Flippie Snyman

Dr. Philippus Christoffel (Flippie) Snyman (vroeër “Snijman” geskryf) (Burgersdorp, 16 Junie 1875 – Steynsburg, 9 Mei 1915) was ’n hoogleraar aan die Gereformeerde Kerk se Teologiese Skool op sy geboortedorp en leraar van die Gereformeerde kerk Steynsburg van 1902 tot en met sy dood. Hy word veral onthou as ’n groot voorstander van Christelik-nasionale onderwys.

Flippie Snyman
Dr. Flippie Snyman
Naam	Philippus Christoffel Snyman
Geboorte	16 Junie 1875 Burgersdorp, Kaapkolonie
Sterfte	9 Mei 1915 (op 39) Steynsburg, Kaapprovinsie
Kerkverband	Gereformeerde Kerk
Gemeente(s)	Steynsburg (1902–1915)
Jare aktief	1902–1915
Kweekskool	Burgersdorp

Opleiding en professoraat

Dr. Snyman, in die tyd dat hy predikant van die Gereformeerde kerk Steynsburg was.

Dr. Snyman is gebore op Burgersdorp as die seun van Willem Jacobus Snyman (28 Augustus 1852 – 2 April 1915), predikant van die Gereformeerde kerk Venterstad van 1877 tot 1913, en Sophia Elizabeth Susara, gebore Snyman. In 1895 behaal hy die B.A.-graad aan die Teologiese Skool Burgersdorp en in 1898 lê hy die kandidaateksamen in die teologie af met goeie gevolg en word beroepbaar gestel.

Reeds in 1897 is die jong student saam met ’n medestudent, Jacobus du Plessis, benoem as professor in die lettere aan die Teologiese Skool, wat benewens die afdeling vir die opleiding van predikante ook ’n literariese afdeling gehad het. Gedurende die Tweede Vryheidsoorlog was hy dus as prof. Snyman verbonde aan die Teologiese Skool, maar toe hy in 1902 beroep word deur Steynsburg, het hy dit aangeneem.

Predikant op Steynsburg

Steynsburg se belydenisklas, 1912. Dr. Snyman sit vyfde van links in die middelste ry.

Dr. Snyman se grafsteen in die begraafplaas op Steynsburg.

Tydens sy bevestiging in die Gereformeerde kerk Steynsburg was die saak van die verskuiwing van die Teologiese Skool ernstige onder bespreking in die Gereformeerde Kerk en dr. Snyman het dadelik saam met sy kerkraad en gemeente geywer om die skool na Steynsburg verplaas te kry. Die Algemene Sinode van 1904 het egter besluit die Skool moet na Potchefstroom verplaas word, waar dit die voorloper van die Potchefstroomse Universiteit vir Christelike Hoër Onderwys was.

Ondanks dié teleurstelling het dr. Snyman in sy gemeente voortgegaan om die aandag aan die onderwys te skenk en daarin geslaag om Steynsburg ’n bakermat van Christelik-nasionale onderwys te maak waar die Gimnasium onderwys aan leerlinge tot in matriek gebied het en die Normaalskool in 1914 gestig is om opleiding aan laerskool-onderwysers te bied.

Verbouing aan die kerkgebou

Die begrafnisstoet van meer as 1 300 mense tydens die begrafnis op Steynsburg van dr. Snyman op Dinsdag 11 Mei 1915.

Aangesien Steynsburg se Gereformeerde kerkgebou, waarvan ds. Dirk Postma die hoeksteen op 2 Augustus 1879 gelê het, te klein geraak het vir die gemeente wat in 1907 reeds 1 200 lidmate (kinders en volwassenes saam) gehad het, is onder dr. Snyman se leiding besluit om twee galerye in die bestaande gebou aan te bring sodat daar meer sitplek beskikbaar sou wees. Dit het meegebring dat die preekstoel verskuif moes word en toe ’n orrel later aangebring is, is dié instrument regoor die preekstoel geplaas. Die kerkgebou het in dié vorm bestaan totdat dit in 1938, hoewel die sieletal toe al tot 870 afgeneem het, van twee vleuels en ’n toring voorsien is terwyl die siersteenwerk aan die buitekant eers in 1952 sou volg toe die gebou sy huidige voorkoms gekry het.

