
- ↑ (en) Terry Crowley (2004). Bislama reference grammar. UP Hawaii. p. 3. ISBN 978-0-8248-2880-6.
Bronnelys
wysig- Algemeen
- (en) "Vanuatu". Encyclopædia Britannica. Besoek op 20 Februarie 2025.
- (en) "Vanuatu". Central Intelligence Agency. Besoek op 20 Februarie 2025.
Eksterne skakels
wysig
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Vanuatu.- (en) Toerisme-inligting oor Vanuatu op Wikivoyage
- (bi) (en) (fr) Amptelike webwerf van Vanuatu se regering
