Vrystaatse Goudveld
Die Vrystaatse Goudveld het eers na die Tweede Wêreldoorlog ontwikkel alhoewel goud reeds in April 1938 ontdek is. Dit het aanleiding gegee tot groot ontwikkeling in die streek.
Agtergrond
wysigNá die ontdekking van goud in die Witwatersrand in die 1880's het geoloë geweet dat die hoofrif na die weste en ooste strek maar op groot diepte. Op daardie stadium was die tegnologie nog nie beskikbaar om so diep prospekteerswerk te doen of te myn nie. In die 1930's het nuwe geofisiese prospekteersmetodes verseker dat die diep goudriwwe ook ontdek kon word. Die myne in die omgewing van Klerksdorp en Carletonville kon begin word danksy die sukses van die nuwe metodes.
Die Vrystaat
wysigIn die 1890's het die handelaar Gustav Furst 'n winkeltjie op die plaas Zoeten Inval gehad. Dit was 13 km noord van waar Odendaalsrus vandag is. Furst het 'n kwartsaar aan 'n prospekteerder, Archibald Megson, uitgewys. Megson met sy vennote Donaldson en Haines het 'n ingangstonnel gesink en goud gevind. Dit was egter nie genoeg om die belangstelling van potensiële finansiers te prikkel nie. Donaldson en Haines het toe monsters saam met hulle geneem op die skip Drummond Castle na Londen. Die skip het egter naby Ouessant ((en) Ushant) vergaan op 16 Junie 1896. Dit was die einde van die poging en Furst het van die toneel verdwyn.
In die vroeë 1930's het Megson daarin geslaag om Allan Roberts, 'n amateurgeoloog en tandtegnikus, in die rif en ingangstonnel te interesseer. Megson is uitgekoop deur Roberts, wat die maatskappy Wit Extensions begin het. In 1933 het Roberts 'n gat van 1 263 m naby die ingangstonnel op die plaas Aandenk geboor. Dit het niks opgelewer nie en die maatskappy het tot niet gegaan. Die poging is gevolg deur ander, bv. Western Holdings en 'n maatskappy van Hans Merensky.
'n Hongaarse geoloog, Oscar Weiss het met nuwe tegnologie en instrumente wat hy self ontwerp het, 'n plek op die plaas St. Helena aangedui. In April 1938 het hy goud op 'n diepte van 737 m raakgeboor. Die bepaling was meer as 'n halwe ons goud per ton erts wat verwerk is. Ongelukkig het die Tweede Wêreldoorlog uitgebreek en verdere prospekteerswerk het tot stilstand gekom.
Na die Tweede Wêreldoorlog het verskeie mynmaatskappye Odendaalsrus oorstroom en binne 'n jaar is meer as 500 gate geboor. Op 16 April 1946 is die groot ontdekking op die plaas Geduld gedoen. 'n Boorman met die naam van Lucky Hamilton het in die dertiende gat wat hy geboor het op 'n diepte van 1 200 m goud ontdek. Die monster uit die boorkern het 62 ons goud per ton erts verwerk opgelewer – een van die rykste riwwe ter Wêreld.
Ironies genoeg het een van die maatskappye die gat van Allan Roberts gevind, dit skoongemaak, dieper geboor en 122 m verder dieselfde rif getref.
Gevolge
wysigDie ontdekking van die rif het gelei tot die totstandkoming van die stad Welkom en die dorp Riebeeckstad, terwyl dorpe soos Odendaalsrus, Allanridge en Virginia ongekende groei beleef het. Water is uit die Vaaldam gelei na die streek en nuwe paaie en spoorlyne aangelê om die gebied te bedien. Myne wat gestig is, is:
- Beatrix
- Erfdeel-Dankbaarheid
- Free State Geduld
- Jeanette
- Loraine
- Oryx
- President Brand
- President Steyn
- St. Helena
- Welkom
- Western Holdings
Die Streek
wysigDie volgende dorpe is deel van die Vrystaatse Goudveld:
Sien ook
wysigBronne
wysig- Ensiklopedie van Suidelike Afrika. Eric Rosenthal. 1967.
- Goud in Suid-Afrika. Ted Scannel. 1988. ISBN 0-86977-520-0
- Op Pad in Suid-Afrika. B.P.J. Erasmus. 1995. ISBN 1-86842-026-4