Donald Riekert

Donald Riekert (*26 Augustus 1947, Kuruman -† 12 Augustus 2001, Kuruman) was ’n Afrikaanse digter, wie se poësie met die Ingrid Jonker-prys bekroon word.

Lewe en werk

Donald William Riekert is op 26 Augustus 1947 op Kuruman gebore. Hy is die derde geslag wat in die barre Noordweste woon. Sy oupa, Henry James Purchase, word in 1908 veldkornet en hy was ook klerk van die hof en registrateur van geboortes en sterftes. Sy pa is Stephanus Johannes Paulus Kruger Riekert, ’n neef van President Paul Kruger, wat in 1926 mynbestuurder van Dominion Blue in die omgewing word. In 1964 matrikuleer Donald aan die Hoërskool Kalahari, waar hy die Kaapse Seniorsertifikaat in die eerste klas verwerf. Hy sluit hom in 1965 voltyds by die Suid-Afrikaanse Vloot aan en doen diens op die S.A.S. Natal waarna hy in 1966 oorgeplaas word na die Verdedigingshoofkwartier in Pretoria se Krygshistoriese Afdeling. Nadat hy ’n senu-ineenstorting het en ’n ruk lank in Weskoppies deurbring, word hy medies ongeskik verklaar vir die Weermag en keer hy in 1968 terug na Kuruman. Hy begin in 1970 privaat studeer aan die Universiteit van Suid-Afrika vir die B.A.-graad wat hy in 1974 verwerf met Staatsleer en Geskiedenis as hoofvakke. Daarna kry hy in 1975 die B.A.-Honneurs-graad in Geskiedenis. In 1977 skryf hy in vir ’n LL.B.-graad, maar stop hierdie studies ten einde op fotografie te fokus. Op Kuruman verkoop hy semi-waardevolle klippe en is ’n beroepsfotograaf. Hier sluit hy ’n hegte vriendskap met sy mededigter Thomas Deacon. Hy is getroud met Una en het drie dogters (Maria Elizabeth, Erika en Unaline) en twee seuns (Johannes en Simon). Op 12 Augustus 2011 is hy in sy huis op Kuruman oorlede. Hy het diabetes gehad en was die laaste twee weke van sy lewe siek met griep.

Skryfwerk

In 1971 begin hy poësie skryf wat diep beïnvloed word deur sy eie tragiek en sy jeugjare as veldkind. Hy skryf volkspoësie in ’n eie toonaard, van ’n eiesoortige streek, in ’n taal eie aan die streek, alles deurdrenk met Bybelse simboliek. Aanvanklik versprei hy tuisgemaakte bundels wat almal uitverkoop word, met die titels “Helderwit en vuilblou”, “Die amandelbloeisel” (’n siklus van 48 sonnette), “Die behae van God”, “Wasempies geluk” en “Drome van die jongmeisie”. In 1984 word van sy verse in die versamelbundel “Visier” opgeneem, wat voorspel is tot sy volwaardige debuut in 1986.

Sy debuutbundel, “Heuning uit die swarthaak”, bestaan uit ’n keur van die verse wat in sy selfgemaakte bundels verskyn het en word in 1987 bekroon met die Ingrid Jonker-prys. Soos die titel suggereer, haal hy hier telkens vrug en betekenis uit ’n vergeesteliking van die natuur. Hierdie volkspoësie gebruik die Bybel as verwysingsraamwerk vir die skep van sy eie mites, soos met die gedig “In die begin”, maar dan met die eiesoortige toonaard en styl en interpretasie van die Noordweste. Ook die natuur en die alledaagse word op hierdie wyse herinterpreteer.

“Halfmens” se titel verwys na die vetplant tipies van die halfwoestyn van sy kontrei, wat op ’n afstand soos ’n regopstaande mens lyk. Die Khoi glo dat elke plant ’n mens is wat besig is om van gedaante te verander, dit wil sê ’n halwe mens. Die verse weerspieël dan ook die noodsaaklikheid in hierdie harde wêreld om na aan die natuur te lewe (half mens en half plant), waar daar uit noodsaak eie gebruike en eie gelowe ontstaan. Verskeie verse handel oor die San, mense wat na aan die aarde lewe met tradisionele gebruike rondom geboorte en sterfte, bygeloof en vrees en basiese lewensprosesse. Hierdie ingesteldheid plaas die essensie van die lewe na sy suiwerste en mees funksionele vlak terug Baie van die gedigte het ’n sterk godsdienstige inslag, waar die swaarkry en droogte onder andere deur gebed en geloof besweer word.

“Wensbeen” het ’n hegter samehang as sy ander bundels en die been-motief word regdeur die bundel volgehou. Weereens staan sy kontrei en die barheid en wreedheid daarvan in die middelpunt van die verse, met die geloof die enigste behoud wat daar vir ’n mens oor is. Selfs die liefdesverse staan in die skadu van die immerteenwoordige dood, wat dan juis lewenskragtig word. Die verse is geskryf in die gees van die primitiewe wêreld waar ’n fokus op die basiese dinge van die lewe oorheers, met die spirituele aanwesig in feitlik alles. Hy voltooi in 1998 nog ’n bundel gedigte, “Telklip”, wat nie gepubliseer word nie. Van sy verse word opgeneem in versamelbundels soos “Groot verseboek”, “Die Afrikaanse poësie in ’n duisend en enkele gedigte”, “Ons klein en silwerige planeet”, “Poskaarte”, “Die mooiste Afrikaanse liefdesgedigte” en “Die dye trek die dye aan”.

Hy skryf ook ’n ongepubliseerde biografie oor die Boeregeneraal en Kaapse rebel genl. J.A. van Zyl na wie die dorpie Vanzylsrus op die oewer van die droë Kuruman-rivier genoem is, getitel “Woestynruiter, die lewe van veggeneraal Jakobus Albertus van Zyl”. ’n Roman, “Die groot dors”, word ook nie gepubliseer nie. Van sy kinderverhale word opgeneem in die versamelbundel “Stories suid van die son”.

Publikasies

Jaar	Titel van publikasie
1977	Helderwit en vuilblou
1979	Die amandelbloeisel Die behae van God
1980	Wasempies geluk
1983	Drome van die jongmeisie
1986	Heuning uit die swarthaak
1990	Halfmens
1995	Wensbeen

Verwysings       

Boeke

• Kannemeyer, J.C. “Die Afrikaanse literatuur 1652-2004” Human & Rousseau Kaapstad en Pretoria Eerste uitgawe 2005
• Van Coller, H.P. (red.) “Perspektief en Profiel Deel 2” J.L. van Schaik-Uitgewers Pretoria Eerste uitgawe 1999

Tydskrifte en koerante

• Montgomery, Clive “Bekroonde digter sê Kuruman is sy ‘hart’” “Die Volksblad” 6 Februarie 1998
• Montgomery, Clive “Die Taalgenoot” Augustus 1998
• Müller, Petra “Twee digters uit Kuruman se wêreld” “Die Burger 24 Februarie 1990
• Rautenbach, Elmari “Volksdigter van Kuruman se stem is stil” “Beeld” 17 Augustus 2011
• Snyman, Dana “Donnie was mos anders” “By” 8 Oktober 2011
• Spesiale verteenwoordiger “Riekert wen prys vir debuutpoësie” “Die Burger” 11 Julie 1987

Internet

• Louw, Annerie Volksblad: http://152.111.11.6/argief/berigte/volksblad/2011/08/17/VB/2/kmdonnie.html
• Rautenbach, Elmari Volksblad: http://152.111.11.6/argief/berigte/volksblad/2011/08/23/VB/8/riekert.html