Charles Butler

Charles Butler (West Hackney, Londen, Verenigde Koninkryk. 11 Januarie 1864 – Uitenhage, Kaapprovinsie, Suid-Afrika, 7 Januarie 1949) was ’n Suid-Afrikaanse filantroop, politikus en koerantredakteur.

Charles Butler, burgemeester van Cradock, 1938.

Herkoms

Charles Butler se vader, Philip John Butler (1826–1890).

Charles Butler se moeder, Mary, 'n nooi Watts (1823–1900).

Butler was die seun van Philip John Butler (Bristol, 18 November 1826 – Branstaple, Engeland, 24 Februarie 1890) en Mary Walls (Bristol, 11 November 1823 – 20 Februarie 1900). Sy ouers, wat in 1850 in Bristol getroud is, het nog nege kinders gehad, van wie James (Londen, 22 Julie 1854 – Cradock, 17 Junie 1923) die oupa was van die Suid-Afrikaanse skrywer en akademikus prof. Guy Butler (1918–2001). James Butler, ’n teringlyer, het in 1876 in die ouderdom van 22 jaar na Suid-Afrika gekom ter wille van sy gesondheid. Nadat hy op 18 April 1879 terug Engeland toe geseil het, was die dokter daar glo beïndruk met die verbetering in sy gesondheidstoestand dat dié hom terug Karoo toe gestuur het. James se vernaamste oorweging was egter sy liefdesbelangstelling in die Karoo, Annie Letitia Collett van die plaas Grassridge. Ná sy terugkeer in Suid-Afrika het hy ’n sakevennootskap aangegaan met James Wilkie en in 1881 met Letitia Collett getrou. Sy was ’n dogter van James en Mary Collett. Haar suster sou op 14 Oktober 1891 met James se broer Charles trou. Al sewe die Collett-seuns sou weldra Karooboere in die Visrivier-opvangsgebied word en al vyf die dogters sou met Karooboere trou of hul lewe op ’n Karooplaas deurbring, behalwe Annie Letitia en Emma (Charles Butler se vrou), wat met die redakteur van onderskeidelik ’n Karoo- en Kalahari-koerant getroud is.

Jeugjare

Charles Butler het sy onderrig in Engeland aan ’n Kwakerkosskool ontvang en was vyf jaar lank vakleerling by 'n Londense drukker. Terselfdertyd het hy en twee van sy broers, onder wie James, filantropiese werk onder armlastige kinders by die Bedford-instituut in die Oos-Einde gedoen. Sy belangstelling in matigheid en kerklike aangeleenthede het hy lewenslank behou.

Koms na Suid-Afrika

Die Collett-familie op die plaas Grassridge, distrik Cradock, 1905, met die goue bruilof van John en Mary Collett, Charles Butler se skoonouers.

Midland House, Cradock, die kantoor van Butler Brothers en The Midland Printing and Publishing Company, in die 1890's.

John en Mary Collett met hul skoonseuns en -dogters, onder wie James en Charles (regs) Butler, wat met hul rug na mekaar staan, 1905.

Midland House van naby gesien, 1898.

Die eerste uitgawe van die Midland News het op 3 September 1893 verskyn toe dit 'n dagblad was. Die koerant bestaan steeds, weliswaar as weekblad.

In 1887 het Charles agter sy broer James aan na Cradock verhuis. Hier het James en sy sakevennoot, Robert Wilkie, ’n onderneming bedryf wat uiteenlopende handelsware ingevoer het, alles afkomstig van Kwakerverskaffers in Engeland. Dié firma het egter nie lank bestaan nie, want Wilkie het kort voor lank in die distrik Steynsburg gaan boer. So het Butler Bros. ontstaan toe Charles by James aansluit. Die Collett- sowel as Butler-familie was betrokke by die oprigting van die onderneming. Charles se broer John het die plan vir die boekwinkel geteken. Aangesien dit van klip gebou sou word, sou dit duur wees, maar Letitia, Charles se skoonsuster, se broer Herbert het die geld voorsien, terwyl James en Charles die huur sou betaal. Die droom van ’n dagblad – nie ’n blote weekblad soos die geval met The Cradock Register was nie – is bewaarheid toe die eerste uitgawe van The Midlands News and Karroo Farmer in 1892 van die nuwe en duur masjiene afrol.

Reeds die jaar vantevore is Charles met Emma getroud sodat die band tussen die Butlers en Colletts twee keer so sterk gemaak is, blykbaar was nóg die broers nóg die susters juis erg oor mekaar. Daarom was dit, volgens prof. Guy Butler in die eerste band van sy driedelige outobiografie, Karoo Morning (1977) nie verbasend tot Charles en sy gesin in 1908 noordwaarts verhuis om ’n koerant, The Northern News, en sy eie "stam" op Vryburg te begin nie. Dié koerant het ontstaan nadat hy die tweetalige weekblad Bechuanaland News (waarby De Boeren Vriend ingelyf was) omgeskep het in 'n eentalige weekblad. Van The Northern News het die eerste uitgawe in Februarie 1908 verskyn.

Op Vryburg

Die Navorsingslaboratorium op Onderstepoort, hier afgeneem in 1910, 'n jaar voor die staat dr. Arnold Theiler van hier na Vryburg moes stuur.

Dr. Arnold Theiler het onder druk van Charles Butler Vryburg in 1911 besoek om ondersoek in te stel na die plaaslike veesiekties.

