Huis van Welfe

Die Huis van Welfe of Guelfe is ’n Europese dinastie wat van die 11de tot die 20ste eeu baie Duitse en Britse monarge en in die 18de eeu Iwan VI van Rusland ingesluit het.

Die grondgebied van die Huis van Welfe in die dae van Hendrik die Leeu.

Oorsprong

Die Huis van Welfe is die ouer tak van die Huis van Este, ’n dinastie waarvan die vroegste bekende lede in die laat 9de / vroeë 10de eeu in Lombardye gewoon het. Die eerste lid was Welf I, Hertog van Beiere, ook bekend as Welf IV; hy het die eiendom van die Ouer Huis van Welfe geërf toe sy oom aan moederskant, Welf III, Hertog van Karintië en Verona, die laaste manlike lid van die ouer huis, in 1055 sterf. Welf IV was die seun van Welf III se suster, Kunigunde van Altdorf. In 1070 het Welf IV die Hertog van Beiere geword.

Welf II, Hertog van Beiere, het getrou met gravin Matilda van Toskane, wat sonder kinders dood is en hom haar besittings nagelaat het, insluitende Toskane, Ferrara, Modena, Mantua en Reggio, wat ’n rol in die Investituurstryd gespeel het. Omdat Welf se dinastie hom aan die kant van die pous geskaar het in dié stryd, het aanhangers van die pous in Italië bekend geword as Guelfi.

• 
  Kunigunde van Altdorf, die suster van Welf III en die vrou van Albert Azzo van Este, die ouers van Welf I.
• 
  Welf I, Hertog van Beiere (omstreeks 1030/1040-1101).
• 
  Welf II, Hertog van Beiere (1073-1120).

Beiere en Sakse

Hendrik IX, van 1120 tot 1126 Hertog van Beiere, was die eerste van die drie hertoë van die Welfe-dinastie met die naam Hendrik. Sy vrou, Wulfhilde van Sakse, was die erfgenaam van die Huis van Billung, wat die gebied om Lüneburg in Nedersakse besit het. Hulle seun, Hendrik die Trotse, was die skoonseun en erfgenaam van Lotarius II, die Heilige Romeinse keiser, en het ná Lotarius se dood ook die Hertog van Sakse geword. Lotarius het sy gebied om Brunswyk aan sy dogter Gertrud nagelaat. Haar man, Hendrik die Trotse, het die gunstelingkandidaat in die keiserlike verkiesing teen Koenraad III van die Hohenstaufe geword. Hendrik het egter die verkiesing verloor omdat die ander prinse sy mag en temperament gevrees het, en Koenraad III het sy hertogdomme van hom afgeneem. Hendrik se broer Welf VI (1115-1191), Markgraaf van Toskane, het later sy Swabiese gebiede om Ravensburg, die oorspronklike besittings van die Ouer Huis van Welfe, aan sy nefie keiser Frederik I nagelaat, en dus aan die Huis van Hohenstaufe.

• 
  Hendrik IX, Hertog van Beiere (1075-1126) en sy vrou, Wulfhilde.
• 
  Hendrik die Trotse (1102-1139), Hertog van Beiere en Sakse, en sy vrou, Gertrud van Sakse.
• 
  Welf VI (1115-1191), Markgraaf van Toskane.

Die volgende hertog van die Welfe-dinastie, Hendrik die Leeu, hy sy pa se twee hertogdomme teruggewen (Sakse in 1142 en Beiere in 1156) en het dus oor groot dele van Duitsland regeer. In 1168 is hy getroud met Matilda (1156-1189), die dogter van Hendrik II van Engeland en Eleonore van Akwitanië, en suster van Richard I van Engeland, en hy het selfs meer invloed gekry. Sy neef, Frederik I, die Heilige Romeinse keiser van die Hohenstaufe-dinastie, het met hom oor die weg probeer kom, maar toe Hendrik weier om hom weer by te staan in ’n Italiaanse oorlogsveldtog, was konflik onafwendbaar. Hy is ná die Slag van Legnano in 1176 ontneem van sy hertogdomme deur Frederik I en die ander prinse van die Duitse Ryk wat gretig was om dele van sy groot gebied op te eis. Hy is in 1180 verban na die hof van sy skoonpa, Hendrik II, in Normandië, maar het drie jaar later na Duitsland teruggekeer. Hendrik het in 1185 vrede met die Hohenstaufe-keiser gemaak en teruggekeer na sy veel kleiner grondgebied om Brunswyk (sonder sy twee hertogdomme, Beiere en Sake). Hendrik is in 1195 in Brunswyk dood.

