NG gemeente Victoria-Wes

Die NG gemeente Victoria-Wes is 'n gemeente van die Nederduitse Gereformeerde Kerk in die provinsie Noord-Kaap. Dit is die 31se oudste gemeente in die Kerk.

Stigting

In 1843 het die uitgestrekte wyke Nieuwveld en Uitvlucht aan die groot gemeente Beaufort-Wes behoort. Die ywerige ds. Colin Fraser het die plaas Kapoksfontein van tyd tot besoek en daar buitekerk gehou. Na aanleiding van ’n memorie ingedien by die kerkraad om Zeekoegat tot ’n afsonderlike gemeente verklaar, het die Ringskommissie van Graaff-Reinet dié plaas op 17 Augustus 1844 vir 23 000 riksdaalders aangekoop en die woning in ’n noodkerk omskep. Op 24 Augustus 1844 is die parogie Victoria genoem ter ere van die toe jeugdige Britse koningin. Erwe is vir die dorp verkoop en 9 000 morg grond in 1845 op die kerkraad se naam getransporteer.

Beginjare

Die goewerneur het ds. W.A. Krige as die nuwe gemeente se eerste predikant benoen en so is hy op 24 Oktober 1844 deur die konsulent (waarskynlik ds. Fraser) bevestig. Ds. Krige was "enigsins haastig van humeur ... diesniettemin door de gemeente bemind. Hy het hom beywer vir die oprigting van ’n kerk en pastorie. Die kerkgebou wat hy laat bou het, staan vandag nog in die middel van die dorp, hoewel in gewysigde vorm nadat die ou, vierkantige toring vervang is deur een wat beter vertoon, want in 1917 het ’n oudpredikant van die gemeente, ds. G.A. Maeder in Ons Kerk Album, waarvan hy medesamesteller was, geskryf: "(H)oewel niet een prachtig vertoon makende, met haar hoge vierkantige toren, waartegende de zwaluwen (swaaltjies) nog altijd de nesten aanbouwen (wat men ook aanwenden ze te vedrijven) is het een van de gerieflikste en gemakkelikste om erin te preken."

Ds. Leibbrandt se bediening

Ds. Krige het op 30 Julie 1859 na Prins Albert vertrek en is op 5 Mei 1860 opgevolg deur ds. H.C.V Leibbrandt. Sy troue ondersteuners was die here G.W.F. van Heerden en Jer. Auret. Ds. Leibbrandt was gewild onder blank en gekleurd, Engelse sowel as Hollands-Afrikaners. Spoedig het hy ’n pragtige traliewerk om die kerkgebou laat aanbring en ’n deeglike orrel laat installeer. Omdat hy dikwels uithuisig moes wees om Carnarvon, Modderfontein en ander plekke te behartig, het hy nie genoegsaam tyd gekry om getrou huisbesoek te doen nie. Weens die uitgestrektheid van sy gemeente, moedig hy die stigting van nuwe gemeentes aan, en die vestiging van gemeentes op Carnarvon (1874) en Prieska (1878, Modderfontein) is die gevolg van sy werk in hierdie verband. Op 23 Februarie 1872 het die groot oorstroming deur die poort by die dorp plaasgevind toe nie minder nie as 60 mense hul lewe verloor het. Ongelukkig het juis in dié tyd ’n hewige stryd in die Kaapse kerk tussen die sogenaamde ortodokse en liberale geword. Ds. Leibbrandt, wat tot laasgenoemde behoort het, is in die kerkraad teengestaan deur G. van Nieker, P.J. van Niekerk, Hans van Heerden en N. Keyser. Die gemeente het gevaar geloop om in twee te skeur, maar dis verhoed deurdat die predikant uitgekoop is vir £2 500 en so lê hy die bediening neer op 24 Junie 1877.

Di. Jordaan, Maeder en Daneel

Ds. J.P. Jordaan van Philipstown het hom die beroep laat welgeval en is op 13 April 1878 voorgestel. Sy groot werk was om die treurige skuld van £3 500 af te werk. In sy tyd is ’n basaar gehou wat die reusebedrag van £1 750 opgelewer het. Hy is trou bygestaan deur sy swaer magistraat J.N.P. de Villiers. Ds. Jordaan was swak van gestel en sterf ná ’n vyfjarige verblyf op 3 Julie 1883 waarna hy op Victoria-Wes begrawe is.

Ds. G.A. Maeder, predikant van Ladybrand, volg hom op op 19 April 1884. In sy 23 en ’n half jaar in die gemeente het hy veel gedoen vir die onderwys, die Jongeliedesaal gebou, gesorg vir die pragtige nuwe orrel en ’n sustentasiefonds van amper £2 000 help daarstel. Ondersy leiding is ook die sendinggemeente versorg van eerw. J.M. Marais, want jare lank "een getrouw luitenant" van die predikante van die moedergemeente) was. Ds. Maeder moes weens swak gesondheid, veroorsaak deur sy werksaamheid, op bevel van die moderator van die Kaapse Kerk te Lüderitzbucht in Duits-Suidwes-Afrika "nolens volens" sy emeritaat op 3 November 1907 ontvang. Sy tweede eggenote, wat vir hom ’n groot hulp op geestelike sowel as tydelike gebied was, lê begrawe in die kerkhof op Victoria-Wes.

Net drie maande ná sy vertrek is die hulpprediker van die Paar, ds. J.G. Perold, hier bevestig. Van hom het sy voorganger in 1916 geskryf: "Dese wakkere leraar heeft de gave gehad om de jeugd tot grote zegen te wezen, en bidstonden zo warm te houden, dat men soms tot 75 korte gebed had binnen het uur. Hij heeft de enigsins karige gemeente geleerd om mild te geven, en de Mannen Zendingbond alhier ondersteunt een eigen zendeling."

Ná sy vertrek is ds. M.S. Daneel van Calvinia op 21 Februarie 1913 deur ds. Maeder bevestig. Hy moes die bittere kelk ledig om sy godvrugtige en ywerige eerste vrou te sien wegdra na die kerkhof waar binne ’n tydperk van slegs 30 jaar nie minder nie as vier predikantsvroue begrawe is. Ná sy eerste vrou, het ook sy tweede en derde eggenote hier gesterf. Victoria-Wes was sy laaste standplaas waar hy onafgebroke meer as 20 jaar sou dien tot hy in Julie 1934 sy emeritaat aanvaar het. Hy was nog nie 60 jaar oud nie. In sy dienstyd het die gemeente van sy donkerste tye beleef weens die Rebellie van 1914, die Eerste Wêreldoorlog en die Groot Depressie, en tog is die grootste skemas vir vooruitgang van die dorp en gemeente in hierdie tyd aangepak en voltooi.

Enkele leraars

W.A. Krige, 1844 - 1859
Hendrik Carel Vos Leibbrandt, 1860 - 1877 (bedank as predikant)
Jacobus Johannes Petrus Jordaan, 1878 – 2 Julie 1883 (oorlede in die amp)
Gustave Adolph Maeder, 1884 – 1907 (aanvaar sy emeritaat)
Jan Gabriel Perold, 1908 – 1913
Marthinus Smuts Daneel, 1914 - 1934
Dr. Daniël Johannes Louw, 1934 - 1938
Jan Thomas Martens, 1938 - 1943
Louwrens Hubert Badenhorst, 1961 - 1964
Gert Johannes van der Merwe, 1959 – 1961
Dirk Johannes de Vries, 1970 - 2001

Bronne

Van Renen, Adri-Louise (hoof: Tydskriftemaatskappy). 2012. Jaarboek van die NG Kerke 2012. Wellington: Tydskriftemaatskappy.