Sakse

Freistaat Sachsen (Duits)
Swobodny stat Sakska (Opper-Sorbies)
Vrystaat Sakse

Landsvlag	Landswapen
(Besonderhede)	(Besonderhede)
Basiese gegewens
Ampstaal:	Duits en Opper-Sorbies
Hoofstad:	Dresden
Stigting:	3 Oktober 1990
Volkslied (Landeshymne):	geen
Oppervlakte:	18 449,986 km² (10de)
Bevolking:	4 089 467 (6de) (31 Desember 2023)
Bevolkingsdigtheid:	221 inwoners / km² (8ste)
BBP  - Totaal (8ste)  - % Verandering teenoor vorige jaar  - per inwoner	2023 155,982 miljard € 6,7% (2022) 38 142 €
Totale skuldlas:	6,047 miljard € (30 Junie 2024)
Skuldlas per inwoner:	1 479 € (30 Junie 2024)
Werkloosheidsyfer:	6,5 (November 2024)
ISO 3166-2:	DE-SN
Amptelike webwerf:	www.sachsen.de
Politiek
Eerste minister:	Michael Kretschmer (CDU) (sedert 13 Desember 2017)
Regerende partye:	CDU en SPD
Setels in die parlement (Landtag) (120 setels) (2019: 119 setels):	CDU 41 (2019: 45) AfD 40 (38) BSW 15 (–) Bündnis 90/Grüne 7 (12) SPD 10 (10) Die Linke 6 (14) Freie Wähler 1 (–)
Laaste verkiesing:	1 September 2024
Volgende verkiesing:	2029
Parlementêre verteenwoordiging
Stemme in die Federale Raad (Bundesrat):	4 (van 69)
Kaart

Sakse (Duits: Sachsen, [zaksn̩], ; Opper-Sorbies: Sakska), amptelik die Vrystaat Sakse (Freistaat Sachsen, afkorting: SN; Swobodny Stata Sakska), is 'n deelstaat in die suidooste van Duitsland. Dresden is die hoofstad en Leipzig is met 531 582 inwoners die grootste stad van Sakse.

Gebiedsveranderinge in 1815 en die Vrystaat Sakse binne sy huidige grense vanaf 1990

Die deelstaat grens in die ooste aan Pole, aan die Tsjeggiese Republiek in die suide, die deelstate Brandenburg, Sakse-Anhalt en Thüringen in die noorde en weste, en – oor 'n afstand van sowat 25 km in die suide – aan die deelstaat Beiere.

Duitse setlaars het hulle vanaf die 11de eeu in die gebied van die huidige deelstaat gevestig. In die volgende ses eeue het Sakse sy staatsgebied steeds verder uitgebrei om een van die magtigste moondhede binne die losse verbond van Duitse state te word wat gesamentlik die Heilige Romeinse Ryk gevorm het. Op die hoogtepunt van sy mag het die Koninkryk Sakse ook die gebied van die huidige deelstaat Thüringen en groot dele van Silesië ('n streek wat tans deel uitmaak van Pole) ingesluit.

Ná die Napoleontiese Oorloë aan die begin van die 19de eeu is uitgestrekte landsdele in die weste en noorde in 1815 aan Sakse se groot politieke mededinger Pruise afgestaan, terwyl gebiede oos van die Neiße-rivier in 1945 onder Poolse administrasie gekom het. Die rivier vorm sedertdien 'n natuurlike oostelike grens met Pole. Die regerende dinastie van die Huis van Wettin het in 1919 met die ineenstorting van die politieke strukture van die Duitse Keiserryk afstand van die Saksiese troon gedoen. Sakse dra sedertdien – as een van slegs drie Duitse deelstate naas Beiere en Thüringen – die (suiwer seremoniële) titel Vrystaat.

