Wikipedia

Afrikaanse Taalraad

Die Afrikaanse Taalraad (ATR) is 'n nieregeringsorganisasie wat Afrikaans en die regte van sy sprekers binne 'n meertalige konteks bevorder.[1] Dit gee erkenning aan die gedeelde onstaansgeskiedenis van Afrikaans asook die volle diversiteit van die taal: van Algemene Afrikaans (Standaardafrikaans) deur tot Gariepafrikaans, Oosgrensafrikaans, Kaaps en nog meer. Die Taalraad funksioneer voorts as 'n konfederale liggaam met meer as 35 taal- en kultuurorganisasies in Suid-Afrika, Namibië en Nederland as lede. Die organisasie het ook 'n samewerkingsooreenkoms met die Nederlandse Taalunie.

Ontstaan

wysig

Die Afrikaanse Taalraad (ATR) is ná 'n intensiewe, inklusiewe en veral raadplegende proses van vyf jaar (2003-2008) op 24 Mei 2008 te Wellington gestig: ’n proses wat deur die Nasionale Taalliggaam vir Afrikaans (NTLA) geïnisieer is. Meer as 100 verteenwoordigers van 40 organisasies landswyd het die stigtingsbyeenkoms bygewoon. Die Taalraad se stigting ingevolge artikel 185 van die Grondwet, het ook 'n skakel geskep met die Kommissie vir die Bevordering en Beskerming van die Regte van Kultuur-, Geloofs- en Taalgemeenskappe (KGT-kommissie).

Hiermee wou die stigters die verdeeldheid tussen Afrikaanssprekendes aanspreek en nuwe momentum vir Afrikaans skep. Prominente Afrikaanse rolspelers wat aan die raadplegende proses deelgeneem het, sluit in: Wannie Carstens, Christa van Louw, Karel Prinsloo, Jacques van der Elst, Hennie de Wet, Louise Combrink, Kallie Kriel, Gerrit Brand, Christo van de Rheede, Danny Titus, Hendrik Theys, Neville Alexander en talle ander.

Visie en missie

wysig

Die Taalraad se visie is 'n veeltalige Suid-Afrika waarin Afrikaans as inheemse taal, naas ander inheemse tale, as hoëfunksietaal en taal van bemagtiging in die breë gemeenskap gehandhaaf en bevorder word. Sy missie is die bevordering van Afrikaans en die belange van sy sprekers deur te steun op die beskerming wat die Grondwet van Suid-Afrika bied vir kultuur-, godsdiens- en taalregte van die breë gemeenskap.

Belangrike funksies van die Afrikaanse Taalraad sluit in optrede as:

  • konfederale liggaam vir outonome Afrikaanse taal- en kultuurorganisasies wat kragtens artikel 185 van die Grondwet van Suid-Afrika as spreekbuis in belang van Afrikaans en sy sprekers kan optree;
  • inisiërende, koördinerende en netwerkskeppende fasiliteerder wat sinergie en die doeltreffende aanwending van die infrastruktuur, spesialisfunksies en hulpbronne van lidorganisasies ter ondersteuning van Afrikaans op verskeie lewensterreine bevorder;
  • fasiliteerder van gekoördineerde ondersoeke, nasionale berade en navorsing wat daarop mik om geleenthede en geïntegreerde strategieë ter bevordering van Afrikaans te ontwikkel; en
  • verteenwoordigende liggaam wat met owerhede skakel.

