Anna Böeseken
Dr. Anna Jacoba Böeseken (Pretoria, 23 Oktober 1905 – Kaapstad, 28 Junie 1997) was 'n kenner van die geskiedenis van die Nederlandse bewind aan die Kaap die Goeie Hoop en skryfster oor die onderwerp in Afrikaans, Nederlands en Engels. Sy is as een van Suid-Afrika se voorste navorsers en geskiedskrywers bestempel. Van 1955 tot 1970 het sy by die Suid-Afrikaanse Argief in Kaapstad gewerk.
Dr. A.J. Böeseken | |
|---|---|
 | |
| Gebore | Anna Jacoba Böeseken 23 Oktober 1905, Pretoria |
| Sterf | 28 Junie 1997, Kaapstad |
| Titel | Historikus, skrywer |
| Eggenoot | Geen |
| Kinders | Geen |
Afkoms en opleiding
wysig
Anna Jacoba Böeseken is in Pretoria gebore as enigste kind van die Nederlandse immigrante-egpaar Adriaan Cornelis Boëseken (1871–1942) en Jantina Eelbrendina de Cock (1866–1955). Haar vader het in 1896 volle burgerregte in Transvaal ontvang en gehelp om die Republiek te verdedig. Hy was vanaf 1901 'n krysgevangene in Trichinopoly (nou Tiruchirappalli). Later was hy bestuurder van die Nederlandse Bank (Nedbank) se Bloemfonteinse tak en toe in Kaapstad. Anna is op 28 Junie 1997 in die ouderdom van 91 jaar in Oranjezicht in Kaapstad oorlede. Haar moeder, Jantina, was 'n dogter van prof. Helenius de Cock van die Gereformeerde teologiese skool in Kampen, en kleindogter van ds. Hendrik de Cock, die vader van die Afskeiding van 1834. Die Böesekens was dan ook sedert hul verhuising na die Kaap in 1923 getroue en meelewende lidmate van die Gereformeerde kerk Kaapstad, wat in daardie jaar gestig is, en so ook dr. Böeseken 'n volle 74 jaar lank tot haar dood in 1997. In 1973 het sy 'n oorsig oor die stigting en beginjare van die gemeente geskryf vir sy 50-jarige gedenkboek, Die Gereformeerde kerk Kaapstad 1923–1973. In haar ongepubliseerde en onvoltooide outobiografie Van jeugtyd en verlede (1986) skyf dr. Böeseken: "In 'die klein Gereformeerde kerk Kaapstad' het ons nie elke Sondag 'n predikant gehad nie. Moeder het my toegelaat om na ander predikante te gaan luister: the Rev. Ramsden Balmforth en the Rev. Rennallog (Congregational Church). Albei het invloed op my ontwikkeling gehad. Ná my matriekjaar het ek geloofsbelydenis in die Gereformeerde Kerke gedoen (1925). Hiertoe het 'n lang gesprek met my vorige mentor ds. Izak Krüger van Bloemfontein, die deurslag gegee. Dit was geen ondeurdagte gewoontegebaar nie, maar 'n daad van dankbaarheid teenoor my ouers sowel as teenoor my Skepper. In 1986 het ons een Sondag in die Hofstraatkerk Ps. 71 vers 10 gesing. Die laaste drie reëls het my getref: Ek meld van jeugtyd en verlede / hoe U my, onervare, / gelei het al my jare ... Waarom sou ek nie vir my eie plesier terugkyk op my verlede nie? Ek so het ek op 15 April 1986 begin tik." Van jeugtyd en verlede was die inspirasie om haar outobiografie te begin skryf en vir die titel daarvan.[1]
Böeseken het grootgeword in die Vrystaat, haar B.Ed. aan die Universiteit van Kaapstad behaal en was onderwyseres op Prins Albert en in die Paarl. Daarna studeer sy verder en behaal die M.A.-graad in geskiedenis aan die Universiteit van Stellenbosch. In 1941 doen sy navorsing in die Landsargief in die destydse Batavia, wat daartoe lei dat sy promoveer onder prof. H.B. Thom aan die Universiteit van Stellenbosch met die proefskrif Die Nederlandse kommissarisse en die 18de-eeuse samelewing aan die Kaap.
Sy is op 18 Junie 1964 stigterslid van die Genealogiese Vereniging van Suid-Afrika en dien op die redaksie van hierdie vereniging se kwartaalblad Familia.
