Fort Frederick
Fort Frederick in Port Elizabeth was die eerste permanente militêre basis aan die oosgrens van die Kaapkolonie. Waarskynlik is dit die oudste nog bestaande gebou uit die Britse koloniale geskiedenis in Suider-Afrika. Die stad Port Elizabeth het rondom die fort ontwikkel.
Redes vir die bou
wysigDie doel van die fort was Britse magsvertoon in hierdie deel van die kolonie. Die Napoleontiese oorloë was in volle gang en 'n Franse landing in hierdie deel van Afrika was altyd moontlik. Ook was daar onrus onder die burgers van Graaff-Reinet na die Van Jaarsveld-rebellie. Daarby was daar juis 'n wankelrige wapenstilstand in die Derde Grensoorlog (1799–1803).
Posisie
wysigFort Frederick is gebou op 'n kop met uitsig oor die gebruiklike vasmeerplek in Algoabaai. Dit was by die mond van die Baakensrivier by 'n drif deur die rivier. 'n Blokhuis by die drif het o.a. die aanwesige varswatervoorraad beskerm.
Die fort
wysigHierdie vierkantige klipfort het sye van 24m lank en is 3m hoog. Bouwerk het in Augustus 1799 begin. Eintlik was die fort 'n kompleks van geboue: barakke, vier klein huise vir die offisiere, bakkery, magasyne, smidswinkel, timmermanswerkplaas en 'n kruithuis. In die goed omheinde terrein buite die fort was 'n groot groentetuin en 'n beeskraal. Agt kanonne het die fort beskerm.
Bevelvoerders en besoekers
wysigGenl. Vandeleur het die leiding by die oprigting geneem, Totdat die Britte in 1802 aan die Kaap onttrek het, was maj. Lemoine met 350 man daar gestasioneer. Thomas I. Ferreira en 'n groep burgers neem in September 1802 die fort oor. En in die tyd skuil eerw. James Read en dr. Johannes Theodorus van der Kemp van Bethelsdorp hier om aan 'n aanval deur die Xhosa te ontkom. In Mei 1803 besoek die goewewerneur, Jan Willem Janssens, die fort en plaas maj. Von Gilten en 'n Waldeck-regiment hier. Hy word opgevolg deur Ludwig Alberti. Alberti ontvang Jacob Abraham de Mist en Hinrich Lichtenstein en Van der Kemp kom na die fort om De Mist te spreek. By die tweede Britse besetting van die Kaap bly kapt. Jacob Cuyler in beheer van die fort tot 1816. Kapt. Francis Evatt is tot 1850 die kommandant en hou toesig oor die landing van die Britse setlaars in 1820. In 1868 is die troepe onttrek en staan die fort leeg. 'n Dertig jaar later is die kompleks en 4ha grond aan die stad Port Elizabeth oorgedra. Tydens die Tweede Wêreldoorlog is dit vir 'n tyd weer deur soldate beman.
Die oorgeblewe deel van die fort is in 1936 tot 'n monument verklaar.
Sien ook
wysigBibliografie
wysig| Wikimedia Commons bevat media in verband met Fort Frederick, Port Elizabeth. |
- Logie, Bartle: Two for the road. In the wagon-tracks of De Mist and Lichtenstein. Hunters Retreat: Bluecliff, 2003. ISBN 0-620-30946-6
- Oberholster, J.J.: Die historiese monumente van Suid-Afrika. Kaapstad: Kultuurstigting Rembrandt van Rijn vir die Raad vir Nasionale Gedenkwaardighede, 1972. ISBN 0-620-00191-7