Unifikasie van Italië

Hierdie artikel bespreek die Unifikasie van Italië

Die Risorgimento

Die vredesooreenkoms wat deur die Kongres van Wene (1815) ingestel is, het Italië onveranderd as 'n "geografiese uitdrukking" gelaat, want die land was nog in nege state verdeel. Die onderdrukking van liberale bewegings teen 1830 het die opkoms van Italiaanse nasionalisme aangewakker. Gedurende die volgende twintig jaar is hierdie beweging deur die geskrifte van verskeie patriotte aangemoedig, en die kragtige opwelling van vaderlandsliefde wat daarop gevolg het, staan bekend as die Risorgimento: die herlewing.

Mazzini was een van die vernaamste kampvegters van hierdie beweging. Hy is in 1805 in Genua gebore, waar sy vader professor in die medisyne was, en het hy reeds vroeg in sy lewe liberale idees voorgestaan en by die Carbonari aangesluit. Sy politieke opvattings was egter die oorsaak van sy inhegtenisneming in 1830, en, na 'n tydperk in die gevangenis, van sy verbanning.

Die oortuiging het nou by Mazzini posgevat dat die Carbonari nooit daarin sou slaag om liberale hervorming in die Italiaanse state te verkry nie, omdat as gevolg van gebrek aan samewerking tussen hierdie genootskappe die opstande slegs van plaaslike aard was en maklik onderdruk kon word. Hy het besef dat sukses alleen behaal kon word wanneer alle Italianers tot die idee van liberale hervorming bekeer sou word.

Ten einde so 'n gevoel te skep, veral onder die jonger geslag, het Mazzini in 1831, terwyl hy nog 'n banneling in Frankryk was, die Genootskap Jong Italië gestig. Die lede moes die unifikasie van Italië hul doelwit maak; Oostenryk, wat die reaksionêre vorste in Italië bygestaan het, moes oor die Alpe gedryf word; verenigde Italië moes dan 'n republiek word waaroor die volk, en nie 'n vors nie, die bestuur sou voer.

Die oproep van Mazzini tot eenheid het 'n geweldige indruk gemaak, en die Genootskap het in krag toegeneem. Giuseppe Garibaldi, 'n patriotiese krygsman, het een van die geesdriftigste ondersteuners daarvan geword, en in 1848 het hy, in samewerking met Mazzini, 'n poging aangewend om 'n republiek in Rome te stig. Dit het op 'n mislukking uitgeloop. Gioberti was 'n ander invloedryke Italiaanse propagandis. Hy was ook vas oortuig dat Italië verenig moes word voordat liberale hervormings verkry sou word. Hy het 'n federasie van al die Italiaanse state onder die voorsitterskap van die Pous voorgestaan. Sy volgelinge het bekend gestaan as die Neo-Welwe.

Hierdie groep het in 1846 met die troonsbestyging van Pous Pius IX, die liberaalgesinde Pous, sterk op die voorgrond getree, maar daarna ineengestort toe, in 1849, Pous Pius IX sy liberale sienswyse prysgegee en na die kant van Oostenryk oorgegaan het. Baie Italianers het nou die koning van Sardinië begin beskou as die enigste persoon wat die unifikasie van Italië tot stand kon bring, omdat Sardinië so 'n belangrike rol in die opstande van 1848 teen Oostenryk gespeel het.

Bowendien, na die onderdrukking van die opstande het Victor Emanuel II, wat sy vader in 1849 opgevolg het, geweier om aan die eise van Oostenryk te voldoen, naamlik om die liberale hervormings, deur sy vader ingestel, te herroep. Die koning het sy lewe gewy aan die verkryging van Italiaanse eenheid en met dié doel voor oë het hy die hulp van graaf Cavour, 'n bekwame edelman uit Piëmont, ingeroep.

Vorige Loopbaan van Cavour

Cavour was afkomstig van 'n invloedryke adellike familie en is in 1810 in Piëmont gebore. Sy opleiding was gerig op 'n militêre loopbaan: maar in 1831 moes hy, weens sy liberale opvattings, sy betrekking in die leër neerlê en op sy landgoed gaan woon. Gedurende die volgende vyftien jaar het hy hom beywer om die boerdery in sy land op 'n wetenskaplike basis te plaas. Hy het ook herhaalde besoeke aan omliggende lande gebring, waar hy veral politieke en ekonomiese vraagstukke bestudeer het. Die Britse grondwet het 'n geweldige indruk op hom gemaak.

