Tobias Johannes Herold

Ds. Tobias Johannes Herold (Kaapstad, Augustus 1788 - Stellenbosch, 10 Desember 1857) was predikant in die Nederduitse Gereformeerde Kerk, onder meer van die NG gemeente Paarl, asook moderator van die derde Kaapse Sinonde (1829).

Ds. Tobias Johannes Herold.

Herkoms

Herold se vader, Johan Willem Herold, het omstreeks 1775 na die Kaap gekom as sieketrooster in diens van die Oos-Indiese Kompanjie het trou aan die begin van 1779 met Elizabeth van Dijk. Hy was 'n Duitser van geboorte wie se vader predikant was in Hessen-Cassel en het vier seuns en een dogter gehad toe die Sewejarige Oorlog uitbreek. Die seun Johan was aan die studeer om predikant te word, toe die gesin se omstandighede weens die oorlog so verswak dat hy sy studie moes laat vaar en na Holland gaan, vanwaar hy die reis na die Kaap die Goeie Hoop onderneem het. Hier tree hy in die huwelik met die aanvallige dogter van 'n welgestelde Koebergse boer. Elf kinders is uit dié huwelik gebore, waarvan die tweede kind, Johanna, later met Rijno Johannes van der Riet trou, en die sewende, Tobias Johannes, in Augustus 1788 gebore is (die geraadpleegde bronne verstrek nie sy geboortedag nie).

Hy en Johannes van der Riet was skoolmaats in Kaapstad toe omstreeks die jaar 1804 die jong Herold in die ouderdom van 16 jaar deur die burgerkommandant opgeroep word om hom van 'n perd, 'n geweer, 'n saal en toom te voorsien en hom by die ruitery van Stellenbosch aan te sluit. Hy het sy vader se toestemming gaan vra, maar hy was erg ontsteld omdat hy sy seun vir die evangeliebediening bestem het en roep uit: "Wat! paard, zadel en toom! Ik zal je op 'n houten paard laten rijden!" Kort daarna is beide die jongmans Europa toe gestuur. In Mei 1805 kom hulle in Kopenhagen aan, vanwaar hulle na Holland reis en die jonge Herold hom as student in die teologie aan die Universiteit van Leiden laat inskryf. Hy voltooi sy studie onder leiding van proff. Van der Palm, Clarisse en andere en word deur die Amsterdamse Klassis geëksamineer en as predikant van die Kerk georden. Kort hierna trou hy met 'n Hollandse vrou, Louise Hoorn. Omdat Engeland en Frankryk destyds in 'n oorlog gewikkel was, was die tog Kaap toe geensins maklik nie. Hy moes eers Londen toe gaan waar hy enige preekbeurte in die Hollandse kerk waargeneem het. Op versoek van die Hollandse predikant in Londen is hy aanbeveel as predikant van die nuwe gemeente George. Eers in 1811, ná 'n afwesigheid van ses jaar, kon hy terug in sy ouerhuis verwelkom word.

Na George

Goewerneur sir John Cradock het hom dan ook as predikant vir die pas gestigte gemeente George benoem. Met sy aankoms daar vind hy nóg 'n pastorie, nóg 'n kerkgebou, nóg 'n kerkraad. Hy het homself op 25 April 1813 as leraar in die gemeente bevestig en sy intreepreek in die sitkamer op Sandkraal gelewer.

Sy eerste taak was om 'n kerkraad aangestel te kry, wat destyds van owerheidsweë moes geskied. Dit duur lank tot 'n behoorlike kerkgebou opgerig kon word. Intussen is die dienste in privaat wonings waargeneem. In die jaar 1815 dra die goewerneur die pynlike taak aan ds. Herold op om die terdoodveroordeeldes van die Slagtersnek-rebellie op die dood voor te berei en hulle in hul laaste lewensoomblikke by te staan. Die amptelike verslag wat hy oor die verrigtinge gedoen het, bestaan vandag nog in druk.

Na Drakenstein en Stellenbosch

In die jaar voor die eerste Sinode van die Kaapse Kerk (1823) word hy na die NG gemeente Paarl oorgeplaas en woon dié belangrike vergadering in 1824 sodoende by as Drakensteinse predikant. Dit was die begin van 'n belangrike nuwe tydvak vir die Kaapse Kerk. Dié Sinode het die gemeentes, waarvan daar toe 14 was, in drie ringe verdeel. Dié nuwe organisasie het beteken die Kerk kon nou as eenheid optree en hom geleidelik begin losmaak van die owerheid, want dan ook in 1843 met Ordonnansie No. 7 gebeur het. In die tweede Sinode (1826) beklee hy die amp van skriba en drie jaar later word hy tot moderator verkies. Nadat hy ruim agt jaar die herderstaf in die Paarl gedra het, word hy beroep tot opvolger van ds. Meent Borcherds op Stellenbosch, waar hy op 29 Mei 1831 bevestig word. Nege maande later (Februarie 1832) staan hy onverwags sy geliefde vrou aan die dood af. Sy was die moeder van hulle 13 kinders. Haar begrafnis vind op dieselfde dag en dieselfde uur as dié van ds. Borcherds plaas. 'n Ruk later trou hy weer, met die weduwee van adv. J. Joubert, wat hom nog vier kinders skenk, waarvan die jongste, Francis William, latere jare magistraat van Stellenbosch was en in 1923 in Kaapstad oorlede is.

Ds. Herold het amper 70 jaar oud geword en was tot haas aan die einde van sy lewe werksaam. In Oktober van sy sterfjaar begewe hy hom nog na Kaapstad om die opening van die Sinode by te woon. Weens toenemende pyn moes hy hom egter aan die vergadering onttrek en na Stellenbosch terugkeer, waar hy as laaste amptelike daad 'n kleinkind doop.

Hy sterf op Donderdag 10 Desember 1857 om vyfuur die middag en is die daaropvolgende Sondag onder blyke van algemene droefheid uit die kerkgebou op Stellenbosch begrawe.

Die dorpie Heroldsbaai is na hom vernoem omdat hy 'n ywerige hengelaar was.

Bronne

• Dreyer, eerw. A. 1924. Eeuwfeest-Album van de Nederduits Gereformeerde-Kerk in Zuid-Afrika 1824 - 1924. Kaapstad: Publikatie-kommissie van de Z.A. Bijbelvereniging.
• Oberholster, G.J. 1941. Die Geskiedenis van die Gemeente: 1691-1795. Kwartmillenniumgedenkboek van die Nederduitse Gereformeerde Gemeente, Paarl. Paarl: Kerkraad, NG gemeente Paarl.

Sien ook

• NG gemeente Herold

Eksterne skakels

• Mylpaal vir gemeente en leraar Geargiveer 2 Julie 2013 op Wayback Machine, Kerkbode, 21 Junie 2013. URL besoek op 21 Junie 2013.