Fokusgebiede

wysig

Die ATR ondersteun Afrikaans in 'n aantal werksgebiede of domeine wat in noue verband met mekaar staan, naamlik:

Afrikaans in die gesin en gemeenskap

wysig

Die klem word hier geplaas op die oordrag van Afrikaans tussen die generasies as ’n voorvereiste vir die vitaliteit van Afrikaans. Aandag word ook geskenk aan die terugeis van mense se moedertaal waar hulle dit verloor het en die goeie bestuur van taal in gemeenskapsinstellings soos kerke en moskees. Tweede- en derdetaalsprekers van Afrikaans word as belangrike bydraers tot taalvitaliteit en die voortgesette groei van Afrikaans beskou. Die Taalraad lê derhalwe veral klem op kommunikasie met jong ouers oor strategies belangrike temas soos:

  • Die diverse herkoms van Afrikaans;
  • Afrikaans as diverse erfenistaal en die eenheid van sy variëteite;
  • Die ekonomiese waarde van Afrikaans en meertaligheid – ook internasionaal;
  • Die bestuur van meertaligheid in die gesin en ook in die breë familie, gemeenskapsorganisasies en skole; en
  • Die verbetering van Afrikaanse taalvaardighede.

Afrikaansmediumonderrig op skoolvlak

wysig

Die Taalraad bevorder veral Afrikaansmediumonderrig op gemeenskapsvlak en beskou bemagtiging deur Afrikaans as die basis vir kwaliteitonderrig en prestasie. 'n Toevoegende benadering verseker die gebruik van Afrikaans se variëteite om “Skoolafrikaans” onder die knie te kry en om Engels deur Afrikaans te bemeester. Die Taalraad bevorder dus ook die insluiting van taalvariasie in die formele kurrikulum om toegang tot Afrikaanse skole en inklusiwiteit te verbeter.

Afrikaans op universiteitsvlak

wysig

Die Taalraad is veral besorg oor die druk waaronder Afrikaans op tersiêre vlak verkeer. Intervensies word gemaak om die nodelose afskaling van Afrikaans aan sekere instellings te probeer verhinder, dikwels in samewerking met lidorganisasies, veral die Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns. Die Taalraad ondersteun die vooruitbeplanning vir Afrikaans as akademiese taal en Afrikaans as vak, die uitbou van Afrikaanse privaatuniversiteite, asook die ontwikkeling van bande met Nederlandse universiteite.

Afrikaans vir versoening

wysig

Versoening tussen Afrikaanssprekendes is 'n voorvereiste vir samewerking oor taalkwessies. Om dié rede bevorder die Taalraad gereeld gesprekke oor die taal se herkoms en sy sprekers asook skakeling tussen hulle. Die Taalraad bou ook voortdurend aan sy skakels op gemeenskapsvlak om die gesprekke sodoende al verder uit te brei.

Dieselfde geld vir versoening tussen Afrikaanssprekendes en die sprekers van die ander inheemse tale van die land en die Taalraad doen baie om onkunde en persepsies oor Afrikaans en Afrikaanssprekendes aan te spreek. ’n Alliansie van inheemse tale is nodig om ’n waarlik meertalige bestel te verseker. Dit is belangrik dat Afrikaans deel van hierdie gesprek bly, en ondersteuning bied waar nodig. Om dié rede is die Taalraad dan ook betrokke by die Indigenous Languages Action Forum (ILAF), wat die inheemse tale van die land bevorder, en die Pan-Suid-Afrikaanse Taalraad (PanSAT), wat veronderstel is om meertaligheid en taalregte te bevorder.

Skakeling met die owerhede

wysig

Die Taalraad verteenwoordig Afrikaanssprekendes in kontekste waarin daar geskakel moet word met owerhede. Oor die algemeen mik die Taalraad daarop om diskoerse op beleidsvlak ten gunste van Afrikaans en meertaligheid te stuur. ’n Voorbeeld hiervan is ’n wye petisie oor die inheemse status van Afrikaans en die Khoi- en Santale wat aan President Cyril Ramaphosa voorgelê is. Dit kom nadat die minister vir hoër onderwys, minister Blade Nzimande, beweer het dié tale is nie inheems nie.