In 1847 het hy 'n liberale blad, Il Risorgimento, gestig waarin hy die instelling van liberale hervormings in Sardinië bepleit het. Tydens die opstande van 1848 het hy Karel Albert, die koning van Sardinië, beweeg om 'n liberale grondwet in te stel en die state in Noord-Italië teen Oostenryk te lei.

Cavour is tot lid van die eerste parlement van Sardinië gekies en in 1850 het hy minister van landbou geword. In 1852 het Victor Emanuel hom tot eerste minister verhef, 'n betrekking wat hy tot sy dood in 1861 beklee het. Cavour het een van die vernaamste leiers van die Risorgimento geword en naam verwerf as een van die vernaamste staatsmanne en diplomate van sy tyd.

Cavour en die Leierskap van Sardinië

Cavour het besef dat indien Sardinië aan die hoof van die beweging ten gunste van unifikasie wou staan, dit eers die vernaamste staat in Italië moes word. Om dit te bewerkstellig, het hy wetenskaplike landbou aangemoedig en die kerkgronde voordeliger vir boerdery laat gebruik.

Hy het die handel en die nywerheid bevorder en gesorg vir deeglike spoorweë, paaie, kanale en telegrafiese verbindings. Spoedig het Sardinië die welvarendste staat in Italië geword. Ook op militêre gebied het hierdie staat voorrang geniet, want Cavour het 'n deeglik toegeruste leër op die been gebring, sterk vestings gebou en 'n doeltreffende vloot in die lewe geroep.

Cavour Soek na Hulp van Buite

Lank vooruit het Cavour reeds gesien dat Oostenryk, weens sy politieke oormag in Italië, die grootste hinderpaal in die weg van die Italiaanse eenheidsbeweging sou wees. Lombardye en Venesië was Oostenrykse besittings, en die hertogdomme Toskane, Parma en Modena het onder die bestuur van vorste gestaan wat bondgenote van Oostenryk was. Maar Sardinië, 'n staat met 'n bevolking van vyf miljoen, was alleen nie sterk genoeg teen die magtige vyand nie.

Buitelandse hulp moes verkry word. Gevolglik het Cavour Sardinië in 1854 aan die Krimoorlog laat deelneem as bondgenoot van Brittanje en Frankryk, hoewel Victor Emanuel en die Sardiniërs nie gediend was met dié skynbaar onwenslike inmenging nie. Die Sardiniese troepe het hulle uitstekend van hul taak gekwyt en veel daartoe bygedra om die prestige van hul land te verhoog. Met die afsluiting van die oorlog, in 1856, het Cavour die vredeskongres in Parys bygewoon en die simpatie van sy bondgbnote verkry deur aan hulle bekend te maak dat die treurige toestand waarin Italië verkeer het, aan die tirannieke optrede van Oostenryk te wyte was.

Hierdie moedige daad van Cavour het die meeste Italianers laat afsien van die republikeinse ideale van Mazzini, en byna die gehele Italiaanse volk het voortaan die oë op Sardinië en sy koning gerig om die eenheid van Italië te verkry. Cavour het ook probeer om ander lande gewoond te maak aan die idee van 'n verenigde Italië deur Italiaanse bannelinge aan te moedig om artikels oor daardie onderwerp in die verskillende nuusblaaie te skrywe.

Cavour kon Brittanje egter nie so ver bring om aan Sardinië hulp te verleen nie, aangesien Brittanje te swaar verliese in die Krimoorlog gely het om weer 'n stryd te onderneem. Deur sy diplomasie het hy egter daarin geslaag om Napoleon III, wat die uitbreiding van nasionalisme goedgesind was, na sy kant oor te haal. In 1856 is daar 'n geheime ooreenkoms tussen Frankryk en Sardinië by Plombières gesluit. Napoleon het beloof om militêre steun aan Sardinië te gegee indien laasgenoemde aangeval sou word, en te help om Oostenryk uit Italië te verdryf.

Sardinië sou Lombardye en Venesië inlyf, maar moes 'n federasie met die res van die Italiaanse state, onder die voorsitterskap van die Pous, aangaan. As beloning sou Sardinië vir Nizza en Savoje aan Frankryk afstaan.

