Nieu-Meksiko

Nieu-Meksiko of Nieu-Mexiko (Engels: State of New Mexico, Spaans: Nuevo Mexico) is 'n deelstaat in die suidweste van die Verenigde State van Amerika met 'n bevolking van sowat twee miljoen. Die hoofstad is Santa Fe en die grootste stad is Albuquerque.

Deelstaat Nieu-Meksiko
Vlag van Nieu-Meksiko Seël
Bynaam(e): Land of Enchantment
Kaart van die Verenigde State met Nieu-Meksiko uitgelig
Amptelike taal(e)	Geen
Gesproke taal(e)	Engels 82%, Spaans 29%, Navajo 4%
Hoofstad	Santa Fe
Grootste stad	Albuquerque
Area	5de in die V.S.
- Totaal	315 194 km2
- Wydte	550 km
- Lengte	595 km
- Water	608 km2
- % water	0,2 %
- Breedtegraad	31° 20′ N tot 37° N
- Lengtegraad	103° W tot 109° 3′ W
Bevolking	36se in die V.S.
- Totaal	2 059 179
- Digtheid	6,5/km2 45de in die V.S.
Hoogte
- Hoogste punt	Wheeler Peak 4 013 m
- Gemiddeld	1 735 m
- Laagste punt	Red Bluff Reservoir 866 m
Toetrede tot die Unie	6 Januarie 1912 (47ste)
Goewerneur	Michelle Lujan Grisham (D)
Luitenant-Goewerneur	Howie Morales (D)
Wetgewer	Nieu-Meksiko Wetgewer
- Hoërhuis	Senaat
- Laerhuis	Huis van Verteenwoordigers
V.S. Senatore	Tom Udall (D) Martin Heinrich (D)
Tydsone	Mountain: UTC-7/DST-6
Afkortings	NM US-NM
Webblad	www.newmexico.gov

'n Warmlugballon sweef oor die duinelandskap van die White Sands National Park

Rio Grande met canyon

Kranse naby Georgia O'Keeffe se Ghost Ranch skitter rooi in die sonlig

Die Taos Pueblo met kleigeboue wat tussen 1000 en 1450 ontstaan het en tans naby die gelyknamige moderne nedersetting geleë is, word as die oudste deurgaans bewoonde behuisingskompleks in die Verenigde State beskou. Unesco het aan die pueblo in 1992 die status van wêrelderfenis toegeken

Nieu-Mexiko is die 47ste deelstaat wat tot die Unie toegelaat is. Dit word in die noorde deur Colorado, in die ooste deur Oklahoma en Texas, in die suide deur Texas en Meksiko (state Sonora en Chihuahua) en in die weste deur Arizona begrens.

Nieu-Meksiko se bynaam is "Die Land van Betowering" (Engels: Land of Enchantment). Alhoewel die deelstaat nie amptelik tweetalig is nie en Engels die status van de facto-ampstaal het, is meer as 'n kwart van die bevolking Spaanssprekend. Sommige sprekers van Spaans is nasate van oorspronklike Spaanse setlaars uit die koloniale tydperk.

Kultuur

Kuns en vermaak

Nieu-Meksiko se geskiedenis was, net soos sy unieke kultuur en landskap, 'n inspirasie vir kunstenaars en skrywers. In September 1922 is die befaamde Engelse skrywer D.H. Lawrence saam met sy Duitse vrou Frieda deur Mabel Dodge Luhan, 'n boorling van New York, bemaarde gasvrou en beskermvrou van die kunste wat haar in Taos gevestig het, uitgenooi om 'n besoek te bring aan haar aangenome tuisdeelstaat. Alhoewel die skrywer tydens hierdie en die volgende twee besoeke net altesaam elf maande in Nieu-Meksiko deurgebring het, het die deelstaat 'n diep indruk op hom gemaak, soos hy later sou skryf:

I think New Mexico was the greatest experience I ever had from the outside world. It certainly changed me forever.

Dele van sy roman The Plumed Serpent en ander werke het tydens sy verblyf op 'n ranch noord van Taos ontstaan wat deur Mabel Dodge Luhan aan die skrywer geskenk is. Taos het tot 'n ware kunstenaarskolonie ontwikkel waar skilders soos Marsden Hartley en die meesterfotograwe Alfred Stieglitz en Ansel Adams hulle 'n tyd lank gevestig het.

Die bekendste Amerikaanse outeur, wie se werk met Nieu-Meksiko verbind word, is moontlik Willa Cather (1873−1947). In haar roman Death Comes for the Archbishop, wat in 1927 gepubliseer is, lewer sy 'n beskrywing van die lewe en werk van Rooms-Katolieke priesters uit Frankryk wat teen die middel van die 19de eeu sendingwerk in Nieu-Meksiko doen.

Tony Hillerman (1925−2008), 'n Amerikaanse skrywer van speurderromans wat op die Navajo-polisiediens in Arizona en Nieu-Meksiko fokus, het sy jeugjare in Nieu-Meksiko deurgebring. Ou Navajo-tradisies vorm die historiese en kulturele agtergrond vir sy geheimsinnige misdaadfiksie met werke soos Skinwalkers en A Thief of Time.

Die bekendste verteenwoordiger van visuele kuns, wat haar permanent op Ghost Ranch, 'n plaas in een van Nieu-Meksiko se mees dramatiese landskappe gevestig het, was Georgia O'Keeffe (1887−1986). O'Keeffe, 'n baanbreker vir moderne kuns in die Verenigde State, het bekendheid verwerf met haar abstrakte skilderye op groot formaat wat natuurlike vorme soos blomme en skedels, wolkekrabbers in New York en argitektoniese en landskapsvorme eie aan Nieu-Meksiko uitgebeeld het.

Trivia

Die eerste kernwapentoets is op 16 Julie 1945 naby Alamogordo in die deelstaat gedoen as deel van die Manhattan-projek.

Eksterne skakels

Toerisme

---

• New Mexico Tourism Department

Geskiedenis

---

• Historical Society of New Mexico

Nieu-Meksiko vir sterrekykers

---

• New Mexico True Dark Skies Trail