Wikipedia

Kulturele beweging

tydperk en beweging in kultuurgeskiedenis

'n Kulturele beweging is 'n verandering in die manier waarop 'n aantal verskillende dissiplines hul werk benader. Dit sluit in alle vorms van kuns, die wetenskappe en filosofie. Histories het verskillende nasies of streke van die wêreld hul eie onafhanklike volgorde van bewegings in kultuur deurgemaak, maar namate wêreldkommunikasie versnel het, het hierdie geografiese onderskeiding minder duidelik geword. Wanneer kulturele bewegings deur revolusies van een na die ander gaan, is genres geneig om aangeval en gemeng te word, en dikwels word nuwe genres gegenereer en ou genres verdwyn. Hierdie veranderinge is dikwels reaksies teen die vorige kulturele vorm, wat gewoonlik verouderd en herhaalbaar geword het. 'n Beheptheid kom onder die hoofstroom met die nuwe beweging voor en die ou een val in verwaarlosing - soms sterf dit heeltemal uit, maar dikwels word dit in 'n paar dissiplines verkies en soms verskyn dit weer (soms voorgeskryf met "neo-").

Daar is voortdurend argumente oor die presiese definisie van elk van hierdie periodes, en een geskiedkundige kan hulle anders groepeer, of verskillende name of beskrywings kies. Ook, hoewel die gewilde verandering van een na die volgende in baie gevalle vinnig en skielik kan wees, is die begin en einde van bewegings ietwat subjektief, aangesien die bewegings nie skielik tot stand gekom het nie en nie skielike einde getref het en volle steun verloor het nie, soos deur 'n datumreeks voorgestel word. Die gebruik van die woord "periode" is dus ietwat misleidend. "Periode" dui ook op 'n lineêre ontwikkeling, terwyl dit nie ongewoon was dat twee of meer onderskeie kulturele benaderings gelyktydig aktief was nie. Geskiedkundiges sal in staat wees om kenmerkende spore van 'n kulturele beweging te vind voordat dit aanvaar word, en daar sal altyd nuwe skeppings in ou vorme wees. Dit kan dus meer sin maak om in terme van breë "bewegings" te dink wat rowwe begin en einde het. Maar vir historiese perspektief sal 'n paar grimmige datums vir elkeen voorsien word om die "hoogte" of aanvaarde tydspan van die beweging te dui.

Hierdie artikel dek Westerse, veral Europese en Amerikaanse kulturele bewegings. Hulle loop egter in parallel met kulturele bewegings in die Ooste en elders. In die laat 20ste en vroeë 21ste eeu in Thailand het daar byvoorbeeld 'n kulturele verskuiwing van die Westerse sosiale en politieke waardes meer na Japannese en Chinese waardes plaasgevind. Ook, daardie kultuur het monargie-konsepte herleef om die staatsbewegings weg van die Westerse ideologie aangaande demokrasie en monargie te voorsien.

