Japie Maré

Kmdt. Jacob Philippus (Japie) Maré (Eendracht, distrik Heidelberg, Transvaal, 14 Junie 1878 – Machadodorp, Transvaal, 11 Februarie 1902) was ’n student aan die Teologiese Skool Burgersdorp ten tyde van sy dood weens wonde wat hy opgedoen het tydens die Tweede Vryheidsoorlog.

Professore en studente van die Teologiese Skool Burgersdorp, 1895. Voor: J. du Plooy, Ferdinand Postma, J. Kruger, Willem de Klerk, W. Rörich, P. Lion Cachet, J. Coetzee, ene Venter. Middel: Jacobus du Plessis, Flippie Snyman, prof. Stephanus Postma, prof. Jan Lion Cachet, Willem Postma, J. Kruger, J.G.H. van der Walt. Agter: Dirk Postma, ene Heystek, D. van der Walt, G.H.J. Kruger, W. Henning, A. Henning, J. de Klerk, onbekend, H. de Klerk, C.W. van der Walt, D. Maré (volgens die onderskrif, maar waarskynlik Japie Maré) en J. Diepraam.

Kmdt. Jacob Philippus (Japie) Maré.

Professore en studente van die Teologiese Skool op Burgersdorp in 1897. Voor: Ferdinand Postma, P. Coetzee, J. Venter, Wardaugh, P. Lion Cachet, Willem de Klerk, W. Henning, J.P. van der Walt, J. Pretorius. Middel: G.H.J. Kruger, J.D. du Toit, P.C. Snyman, J.A. du Plessis, prof. J. Lion Cachet, prof. S. Postma, J. Kruger, J.G.H. van der Walt. Agter: C. Pretorius, Japie Maré, ene Faul, H. de Klerk, L.J. du Plessis, J. du Plessis, F. Henning, J. du Plooy, C. van der Walt, N.H. van der Walt, D. Postma.

Japie Maré (regs) en sy medestudent aan die Teologiese Skool Burgersdorp Petrus Lion Cachet.

1899: Professore en studente van die Teologiese Skool. Voor: J. van der Linde, T.N. Venter, W. Viljoen, D. Kruger, A. du Toit, H. Kruger, A.P.C. Duvenage, Smit, Snyman. Middel: (van links) Ferdinand Postma, Flippie Snyman Jan Lion Cachet, Jacobus du Plessis (wat presies twee jaar voor Willem de Klerk gebore is), Willem de Klerk, Dirk Postma en Hendrikus Pasch. Agter: J. van der Heever, H.J.R. du Plessis, J.C. Venter, D.P. du Plessis, J.P. van der Walt, N. van der Walt, J.H. Kruger, J. Venter, P. Lion Cachet, N.H. van der Walt, C. Pretorius, J. van Rooy, Japie Maré, J. du Plooy, H. de Klerk, J. Kruger, D. Lessing.

Die Studentemonument, Gloria Victis, is op Potchefstroom opgerig ter nagedagtenis aan die studente van die Teologiese Skool, toe nog op Burgersdorp, wat in die Tweede Vryheidsoorlog gesneuwel het. Hulle was Karel David Coetsee, Calman Efraim Lion Cachet, Jacob Philippus Maré, Johannes Abraham Venter en Jan Christoffel Kruger, almal met die rang kommandant.

Herkoms

Japie Maré was die oudste kind van die ses kinders uit die derde huwelik van Jacob Maré (bynaam Jors Voeter, 1823–1900), in 1875 met Johanna Catharina Louisa Schabort (1842–1895). Uit sy vader se eerste twee huwelike is sewe kinders gebore, onder wie Sarie Maré, en uit sy vierde, in 1897 met Maria Cecilia Alberta Zinn, geen. Japie se eie sibbes was Johanna Catharina Louisa (1880–1977), Elizabeth Johanna Deborah (1881–1935), Susannah Johanna (1883–1956), Frederik Johannes Igantius (1885–1935) en Izak Schabort (1888–1963). Japie se vader, wat volgens oorlewing op 15-jarige ouderdom aan die Slag van Bloedrivier deelgeneem het, het in 1887 as Volksraadlid van Transvaal afgetree, waarna die hele gesin van Heidelberg, Tvl., na Middelburg, Kaap, verhuis het omdat die klimaat vir hom gesonder sou wees. Die gesin het terwyl die Volksraad in sitting was, in ’n huis in Strubenstraat, Pretoria, tuisgegaan.

