Charles Adderley

Sir Charles Bowyer Adderley (Leicestershire, Engeland, 2 Augustus 1814 - Buckinghamshire, 28 Maart 1905), eerste baron Norton, was ’n Britse politikus en filantroop.

Charles Adderley
President van die Gesondheidsraad
Ampstermyn 8 Maart 1858 – 1 September 1858
Monarg	Victoria
Eerste minister	Die Graaf van Derby
Voorafgegaan deur	William Cowper
Opgevolg deur	Amp afgeskaf
Adjunkminister van Kolonies
Ampstermyn 6 Julie 1866 – 1 Desember 1868
Monarg	Victoria
Eerste minister	Die Graaf van Derby Benjamin Disraeli
Voorafgegaan deur	William Edward Forster
Opgevolg deur	William Monsell
President van die Handelsraad
Ampstermyn 21 Februarie 1874 – 4 April 1878
Monarg	Victoria
Eerste minister	Benjamin Disraeli
Voorafgegaan deur	Chichester Parkinson-Fortescue
Opgevolg deur	Dudley Ryder
Persoonlike besonderhede
Gebore	2 Augustus 1814 Knighton, LEC, Engeland
Sterf	28 Maart 1905 (op 90) Coleshill, BKM, Engeland
Nasionaliteit	Brits
Politieke party	Tories
Kiesafdeling	Staffordshire
Eggenoot/-note	Julia Leigh
Alma mater	Christ Church, Oxford

Vroeë jare

Adderley, oudste seun van Charles Clement Adderley en Anna Maria Cradock-Hartopp, het in Redland, Bristol, skoolgegaan. Hy erf in 1826 die familielandgoed in die Engelse Middellande (om Birmingham, Warwickshire en Staffordshire) en ontvang daarna private onderrig. In 1832 is hy as gentleman-commoner (burgerlike van goeie afkoms) na Christ Church by die Universiteit van Oxford en in 1835 verwerf hy die B.A.-graad. In 1837 ontwerp hy die uitleg vir die nuwe nywerheidstad Birmingham op so ’n manier dat daar nie agterbuurte moet ontstaan nie. Op grond van die nuwe denkbeelde hier toegepas, kan hy die vader man moderne stadsuitleg genoem word. Nog voor hy dertig jaar oud word, word hy in Junie 1841 as lid van die Konserwatiewe Party gekies om die kiesafdeling Staffordshire in die Britse Laerhuis te verteenwoordig. Hy het hierdie kiesafdeling ononderbroke tot 1878 verteenwoordig.

Adderley en die kolonies

Adderley het hom vroeg reeds met koloniale probleme bemoei en as agterbanker die Minister van Kolonies, graaf Grey, se 1848-voorstel om gevangenes na die Kaap te stuur, beveg. Sy Argument against compelling the Cape to become a penal colony, aangebied tydens ’n toespraak in die Britse Laerhuis op 27 Maart 1849 is dieselfde jaar in sowel Londen as in Kaapstad gepubliseer en toe die hele skema later in 1849 verydel is, het Adderley dankbetuigings van baie koloniste ontvang. Danksy sy optrede het die Kaap nie ’n bandietekolonie geword nie en uit dankbaarheid het die burgemeester van Kaapstad, Hercules Jarvis, Kaapstad se hoofstraat, die Heerengracht, in 1850 tot Adderleystraat verdoop en ook silwerware as geskenk gegee. Ook op Worcester en Oudtshoorn is strate na hom genoem. Goedgesindes uit die Oostelike Provinsie het aan hom ’n stoel wat deur die Grahamstadse vakman James Hart uit hout gesny is, vir sy biblioteek geskenk.

Adderley se gewildheid in die Kaap het verder toegeneem weens die feit dat hy koloniale selfbestuur bepleit het. Sy redevoering hieroor voor die Genootskap vir die Hervorming van Koloniale Regerings is in 1851 as ’n Statement of the present Cape case gepubliseer. Hy was verder ook behulpsaam met die ontwerp van die Nieu-Seelandse grondwet van 1852 en het as Adjunkminister van Kolonies van 1866 tot 1868 gesorg vir die deurvoering van die British North America Act van 1867, wat verantwoordelik was vir die totstandkoming van Kanada as ’n dominium. Vir Adderley het koloniale selfstandigheid gepaard gegaan met die vooruitgang van die Britse Imperialisme, maar hy het die konvensiebeleid waardeur onafhanklikheid aan Transvaal (1852) en die Oranje-Vrystaat (1854) verleen is, betreur soos blyk uit Notes for the approaching discussion in parliament on the Orange River Sovereignty and its proposed abandonment (1854) en sy Letter to the Right Hon. Benjamin Disraeli, M.P., on the present relations of England with the colonies (1861), wat met byvoegsels die volgende jaar herdruk is. Adderley se vernaamste literêre bydrae was sy omvattende Review of 'The colonial policy of Lord J. Russell’s Administration' by Earl Grey, 1853; and of subsequent colonial history (1869). In sy were Imperial fellowship of self-governed British colonies (1903) het hy teen die einde van sy lang lewe weer eens koloniale en Suid-Afrikaanse probleme behandel.

Ander belangstellings

“Koloniale selfregering.” Karikatuur deur Spy gepubliseer in Vanity Fair in 1892.

Afgesien van sy politieke aktiwiteite, het Adderley ook belang gestel in gesondheid- en maatskaplike sake, onderwys en die rehabilitasie van jeugdiges. In 1856 het hy vir Alexander McCorkindale aangemoedig om seuns van die Engelse Potteries (’n streek by Stoke-upon-Trent) voor te berei om ’n nuwe lewe in Natal te begin. Adderley is in 1858 tot die Geheime Raad toegelaat. Hy het in 1869 ’n K.C.M.G. geword en is op 16 April 1878 tot die adelstand verhef met die titel eerste baron Norton. Hy tree ook hierdie jaar uit die openbare lewe.

Persoonlike lewe

Adderley is op 28 Julie 1842 met Julia Anne Eliza Leigh getroud, die dogter van Chandos, eerste baron Leigh van Stoneleigh. Uit die huwelik is vyf seuns en vyf dogters gebore. Hy is in 1905 op sy plattelandse landgoed, Hams Hall, oorlede en in die familiegrafkelder op die naburige Lea Marston begawe.

Verdere erkennings

Twee strate in Uppingham, Rutland is na Adderley vernoem: Adderleystraat en Nortonstraat. In Birmingham het Adderley 0.032 km² grond geskenk om Adderleypark te skep, wat hy self van 1855 tot 1864 bestuur het. Hy het ook grond geskenk vir die oprigting van Die Kerk van St. Saviour, St. Peter's-kollege en die verbeteringskool aan die Fordrough, later genoem Norton Boys’ Home. In 1879 het Adderley Whitacre Lodge aan die stad verkoop vir die bou van die Shustoke-reservoir, Birmingham se grootste waterbron, totdat die Elan/Clearwenskema voltooi is.

Bronne

• Albertyn dr. C.F. (red.). Die Afrikaanse Kinderensiklopedie. Kaapstad Bloemfontein Johannesburg: Nasionale Boekhandel Bpk.
• Beyers, C.J. (red.). Suid-Afrikaanse Biografiese Woordeboek. Pretoria: Chris van Rensburg nms. die RGN. p. 962. ISBN 0796904197.