Oorsese studie

Dr. Snyman het in 1911 studieverlof van die kerkraad verkry en is met sy gesin na Nederland, waar hy in 1913 gepromoveer het met tot doktor in Godgeleerdheid met ’n proefskrif oor “De profetie van Zefanja”. Tydens sy verblyf in Nederland is hy benoem tot tweede teologiese professor aan die Teologiese Skool op Potchefstroom, maar hy het vir dié roeping bedank.

Sy tuiskoms en dood

Ds. Snyman en sy eggenote, Gertruida Adriana van Rooy. Sy is in 1919, vier jaar ná haar man, oorlede, waarna haar skoonmoeder, Sophia Snyman, die wese versorg het.

Dr. Snyman en sy gesin. Die latere prof. W.J. Snyman sit regs.

Prof. W.J. Snyman, dr. Snyman se oudste seun, was teen die eeufees van die Gereformeerde kerk Steynsburg in 1972 een van drie professore van die Teologiese Skool op Potchefstroom wat van Steynsburg afkomstig was.

Dr. Snyman se portret in die gemeente Steynsburg se CNO-saal.

In 1914 is hy en sy gesin terug op Steynsburg verwelkom. Nie lank ná sy terugkeer nie, in April 1915, het hy ernstig siek geword en op Sondag 9 Mei het sy longontsteking ’n ernstige wending geneem. Volgens Het Kerkblad was die gemeente bekommerd. “Die hele dag stond er gedurig ’n schare van verslagen belangstellenden om de pastorie. Angstig werd elk bericht uit de ziekekamer afgewacht en steeds hoger klom de vrees bij ierdere schlechte tijding.” Die middag kwart voor vyf het hy in die geloof heengegaan. slegs vyf weke ná sy vader, ds. W.J. Snyman van Venterstad. Hy was maar 39 jaar oud.

Die gemeente was stom van verslaenheid. Hy is egter in veel wyer kring waardeer en gerespekteer. Hy het met innemendheid en terselfdertyd met ’n onwrikbare standvastigheid ’n warm plek verower in die hart van elkeen met wie hy in aanraking gekom het. Op Dinsdag 11 Mei om twee namiddag is hy begrawe. Die begrafnisrede is waargeneem deur ds. J.G.H. van der Walt met as teks Matteus 14:12: “En sy dissipels het gekom en sy liggaam weggeneem en dit begrawe; en hulle het gegaan en dit aan Jesus vertel (1953-vertaling).” Op treffende wyse het die leraar die treurende familie en gemeente opgeroep: “Gaat heen en boodschapt het Jezus. Zeg aan Hem: onze leraar, onze leidsman, onze vertrooster, onze raadgever is weg. Er is niemand op aarde die ons verlies kan vergoeden. Here Jezus, neem Gij die ledige plaats in. Giet olie der vertroosting in die bloedende wonde.”

Gevoelvol het ds. I.D. Kruger, leraar van Aliwal-Noord, vertolk wat in die hart van ’n treurende skare omgegaan het: “Wij kunnen ’t niet geloven … God is groot en wij begrijpen Hem niet … Hij gebruikt ons zolang het Hem behaagt.” Die groot stoet grafwaarts van oor die 1 300 mense was ’n bewys van hoe hoog die oorlede geskat is en hoe bemind. Volgens ’n verslag van destyds was “ontroering op aller gelaat te lezen”. Ds. S.P. Malherbe van die NG gemeente Steynsburg het by die graf van sy heengaan getuig as ’n verlies vir al sy vriende en die maatskappy.

Waardering

Dr. Snyman was ’n kragtige persoonlikheid, ’n nougesette herder en leraar van sy gemeente. In die omgang was hy vriendelik sonder ’n sweem hoogmoed of selfverheffing. In “Die Post”, ’n blaadjie van Steynsburg, het iemand van hom getuig: “Hy was ’n Christen in woord en daad en as sodanig sal hy bly voortleef in die herinneringe van ieder wat hom geken het.” ’n Dr. Snyman-fonds ter bevordering van CNO is in die lewe geroep.

Sy opvolger as Gereformeerde predikant op Steynsburg was dr. C.J.H. de Wet, wat die gemeente gedien het van 1916 tot 1923.

