J. Albert Coetzee

Dr. J. Albert Coetzee (*22 September 1902, Steynsburg –† onbekend) was joernalis en redakteur van verskeie koerante, asook professor in politieke wetenskap aan die Universiteit van Suid-Afrika. Hy skryf ’n aantal hoofsaaklik geskiedkundige romans asook  verskeie polities-filosofiese geskrifte.

J. Albert Coetzee, omstreeks 1949.

Lewe en werk

Herkoms en opleiding

Jan Albert Coetzee is op 22 September 1902 op Steynsburg gebore. Hy ontvang sy vroegste skoolopleiding aan die CNO-skool op sy geboortedorp. In 1910 trek die gesin na Potchefstroom waar hy sy verdere skoolopleiding aan die Potchefstroom Gimnasium ontvang. Deur private lesse behaal hy sy matriek op 21-jarige leeftyd, waarna hy deeltyds werk en verder studeer aan die Potchefstroomse Universiteitskollege. Hy behaal die M.A.-graad in 1932 met ’n verhandeling oor Afdelingsrade as instellings vir landelike selfbestuur in Suid-Afrika. In 1939 behaal hy sy D.Phil.-graad aan die Universiteit van Suid-Afrika met ’n proefskrif oor Politieke groepering in die wording van die Afrikanernasie: met besondere verwysing na die tydperk van die  Eerste tot die Tweede Vryheidsoorlog.

Loopbaan as joernalis en onderwyser

Hy is afwisselend werksaam as onderwyser en joernalis. As onderwyser hou hy eers omstreeks 1924 in Angola vir kinders van die Dorslandtrekkers skool, tot die ongesonde klimaat hom dwing om terug te keer na Suid-Afrika. (Jare later, in 1957, sou hy die Volkskomitee vir die Angola-Boere stig om agtergeblewe Afrikaners wat nie in 1928–'29 gerepatrieer is nie, uit Angola terug te bring na die Unie of Suidwes-Afrika.) Hy hou ook skool in die distrikte Hoopstad en Wolmaransstad en vanaf 1935 tot 1941 aan die Hoërskool Grens in Oos-Londen. In 1946 het hy die Slagtersnek-balk ontdek.

As joernalis is hy leerlingverslaggewer by The Star, redakteur van Die Weste in Potchefstroom, redakteur van Die Voorligter in Somerset-Oos, landbouredakteur van Die Volksblad in Bloemfontein en redakteur van Inspan in Johannesburg. Terwyl hy redakteur is van laasgenoemde blad stel hy homself beskikbaar as Nasionale Party-kandidaat vir die Volksraad in Brakpan, maar word nie verkies nie. Hy moet egter noodgedwonge sy betrekking as gevolg van hierdie besluit neerlê. Dan koop hy in Pietersburg ’n pers en vorm ’n maatskappy genaamd Die Noordelike Pers Bpk. Hiervandaan rig hy in 1946 in Pretoria die Transvaalse Uitgewersmaatskappy op, wat in April 1946 die eerste uitgawe van die maandblad Voorslag publiseer. In 1946 word hy aangestel as hoof van die Eksterne Departement van Staatsleer, Staatsadministrasie en Naturelle-administrasie van die Universiteit van Suid-Afrika in Pretoria, met status van senior lektor. Hy is dan ook die eerste lektor in Politieke Wetenskap aan hierdie universiteit en word later professor en hoof van die departement.

Later begewe hy hom voltyds in die politiek en word in 1958 lid van die Transvaalse provinsiale raad vir Kempton Park.

Persoonlike lewe

Coetsee is op 25 Mei 1926 met Anna, dogter van L.C. Steyn, getroud. 'n Seun en 'n dogter is uit dié huwelik gebore.

Skryfwerk

Skryfwerk oor die Dorslandtrekkers

Coetzee, omstreeks 1963.

Gedurende sy verblyf in Angola teken hy die wedervaringe van die Dorslandtrekkers op soos hulle dit self aan hom vertel en daarna doen hy ook navorsing in bestaande bronne om die geskiedenis van die verskillende trekke vas te stel. Die resultaat is verskeie boeke oor hierdie geskiedkundige gebeurtenis.

Dorsland-Trekkers is ’n kroniekagtige opsomming van die trekkers se ontberings op die uitgebreide togte. Party het omgedraai en baie het langs die pad aan die koors beswyk, maar die meeste het tog deurgedruk. Hulle eindbestemming was egter nie ’n nuwe paradys nie, maar ’n skaars leefbare bestaan onder onsimpatieke Portugese. Hierdie boek het veral kultuurhistoriese waarde.

Die Swerwers is ’n bundel sketse waarin hy veral vir die jeug ’n beeld gee van die avontuurlike lewe van die trekkers. Hoewel dit as fiksie aangebied word, is die verhale op die werklike wedervaringe van die trekkers gegrond. Hierdie sketse word aanvanklik in Die Huisgenoot gepubliseer.

Die Trekgees is sy derde boek oor dieselfde onderwerp, maar hy doen hier ’n poging om meer lig te laat val op die gedagtewêreld van die trekkers en daarvoor gebruik hy ’n liefdesverhaal. Maria Potgieter moet kies tussen haar minnaar, Manie, wat wil trek, en haar vader, wat op sy plaas wil agterbly. Willem Koekemoer veroorsaak deur sy listige diplomasie moeilikheid tussen die twee geliefdes, maar op die ou end kry die twee mekaar tog weer in die dorswêreld. Die veel later gepubliseerde Groot avontuur bevat ook sketse oor hierdie historiese gebeurtenis.