Tradisioneel vorm die streek rondom Chemnitz en Zwickau die industriële hartland van Sakse. Die oorspronge van die Saksiese motorbedryf, wat steeds meer as 'n derde van die deelstaat se uitvoere na die buiteland verteenwoordig en aangedryf word deur nuwe aanlegte van BMW en Porsche, strek terug tot in die laat 19de eeu. Ander belangrike bedrywe sluit masjienbou, chemie en biotegnologie in. Dresden het reeds in die tyd van die Duitse Demokratiese Republiek tot 'n spilpunt van die mikroëlektronikabedryf gegroei. Vandag word hier die grootste konsentrasie van ondernemings in dié bedryf in Europa (en vyfde grootste ter wêreld) aangetref wat aan die deelstaat die Engelse bynaam Silicon Saxony besorg het.

Geskiedenis van die Vrystaat Sakse

Dresden in die aandskemer

Die eerste "Vrystaat Sakse" ontstaan in 1918, ná die Eerste Wêreldoorlog en die troonsafstand van die Saksiese koning. In 1945, ná die Tweede Wêreldoorlog, word in die Sowjetse sone van die besette Duitsland die "Land Sakse" uit die ou Vrystaat en gebiede van die Pruisiese provinsie Silesië wes van die Neisserivier gevorm.

Die Land Sakse is in 1952 ontbind en verdeel in drie kleiner administratiewe distrikte (Duits: Bezirke) van die Duitse Demokratiese Republiek (DDR): Leipzig, Chemnitz (wat ná 'n naamswysiging Karl-Marx-Stadt genoem is) en Dresden. Met die ontbinding van die DDR in 1990 en die hereniging van die twee Duitse state is die Vrystaat Sakse as 'n deelstaat van Duitsland herstig.

Stede

Stad	Landgebied	Bevolking 31 Julie 2005	Bevolking 31 Desember 2013
Leipzig	Leipzig	499 199	531 582
Dresden	Dresden	489 700	530 754
Chemnitz	Chemnitz	247 460	242 022
Zwickau	Zwickau	98 335	91 564
Plauen	Plauen	69 281	63 967
Görlitz	Görlitz	57 884	54 042
Freiberg	Mittelsachsen	43 434	40 268
Bautzen	Bautzen	42 294	39 607
Pirna	Sächsische Schweiz–Osterzgebirge	40 178	37 645
Freital	Sächsische Schweiz–Osterzgebirge	40 129	39 141
Riesa	Meißen	39 367	36 848
Radebeul	Meißen	32 246	33 026
Meissen	Meißen	29 398	28 532
Limbach-Oberfrohna	Zwickau	27 552	26 970
Zittau	Görlitz	27 454	25 638
Glauchau	Zwickau	27 285	26 179
Delitzsch¹	Nordsachsen	26 331	27 945
Weißwasser/O.L.	Görlitz	26 107	21 797
Werdau	Zwickau	26 077	24 430
Annaberg-Buchholz	Erzgebirgsdistrik	24 495	23 123
Coswig	Meißen	24 035	22 365
Reichenbach im Vogtland	Vogt landelike distrik	23 469	22 164
Crimmitschau	Zwickau	23 305	22 330
Markkleeberg	Leipzig	23 157	23 718
Döbeln	Mittelsachsen	23 128	21 356
Schwarzenberg/Erzgeb.	Erzgebirgsdistrik	20 201	18 517
Auerbach/Vogtl.	Vogt landelike distrik	20 042	21 246
Borna	Leipzig	20 010	22 657

Administratiewe verdeling

(Die area-afkortings word tussen hakies aangedui)

Die tien landelike distrikte van Sakse is:

Bautzen (BZ) Erzgebirgs landelike distrik (ERZ) Görlitz (GR) Leipzig (L) Meißen (MEI) Mittelsachsen (FG) Nordsachsen (TDO) Sächsische Schweiz–Osterzgebirge (PIR) Vogt (V) Zwickau (Z)

Landelike distrikskaart van Sachsen

Eksterne skakels

• (en) Toerisme-inligting oor Sakse op Wikivoyage
• (de) Amptelike webwerf
• (de) Onderwys
• (de) Verkiesings
• (en) "Saxony". Encyclopædia Britannica. Besoek op 18 Desember 2024.