Die Italiaanse Bevrydingsoorlog, 1859

Cavour het nou al sy staatsmansvernuf gebruik om Oostenryk tot oorlog aan te hits. Teen die end van April 1859 het die oorlog 'n aanvang geneem. Omdat Oostenryk voorgestel is as die aanvallende party, het Sardinië die simpatie van die Europese state geniet. Napoleon het onmiddellik Italië met 'n groot leër binnegeval, en na die neerlaag van die Oostenrykse leërs by Magenta en Solferino is Lombardye deur die Franse en Sardiniese troepemagte in besit geneem.

Napoleon het in die oorwinningsuur in Julie 1859 met Oostenryk by Villafranca vrede gesluit. Sardinië is nie geraadpleeg nie en was verplig om die vredesooreenkoms by Zürich, teen die end van die jaar getref, waardeur slegs Lombardye aan hom afgestaan is, te aanvaar. Al die Italiaanse state moes 'n federasie onder voorsitterskap van die Pous aangaan. Daar Napoleon nie sy beloftes ten volle nagekom het nie, kon hy moeilik aanspraak op Savoje en Nizza maak om by Frankryk in te lyf.

Cavour was diep teleurgestel met die geringe winste wat deur die oorlog verkry is en wou deur die wapens meer byvoeg. Victor Emanuel het egter geweier om aan die wense van sy minister te voldoen, omdat hy besef het dat die nasionale beweging reeds sulke afmetings aangeneem het dat die vooruitgang daarvan nie gekeer kon word nie. Verontwaardig hieroor, het Cavour daarop sy bedanking ingedien.

Die Nasionale Beweging in Middel-Italië

Die Frans-Sardiniese oorwinnings het 'n golf van nasionalisme oor Middel-Italië laat losbars. Die vorste van Toskane, Parma en Modena is verban, en die Romagna, die noordelike deel van die Pouslike State, het hul onderdanigheid aan die Pous afgesweer. Hierdie state het begeer om by Sardinië ingelyf te word. Daar was egter vrees dat Oostenryk tussenbei sou kom en die onttroonde vorste herstel. Brittanje het hewige protes teen enige inmenging deur Oostenryk aangeteken.

Cavour het dus in Januarie 1860 weer aan die bewind van sake gekom en onmiddellik daarna Napoleon beweeg om toe te stem tot die inlywing van hierdie state by Sardinië, as vergoeding vir Savoje en Nizza, mits dit deur 'n volkstemming goedgekeur sou word. In Maart 1860 het Toskane, Parma, Modena en die Romagna met 'n oorweldigende meerderheid ten gunste van inlywing besluit. In April het Victor Emanuel koning van die Koninkryk Noord-Italië geword, met Turyn as hoofstad. Hierdeur is elf miljoen Italianers verenig.

Die Verowering van Suid-Italië deur Garibaldi

Die volgende stap, naamlik die inlywing van Sisilië en Napels, is veral die werk van die Italiaanse patriot Giuseppe Garibaldi. Hy is in 1807 te Nizza gebore en het op jeugdige ouderdom matroos geword. Heel spoedig het hy by die Genootskap Jong Italië aangesluit en 'n vurige bewonderaar van Mazzini en sy republikeinse ideale geword. Sy lewe daarna was oorlaai met romantiese avonture. In 1833, as gevolg van sy deelname met Mazzini aan 'n sameswering in Savoje, moes hy uit die land vlug.

Hy het hom na Suid-Amerika begewe, waar hy in verskeie omwentelinge betrokke was en in belang van die onafhanklikheid van Uruguay geveg het. Tydens die opstande van 1848 het hy na Italië teruggekeer en met die Sardiniese troepe teen Oostenryk geveg. In 1849 het hy, saam met Mazzini en ander, 'n heldhaftige poging aangewend om die kortstondige Romeinse Republiek teen die Franse leërs te verdedig; maar hy is verslaan en moes na Amerika vlug.

Eindelik het hy hom op 'n plaas op die eiland Caprera gevestig. In 1859, gedurende die bevrydings-oorlog, het hy en sy onverskrokke vrywilligerskorps roemryke dienste aan Sardinië in sy stryd teen Oostenryk bewys. Slegs toe het hy versoen geraak met die idee van 'n verenigde Italië onder die koning van Sardinië en sy republikeinse beginsels vaarwel gesê. In 1859 het Frans II koning van Napels en Sisilië geword. Daar was die bevolking, aangemoedig deur gebeurtenisse in die noorde, gereed vir opstand. Mazzini het nou op die toneel verskyn.