Studie

Japie Maré het moontlik in 1895 of selfs vroeër met sy studie aan die Teologiese Skool Burgersdorp begin. Hier was hy ’n vurige ondersteuner van die Genootskap van Regte Afrikaners. Die steeds groeiende Afrikanernasionalisme het af en toe uiting gevind in optredes binne die georganiseerde studentegeledere van die Teologiese Skool. Die Studente Letterkundige Vereniging (gestig 1892) het nie net suiwer letterkundige sake bespreek nie, maar hulle druk besig gehou met sake van die dag, onder meer onvermydelik ook politieke en staatkundige aangeleenthede. So figureer op 25 Maart 1898 besprekingstemas soos “De Afrikanerbond in de laatste elektie”, “Gelijke rechten voor Hollandsch en Engelsch” en “Paul Kruger, Theunis Steyn, Cecil Rhodes”. En op 9 Desember daardie jaar, teen die agtergrond van toenemende spanning tussen Brittanje en die Boererepublieke, handel dit oor die vraag: “Bestaat er grond voor Rassehaat?” (die term ras slaan hier op Afrikaans- en Engelssprekendes). Maré – min wetende wat die komende oorlog vir hom persoonlik sou inhou – behandel die vraag: “Is oorlog voordelig of nadelig?”

Die Driejarige Oorlog

Met die uitbreek van die Tweede Vryheidsoorlog in Oktober was Maré een van die studente wat terug Transvaal toe gegaan het om die wapen op te neem. Soos ds. Willem de Klerk, toe ’n senior student, dit later kort en kragtig saamgevat het: "“Die Engelse oorlog het uitgebreek, waarop studente uit die OVS en Transvaal na hulle wonings vertrek het om hulle burgerpligte te vervul. Ons wat agtergebly het, het in die gees met hulle saamgegaan.”

Maré is op 19 Desember 1901 tydens die bestorming van ’n blokhuis by Elandspruit naby Dullstroom in die Oos-Transvaal dodelik gewond. Hy sterf op 11 Februarie die volgende jaar in die hospitaal op Machadodorp. Hy was een van drie huidige en twee oudstudente van die Teologiese Skool of Literariese Departement wat in die Driejarige Oorlog gesneuwel het. Die ander huidige studente was Johannes Abraham Venter (20) van Bethulie, wat vroeg in Maart 1900 by die Bethuliebrug oor die Oranjerivier gesneuwel het en Jan Christoffel Kruger (23) van Burgersdorp (dus waarskynlik ’n Kaapse rebel), wat vroeg in Junie 1901 op die plaas Ruigtevlei naby Steynsburg in ’n skermutseling dood is. Die twee oudstudente was Karel Coetzee en Calman Lion Cachet. Laasgenoemde was die seun van die rektor, prof. Jan Lion Cachet. Calman se dood is in fyn besonderhede beskryf deur J.L.P. Erasmus, wat langs hom was toe hy gewond is. In ’n briefie aan prof. Cachet in Januarie 1903 het hy ’n laaste getuigskrif van sy gestorwe seun aan die diep beproefde vader gee: “Omtrent zijne populariteit wensch ik slechts dit te zeggen dat hy algemeen deur ons bemind werd. Ter eere van hem moet gezegd worden dat hij een buitengewoon dapper en verstandige krijgsman was.”

Sien ook

• Jacobus Toerien