• 
  Hendrik die Leeu (1130-1195), Hertog van Beiere en Sakse.
• 
  Matilda van Engeland (1156-1189), die vrou van Hendrik die Leeu en suster van Richard I van Engeland.
• 
  Hendrik se Brunswyk-leeu.
• 
  Otto IV, Heilige Romeinse keiser, die seun van Hendrik die Leeu en Matilda van Engeland.

Brunswyk en Hannover

Hendrik die Leeu se seun, Otto van Brunswyk, is gekies as die Heilige Romeinse keiser en as Otto IV gekroon ná jare van verdere konflik met die Hohenstaufe-keisers. Hy het hom die wraak van pous Innocentius III opgehaal en is in 1215 geëkskommunikeer. Otto is gedwing om die troon af te staan aan Frederik II van die Hohenstaufe. Hy was die enigste Welf wat Heilige Romeinse keiser geword het.

Hendrik die Leeu se kleinseun Otto het in 1235 die hertog van ’n deel van Sakse, die nuwe Hertogdom Brunswyk-Lüneburg, geword en is in 1252 daar oorlede. Die hertogdom is daarna verskeie kere onder verskillende lyne van die Huis van Welfe verdeel. Die ondergeskikte state het die regstatus van prinsdomme gehad binne die hertogdom, wat ’n onverdeelde feudale grondeiendom gebly het. Die state is gewoonlik na hulle heersers se woonplek genoem: Die heersers van Brunswyk-Wolfenbüttel het byvoorbeeld oorspronklik in Wolfenbüttel gewoon.

Wanneer ’n tak van die familie in die manlike lyn uitgesterf het, is die gebied aan ’n ander lyn gegee, want die hertogdom was die leeneiendom van die hele familie en nie van individuele lede nie. Al die lede van die Huis van Welfe het die titel hertog(in) van Brunswyk-Lüneburg gehad, asook titels van die onderskeie prinsdomme. Teen 1705 het die ondergeskikte prinsdomme hulle finale vorm aangeneem as die Keurvorstedom Hannover en die Prinsdom Brunswyk-Wolfenbüttel, en hulle het ná die Kongres van Wene in 1815 die Koninkryk Hannover en die Hertogdom Brunswyk geword.

Prinsdom Brunswyk-Wolfenbüttel

In 1269 is die Prinsdom Brunswyk gestig ná die eerste verdeling van die Hertogdom Brunswyk-Lüneburg. In 1432, as gevolg van toenemende spanning met die inwoners van Brunswyk, het die Brunswyk-lyn in Wolfenbüttel-kasteel gaan woon, en dis hoekom die naam Wolfenbüttel die nieamptelike naam van dié prinsdom geword het. Met Iwan VI van Rusland het die Brunswyk-lyn in 1740 selfs ’n kort verbintenis met die Russiese keiserlike troon gehad. In 1814 het die prinsdom die Hertogdom Brunswyk geword wat deur die senior tak van die Huis van Welfe regeer is.

Prinsdom Calenberg

In 1432 het ’n deel van die Prinsdom Brunswyk-Wolfenbüttel weggebreek as die Prinsdom Calenberg. In 1495 is dit uitgebrei en in 1584 het dit teruggegaan na die Wolfenbüttel-lyn. In 1634 het dit gegaan na die Huis van Lüneburg, wat in die Celle-kasteel gewoon het. In 1635 is dit gegee aan Georg, die jonger broer van prins Ernst II van Lüneburg, wat in Hannover gaan woon het. In 1705 het die Huis van Hannover die Prinsdom Lüneburg oorgeneem. In 1692 het hertog Ernst August van die Calenberg-Hannover-lyn ’n keurvors van die Heilige Romeinse Ryk geword. Die keurvorstedom was algemeen bekend as die Keurvorstedom Hannover. In 1814 is dit vervang deur die Koninkryk Hannover.