Gesinslewe

Dr. Snyman was getroud met Gertruida Adriana (Truitjie) van Rooy, ’n dogter van die bekende onderwyser Johannes Cornelis van Rooy. Uit die huwelik is sewe kinders gebore van wie die oudste prof. W.J. Snyman, ’n professor aan die Teologiese Skool op Potchefstroom was. 'n Dogter, Anna, het later met ds. Abraham Duvenage getrou. Vivia Perpetua was met Nic Bornman getroud.

Galery

• 
  1892: Die studente en dosente van die Teologiese Skool Burgersdorp. Voor: J. Kruger, G. Kruger, J.A. du Plessis, J. Henning, G. du Plessis, D. Heystek, J. van der Walt. Middel: J. de Klerk, J. van Rooy, prof. J. Lion Cachet, prof. S. Postma, K. Coetsee, J. Malan, P. van der Walt. Agter: J. van der Walt, J. Kruger, W. de Klerk, W. Postma, J. Scheepers, P. van Wyk, J. Kruger, P. Coetsee, P. Snyman.
• 
  1895: Professore en studente van die Teologiese Skool op Burgersdorp. Voor: J. du Plooy, Ferdinand Postma, J. Kruger, Willem de Klerk, W. Rörich, P. Lion Cachet, J. Coetzee, ene Venter. Middel: Jacobus du Plessis, Flippie Snyman, prof. Stephanus Postma, prof. Jan Lion Cachet, Willem Postma, J. Kruger, J.G.H. van der Walt. Agter: Dirk Postma, ene Heystek, D. van der Walt, G.H.J. Kruger, W. Henning, A. Henning, J. de Klerk, onbekend, H. de Klerk, C.W. van der Walt, D. Maré en J. Diepraam.
• 
  1897: Professore en studente van die Teologiese Skool op Burgersdorp. Ferdinand Postma, P. Coetzee, J. Venter, Wardaugh, P. Lion Cachet, Willem de Klerk, W. Henning, J.P. van der Walt, J. Pretorius. Middel: G.H.J. Kruger, J.D. du Toit, Flippie Snyman, J.A. du Plessis, prof. J. Lion Cachet, prof. S. Postma, J. Kruger, J.G.H. van der Walt. Agter: C. Pretorius, J. Maré, ene Faul, H. de Klerk, L.J. du Plessis (begin 1969, met die skool se eeufees, die oudste [89 jaar] nog lewende oudstudent van die Teologiese Skool en woonagtig te Reddersburg, seun van ds. L.J. du Plessis), J. du Plessis, F. Henning, J. du Plooy, C. van der Walt, N.H. van der Walt, D. Postma.
• 
  1899: Professore en studente van die Teologiese Skool. Voor: J. van der Linde, T.N. Venter, W. Viljoen, D. Kruger, A. du Toit, H. Kruger, A.P.C. Duvenage, Smit, Snyman. Middel: (van links) Ferdinand Postma, Flippie Snyman Jan Lion Cachet, Jacobus du Plessis, Willem de Klerk, Dirk Postma en Hendrikus Pasch. Agter: J. van der Heever, H.J.R. du Plessis, J.C. Venter, D.P. du Plessis, J.P. van der Walt, N. van der Walt, J.H. Kruger, J. Venter, P. Lion Cachet, N.H. van der Walt, C. Pretorius, J. van Rooy, Japie Maré, J. du Plooy, H. de Klerk, J. Kruger, D. Lessing.
• 
  1903: Professore en studente van die Gereformeerde Kerk se Teologiese Skool. Voor: H.J.J. van der Walt (eerste hoof van die driedelige onderwysinrigting op Steynsburg), I.D. Krüger, J.C. van der Walt, H.D. Lessing, H.J. van der Walt, F.J. Jooste, C. Riekert, J.J.A. Coetsee. Middel: H.J.R. du Plessis, T.N. Venter, N.H. van der Walt, prof. Jacobus du Plessis, prof. J. Lion Cachet, prof. Flippie Snyman, D. Postma, A.P.C. Duvenage, H.P.J. Pasch. Agter: J. Kruger, J. Duvenage, D. Kruger, B.R. Grobler, J. Coetzee, P. du Plooy, A. Coetzee, P.W. Bingle.
• 