Loopbaan
wysig
Vanaf 1944 tot 1955 was sy joernalis by Nasionale Pers, later die Nasionale Boekhandel en eindelik medewerker aan die Drie eeue-reeks. In 1955 tree sy in diens by die Staatsargief en begin met die transkribering van die Resolusies van die Politieke Raad. In 1961 word sy die hoofredakteur van bronnepublikasies. Deur hierdie werk het sy die grootste Suid-Afrikaanse kenner van die dialekte van die 17de en 18de eeuse Nederlands en handskrifte (dikwels nog in die Gotiese skryfstyl) geword. Weens haar ervaring as joernalis skryf sy in ‘n besonder leser-vriendelike styl. Sy is die redakteur van ‘n groot aantal bonnepublikasies en skrywer van ‘n aantal populêre historiese werke. Tot ander werke lewer sy bydraes of tree op as redakteur. Haar gepubliseerde doktorstesis handel oor die sosiaal-ekonomiese aspekte wat die destydse politieke situasie in ‘n nuwe lig stel. In Simon van der Stel en sy kinders skets sy die era waarin Simon en Wilhem Adriaan van der Stel geleef het.
Bekronings
wysigDie Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns ken in 1965 die Stalsprys vir Geesteswetenskappe in kultuurgeskiedenis aan haar toe vir die boek Simon van der Stel en sy kinders. Ook ontvang sy ‘n erepenning van die Stigting Jan van Riebeeck, ‘n oorkonde van die Stigting Simon van der Stel en die Recht Malanprys. Twee eredoktorsgrade word aan haar toegeken, naamlik deur die Potchefstroomse Universiteit vir C.H.O. en die Universiteit van Stellenbosch, en die Universiteit van Wes-Kaapland stel haar aan as ere-professor. Jaarliks vind in Kaapstad die Anna Böeseken-gedenklesing plaas.
Publikasies
wysig| Titel | jaar | uitgewer | ISBN |
|---|---|---|---|
| Die Nederlandse kommissarisse en die 18de eeuse samelewing aan die Kaap | 1944 | ||
| Geskiedenis-atlas vir Suid-Afrika | 1963 | Kaapstad: Nasou | |
| Simon van der Stel en sy kinders | 1964 | Kaapstad: Nasou | |
| Die Nuusbode | 1966 | Kaapstad: Nasou | |
| Avontuur in die vreemde – die verhaal van Jan van Riebeeck | 1971 | Kaapstad: Tafelberg | |
| Jan van Riebeeck en sy gesin | 1974 | Kaapstad: Tafelberg | ISBN 0-624-00569-0 |
| Slaves and free blacks at the Cape 1658 – 1700 | 1977 | Kaapstad | |
| Onder Suidersterre: tussen die Ooste en Weste 1652–1795 | 1981 | Kaapstad | |
| Van oorloë en vrede: onder die Suidersterre 1795–1910 | 1983 | Kaapstad | |
| The Secluded Valley Tulbagh: 't Land van Waveren 1700–1804 | 1989 |
Bronne
wysig- Boeke
- Kannemeyer, J.C. “Geskiedenis van die Afrikaanse literatuur 1” Academica, Pretoria en Kaapstad Tweede druk 1984
- Van Coller, H.P. (red.) “Perspektief en Profiel Deel 2” J.L. van Schaik-Uitgewers Pretoria Eerste uitgawe 1999
- Internet
- Digitale bibliotheek voor Nederlandse Letteren: http://www.dbnl.org/auteurs/auteur.php?id=boes005
- Esaach: http://www.esaach.org.za/index.php?title=Boeseken,_Anna_J.
- Stellenbosch Writers: http://www.stellenboschwriters.com/boeseken.html
- Bekroonde historikus sterf tuis[dooie skakel], Die Burger, 30 Junie 1997
- Sleigh, Dan: A.J. Böeseken – waardering van ‘n uitnemende historikus[dooie skakel], Die Burger, 2 Augustus 1997
Verwysings
wysig- ↑ (af) Bingle, dr. Pieter. 2007. Kerk teen Tafelberg. Gereformeerde kerk Kaapstad 1973–2006. Kaapstad: Gereformeerde Kerkraad.
Eksterne skakels
wysig- (en) Böeseken, A. J. op oclc.org
- (af) (en) Haar grafsteen. URL besoek op 10 Mei 2016.