Steynsburg

Dorp in die Oos-Kaap, Suid-Afrika

Steynsburg is 'n dorp in die Oos-Kaap, Suid-Afrika. Die dorp is genoem na Douw Gerbrand Steyn, 'n oupa (vader van die moeder van president Paul Kruger) wat op die plaas Bulhoek geboer het en waar die latere president van die Zuid-Afrikaansche Republiek op 10 Oktober 1825 gebore is.

Steynsburg
Steynsburg uit Molteno se rigting gesien
Steynsburg uit Molteno se rigting gesien
Steynsburg is in Oos-Kaap
Steynsburg
Steynsburg
 Steynsburg se ligging in Oos-Kaap
Koördinate: 31°17′47″S 25°49′22″O / 31.29639°S 25.82278°O / -31.29639; 25.82278
LandVlag van Suid-Afrika Suid-Afrika
ProvinsieOos-Kaap
DistrikJoe Gqabi
MunisipaliteitWalter Sisulu
Stigting1892
Vernoem naDouwe Steyn
Oppervlak
 • Totaal14,70 km2 (5,68 vk. myl)
Hoogte
1 451 m (4 760 ft)
Bevolking
 (2011)[1]
 • Totaal2 488
 • Digtheid169/km2 (440/vk. myl)
Rasverdeling (2011)
 • Wit mense10.89%
 • Indiërs/Asiërs0.1%
 • Bruin mense17.9%
 • Swart mense69.9%
Taal (2011)
 • Xhosa 61.45%
 • Afrikaans 30.91%
 • Engels 3.82%
 • Sotho 0.84%
 • Ander 1.45%
Poskode (strate)
5920
Skakelkode048
Die Gereformeerde kerk Steynsburg kon reeds in 1972 sy eeufees en in 2012 sy 140-jarige bestaan vier.

Stigting

wysig

Die Gereformeerde Kerk het die dorp in 1872 aangelê en dit na ouderling A.P.J. Steyn, 'n broer van pres. Paul Kruger se moeder, Elsie Steyn, genoem omdat hy die siel van die onderneming was om 'n kerkdorp in die omgewing gestig te kry vir die lidmate van die Gereformeerde kerk Middelburg, Kaap en Burgersdorp vir wie dit moeilik was om so ver te reis om hul kerklike voorregte te geniet. Destyds was Steynsburg in die distrik Albert geleë. Die lidmate van die Nederduitse Gereformeerde Kerk in die omgewing van Steynsburg het onder die NG gemeente Burgersdorp geressorteer. Deur hulle is, veral vanweë die groot afstande (64 km na Burgersdorp), ook die behoefte aan 'n eie gemeente sterk aangevoel. In 1874 is reeds begin met die bou van 'n eerste kerkgebou, waarvan die hoeksteen in Maart 1875 gelê is. Veral deur die ywer van Johannes C.M.D. du Plessis is die NG gemeente Steynsburg op 26 Januarie 1876 gestig.

Die dorp word in 1892 'n munisipaliteit. Die R56-provinsiale pad loop deur Steynsburg. In 1890 is ’n spoorlyn tussen Rosmead en Stormberg-stasie aangelê. Dit was ’n groot gebeurtenis omdat inwoners hierna nie net verseker was van vervoer na stede in die Kaapkolonie nie, maar plaasprodukte kon ook na en van die dorp vervoer word en na Oos-Londen met die oog op uitvoer. Die spoorvervoer het intussen in onbruik verval en die spoorlyne het tot niet gegaan.

Klimaat

wysig

Steynsburg het 'n koel tot gematigde klimaat.[2] Die gemiddelde temperatuur was 17 °C. Die warmste maand is Januarie, 25 °C, en die koudste Junie, 8 °C.[3] Gemiddelde reënval is 556 millimeter per jaar. Die natste maand is Desember met 100 mm reën, en die droogste September, met 9 mm.[4]

Ekonomie

wysig

Steynsburg is 'n handelsentrum vir 'n woldistrik van 1 000 km2 met verskeie merinostoetplase. Buurdorpe is Hofmeyr (48 km suid), Molteno en Burgersdorp (64 km noordoos). Ongeveer 30 km wes van Steynsburg is Teebus, 'n koppie waar die Oranje-Visrivier tonnel in die Teebusspruit uitmond.[5][6]

Gesondheid

wysig

Steynsburg beskik oor 'n goed gevestigde provinsiale hospitaal, asook 'n primêre gesondheidskliniek in Khayamnandi.

Onderwys

wysig
 
'n Verlate gebou van die Paul Kruger Kollege in 2012.
 
Die Oos-Kaapse regering het die koshuis van die Paul Kruger-kollege in 2012 in kantore omskep. Dié gebou is in 1939 opgerig volgens 'n ontwerp deur die argitekte Simerink & Brinkman.[7] Die projek se geskatte koste was amper R10 miljoen.[8] Volgens 'n ander bron was dit egter die gebou van die Normaalskool Steynsburg wat studente op 15 Oktober 1915 betrek het.
 
Soos die meeste ander openbare geboue op die Oos-Kaapse platteland, laat ook die Laerskool Unie se instandhouding veel te wense oor.

