William Gill
Dr. William Gill (Engeland, 1795 – Somerset-Oos, Kaapkolonie, 14 September 1863) was ’n medikus en kultuurleier wie se erflating die oprigting van Gill-kollege op Somerset-Oos moontlik gemaak het.
Gill was die seun van 'n Anglikaanse predikant, eerw. George Gill van Market Harborough, Leicestershire. Nadat hy die skool op 19 Junie 1810 verlaat het, deurloop hy 'n vyfjarige vakleerlingskap in die medisyne onder Thomas Peck van Wellingborough, Northamptonshire, waarvoor sy vader volgens kontrak 'n bedrag van £105 betaal het. Gill sit sy mediese studie aan die Universiteit van Glasgow voort en kwalifiseer in 1817 as geneesheer en chirurg aan die Royal College of Surgeons in Londen. Voordat hy begin praktiseer, deurreis hy Europa en studeer verder in die plantkunde, 'n belangstelling wat hy tot aan die einde van sy lewe behou.
Hy keer na Engeland terug, maar sy swerwersdrang dryf hom na Suid-Afrika, waar hy op 24 Junie 1818 aan boord van die Venus in Kaapstad aankom. In Augustus 1818 kry hy 'n lisensie om in die Kaapkolonie te praktiseer, en begin as distriksgeneesheer op Caledon. Op 1 September 1822 vestig hy hom in die Swartland (Malmesbury), waar hy hoog aangeprys word vir die ywer waarmee hy 'n maagkoorsepidemie bestry. Ná 'n aantal jare in die Swartland koop Gill vir hom 'n wa, gewere en proviand en trek, vergesel van twee diensbodes, in 'n noordwestelike rigting oor die Oranjerivier om te jag en plante te versamel en te bestudeer. Hy bereik Kuruman en ontmoet A.G. Bain aan die Moloporivier, maar nadat een van sy waens deur 'n brand en 'n ander deur olifante verniel is, keer hy na Kaapstad terug.
Danksy sy vriendskap met eerw. George Thom en die hulp van dr. James Barry word Gill in Julie 1829 deur lord Charles Somerset as opvolger van dr. Younger (distriksgeneesheer van Somerset-Oos) aangestel. Gedurende sy verblyf van 24 jaar aldaar is hy geliefd onder die hele gemeenskap. Onder sy talle vriende tel ook Robert Hart van Glen Avon, Philip Marillier en verskeie predikante.
Gill was 'n medestigter van die Somerset East Reading Society en as lid van die plaaslike skoolbestuur help hy met die werwing van Joseph Reid, een van die twaalf onderwysers wat deur James Rose-Innes van Skotland ingevoer is, as hoof van die skool. Nadat Gill op Somerset-Oos begin praktiseer het, laat vaar hy sy plantkundige studie, maar bly steeds 'n versamelaar van seldsame orgideë. As dokter was Gill te goedhartig en vrygewig om ryk te word. Hy begin 'n trop merinoskape teel en koop mettertyd 'n plaas naby Cookhouse.
Die onderwysgeriewe op Somerset-Oos het later aansienlik baat gevind by sy florerende boerdery op hierdie plaas. Op 68 sterf hy aan watersug in sy huis in Pauletstraat en word, deur vele betreur, in die ou begraafplaas van Somer-set-Oos begrawe. In Januarie 1916 is sy stoflike oorskot voor Gill-kollege herbegrawe.
As persoon wat die opvoeding steeds op sy hart gedra het, het Gill £23 000 in sy testament nagelaat vir die oprigting en instandhouding van 'n inrigting vir hoër onderwys in die Oostelike Provinsie. Die hoeksteen van Gill-kollege, ontwerp deur die Kaapse argitek en siviele ingenieur James Bisset, is op 1 April 1867 en in 1923 is 'n monument naby sy graf opgerig. Gill was 'n toegewyde dokter, 'n vriend van almal en oorvrygewig. Hy was 'n liefhebber van die natuur en die eenvoudige dinge in die lewe en sal altyd as 'n milde weldoener onthou word. Hy was nooit getroud nie.
Bronne
wysig- (af) Beyers, C.J. 1977. Suid-Afrikaanse Biografiese Woordeboek Deel III. Kaapstad: Tafelberg-Uitgewers.