Antonio Gramsci
Antonio Gramsci (Ales, Sardinië, 22 Januarie 1891 – Rome, 27 April 1937) was 'n Italiaanse skrywer, politikus en politieke teoretikus.
| Antonio Gramsci | |
| |
Antonio Gramsci in 1916
| |
| Gebore | 22 Januarie 1891 Ales, Sardinië, Italië |
|---|---|
| Oorlede | 27 April 1937 (op 46) Rome, Italië |
| Nasionaliteit | .svg){kind=small} Italië
|
| Vakgebied | Politiek, ideologie, kultuur |
| Bekend vir | Kulturele hegemonie, strategie van "bewegings-" en "stelling-" of "posisieoorlog", die onderskeid tussen "tradisionele" en "organiese" intellektuele |
| Beïnvloed deur | Karl Marx, Friedrich Engels, Charles Darwin, Sigmund Freud, Friedrich Nietzsche, Niccolò Machiavelli, Vilfredo Pareto, Daniel De Leon, Wladimir Lenin, Antonio Labriola, Georges Sorel, Benedetto Croce, Giovanni Gentile, Giambattista Vico |
| Invloed op | Stuart Hall, Eric Hobsbawm, E. P. Thompson, Carlo Rosselli, Pier Paolo Pasolini, Piero Gobetti, Ernesto Laclau, Chantal Mouffe, Edward Said, Raymond Williams, Néstor García Canclini, Giovanni Arrighi, Louis Althusser, Alex Callinicos, Nicos Poulantzas, Gayatri Spivak, Nick Srnicek, Pierre Bourdieu, Alain de Benoist, Nouvelle Droite |
Gramsci was mede-stigter en eerste leier van die Kommunistiese Party van Italië (Partito Comunista Italiano, PCI). Deur sy teorieë oor die rol van kultuur en leierskap in die politieke stryd geld hy as 'n oorspronklike en invloedryke denker, beide binne as buite die marxistiese kader.
Lewensloop
wysigAntonio Gramsci is gebore as die vierde van sewe kinders (drie seuns, vier meisies) in die familie van Francesco Gramsci en Giuseppina Marcias. Die familie Gramsci het oorspronklik uit Albanië gekom (die van is afgelei van die oorspronklike Gramsh), en het tydens of na 1821 na Italië geëmigreer. Al vroeg het die jong Antonio 'n groot belangstelling laat blyk in literatuur. Met sy vader het hy nie 'n goeie verhouding nie; maar met sy moeder wel 'n beter verhouding. In 1897, na die arrestasie en tronkstraf van sy pa Francesco, verhuis die familie na Ghilarza, ook op Sardinië, waar die jong Antonio skool gegaan het.
Op 11-jarige ouderdom moes Gramsci werk om die familie te help onderhou. Hy het geleer in sy vrye tyd, en toe hy later na skool teruggekeer het, was hy bekend as 'n baie begaafde leerling.
Via sy broer Gennaro, wat vir hom uit Turyn die sosialistiese koerant Avanti! (Voorwaarts!) stuur, word Gramsci rondom 1905 bekend met linkse politiek. Op die lyceum in Cagliari kom Gramsci in aanraking met lede van die arbeidersbeweging.
In 1911 kon hy met 'n beurs literatuur gaan studeer aan die Universiteit van Turyn. Na sy studie stig Gramsci in 1919 saam met onder andere Palmiro Togliatti die tydskrif L'Ordine Nuovo ("Die Nuwe Orde"). Die mense agter hierdie blad sou in 1921 opgeneem word in die Kommunistiese Party van Italië (PCI), waarvan Gramsci die eerste leier word. Later sou hy ook 'n belangrike rol in die Komintern speel.
In 1924 het Gramsci die kommunistiese dagblad L'Unità gestig, en in dieselfde jaar word hy lid van die Italiaanse parlement vir die administratiewe streek Veneto. In die parlement lewer Gramsci slegs een toespraak, teen Mussolini se verbod op 'geheime organisasies' (teenstanders van die fascistiese regime). Ondanks sy parlementêre onskendbaarheid word hy op 8 November 1926 gearresteer en veroordeel tot vyf jaar ballingskap in 'n gevangeniskolonie op die eiland Ustica. Hierdie ballingskap, wat slegs tot Februarie duur, is gevolg deur tien jaar gevangenisstraf. In gevangenskap skryf hy sy bekendste werk, de Quaderni del Carcere ("Gevangenisgeskrifte"). Die verblyf in die gevangenis het so 'n slegte invloed op sy gesondheid gehad dat Gramsci kort na sy vrylating in 1937 in 'n hospitaal te Rome oorlede is. Hy is begrawe in die Protestantse begraafplaas van Rome, die Cimitero dei protestanti, ook Cimitero acattolico di Roma genoem.
