Meiringspoort

Meiringspoort is ’n bergpas wat Oudtshoorn in die Klein Karoo met Beaufort-Wes in die Groot Karoo verbind. Dié deel van die N12 nasionale pad tussen De Rust en Klaarstroom is 16 km lank en gaan op 680 m bo seespieël deur ’n natuurlike kloof in die Swartberge. Hierdie poort is bekend vir sy besondere voue in die Tafelbergsandsteen op beide hellings.

Meiringspoort
N12 by Meiringspoort
Meiringspoort
Koördinate: 33°24′31″S 22°33′29″O
Ligging	Tussen Prins Albert en Oudtshoorn
Hoogte	780 m
Ingenieur	Charles Bell
In	Swartberg
Pad	N12

Agtergrond en beplanning

Vir boere noord van die Swartberge was dit moeilik om hul wolbale en ander produkte per ossewa na die Kaapse hawe vir uitvoer na Europa te vervoer. Mosselbaai se hawe was baie nader, maar ’n oorgang vir ossewaens oor die Swartberge het ontbreek. Die bewoners van die George-omgewing en die Klein Karoo wou graag hul patats, aartappels, inheemse hout en meubels aan die boere noord van die Swartberge verhandel vir vee. In Augustus 1854 het John Molteno, ’n lid van die Kaapkolonie se Wetgewende Vergadering, en die beroemde pasbouer Andrew Geddes Bain ’n ondersoek ter plaatse gelei. Inwoners het die saak as dringend beskou, ’n vergadering op George gehou en ’n komitee saamgestel om aandag aan ’n kortpad na ’n hawe te gee. Landmeter-generaal Charles Bell was van mening dat ’n ruiterpad in die kloof van die Grootrivier, ’n tak van die Olifantsrivier, so verbeter kan word dat dit geskik sou wees vir gebruik deur ossewaens. Hy meld egter daarby dat die pad uiters kwesbaar sal wees vir verspoelings tydens vloede. Nogtans bewillig die goewerneur, sir George Grey, en sy regering die bedrag van £5 000 vir die bou van die pad.

Bou van die pad

Die 60 m hoë waterval in Meiringspoort waar trappies gemaak is vir die prins van Wallis se besoek in 1925. In 1987 het duikers vasgestel dat die diepte van die poel onder die waterval 9 m is.

Mather Woodifield, ’n siviele ingenieur, het die professionele opmetings en beplanning vir die pad gedoen. Daardie jare is gewoonlik bandietarbeid vir die bou van openbare paaie gebruik, maar vir hierdie pad is arbeiders in diens geneem. Thomas J. Melville, die adjunk-padinspekteur op George, is deur die Sentrale Weëraad opgedra om die pad te bou en in Augustus het die werk ’n aanvang geneem. Hy is nogal gou vervang met Adam de Smidt, ’n swaer van Thomas Bain. Dit het 93 arbeiders 223 dae geneem om die pad te voltooi. Die amptelike opening is op 3 Maart 1858 waargeneem deur die landdros van Oudtshoorn, kol. Alexander Armstrong, By daardie geleentheid is die pad Meiringspoort gedoop ter ere van Petrus Meiring, beyweraar vir die pad en eienaar van die plase Varkenskraal en De Rust waardeur die roete loop. Tot met die opening van die Swartbergpas in 1888 was dit die roete van die kus en Klein Karoo na die binneland.