  1904: Die Algemene Sinode van die Gereformeerde Kerk in sitting op Rustenburg. Eerste ry: Di. Willem de Klerk, Flippie Snyman, J.G.H. van der Walt, Totius, G.H.J. Kruger. Tweede ry: Di. Martinus Postma, Petrus Postma, prof. Jan Lion Cachet, di. L.J. du Plessis, W.J. Snijman. Derde ry: Di. T. Hamersma, Willem Postma, Louis Vorster, Dirk Postma, J.A. van Rooy en prof. J.A. du Plessis.
• 
  Die Algemene Sinode in sitting te Middelburg, Kaap, 1904, waartydens besluit is om die Teologiese Skool Burgersdorp na Potchefstroom te verplaas. Voor: (vyfde van links) G.H.J. Kruger. Eerste ry op stoele: (vyfde van links) ds. A.J.J. de Klerk Coetsee, oudl. G. Henning, J.G.H. van der Walt, L.J. du Plessis, prof. Jan Lion Cachet, Petrus Postma, J.D. du Toit, P.C. Snyman, Taetse Hamersma. Eerste ry staande: (sesde van links) Willem Postma, Martinus Postma, J.A. van Rooy, onbekend, prof. Jan Kamp, W.J. de Klerk, J.C. Kruger, J.A. du Plessis, W.J. Snyman, Dirk Postma.
• 
  Afgevaardigdes na die Gereformeerde Kerk se Algemene Sinode te Reddersburg, 1910. Voor: J.A. van Rooy, Martinus Postma, Petrus Postma, W.J. Snyman, Jan Lion Cachet, Louw du Plessis, Louis Vorster, Pieter Biewenga. Middel: J.G.H. van der Walt, Jacobus du Plessis, Willem de Klerk, G.H.J. Kruger, Dirk Postma, H.J.R. du Plessis, Willem Postma, Hendrikus Pasch. Agter: J.P. van der Walt, N.H. van der Walt, T.N. Venter, Flippie Snyman, J.H. Kruger, J.D. du Toit, Sietse Los, T. Hamersma, Derk Rumpff.
• 
  Die Algemene Vergadering van die Gereformeerde Kerk in die Kaapprovinsie, gehou in 1911 te Barkly-Oos: Eerste ry: Izak van Heerden, onbekend (of andersom), ds J.G.H. van der Walt, ds. G.H.J. Kruger, ds. D.P. du Plessis, onbekend. Tweede ry: Ds. T. Hamersma, ds. P.W. Bingle, ds. W.J. de Klerk, ds. J.H. Kruger, ds. W.J. Snyman, onbekend, ds. P.C. Snyman. Derde ry: Nick van der Walt, ds. Dirk Postma, onder andere (nie in regte volgorde) I.J. Aucamp, D. Lessing, M. Neser. Vierde ry: G.C. Coetsee (onbekend watter plek).
• 
  Die Algemene Vergadering van die Kaapprovinsie te Venterstad, omstreeks 1913. Die agterste twee rye is blykbaar die Gereformeerde kerk Venterstad se kerkraad. Voor sit van links: Di. Taetse Hamersma, G.H.J. Kruger, I.D. Krüger, P.W. Bingle, Dirk Postma, J.G.H. van der Walt, Flippie Snyman en Derk Rumpff.

Bronne

• (en) Krüger, prof. D.W. 1969. The Making of a Nation. Johannesburg: MacMillan South Africa (Pty) Ltd.
• (af) Spoelstra, dr. B. 1973. Beknopte Kerkgeskiedenis vir Katkisasie. Potchefstroom: Pro Rege.
• (af) Van der Vyver, M.D. in Gereformeerde Kerk Steynsburg 1872–1972. 1972. Steynsburg: Gereformeerde kerkraad.
• (af) Van der Vyver, dr. G.C.P. (redaksievoorsitter). 1959. Die Gereformeerde Kerk in Suid-Afrika 1859–1959. Gedenkboek by geleentheid van die eeufees. Potchefstroom: Deputaatskap vir die Eeufees.
• (af) Van der Vyver, dr. G.C.P. 1969. My erfenis is vir my mooi. Potchefstroom: Kalvyn Jubileum Boekfonds.
• (af) Vogel, Willem (voorsitter van redaksiekommissie). 2013. Die Almanak van die Gereformeerde Kerke in Suid-Afrika vir die jaar 2013. Potchefstroom: Administratiewe Buro.

Sien ook

• Ds. P.S. Snyman, sy oom

Eksterne skakels

• Die Van Rooy-familie in Suid-Afrika.