Die Gereformeerde Kerk het 'n eie skool vir Christelike Nasionale Onderwys (CNO) hier gestig en ook 'n normaalskool waar onderwysers opgelei is.

Steynsburg se Hoërskool Paul Kruger, waar N.P. van Wyk Louw tydens 1928 Engels en 'n bietjie Duits gegee het,[9] is aan die einde van 1992 weens dalende leerlingetalle gesluit. Die gemeenskap het toe die eiendom van die hoërskool oorgeneem en die Paul Kruger Kollege vir Christelike Onderwys op 19 Januarie 1993 daarin geopen, blykbaar met net meer as 20 leerlinge. Intussen het die Laerskool Unie as 'n staatskool voortbestaan. Die Kaaplandse Onderwysdepartement (KOD) het die stigting van die sekondêre skool goedgekeur. Teen April 1993 het die hele kollege 66 leerlinge gehad, waarvan 22 in die hoërskool-afdeling was omdat die skool in sy stigtingsjaar reeds gedwing is om, weens geldelike oorwegings, laerskoolleerlinge in te neem. Die meeste van dié leerlinge het uit die Laerskool Unie gekom sodat dié skool kort voor lank net sowat 60 leerlinge oorgehad het. Die KOD het toe Paul Kruger-kollege se laerskool-afdeling gesluit. Hierna het op een na die hele bestuur van die plaaslike Nasionale Party-tak uit protes bedank het. Die privaat skool se direksie het toe appèl aangeteken by die onderwysminister.

Die stryd het daardie jaar in die hof gaan draai. Die Burger (Oos-Kaap) het op 18 November 1993 berig die "omstrede" privaat laerskool wat al tot "groot onmin en tweespalt" op die dorp gelei het, was weer in die nuus toe 'n regter van die hooggeregshof in Grahamstad beslis dat die skool se registrasie nie tersyde gestel mag word nie. Regter R.J.W. Jones het op 17 November beslis dat daar geen regsgrond is waarop die besluit van die Minister van Nasionale Opvoeding, Piet Marais, om registrasie van die Paul Kruger-Kollege vir Christelike Onderwys toe te staan, tersyde gestel moet word nie, soos die Laerskool Unie wou hê.[10]

Dit het gekom nadat die Laerskool Unie 'n aansoek by die hooggeregshof ingedien het dat die privaat laerskool se registrasie tersyde gestel moet word. Die privaat skool is in Mei 1993 geregistreer. Luidens die berig in Die Burger het die onmin begin toe die Paul Kruger-kollege uitgebrei is om ook 'n laerskool in te sluit. Daar is beweer dat leerlinge deur die privaatskool by die Laerskool Unie "afgerokkel" is en dat daar te min leerlinge op die dorp vir twee laerskole was.

Ondanks mooi prestasie en goeie matriekuitslae[11] het die ontvolking van die Oos-Kaapse platteland eindelik sy tol op die privaatskool geëis toe dit in 2007 moes sluit.[12]

Tehuis Marais Steyn

wysig

In 1978 is 'n huis vir bejaardes op Steynsburg geopen. Die kleurryke politikus van eers die Verenigde Party en later die Nasionale Party Marais Steyn het persoonlik meegehelp dat die tehuis, wat deur plaaslike kerke begin is en nog deur hulle bestuur word, tot stand kom. Die tehuis, wat voorsiening maak vir 41 verswakte bejaardes, is na hom genoem. Hy het die instelling meermale besoek en met sy opgewekte geaardheid en humorsin saam met die bestuur en inwoners verkeer.[13]

Bekende boorlinge

wysig

Fotogalery

wysig

Sien ook

wysig

Eksterne skakels

wysig

Verwysings

wysig
  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 "Hoofplek Steynsburg". Sensus 2011.
  2. Peel, M C; Finlayson, B.L. "Updated world map of the Köppen-Geiger climate classification". Hydrology and Earth System Sciences. 11: 1633–1644. doi:10.5194/hess-11-1633-2007. Besoek op 30 Mei 2016.
  3. "NASA Earth Observations Data Set Index" (in Engels). NASA. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 11 Mei 2020. Besoek op 30 Mei 2016.
  4. "NASA Earth Observations: Rainfall (1 month - TRMM)" (in Engels). NASA/Tropical Rainfall Monitoring Mission. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 11 Mei 2020. Besoek op 30 Mei 2016.
  5. Op Pad in Suid-Afrika. B.P.J. Erasmus. 1995. ISBN 1-86842-026-4
  6. Ensiklopedie van Suidelike Afrika. Eric Rosenthal. 1967
  7. Artefacts.co.za
  8. Epwpmis.co.za[dooie skakel]. URL besoek op 30 Junie 2013.
  9. Doktorale verhandeling oor N.P. van Wyk Louw
  10. Skool se registrasie mag nie tersyde gestel word - hof Die Burger (Oos-Kaap), 18 November 1993
  11. Paul Kruger Kollege, Die Burger, 31 Desember 1999. URL besoek op 30 Junie 2013.
  12. "Firstthoughts.org". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Januarie 2013. Besoek op 7 Desember 2012.
  13. Menings: Steynsburg sal sy seun lank onthou.
  14. Matriekklas ná 52 jaar weer byeen Volksblad, 21 September 2012