Mismoedig oor die langsame vordering van die Italiaanse eenheidsbeweging in die noorde, waar die state onder 'n koning verenig het, het hy nou sy hoop gevestig op 'n Italiaanse republiek in die suide. Hy het 'n opstand te Palermo in Sicilië teweeggebring. Hoewel hierdie beweging spoedig onderdruk is, het dit tog na die omliggende dele versprei. Die hulp van Garibaldi is toe ingeroep, maar hy het ingewillig hoofsaaklik om die inlywing van Sisilië by Sardinië te verkry. Cavour, wat hierdie stap verwelkom het, kon slegs in die geheim Garibaldi aanmoedig en aanhelp, want hy was bevrees vir inmenging van buite.

In 1860 het Garibaldi met sy beroemde ,,Duisend Rooihemde" - vrywilligers wat hulle onder die banier van die vermaarde guerrillaleier geskaar het - van Genua geseil en by Marsala geland. Binne drie weke het Garibaldi, deur blote onverskrokke dapperheid, dié eiland oorrompel en is hy tot diktator daarvan uitgeroep. Hierdie luisterryke sukses was hoofsaaklik daaraan toe te skrywe dat die volk van Sisilië die tirannieke bestuur van Frans II verafsku het.

Hy het nou planne beraam om Napels te verower. Met die oogluikende toestemming van 'n Britse eskader wat Franse tussenkoms verhinder het, het hy na die vasteland oorgesteek, en onder die welkomsgroete van die volk wat hom as hulle bevryder beskou het, na die hoofstad, Napels, opgeruk. Frans II moes vlug, en Garibaldi is tot diktator van Sisilië en Napels uitgeroep, nadat hy die stad bereik het. Binne die kort bestek van vyf maande is Sisilië en Napels dus bevry.

Cavour bevestig Garibaldi se Oorwinning

Garibaldi, wat 'n besonder waaghalsige man was, maar geen diplomaat nie, het nou besluit om sy sukses voort te sit en Rome te verower. Cavour het die gevaar van so 'n stap besef, want Napoleon III sou dan tussenbei kom ten behoewe van die Pous en selfs die inlywing van Suid-Italië by Sardinië verhinder. Gevolglik het hy Victor Emanuel II aangeraai om suidwaarts met sy leërs te gaan en Garibaldi in sy planne te dwarsboom.

Dit sou beteken dat Sardiniese troepe oor pouslike gebied moes gaan. Die bevolking van die Marke en van Umbrië was egter ten gunste van inlywing by Sardinië, en slegs die teenwoordigheid van die pouslike troepe het in die weg daarvan gestaan. Cavour het hierdie politieke toestand as 'n voorwendsel gebruik om die pouslike gebied te oorskry. Hy het egter die toestemming van Napoleon III daartoe verkry deur te beweer dat die Sardiniese troepe inderdaad in diens van die Pous, ter beveiliging van Rome teen Garibaldi, gebruik sou word.

Die pouslike troepe is by Castelfidardo verslaan en tot oorgawe gedwing. Die Marke en Umbrië is onder die beheer van Sardinië geplaas. Victor Emanuel het toe snel Neapolitaanse gebied binnegeruk, en deur die diplomatieke optrede van Cavour is Garibaldi omgepraat om van sy plan teen Rome af te sien. Die getrouheid van Garibaldi aan die koning van Sardinië is hier duidelik bewys. Hy het Napels met die koning binnegetrek, van sy diktatorskap afstand gedoen, en daarna die volk beweeg om Victor Emanuel as hulle koning te erken. Intussen het volkstemmings in Napels, Sicilië en in die Marke en Umbrië plaasgevind; 'n oorweldigende meerderheid van die bevolking het ten gunste van inlywing by Sardinië gestem.

In Februarie 1861 het die Inlywing 'n voldonge feit geword, en 23 miljoen Italianers is verenig. Victor Emanuel het nou die titel Koning van Italië aangeneem. Daarna het Cavour, omdat hy besef het dat die stad Rome, geskiedkundig so nou verbonde aan die glorieryke verlede, uiteindelik die hoofstad van 'n verenigde Italië moes word, die parlement daartoe gedwing om hierdie gedagte in beginsel te aanvaar. In Junie 1861 is Cavour oorlede, uitgeput deur die spanning van die politieke bedrywigheid gedurende die vorige drie jaar. Sy taak het hy byna volbring. Die sukses in die nasionale stryd was hoofsaaklik te danke aan sy diplomatieke vernuf. Hy was een van die vernaamste stigters van moderne Italië.