Politieke teorie
wysig
Gramsci het as nie-ortodokse Marxis bygedra tot die teoretiese ontwikkeling van Marxisme, maar ook ander perspektiewe. Sy belangrikste bydrae is die teorie van kulturele hegemonie uiteengesit in sy werk Quaderni del carcere, saamgestel uit 30 notaboeke wat hy na buite gesmokkel het nadat hy dit in die gevangenis volgeskryf het.
Gramsci kritiseer die ekonomiese determinisme soos wat aan die einde van die 19de eeu in die sosialistiese beweging posgevat het. Die heersende gedagte was dat die kapitalisme "vanself" sou ineenstort. Daarna sou die arbeiders die mag moet gryp, want alleen 'n krisis in die ekonomiese "onderbou" sou 'n strukturele verandering in die politieke "bobou" moontlik maak. Alhoewel Lenin al teen hierdie siening agiteer, het dit na sy dood teruggekeer in die marxisme-leninisme.
Volgens Gramsci het hierdie gedagtegang tot 'n gevaarlike passiewe houding by die arbeidersbeweging gelei. 'n Onvermoë om prakties op te tree, het onenigheid in die Tweede Internasionale veroorsaak. Kort tevore, in 1919–20, het die Italiaanse sosialiste versuim om die arbeiders se steun te wen, terwyl die fasciste daarin geslaag het, met die gevolg dat Benito Mussolini die mag kon oorneem.
Teenoor hierdie benadering het Gramsci sy teorie van die politieke praktyk gestel. Die benadering steun op o.a. die denke van Niccolò Machiavelli.
Hoewel Gramsci soms as 'n 'verligte sosiaaldemokraat' beskou word as gevolg van sy kulturele interpretasie van die begrip klassestryd en revolusie, bly hy altyd 'n Leninis (Visser 1978). Negri (2006) paat van 'die ware Gramsci', die Leninis, in teenstelling met 'Togliatti se Gramsci'.
Kulturele hegemonie
wysig'n Onder marxistiese populêre idees is dié van die "valse bewustheid" waaraan arbeiders in die kapitalisme lei: godsdiens en nasionalisme vertraag hul klasbewustheid, die insig dat hulle uitgebuit en onderdruk word en dat hulle daar iets aan kan doen. Gramsci is een van die bronne van hierdie siening. Hy het homself afgevra waarom die klassestryd so stadig vorder , sowel as waarom fascisme opkom as 'n vals bewussyn. Sy denke oor hierdie sake lei Gramsci tot die teorie van die kulturele hegemonie. Volgens hierdie teorie beheer die heersende klasse nie alleen die staat en die ekonomie nie, maar oorheers hulle ook op kulturele vlak, en propageer hierdie kultuur, ideologies-wenslike sosiale patrone. Die effek is dat revolusionêres steeds verder buite die bestaan en mag geplaas word.
Die term hegemonie was op daardie stadium gebruik deur Plechanov om die leierskap aan te dui wat die werkersklas in 'n koalisie met die ander onderdrukte groepe (veral die boere) moes uitoefen in die burgerlike revolusie, vir die omverwerping van die tsaristiese regime (wat uiteindelik in 1905 uitgebreek het ). Ook Lenin was van hierdie noodsaaklikheid oortuig.
Maar waar hegemonie by Plechanov en Lenin net 'n organisatoriese middel is vir die arbeidersklas, word dit by Gramsci 'n analitiese konsep. Voortbouend op Benedetto Croce maak hy onderskeid tussen die burgerlike samelewing (società civile) en die politieke samelewing (società politica). Die bourgeoisie oefen in 'n kapitalistiese stelsel nie net politieke, ekonomiese en militêre / politiese oorheersing uit nie, maar ook burgerlike, intellektuele en morele leierskap, oftewel hegemonie. Hierdie hegemonie is voor en tydens, maar ook na die revolusie nodig om die instemming van die meerderheid te verkry en so beheer te versterk. Indien die proletariaat sy eie revolusie wil bewerkstellig, dan moet dit op dieselfde manier hegemonie bekom.
Hegemonie word nie net afgedwing nie. Om dit te verkry moet 'n klas ander sosiale groepe in die stryd betrek (vir of teen die heersende orde), en daarvoor moet politieke kompromieë gesluit word om tot 'n nasionale belang te kom. Dit veroorsaak 'n sterk nuansering van die beeld van die klassestryd, wat so sentraal is in al die Marxistiese denke.