In Stellaland het Butler groot belangstelling in munisipale en welsynsaangeleenthede getoon. Hy het dadelik die besonderse landboupotensiaal van Betsjoeanaland raakgesien en in sy koerant deur middel van nuus en hoofartikels ontwikkeling van die landbou bevorder. Al het hy nie self geboer nie, het hy sekretaris geword van die Vryburgse Boerevereniging wat S.B. Hobson in 1904 gestig het. Butler het dikwels artikels herdruk oor veesiektes wat Arnold Theiler en ander wetenskaplikes geskryf en in die Transvaal Agricultural Journal verskyn het. Die vernaamste struikelblok in die ontwikkeling van die distrik was perdesiekte en gallamsiekte waarvoor destyds geen geneesmiddel was nie. Al het die streek herstel het van die rampspoedige runderpes-epidemie van 1896, het dié en ander siektes onder diere vooruitgang vertraag.

Die dood van die hoofveearts, D. Hutcheon, in 1907 en die chaos wat gevolg het ná Uniewording in 1910 toe dit onmoontlik geblyk het om die vier departemente van landbou onmiddellik te verenig, was rampspoedig vir Vryburg, waar die enigste wyse om die ontsettende toename in gallamsiekte te bekamp blykbaar die twyfelagtige middels van 'n horde kwaksalwers was. Butler het deur die plaaslike parlementêre verteenwoordiger, D.H.W. Wessels, en voortdurende vertoë van die Boerevereniging op kongresse en andersins, aangedring op 'n wetenskaplike ondersoek na die probleem. Die departement van landbou het geantwoord dat die direkteur van veeartsenykundige navorsing, Theiler, reeds met sodanige eksperimente net oor die grens in Transvaal en die Oranje-Vrystaat besig was, maar die "Vegtende Butler van Betsjoeanaland", soos hy later genoem is, het daarop aangedring dat die navorsing plaaslik gedoen word.

Teen 1911 het hy openbare druk reeds in so 'n mate laat opbou die lede van sy vereniging (waarvan die ledetal aansienlik toegeneem het) 'n sogenaamde "Gal-Lamziektenavorsingsfonds" ingestel het en die staat gevolglik verplig was om Theiler in Junie 1911 na Vryburg te stuur om die boere toe te spreek en die toestand te ondersoek. Butler het nou saamgewerk met Theiler en die departementele beamptes en ook met die agtereenvolgende ministers van landbou met wie hy by verskeie geleenthede onderhoude gevoer het en ook wanneer hy die vergaderings van die persunie in Pretoria bygewoon het. Hy het die boere aangemoedig om Theiler op Onderstepoort van die nodige inligting te voorsien, soos verskeie grastipes en ander plantegroei, bosluissoorte, bloedsmere en so meer, en toe die navorsingsfonds op ongeveer £500 te staan kom, het hy die broers McKee oorreed om hul plaas Armoedsvlakte (sowat 6 km buite Vryburg), waar gallamsiekte in skrikwekkende mate voorgekom het, vir navorsingsdoeleindes aan Theiler beskikbaar te stel. In 1916 het die staat die plaas gekoop en ná 'n lang tyd van vrugtelose ondersoek, het Theiler in 1919 sy geskiedkundige ontdekking van die oorsaak van gallamsiekte hier gedoen. Gedurende hierdie wanhoopsjare het Butler gesorg dat die aangeleentheid nie vergete raak nie, hoewel hy self probleme en frustrasies er4vaar het, soos gedurende die Rebellie van 1914, toe Vryburg onder krygswet geplaas is en die feit dat sy koerant weens die Eerste Wêreldoorlog (1914-'18) verliese gely het. Boonop het die Boerevereniging ook geleidelik agteruitgegaan maar Butler, wat geweier het om moed op te gee, het in 1917 die Vryburgse Landbouvereniging gestig, waarvan hy die sekretaris-bestuurder was en wat met welslae nog dieselfde jaar die eerste landboutentoonstelling gereël het.

Gemeenskapsbetrokkenheid

Butler se belangstellings was uiteenlopend. Hy het 'n "Kew-barometer" en 'n reënmeter aangehou en daaglikse lesings per gekodeerde telegram aan die Metereologiese Buro in Pretoria gestuur. Hy het groot belangstelling gehad in kerksake, die Padvinderbeweging en in burgerlike aangeleenthede. Hy het in die hospitaal- en die skoolraad gedien en is in 1918 en weer in 1925 as dorpsraadslid gekies. Tydens die Spaanse griep-epidemie (1918-'19) het hy wondere verrig deur sy koerant eiehandig aan die gang te hou en ook verantwoordelikheid vir die hospitale in die bruin en swart townships te aanvaar.

In 1923 het Butler 'n paar maande lank as waarnemende stadsklerk gedien en is later in dié pos aangestel. Die redaksionele werk van The Northern News het hy aan H.C. de Beer opgedra. In Januarie 1926, terwyl hy met vakansie in die Kaap was, is die betrekking van algemene sekretaris van die Kaapstadse tak van die Christelike Jongmannevereniging (CJMV) hom aangebied. Hy het die benoeming aanvaar en toe hy Vryburg kort daarna verlaat, is hulde aan hom betuig vir sy diens aan die gemeenskap en sy bevordering van die landbou.

Latere lewe

Hy het die CJMV in Kaapstad gedien tot hy in 1934 afgetree en na Cradock verhuis het, waar hy in 1938 burgemeester was. Hy is tydens 'n besoek aan Uitenhage oorlede en op Cradock begrawe langs sy vrou wat twee jaar vantevore oorlede is. Uit hul is vyf kinders gebore.

Bronne

• (en) Butler, Guy. 1977. Karoo Morning. An autobiography (1918–35). Cape Town: David Philip Publisher.
• (af) Beyers, C.J. (hoofred.) 1981. Suid-Afrikaanse Biografiese Woordeboek Deel IV. Pretoria: Raad vir Geesteswetenskaplike Navorsing.