Britse opvolging

Godsdiensgebaseerde politiek het daartoe gelei dat Ernst August se vrou, Sophia van die Palts, die eerste aanspraakmaker op die troon van Groot-Brittanje geword het. Sy was die naaste Protestantse familielid van koningin Anna, die laaste Britse heerser van die Huis van Stuart. Sophia is egter kort voor koningin Anna dood en haar seun het in 1714 koning George I van Groot-Brittanje geword in ’n persoonlike unie met die Britse kroon. Die persoonlike unie het meer as ’n eeu geduur en die Britse koningshuis het die Huis van Hannover geword.

• 
  Die wapen van die Hannover-konings van Groot-Brittanje (1714-1801).
• 
  George I (1714–1727).
• 
  George II (1727–1760).
• 
  Frederik, Prins van Wallis (1707-1751).
• 
  George III (1760–1820)
• 
  George IV (1820–1830)
• 
  William IV (1830–1837)
• 
  Victoria (1837–1901)

Koninkryk Hannover

Die Keurforstedom Hannover (die kernhertogdom) is vergroot met die byvoeging van ander grondgebiede en in 1814 het dit die Koninkryk Hannover geword. Gedurende die eerste helfte van die 19de eeu is die koninkryk regeer in ’n persoonlike unie met die Britse kroon, van die bewind van George III van die Verenigde Koninkryk, die laaste prins-keurvors van Hannover, tot met die dood van William IV in 1837. Toe het die troon van Hannover gegaan na William se oudste oorlewende broer, Ernest Augustus, Hertog van Cumberland en Teviotdale, kragtens die Saliese wet, wat vereis het dat die volgende manlike aanspraakmaker die troon erf – die Britse troon is geërf deur ’n ouer broer se enigste dogter, koningin Victoria. Haar nakomelinge het behoort tot die Huis van Sakse-Koburg en Gotha, waarvan die naam in 1917 verander is na die Huis van Windsor.

Die Koninkryk Hannover is in 1866 verloor deur Ernst August se seun, Georg V van Hannover, Oostenryk se bondgenoot in die Oostenryks-Pruisiese Oorlog. Dit is ná Oostenryk se nederlaag deur Pruise geannekseer en het die Pruisiese provinsie Hannover geword. Die Welfe het in bannelingskap gegaan na Gmunden, Oostenryk, waar hulle Cumberland-kasteel gebou het.

• 
  Wapen van die Koninkryk Hannover, 1837.
• 
  Ernst August, koning van Hannover.
• 
  Koning Georg V van Hannover.

Brunswyk-opvolging

Wapen van die Hertogdom van Brunswyk.

Die senior lyn van die dinastie het oor die veel kleiner Prinsdom Brunswyk-Wolfenbüttel regeer en in 1814 die soewereine Hertogdom Brunswyk gestig. Dié lyn het in 1884 uitgesterf. Hoewel die hertogdom geërf moes word deur die Hertog van Cumberland, seun van die laaste koning van Hannover, het Pruisiese suspisies oor sy trouheid daartoe gelei dat die troon tot in 1913 vakant gebly het. Toe het die Hertog van Cumberland se seun, Ernst August, getrou met die dogter van keiser Wilhelm II en hy is toegelaat om dit te erf. Sy heerskappy daar was egter van korte duur, want die monargie het in 1918 geëindig ná die Eerste Wêreldoorlog.

Die Welfe-dinastie bestaan steeds. Die laaste lid wat op ’n Europese troon gesit het, was Frederika van Hannover, koningin van Griekeland († 1981). Sy was die moeder van koningin Sofia van Spanje en koning Konstantyn II van Griekeland. Frederika se broer prins Georg Wilhelm van Hannover het getrou met prinses Sofia van Griekeland en Denemarke, suster van prins Philip, Hertog van Edinburg. Die huis se hoof is koningin Frederika se oudste broer se seun, Ernst August, die derde en huidige man van prinses Caroline van Monaco.

Skakels

• Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Huis van Welfe.

• Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik uit die Engelse Wikipedia vertaal.