Kultuur is by Gramsci 'n baie wyer begrip as in die daaglikse algemene gebruik en sluit ook kennis en vaardighede in. 'n Probleem wat Gramsci as aktivis in die fabrieksbesettings van 1919–20 opgemerk het, was dat die werkers wat hy ondersteun het na oorname van die fabriek groot moeite gehad het om dit te bestuur, omrede die nodige vaardighede nooit aan hulle oorgedra is nie.
Passiewe revolusie
wysigAs antwoord op die vraag waarom groot revolusies so selde voorkom, het Gramsci die konsep van passiewe revolusie ontwikkel. So 'n revolusie is een wat deur die staat, en nie deur die lede van 'n bepaalde klas nie, uitgevoer word. As voorbeeld hiervan noem Gramsci die Risorgimento (Italiaanse eenwording) wat wel gedeeltelik deur nasionalistiese stryders gevoer is, maar hoofsaaklik deur die leër en die diplomasie van die koninkryk Sardinië-Piëmont vermag is, en nie deur die mobilisering van boere wat op landhervorming gefokus was nie.
Die passiewe revolusie is volgens Gramsci die toepaslike instrument van heersende klasse om 'n wankelende hegemonie weer om te skakel na 'n nuwe nasionale belang.
Ideologie
wysigIdeologie is vir Gramsci nie 'n onderdeel van die ekonomies vasgestelde opbou van die samelewing nie, maar 'n materiële, bepalende faktor. Ideologie in hierdie sin is nie deur een denker of stroming van waardesisteme bedink nie, maar vorm 'n psigologiese noodsaaklike "sement" wat die maatskaplike verhoudings in stand hou.
Ideologie is ingebed in die kultuur in die breedste sin van die woord, in die sosiale gedrag van mense en in hul 'gesonde verstand'. Die Marxisme moet volgens Gramsci 'n kritiek van hierdie paradoksale, vertekende verstand wees, om met as doel daarvan 'n goeie verstand oor te hou. Om die oorgang van kapitalisme na sosialisme te maak, moet daar 'intellektuele en morele hervorming' plaasvind, waarin 'n nuwe ideologie gevorm word wat die belange van verskillende onderdrukte groepe uitdruk.
Invloed
wysig
Gramsci se teorie van kulturele hegemonie onderlê die grondslag van die hegemonie-stabiliteitsteorie van die internasionale betrekkinge wat tans hoofsaaklik deur liberales ondersteun word.
Gramsci se teorieë het 'n groot invloed op die eurokommunisme, die marxistiese filosofie in Joego-Slawië en latere denkers soos Louis Althusser, Edward Said en Pier Paolo Pasolini.
Ook nuwe regse denkers soos Alain de Benoïst beroep hom op die teorie van die kulturele hegemonie van Gramsci.
Trivia
wysig- In 1926 skryf Gramsci 'n brief aan die Komintern na aanleiding van die greep wat Stalin oor hierdie organisasie bekom het. Hierin verwerp hy opposisie binne die Komintern maar wys ook op watter foute Stalin volgens hom gemaak het. Togliatti, partyverteenwoordiger van die Italiaanse kommuniste, maak die brief oop en lees dit, waarna hy besluit om nie die brief af te lewer nie. Hierdeur ontstaan daar 'n jare lange konflik tussen Togliatti en Gramsci.
- Gramsci se uitspraak "Wat nodig is, is pessimisme van die verstand en optimisme van die wil" word dikwels deur Noam Chomsky aangehaal.
Bronne
wysig- Antonio Negri (2006). John Holloway's Change the World Without Taking Power. Interactivist Info Exchange. Oorspronklik in Antonio Negri en Giuseppe Cocco (2006). Global: Biopotere e lotte in America Latina. Rome: Manifestolibri. Vertaling El Kilombo Intergaláctico. Geraadpleeg 9 Maart 2007.
- Frank Rosengarten, An Introduction to Gramsci’s Life and Thought. International Gramsci Society. URL besoek op 18 Mei 2006.
- Roger Simon (1982). Gramsci's Political Thought: An Introduction. Londen: Lawrence and Wishart.
- Perry Anderson (1981). De tegenstrijdigheden van Antonio Gramsci. Antwerpen: Leon Lesoil.
- Giuseppe Fiori (1981) [1966]. Antonio Gramsci, vertaal uit die Italiaans deur Joke Traats
- C.J. Visser (1978). Eurocommunisme, Italiaanse Stijl. Den Haag: Nederlands Instituut voor Vredesvraagstukken.
- Hierdie artikel is vertaal uit die Nederlandse Wikipedia
Eksterne skakels
wysig- Media
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Antonio Gramsci.
- Teorievorming