Wikipedia

Thomas Bain

Suid-Afrikaanse ingenieur en geoloog

Thomas Charles John Bain (29 September 1830 – 29 September 1893) was 'n Suid-Afrikaanse ingenieur en geoloog wat 'n aansienlike bydrae gelewer het tot die padvervoer in Suid-Afrika deur die verbindingsweë in die Kaapland oop te stel. Hy is bekend vir die bou van altesaam 24 belangrike bergpasse en -paaie in die tweede helfte van die negentiende eeu, onder meer die Prins Alfredpas tussen Knysna en Uniondale, die Robinsonpas tussen Mosselbaai en Oudtshoorn, die Swartbergpas tussen Oudtshoorn en Prins Albert, en die Tradouwpas by Barrydale.[1] Sy reputasie as Suid-Afrika se ywerigste padingenieur is vandag meesal vergete, maar moderne reisigers gebruik steeds die passe en paaie wat hy laat bou het.

Thomas Bain
Gebore
Thomas Charles John Bain

29 September 1830
Graaff-Reinet, Kaapkolonie
Sterf29 September 1893 (op 63)
Kaapstad, Kaapkolonie
BeroepPad-ingenieur en geoloog
EggenootJohanna Hermina de Smidt
Kinders13
Ouer(s)Andrew Geddes Bain en Elizabeth von Backstrom

Persoonlike lewe

wysig

Bain is in 1830 in Graaff-Reinet, Suid-Afrika gebore as die tweede seun van Maria Elizabeth von Backstrom en Andrew Geddes Bain, ook 'n ingenieur en geoloog, wat dikwels die vader van Suid-Afrikaanse geologie genoem word. Hy is in 1855 met Johanna Hermina de Smith getroud; sy was die dogter van die sekretaris van die sentrale parkeraad, W.A.J. de Smidt. Die paartjie het twaalf kinders gehad.

Bain het op 29 September 1893 gesterf, die dag van sy 63ste verjaardag.

Loopbaan

wysig

Bain het reeds op ouderdom 19 die wêreld van padingenieur betree deur sy vader te help met die Bainskloof-projek. Dié projek is in 1849 begin en in 1853 voltooi. Ná die projek het Bain sy siviele-ingenieurseksamen geskryf en uitstekend geslaag, wat gelei het tot sy aanstelling as padinspekteur vir Wes-Kaapland.

 
Die Tradouwspas

In 1857 het Bain sy eerste eie projek begin: die 11 km Greypas oor die Olifantberge. Hy het die projek in 1858 voltooi, waarna hy na die kusgebied rondom Knysna verhuis het om daar die dorp se paaie te verbeter. Daar het hy in 1860 die Phantompas langs die westelike oewer van die Knysnarivier gebou. Die pas is vandag die beginpunt van die "Sewe passe"-uitsigrit wat deur Knysna se toeristeraad aanbeveel word. Adam de Smidt, Bain se swaer, was ook 'n padingenieur en die twee het 'n aantal projekte saam behartig, totdat 'n meningsverskil veroorsaak het dat die twee nooit weer met mekaar gepraat het nie.

 
Die Prins Alfred-pas

Tussen 1863 en 1867 het Bain met sy (tot dusver) uitdagendste projek begin: 'n pad oor die Outeniekwaberge na Knysna. Die 70 km-pas strek oor hoë bergreekse en digte oerwoud en word dikwels as Bain se voortreflikste werk beskou, as gevolg van die vaardigheid wat Bain met die bou van die pas ten toon gestel het. Die pas is later na prins Alfred, koningin Victoria se tweede seun, genoem. Prins Alfred het Knysna in 1867 in sy hoedanigheid as die Hertog van Edinburg besoek.

In die 1860's het Bain hom ook besig gehou met twee ander passe: die Robinsonpas (1867–1870) van Mosselbaai na Oudtshoorn, en die Tradouwpas (1869–1873), tussen Swellendam en Barrydale. Die twee passe het vir die inwoners van en reisigers deur die afgesonderde Klein Karoo 'n weg na die kusstreek gebaan. Bain het Tradouwpas in 1879 herbou, nadat dit deur vloedwater verspoel is.

Sy volgende vier bergpasse sou byna tegelykertyd gebou word. Twee passe het oor die Langeberg gestrek, die Garciapas (1874–1877, 18 km), tussen Riversdal en Ladismith, en Kogmanskloof (1875–1877, 5 km) wat Ashton en Montagu met mekaar verbind het. Die ander twee bergpasse was Verlatenkloof (1875) in die Roggeveldberge en die Pakhuispas (1875–1877) naby Clanwilliam. Kogmanskloof het ook 'n tonnel ingesluit en die Engelse het tydens die Anglo-Boereoorlog in 1899 'n fort bo-op die tonnel gebou.

In 1879 is Bain opdrag gegee om Meiringspoort te herbou, nadat dié (saam met die Tradouwpas) deur vloedwater beskadig is.

 
Die Swartberg-pas

Hy het die 1880's ingelui met die Tsitsikamma-pad, wat uiteindelik 'n aantal bergpasse sou insluit, die Bloukrans-, Grootrivier- en Stormsrivierpas. Die pad sou deur 'n groot, onherbergsame gebied vol berge, oerwoude en riviere moes kronkel en groot dele van hierdie gebied was in dié tyd nog onbekend. Bain het saam met 'n bosbewaarder, C. Harrison, die gebied vir die eerste keer in 1868 verken. Dit sou uiteindelik ses jaar duur om die Bloukrans-, Grootrivier- en Stormsrivierpasse te voltooi.

Terwyl hy met die Tsitsikamma-pad doenig was, was Bain ook besig met die De Jagerspas, die Homtinipas (naby Knysna), die Klein Swartbergpas (suid van Laingsburg), die Moltenopas en die Van Rhynspas.

Bain se langste projek was die Groot Swartbergpas tussen Oudtshoorn en Prins Albert. Die bouwerk van hierdie 24 km-pad is in 1884 begin en in 1887 voltooi. 'n Ander padingenieur, John Tassie, het 6 km van die pad naby Prins Albert gebou. Bain het in hierdie tyd ook Schoemanspoort, wat die Swartbergpas met Oudtshoorn verbind het, gebou. Sy laaste projek (1887) was die Victoria-pad van Kampsbaai na Houtbaai in die Kaapse Skiereiland.

Thomas Bain was ook een van die eerste Suid-Afrikaanse padingenieurs wat doeltreffend gebruik gemaak het van die hulp van bandietarbeid. Hy het daarin geslaag om die ongeskoolde bandiete só te leer, dat hulle 'n week of langer selfstandig met die padbouwerk kon voortgaan.

Werke

wysig

Bronnelys

wysig
  • Bain, Thomas Charles John in Wêreldspektrum, volume 2. 1983 Ensiklopedie Afrikana: (Edms.) Bpk.
  • Johnson, Townley: Thomas Bain - his priceless little book of rock-paintings redrawn. In: Lantern. Tydskrif vir Kennis en Kultuur. Jaargang 17, nr. 1, September 1967
  • The Seven Passes Scenic Drive, deur die Knysna Toeristeraad.
  • The Romance of Cape Mountain Passes – Graham Ross (David Phillips Publishers, Cape Town) ISBN 978 086 486 6639

Verwysings

wysig
  1. ↑ HAT Taal-en-feitegids, Pearson, Desember 2013, ISBN 978-1-77578-243-8
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Thomas_Bain&oldid=2644349"