George Grey
Sir George Grey (Lissabon, Portugal, 14 April 1812 - Engeland, 19 September 1898) was goewerneur van die Kaapkolonie.
| Sir George Grey | |
 Skildery van sir George Grey deur Daniel Louis Mundy, 1860’s | |
11de Premier van Nieu-Seeland
| |
| Ampstermyn 13 Oktober 1877 – 8 Oktober 1879 | |
| Monarg | Victoria |
|---|---|
| Goewerneur | George Phipps Hercules Robinson |
| Voorafgegaan deur | Harry Atkinson |
| Opgevolg deur | Joahn Hall |
Goewerneur van die Kaapkolonie
| |
| Ampstermyn 1854 – 1861 | |
| Voorafgegaan deur | George Cathcart |
| Opgevolg deur | Philip Edmond Wodehouse |
3de Goewerneur van Nieu-Seeland
| |
| Ampstermyn 18 November 1845 – 3 Januarie 1854 | |
| Monarg | Victoria |
| Voorafgegaan deur | Kapt. Robert FitzRoy |
| Opgevolg deur | Kol. Thomas Gore Brown |
| Ampstermyn 4 Desember 1861 – 5 Februarie 1868 | |
| Monarg | Victoria |
| Premier | William Fox Alfred Dornett Frederick Whitaker Frederick Weld Edward Stafford |
| Voorafgegaan deur | Kol. Thomas Gore Brown |
| Opgevolg deur | Sir George Bowen |
3de Goewerneur van Suid-Australië
| |
| Ampstermyn 15 Mei 1841 – 25 Oktober 1845 | |
| Monarg | Victoria |
| Voorafgegaan deur | Kol. George Gawler |
| Opgevolg deur | Lt.-Kol. Frederick Robe |
Persoonlike besonderhede
| |
| Gebore | 14 April 1812 Lissabon, Portugal |
| Sterf | 19 September 1898 (op 86) Londen, Engeland |
| Eggenoot/-note | Eliza Spencer |
| Kind(ers) | 1 |
| Religie | Anglikaans |
Hy was die seun van kol. Grey, wat gesneuwel het in die Skiereilandse Oorlog, 'n stryd tussen Frankryk en die geallieerde magte van Spanje, die Verenigde Koninkryk en Portugal om beheer van die Iberiese Skiereiland tydens die Napoleontiese Oorloë. Dit het ontstaan toe Frankryk en Spanje Portugal in 1807 binnegeval het. In 1808 het Frankryk teen sy bondgenoot, Spanje, gedraai. Dit het voortgeduur tot die Sesde Koalisie Napoleon in 1814 verslaan het.
Grey was goewerneur van Suid-Australië van 1841 tot 1845 en van daardie jaar af van Nieu-Seeland, waar hy baie bygedra het tot die kolonie se vooruitgang. Hy kom in 1854 na die Kaap en was gewild by die Engelse en Hollandse koloniste asook die swart bevolking sodat hy die reputasie as "die beste goewerneur van alle tye" gekry het. Hy het deur die Kaapkolonie, die Oranje-Vrystaat en Natal gereis en vrede gesluit met Moshoeshoe en Adam Kok III.
Die goewerneur het die bou van 'n eerste spoorlyn in die Kaap aangemoedig en 'n groot bedrag geld geskenk vir die stigting van die eerste skool noord van die Oranjerivier, die latere bekende Grey-kollege in Bloemfontein waaruit die Universiteit van die Vrystaat ontstaan het. Hy het ook hospitale vir swart mense laat bou om die invloed van toordokters teen te werk en sy private biblioteek aan die inwoners van die Kaapkolonie geskenk.
In 1859 word hy ontslaan omdat hy 'n beweging vir die vereniging van Suid-Afrika voorgestaan het. Nadat hy in ere herstel is, is hy na sy ou amp in Nieu-Seeland gestuur in 1861. Hy word later lid van die Nieu-Seelandse parlement en was eerste minister van 1877 tot 1879.
In 1894 keer hy terug na Engeland waar hy in 1898 sterf en begrawe word in die St. Paulus-katedraal in Londen. Die Wes-Kaapse dorpie Greyton en Greytown in KwaZulu-Natal is na hom genoem asook die Hoërskool Grey in Port Elizabeth en die Grey-hospitaal op King William's Town. Lady Grey in die Oos-Kaap is na sy vrou genoem.
Goewerneur van die Kaapkolonie
wysig
Grey was die Goewerneur van die Kaapkolonie van 5 Desember 1854 tot 15 Augustus 1861. Hy het in 1855 Grey-kollege in Bloemfontein gestig en in 1856 die Hoërskool Grey in Port Elizabeth. In Suid-Afrika het Grey met ’n ferm hand oor die inboorlinge gewerk en was daarop uit om vir hulle afsonderlike land te gee vir hul eksklusiewe gebruik. Hy het meer as een maal opgetree as arbiter tussen die regering van die Oranje-Vrystaat en die inboorlinge en het uiteindelik tot die gevolgtrekking gekom dat ’n gefedereerde Suid-Afrika die beste vir almal sou wees. Die Oranje-Vrystaat sou hierby inval en die Zuid-Afrikaansche Republiek waarskynlik ook. Grey was egter sy tyd 50 jaar vooruit en die koloniale owerhede wou nie sy voorstel aanvaar nie. Hul instruksies ten spyt, het Grey voortgegaan om ’n unie te propageer.
George Grey-standbeeld
wysig
'n Standbeeld van sir George Grey staan in die Kompanjiestuin in Kaapstad voor die deur van die Nasionale Biblioteek van Suid-Afrika. Die inskripsie lui bloot “Sir George Grey K.C.B. Governor 1854-1861”. Grey het sy eie boekery, die Grey-versameling, aan hierdie biblioteek nagelaat. William Calder-Marshall van Londen het die beeld in 1863 voltooi.
Ander George Grey-gedenktekens
wysig- Greytown
- Greyton
- Glen Grey
- Greyville in KwaZulu-Natal
- Grey-kollege
- Grey-universiteitskollege
- Hoërskool Grey in Port Elizabeth
- Grey Instituut in Port Elizabeth
- Greykerk
- Grey Hospitaal in Kingwilliamstown
- Grey Hospitaal in Pietermaritzburg
- Greyspas (vervang met die Piekenierskloofpas)
- Grey’s Pass (kort straatjie in die middestad van Kaapstad)
- Grey-versameling
- George Grey-standbeeld
- Lady Grey
- Lady Grey (die vorige naam vir die dorpie McGregor)
- en waarskynlik Greystoke (die ampswoning van die Britse Hoë Kommissaris in Pretoria)
Sien ook
wysigBron
wysig- Green, Eldred: Sir George Grey. In: Lantern. Tydskrif vir Kennis, Kuns en Kultuur. Jaargang 31, nr. 1, Desember 1981
- Rosenthal, Eric. 1978. Encyclopaedia of Southern Africa. Cape Town and Johannesburg: Juta and Company Limited.