Hendrik Bernardus Thom

Hendrik Bernardus Thom (13 Desember 1905 – 4 November 1983) was 'n bekroonde Afrikaanse skrywer en historikus. Hy het 'n belangrike rol gespeel in die kultuurlewe van die Afrikanervolk, en was die skrywer van 'n aantal belangrike historiese boeke.

H.B. Thom het in 1928 in Maties se studenteraad gedien. Agter: A.A. Smuts (B.A.), (later ds.) O.A. Cloete (B.A.), C.P. van der Merwe (B.A.), E. Stals (B.Sc.), H. Liebenberg (B.A.), A.A. Smuts (B.Sc.), E.P. Groenewald (M.A.). Middel: (later prof.) H.B. Thom (M.A., adjunkvoorsitter), J.C. van der Westhuizen (M.A., sekretaris), (later ds.) Berning Malan (B.A., voorsitter), Erika Theron (B.A., asst.sekr.), (later ds.) Louis Rex (B.A.) Voor: J.C. Pauw (B.A.), P.A. Weber (B.A., penningmeester), L.H. Bartel (B.Sc.) Abraham Jonker (inlas) was afwesig.

Hy dien op die Argiefkommissie en tree op as voorsitter vanaf 1950 tot 1955. Hy was 'n lid van die Historiese Monumentekommissie, (later Raad vir Nasionale Gedenkwaardighede), 1948–1954; Van Riebeeck-Vereniging; Stigting Simon van der Stel; Stellenbosch Museum en voorsitter van sy Raad van Trustees, 1962–1968.

Vir agttien jaar lank was hy voorsitter van die Federasie van Afrikaanse Kultuurvereniginge (FAK) en was 'n gesogte spreker. Hy dien ook as administrateur van die Woordeboek van die Afrikaanse Taal (WAT). Van 1952 tot 1960 was hy voorsitter van die Afrikaner-Broederbond.

Biografie

Prof. HB Thom

H.B. Thom is op 13 Desember 1905 op Jamestown in die Kaapkolonie gebore, en het in Burgersdorp grootgeword. Omdat hy die vyfde kleinseun van sy oupa en naamgenoot was met die voorname Hendrik Bernardus, het sy ouers besluit om hom op sy bynaam Quintus ("Vyfde") te noem om hom van sy neefs te onderskei; hy was sy hele lewe lank as Quintie Thom bekend.

Hy matrikuleer aan die Burgersdorp Hoërskool en studeer aan die Universiteit van Stellenbosch (BA Geskiedenis en Afrikaans-Nederlands, cum laude, 1926 en MA Geskiedenis, cum laude, 1928). Hy sit sy studies in geskiedenis voort in Duitsland aan die Friedrich Wilhelms Universität in Berlyn (1928–1929), by die Sorbonne in Parys (1930) en in Amsterdam, waar hy navorsing doen vir sy doktorale tesis, wat hy voltooi na sy terugkeer na Stellenbosch. Die titel van sy doktorale tesis (Ph.D., 1930) was: Die geskiedenis van die skaapboerdery in Suid-Afrika.

Gedurende die volgende jaar word hy aangestel as Lektor in Geskiedenis aan die Universiteit van Stellenbosch, en bevorder tot Senior Lektor in 1935. In 1937 word hy aangestel as professor van geskiedenis by dieselfde inrigting.

Van 1954 was H.B. Thom die Rektor van die Universiteit Stellenbosch, tot sy aftrede in 1969. In 1983 is hy verkies tot Kanselier van die Universiteit, maar hy is oorlede aan die einde van dieselfde jaar nadat hy vir slegs nege maande as Kanselier gedien het. Die H.B. Thom-teater van die Universiteit is na hom vernoem.

H.B. Thom het tennis, hengel en fotografie as tydverdrywe beoefen, en is in 1934 getroud met Maria du Toit, bekend as Ria; die huwelik was kinderloos.

Hy is op 4 November 1983 oorlede.

Eerbewyse

• Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns se geskiedenisprys 1952
• Buitengewone Eremedalje vir die bevordering van Afrikaanse letterkunde en kultuur 1959
• Buitengewone eremedalje vir dienste gelewer aan universiteitsopvoeding 1969
• D.F. Malanmedalje 1975
• SA Akademie-prys vir volksdiens 1980
• Doctor honoris causa van die Universiteit van Stellenbosch en UOVS (Universiteit van die Oranje-Vrystaat).

Erelidmaatskappe

HB Thom ontvang erelidmaatskap van die volgende organisasies:

• Nederlandse Koninklijke Akademie voor Wetenschappen, 1952
• Maatschappij der Nederlandse Letterkunde te Leiden
• Linschoten Vereniging
• Die Hakluyt Vereniging
• Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns, 1981
• Suid-Afrikaanse Historiese Vereniging

Boeke uit sy pen

• Die Boodskap van 'n Honderd Jaar (Feesrede), 1947
• Die Lewe van Gerrit Maritz, 1947 (Tweede uitgawe 1965)
• Die Geloftekerk en ander Studies oor die Groot Trek, 1949
• Jannie Marais, 1950
• Daghregister van Jan Antonisz van Riebeeck, 1952 (vertaal deur HB en Maria Thom)
• Die Nuwe Beeld van ons Weermag, (redakteur), 1963
• Die Uitdaging van die Toekoms, (redakteur), 1965
• Stellenbosch, 1866–1966 (medeskrywer), 1966
• D.F. Malan, 1980 (onvolledig)
• Lewer bydraes tot: Geskiedenis van Suid-Afrika (redakteurs: Van der Walt, Wiid en Geyer), Suid-Afrikaanse Bibliografiese Woordeboek en Argief-jaarboek.
• Lid van die redaksiekomitee van die Nederlandse tydskrif Bijdragen voor de Geschiedenis der Nederlanden.

Verwysings

• Heyns, M.S.: Die H.B. Thom-teater op Stellenbosch. In: Lantern. Tydskrif vir Kennis en Kultuur. Jaargang 17, nr. 2, Desember 1967
• Professor HB Thom (Redakteurs: DJ Kotzé, Bun Booyens, JJ Oosthuysen en GPJ Trumpelmann), Universiteit van Stellenbosch, 1969