Afrikaanse navorsing

wysig

Die Taalraad se standpunt is dat taalbeleid en -beplanning op goeie navorsing gebou moet word. Daarom bevorder en fasiliteer die Taalraad navorsingsinisiatiewe wat onder meer die volgende insluit:

  • Die bevordering van die gebruik van variëteite in die klaskamer en in kurrikula;
  • Die gebruik en gebruiksimplikasies van meertaligheid op skoolvlak, in tersiêre onderrig en in die werksplek;
  • Die bestudering van Afrikaans se ekonomiese funksies;
  • Die bestudering en bevordering van Afrikaans se sosiale en kulturele funksies.
wysig

Die Taalraad het sy ontstaan te danke aan 'n grondige bestekopname (gebaseer op die erkende navorsingsmetodologie) oor die stand van Afrikaans op daardie tydstip (2003-2004). Die uitkomste van die navorsing is gebruik om die bestuur van die wordende Taalraad te begelei op die pad wat dit moes loop om te kom waar dit vandag is. Die Taalraad ontwikkel daarom in aansluiting hierby tans opnuut 'n navorsingsprogram om feitegebaseerde beleidsbesluitneming te bevorder en om oorwoë implementeringstrategieë rakende aksies vir Afrikaans te ontwikkel. Daar word toenemend ook op die behoud, verdere ontwikkeling en inklusiwiteit van Afrikaans se infrastruktuur gefokus en dit is belangrik dat stappe en aktiwiteite in hierdie verband stewig ondersteun moet word deur die uitkomste van doelgerigte en beplande navorsing oor 'n groot verskeidenheid kwessies. Die Taalraad verwelkom dus nuwe navorsingsinisiatiewe en samewerkingsgeleenthede.

Personeel en genote

wysig
Uitvoerende hoof Dr. Conrad Steenkamp
Sekretaris Marekyn Kruger-Evert
Suidelike projekbestuurder Ria Olivier
Noordelike projekbestuurder Merlyn van der Rheede
Navorsingskoördineerder Roné Wierenga
Navorsingsgenoot Prof. Wannie Carstens
Navorsingsgenoot Prof. Nico Botha
Navorsingsgenoot Drs. Hendrik Theys

Voorsitters en ondervoorsitters

wysig
Voorsitter Dr. Annelise de Vries 2020-
Ondervoorsitter Michael Jonas 2020-
Voorsitter Japie Gouws 2019-2020
Ondervoorsitter Michael Jonas 2019-2020
Voorsitter Prof. Anne-Marie Beukes 2014-2019
Ondervoorsitter Dr. Hendrik Theys 2014-2019
Voorsitter Prof. Michael le Cordeur 2011-2014
Ondervoorsitter Prof. Anne-Marie Beukes 2011-2014
Voorsitter Prof. Wannie Carstens 2008-2011
Ondervoorsitter Prof. Michael le Cordeur 2008-2011

Lidorganisasies en individuele lede

wysig

Organisasies

wysig

Individuele lede

wysig
  • Dr. Chrisna Beuke-Muir
  • Prof. Michael le Cordeur
  • Prof. Wannie Carstens
  • Dr. Hendrik Theys
  • Japie Gouws
  • Cerneels Lourens
  • Mandie Ehlers

Kokertoekennings

wysig

Die belangrikste maatstaf vir nominasies is betrokkenheid by Afrikaans en die Afrikaanse taalgemeenskap. Daar word gepoog om die net wyd te gooi en bydraes op gemeenskapsvlak in te sluit. Die Taalraad se Kokertoekennings word jaarliks in drie kategorieë toegeken:

Kategorie 1: Kokers vir besondere prestasie

wysig

Kokers word toegeken aan mense wat ’n wesentlike bydrae gemaak het tot een of meer van die onderstaande subkategorieë:

  • Bevordering van Afrikaans
  • Beskerming van Afrikaans
  • Bemagtiging van Afrikaanssprekendes

Jy kan een persoon vir al drie subkategorieë nomineer of drie afsonderlike mense – een in elke subkategorie. Een kandidaat kan egter nie in meer as een kategorie wen nie.