Die Insluiting van Venesië, 1866

Slegs Venesië en Rome het nog oorgebly. Albei hierdie gebiede is ingesluit as gevolg van die buitelandse politiek van Pruise. In 1865, toe daar oorlog tussen Oostenryk en Pruise gedreig het, is hulp deur Victor Emanuel aan Oostenryk beloof in ruil vir Venesië en die Vierkant (die beroemde vestings rondom Mantua). Hierdie aanbod is van die hand gewys. Bismarck het toe tot 'n ooreenkoms met Italië geraak.

In die daaropvolgende oorlog is aan Italië gedugte neerlae op land by Custozza, en op see naby Lissa, deur die Oostenrykers toegedien. Nietemin het hy Pruise gehelp om die oorwinning te behaal. Oostenryk is deur die Vrede van Praag (1866) gedwing om van Venesië en die Vierkant afstand aan Italië te doen. Oostenryk het egter die Trentino en Istrië behou. In 1921, na die Wêreldoorlog beëindig is, is hierdie twee streke, met 'n bevolking van anderhalf-miljoen, aan Italië deur die Geallieerdes toegeken.

Rome as die Hoofstad van Italië.

Rome en die omliggende gebied, bekend as die Kerklike State, was die laaste grondgebied wat by die koninkryk Italië gevoeg is. Die Pous wou nie vrywilliglik afstand van die Kerklike State aan die koninkryk van Italië doen nie, en hierin is hy deur Frankryk gesteun. In 1862 het Garibaldi 'n tweede poging aangewend om Rome te annekseer. Hy het met sy vrywilligers in Sicilië geland en sy opmars begin met die kreet, "Rome of die Dood".

Victor Emanuel, uit vrees dat Frankryk tussenbei sou kom, het weer teen Garibaldi opgeruk en hom by Aspromonte verslaan. Na die inlywing van Venesië in 1866 het Garibaldi 'n derde aanval op Rome gemaak. Hierdie keer is hy deur die Franse in 1867 by Mentana verslaan en sy poging het op 'n mislukking uitgeloop. Garibaldi is gevange geneem en na sy tuiste op die eiland Caprera verban. Die Frans-Pruisiese oorlog het eindelik aan Victor Emanuel die geleentheid gebied om Rome te annekseer.

In 1870 is die Franse garnisoen uit Rome teruggetrek vir diens in die oorlog teen Pruise. Victor Emanuel het toe aangedring by die Pous om Rome aan die Italiaanse volk oor te lewer. Toe aan hierdie versoek nie voldoen is nie, is Italiaanse troepe gestuur om die stad in te neem. Rome is ingelyf, en dié daad is by wyse van 'n volkstemming met 'n oorweldigende meerderheid bekragtig. Na die vernietiging van Napoleon se mag by Sedan was dit duidelik dat Frankryk nie in staat sou wees om in Rome ten behoewe van die Pous in te gryp nie. Gevolglik is Rome in 1871 tot hoofstad van Italië uitgeroep.

Die Pous wou die nuwe toestand van sake nie aanvaar nie, en het homself as 'n vrywillige gevangene in die Vatikaan teruggetrek. Eers in 1929 is Rome as 'n deel van die Italiaanse Koninkryk erken, maar die Vatikaan en die klein stukkie omringende gebied is deur die Italiaanse Regering as die ,,Vatikaan-staat" erken - 'n onafhanklike gebied onder die soewereiniteit van die pous. Toe eers is die woorde wat Victor Emanuel in 1871 gebesig het, ten volle bewaarheid:

"Die werk waaraan ons ons lewens gewy het, is eindelik voltooi. Na lange beproewing is Italië aan homself en aan Rome terugbesorg."

Bron

Fowler, C de K. & Smit, G.J.J., Geskiedenis vir die Kaaplandse Senior Sertifikaat en Matriek. Kaapstad: Maskew Miller Beperk. Bladsye 65-72. (Datum onbekend, vermoedelik in 1950's).

Eksterne skakels

Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Unifikasie van Italië.