Ghwano
Ghwano is die ontlasting (droë mis) van vlermuise en voëls. Dit is besonder hoog aan stikstof, fosfaat en kalium, drie voedingstowwe wat noodsaaklik is vir die groei van plante. Daarom word dit dikwels as bemesting gebruik om plante vinniger te laat groei. Dit word op eilande waar seevoëls woon, bv. Voëleiland naby Lambertsbaai, ontgin.
Minerale
wysigVan die minerale wat in ghwano aangetref word is fosfaatminerale soos hidroksielapatiet, brushiet, taranakiet en variskiet[1] en stikstofminerale soos teschemacheriet.
Ghwanovoëls
wysig'n Klein aantal soorte van Suid-Afrika se inheemse seevoëls staan as ghwanovoëls bekend. Hulle kom in kolonies op eilande naby die kus voor waar hulle nes maak en broei.
Ghwano in al sy glorie
wysigDie mis, sogenaamde ghwano, wat hierdie voëls in hul broeikolonie lewer, word elke jaar aan die einde van die somer versamel, net voor die eerste winterreëns. Dit is 'n natuurlike en baie waardevolle bemestingstof. Die Departement van Nywerheidswese se onderafdeling Ghwano-eilande, versamel dit en verkoop dit aan boere. Die eilande mag alleenlik met 'n permit besoek word. Sommige van die voëls is beskerm.
Ghwano kan net versamel in daardie dele waar dit feitlik nooit reën nie. Of waar die reënseisoen eers na die broeityd kom.
Namibië
wysigDie meeste ghwano-eilande is natuurlike broeiplekke van seevoëls, maar in Namibië (Suidwes-Afrika) is 'n aantal jare gelede 'n interessante onderneming begin. Plek-plek aan die kus is deur private inisiatief platforms opgerig waarop die voëls in groot getalle kom sit en selfs nes maak. So kan ghwano versamel word.
Belangrike ghwano-eilande aan die Suid-Afrikaanse kus
wysig| Ghwano-eiland | Ligging |
|---|---|
| Dasseneiland | 50 km van Kaapstad |
| Malgas | Saldanhabaai |
| Jutteneiland | Saldanhabaai |
| Marcuseiland | Saldanhabaai |
| Voëleiland | Lambertsbaai |
Soorte voëls wat ghwano lewer
wysigDaar is hoofsaaklik drie soorte seevoëls wat ghwano lewer. Die trekkormorant of trekduiker is die vernaamste verskaffer van ghwano.
| Afrikaanse naam | Latynse naaam | Eiers | Nes |
|---|---|---|---|
| Kaapse- of | Morus capensis | 1 | keëlvormige ghwanohopie, hol van bo |
| Trekkormorant of trekduiker | Phalacrocorax capensis | 2-3 kalkwit | stokkies en seewier |
| Kaapse pikkewyn | 1-3 wit | holte in grond of tussen klippe met vere en seewier | |
| Swartvoetpikkewyn of Brilpikkewyn | Spheniscus demersus | 1 | geharde mis |
Die brilpikkewyn word deur die IUBN as 'n kwesbare spesie geklassifiseer omdat die bevolkingstal besig is om drasties te daal. Hul eiers word onder andere deur bruinroofmeeue uit die neste gesteel.
Sien ook
wysigBronnelys
wysig- Kennis, 1980, vol 3, bl. 457, ISBN 0 7981 0825 8