Kategorie 2: Spesiale Kokers vir ’n lewenslange bydrae tot Afrikaans

wysig

Hierdie kategorie is gemik op afgetredenes of mense aan die einde van hulle loopbaan. Jy kan een of twee kandidate in hierdie kategorie nomineer.

Kategorie 3: Jeugtoekennings

wysig

Hierdie aansporingsprys is gemik op jong mense wat Afrikaans op nuwe maniere inspan en geesdrif vir die taal onder ander jeugdiges kweek. Jy kan een of twee kandidate in hierdie kategorie nomineer. Ons gee drie toekennings aan mense wat 35 jaar of jonger is.

Kokerwenners

wysig
Caption text
Datum Kategorie Wenner
2020 Bemagtiging deur Afrikaans Johan Blaauw (NWU)
2020 Bevordering van Afrikaans Prof. Ena Jansen (Universitiet Amsterdam, voormalige hoogleraar Afrikaans in Nederland)
2020 Beskerming van Afrikaans Dr. Danny Titus (postuum)
2020 Spesiale Kokertoekenning Prof. Ernst Kotzé (NMU)
2020 Spesiale Kokertoekenning Shafick April (postuum)
2020 Jeugtoekenning Zebulon Kochk
2020 Jeugtoekenning Zalman S. Davis
2020 Jeugtoekenning Constance Thomas
2019 Bemagtiging deur Afrikaans Shamiega Chaudhari
2019 Bevordering van Afrikaans Ingrid Glorie
2019 Beskerming van Afrikaans Prof. Frank Hendricks (UWK)
2019 Spesiale Kokertoekenning Prof. Marinus Wiechers (postuum)
2019 Spesiale Kokertoekenning Renaldo Schwarp
2019 Jeugtoekenning Reis Afrikaans: Lara Erasmus en Jolene Potgieter
2019 Jeugtoekenning William Sezoe
2018 Bemagtiging deur Afrikaans Vader Vernon Macaskill-Meyer (Katolieke Kerk)
2018 Bevordering van Afrikaans Heindrich Wyngaard (TV-aanbieder)
2018 Beskerming van Afrikaans Prof. Ina Wolfaardt-Gräbe (Tydskrif vir Geesteswetenskappe)
2018 Spesiale Kokertoekenning Sakkie Kotzé (ATKV)
2018 Spesiale Kokertoekenning Yoma (Claudia Witbooi) – kletsrymer
2018 Jeugtoekenning Nico Scheepers (dramaturg en regisseur)
2018 Jeugtoekenning Sonia Elie (Boekfeetjie, Eldoradopark)
2017 Bemagtiging deur Afrikaans Suzie Matlhola (ATKV, Soweto)
2017 Bevordering van Afrikaans Diana Robertson (Eldorado Park)
2017 Beskerming van Afrikaans Werner Human (Afriforum)
2017 Spesiale Kokertoekenning Dr. Sandra Prinsloo (aktrise)
2017 Spesiale Kokertoekenning Shaleen Surtie-Richards (aktrise)
2017 Erepenning Mercy Kannemeyer (US)
2017 Erepenning Sue Pyler (RSG)
2017 Erepenning Marelize Swanepoel (Afrikaans-ambassadeur)
2016 Bemagtiging deur Afrikaans John Nicholson (Lavender Hill)
2016 Bevordering van Afrikaans Magdaleen Kruger (RSG)
2016 Beskerming van Afrikaans Kaptein John Macnab (Rehoboth Bastergemeente)
2016 Spesiale Kokertoekenning Prof. Jacques van der Elst (SAAWK)
2016 Erepenning Refentse Morake (sanger)
2016 Erepenning Gerswin Cupido (SBA)
2016 Erepenning Daniëlla van Heerden (eNuus)
2015 Bemagtiging deur Afrikaans Elias Nel (ATKV – rieldansprojek)
2015 Bevordering van Afrikaans Prof. Andreas van Wyk (Het Jan Marais Nationale Fonds)
2015 Beskerming van Afrikaans Dr. Danie Cronje (Dagbreektrust)
2015 Verdienstelikheidsmedalje Tanita da Silva (HS George)
2015 Verdienstelikheidsmedalje Herman van der Westhuizen (HS Bellville)
2014 Bemagtiging deur Afrikaans Dr. Marlene le Roux (Kunstekaap)
2014 Bevordering van Afrikaans Prof. Wannie Carstens (NWU)
2014 Beskerming van Afrikaans Prof. Susan Smith (Fort Hare)
2014 Verdienstelikheidsmedalje Christina Mashobane (ATKV)
2013 Bemagtiging deur Afrikaans Ton Vosloo (Naspers)
2013 Bevordering van Afrikaans Prof. Adam Small (akademikus en skrywer)
2013 Beskerming van Afrikaans Cerneels Lourens (VRA)
2013 Erepenning Madoda Bonfa Dlamini (skoolhoof Dundee)