Ander historiese verhale

In die skadu van die guillotine en Onder die valbyl is avontuurverhale uit die tyd van die Franse Revolusie en Die bloedhond van Nantes is eweneens ’n historiese avontuurverhaal. Stompie Kinkelman is ’n roman wat die ontwikkeling van ’n seun uit die agterbuurte van ’n groot stad skets. Deur bemiddeling van ’n bloedverwant kry hy ’n geleentheid om in die regte te studeer. Hy keer dan na sy geboorteplek terug en word gekies as parlementslid. Die eerste gedeelte van die verhaal is ’n beskrywing van tonele waarin die agterbuurtbewoners se daaglikse lewens geskets word. Die vader is ’n dronklap en een van Stompie se broers is ’n misdadiger. Stompie word uit hierdie omgewing gered deur sy swaer. Die tweede gedeelte van die verhaal is minder geslaag en word oorheers deur karikatuuragtige weergawes van die politieke intriges en bedrywighede van onontwikkelde stedelinge. Die jeugverhaal ’n Verkenner van Generaal De Wet handel oor die Anglo-Boereoorlog en Die Ruiters van Slagtersnek (later grondig hersien en heruitgegee as Skavot) beskryf die opstand van 1815 teen die Kaapse regering. Die nooientjie van Kneukelberg behandel ’n avontuur in Angola en die Kongo en Die boeiekoning is ’n toneelstuk vir kinders.

Politiek-filosofiese werke

Verskeie politiek-filosofiese werke verskyn uit sy pen, waarin hy sy konserwatiewe politiese beskouings uiteensit. Hierdie werke sluit in Nasie-wording in Suid-Afrika, Politieke groepering in die wording van die Afrikanernasie, Ons Republiek, Oom Paul en die demokrasie, Oppergesag van die Unie-Parlement en die Verskanste Artikels, Nasieskap en politieke groepering in Suid-Afrika 1652–1968, Volksidee en nasiebou in politieke rekonstruksie 1899–1978 en in Engels The sovereignty of Rhodesia and the Law of Nations.

Biografiese skryfwerk en vertalings

Johannes van der Walt is ’n biografie van die beroemde stoeikampioen wat later by die Ossewabrandwag aangesluit het. Hy vertaal James Ramsay MacDonald se boek Wat ek in Suid-Afrika gesien het uit die Engels in Afrikaans en stel ’n gedenkbundel saam vir die regsgeleerde professor H.L. Swanepoel.

Publikasies

Werke wat uit sy pen verskyn sluit in:

Jaar	Publikasies
	Fiksie
1925	Die swerwers
1926	Die Trekgees
1927	Klein Duimpie en Klein Pinkie
1937	In die skadu van die guillotine
	Die boeiekoning
1938	Stompie Kinkelman
1941	’n Verkenner van Generaal De Wet
1942	Dorsland-avontuur
1943	Die bloedhond van Nantes
1949	Ruiters van Slagtersnek
1961	Onder die valbyl
1974	Skavot
1976	Groot avontuur
1981	Die nooientjie van Kneukelberg
	Verseboek Volk-en-Vaderland
	Nie-fiksie
1924	Dorsland-trekkers
1931	Nasie-wording in Suid-Afrika
1941	Politieke groepering in die wording van die Afrikanernasie
	Ons republiek (saam met P.J. Meyer en N.J. Diederichs)
1942	Johannes van der Walt
	Oom Paul en die demokrasie
1953	Oppergesag van die Unie-Parlement en die Verskanste Artikels
1969	Nasieskap en politieke groepering in Suid-Afrika 1652–1968
1970	The sovereignty of Rhodesia and the Law of Nations
1976	Gedenkalbum H.L. Swanepoel
1981	Volksidee en nasiebou in politieke rekonstruksie 1899–1978
	Samesteller
1941	Ons reddingsdaad
1976	Gedenkalbum H.L. Swanepoel
	Die Patriot: eeu-gedenkuitgawe (1876–1976)
	Vertaler
1941	Wat ek in Suid-Afrika gesien het – J. Ramsay MacDonald

Bronnelys

Boeke

• Antonissen, Rob. Die Afrikaanse letterkunde van aanvang tot hede. Nasou Beperk Derde hersiene uitgawe Tweede druk 1964
• Dekker, G. Afrikaanse Literatuurgeskiedenis. Nasou Beperk Kaapstad Elfde druk 1970
• Kannemeyer, J.C. Geskiedenis van die Afrikaanse literatuur 1. Academica, Pretoria en Kaapstad Tweede druk 1984
• Nienaber, P.J. Hier is ons skrywers! Afrikaanse Pers-Boekhandel Johannesburg Eerste uitgawe 1949
• Nienaber, P.J,; Senekal, J.H en Bothma, T.C. Mylpale in die geskiedenis van die Afrikaanse letterkunde. Afrikaanse Pers-Boekhandel Tweede hersiene uitgawe 1963
• Nienaber, P.J. et al. Perspektief en Profiel. Afrikaanse Pers-Boekhandel Johannesburg Derde hersiene uitgawe 1969
• Schoonees, P.C. Die prosa van die tweede Afrikaanse beweging. J.H. de Bussy, Pretoria / Hollandsch-Afrikaansche Uitgevers Maatschappij v/h J. Dusseau & Co, Kaapstad 1939 (derde druk)
• Van Coller, H.P. (red.) Perspektief en Profiel Deel I. J.L. van Schaik-Uitgewers Pretoria Eerste uitgawe 1998

Ongepubliseerde dokumente

• Du Toit, S.J. Die trekgees. Nasionale Afrikaanse Letterkundige Museum en Navorsingsentrum (NALN) Bloemfontein