Instandhouding en verbeterings

Landmeter-generaal Charles Bell was reg met sy voorspelling en waarskuwing dat die pad baie kwesbaar is tydens kwaai reën in die Karoo en die gevolglike vloede in die Grootrivier. Geld ingesamel by die tolhekke was nie genoeg vir die aanhoudende instandhoudingswerk nie en die afdelingsrade van George en Prins Albert en later van Oudtshoorn en Beaufort-Wes moes gereeld help. Na ’n vloed in 1885 moes Thomas Bain kom help met die herstelwerk. As ’n werkskeppingsprojek het die staat tydens die Groot Depressie verbeterings aan die pad laat aanbring. Onderhoudskoste het gedurig gestyg. Tussen 1905 en 1907 is £1 264 spandeer, tussen 1918 en 1934 £18 316. Van 1945 tot 1947 is 17 laagwaterbrûe aangebring en was die rekening £14 928. Vanaf 1948 tot 1953 het die afdelingsrade van Oudtshoorn en Prins Albert nog laagwaterbrûe laat bou om onderhoudskoste na elke vloed te verminder. Tussen 1966 en 1971 is die trajek tussen De Rust en Klaarstroom ingrypend verbeter en geteer teen ’n bedrag van R1,6 miljoen. Skerp draaie is uitgeskakel. Om die skoonheid van die roete te probeer bewaar, is skietwerk tot die minimum beperk en bou- en opvulmateriaal is soveel moontlik van ver aangery. In 1988 het vloede groot dele van Suid-Afrika geteister, maar Meiringspoort het met weinig skade daarvan afgekom, danksy die werk van die siviele ingenieur Roy Petersen. Helaas het ’n vloed in November 1996 die pad weer verwoes en was dit byna drie jaar lank gesluit. Herbouing het plaasgevind en is die pad nou ’n toonbeeld van ingenieursvernuf. Die destydse premier van die Wes-Kaap, Gerald Morkel, het die opgeknapte pad op 20 Oktober 2000 in gebruik gestel.

Driwwe en laagwaterbrûe

Bloupuntdrif, die vierde drif in Meiringspoort getel uit die rigting van Klaarstroom na Oudtshoorn.

Voorheen was die roete bekend vir die groot aantal kere wat die pad die rivier by ’n drif oorsteek. Weens verspoelings het die driwwe nie altyd op dieselfde plek gebly nie en die aantal het ook gewissel. Langenhoven skryf in sy boek Sonde met die Bure: “...nou is in elke drif ’n draai en om elke draai ’n drif...” Die driwwe is nou elk vervang met ’n laagwaterbrug. By elke brug is die naam van die drif wat daar voorheen was, aangebring. Hulle is van Klaarstroom na Oudtshoorn die volgende:

Eerste/Laaste Drif, Opmetingsdrif, Wasgatdrif, Bloupuntdrif, Pereboomdrif, Rooiuitspanningsdrif, Derde Toldrif, Ontploffingsdrif, Watervaldrif, Uitspanningsdrif, Witfonteindrif, Wadrif, Ou Toldrif, Witperde, Herriedrif, Sanddrif, Perskeboomdrif, Dubbele drif, Nooiensboomdrif, Aalwyndrif, Skelmkloofdrif, Boesmansdrif, Damdrif, Skansdrif, Spookdrif.

Stilhouplekke

By die Herrie- en Pereboomdrif het Nasionale Parke netjiese piekniek- en parkeerterreine en toiletgriewe ingerig. By die Watervaldrif is dieselfde geriewe beskikbaar en ook ’n uitstalling van plante uit die kloof en ’n museum wat die geskiedenis van Meiringspoort vertel. ’n Wandelpad lei van hier na die waterval van 60 m hoog en die swemgat. Die paadjie dateer uit 1925 toe dit toeganklik gemaak is vir die besoek van die prins van Wallis.

Letterkunde en kuns

By Herriedrif is Herrieklip. Verskeie kunsskilders soos o.a. Gawie Beukes, James Yates, Pierneef en Tinus de Jongh het die pragtige natuurskoon van die kloof in hul skilderye vasgevang.

Sien ook

• Lys van bergpasse in Suid-Afrika

Bibliografie

• Marincowitz, Helena: Meiringspoort. Scenic gorge in the Swartberg. Oudtshoorn: Bowles, 1990. ISBN 0-620-15015-7
• Standard Encyclopaedia of Southern Africa, vol. 7. Kaapstad: Nasou, 1972. ISBN 0-625-00323-3
• Museum in Meiringspoort
• Burman, Jose: The Little Karoo. Kaapstad: Human & Rousseau, 1981. ISBN 0-7981-1214-X
• Marincowitz, Helena (Augustus 1991). "Meiringspoort. Skilderagtige deurgang deur die Swartberge". Lantern. 40 (1). ISSN 0023-8422