Sien ook

wysig

Publikasies

wysig
  • Le Cordeur, M.L.A.; R. Olivier, D. Prinsloo & J. van der Elst (redaksionele komitee) 2012. 16 Junie 1976. 35 jaar later. Jeugberaad aangebied deur die Afrikaanse Taalraad as deel van die US Woordfees 11 en 12 Maart 2011. Pretoria: SA Akademie vir Wetenskap en Kuns.
  • Prinsloo, K. (red.). 2004. Verslag van 'n taaloudit oor Afrikaanse taalprojekte, verenigings en energieë, 2004. Verslag gereproduseer deur Rapport en versprei tydens die Afrikaanse Taalberaad in Stellenbosch, 25-27 Aug..
  • Prinsloo, K. (red.) 2006. Op pad na 'n Taalstrategie vir Afrikaans. Verslag gereproduseer deur Content Solutions en versprei deur die SA Akademie vir Wetenskap en Kuns, Maart 2006.
  • Prinsloo, K. 2006. Towards a language strategy for Afrikaans: the process before, during and after the Afrikaans Language Indaba of 2004 in Stellenbosch. In Webb, Vic & Theodorus du Plessis (eds.) 2006.
  • Prinsloo, K. (red.) 2007. Opname oor Afrikaanse projekte en aktiwiteite op 'n plaaslike munisipale vlak in Suid-Afrika, 2006. Ongepubliseerde navorsingsverslag versprei by die Tweede Afrikaanse Taalberaad, gehou in Pretoria op 23 en 24 Februarie 2007.
  • Prinsloo, K. (red.) 200a. Die Afrikaanse “ons’’ en die nodigheid van 'n Afrikaanse Taalraad. Verslag gereproduseer deur CRINK en versprei deur die S.A. Akademie vir Wetenskap en Kuns, April 2008.
  • Prinsloo, K. (red.) 2008. Die Afrikaanse Taalraad kom tot stand. Verslag gereproduseer deur CRINK en versprei deur die S.A. Akademie vir Wetenskap en Kuns, Nov. 2008.
  • Prinsloo, K. & Schoeman, K. (reds.) 2010 Die gebruik van Afrikaans in kerklike gemeentes in Suid-Afrika: ‘n verkennende ondersoek.
  • Van der Elst, J. & Prinsloo, D. (reds.). 2010. Afrikaans + Onderwys = Uitnemendheid.
  • Afrikaanse Taalraad. 2018. Die eerste dekade (bundel met bydraes deur verskeie skrywers).

Bronne

wysig

Verwysings

wysig
  1. ↑ "argiefkopie". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 15 Februarie 2022. Besoek op 15 Februarie 2022.

Eksterne skakels

wysig
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Afrikaanse_Taalraad&oldid=2720012"