Kulturele bewegings

wysig
  • Grieks-Romeinse
    • Die Griekse kultuur het 'n merkbare afwyking van die ander Middellandse-See-kulture wat dit voorafgegaan en omring het, gehad. Die Romeine het Griekse en ander style aangeneem en die gevolg daarvan deur Europa en die Midde-Ooste versprei. Saam kan Griekse en Romeinse denke in filosofie, godsdiens, wetenskap, geskiedenis en alle vorme van denke beskou word as 'n sentrale grondslag van Westerse kultuur, en word daarom deur sommige die "Klassieke tydperk" genoem. Ander kan dit in die Hellenistiese en die Romeinse tydperk verdeel, of ander subtieler verdelings kies.
Sien: Klassieke argitektuur - Klassieke beeldhouwerk - Griekse argitektuur
  • Romaans (11de en 12de eeue)
    • 'n Styl (veral argitektoniese) soortgelyk in vorm en materiale aan Romeinse style. Romaans blyk die eerste pan-Europese styl te wees sedert die Romeinse keiserlike argitektuur en voorbeelde word in elke deel van die vasteland gevind.
Sien: Romaanse argitektuur - Ottoniese kuns
  • Goties (midde 12de eeu tot midde 15de eeu)
Sien: Gotiese argitektuur - Gregoriaanse gelyksang - Neoplatonisme
  • Nominalisme
  • Humanisme (16de eeu)
  • Renaissance
    • Die gebruik van lig, skaduwee en perspektief om lewe meer akkuraat te verteenwoordig. As gevolg van hoe fundamenteel hierdie idees soveel van die lewe verander het, het party dit die "Goue Eeu" genoem. In werklikheid was dit minder 'n "Eeu" en meer 'n beweging in populêre filosofie, wetenskap en denke wat oor die hele Europa (en waarskynlik ander dele van die wêreld) versprei het, met die verloop van tyd, en verskillende aspekte van kultuur op verskillende tye beïnvloed het. Baie rofweg kan die volgende periodes as 'n aanduiding van die plek/tyd fokus van die Renaissance geneem word: Italiaanse Renaissance 1450-1550. Spaanse Renaissance 1550-1587. Engelse Renaissance 1588-1629.
  • Protestantse Hervorming
  • Manierisme
    • Anti-klasistiese beweging wat daarop gewys het om die gevoel van die kunstenaar self te beklemtoon.
    • Sien: Manierisme/kuns
  • Barok
    • Bewys krag en gesag, gekenmerk deur ingewikkelde besonderhede en sonder die "ontstellende angs" van Manierisme. Dit is in wese 'n oordrewe vorm van klassisisme en was gebruik om die Kerk en die Staat te bevorder en te verheerlik. Beset met begrippe van die oneindige.
    • Sien: Barokkuns - Barokmusiek
  • Rococo
  • Neo-Klassisisme (17de-19de eeu)
    • 'n Swaar, onemosionele beweging wat die Romeinse en Griekse ("klassieke") styl herinner, wat teen die oorgebore Rococo-styl en die emosionele Barok-styl reageer. Dit het die herlewing van klassieke denke aangemoedig en veral diepgaande gevolge op die wetenskap en politiek gehad. Dit het ook 'n direkte invloed op Akademie-kuns in die 19de eeu gehad. Begin in die vroeë 17de eeu met Cartesiese denke (sien René Descartes), het hierdie beweging filosofiese raamwerke vir die natuurwetenskappe voorsien, probeer om die beginsels van kennis te bepaal deur al die dinge wat voorheen geglo is dat die wêreld bekend is, te verwerp. In Renaissance-klassisisme word pogings aangewend om die klassieke kunsvorme - tragedie, komedie en klug - te herskep.
    • Sien ook: Weimarse klassiekers
  • Die tydperk van die Verligting (1688-1789): Rede (rasionalisme) beskou as die ideale.
  • Romantiek (1770-1830)
    • Dit het in Duitsland begin en na Engeland en Frankryk versprei as 'n reaksie teen die Neoklassisisme en teen Die Verligting. Die idee van "volksgenius", of 'n aangebore en intuïtiewe vermoë om wonderlike dinge te doen, is 'n kernbeginsel van die Romantiese beweging. Nostalgie vir die primitiewe verlede in voorkeur aan die wetenskaplik ingestelde hede. Romantiese helde, soos Napoleon, is gewild. Fassinasie met die verlede lei tot 'n opwekking van belangstelling in die Gotiese tydperk. Dit het nie die Neoklassieke beweging regtig vervang nie, maar het 'n teenwig verskaf; baie kunstenaars het probeer om beide style in hul werke te verenig.
    • Sien: Simboliek
  • Realisme (1830-1905)
    • Dit is deur die Industriële Revolusie en die groeiende nasionalisme in die wêreld aangedryf. Begin in Frankryk. Pogings om die spraak en maniere van alledaagse mense in die alledaagse lewe te vertoon. Dit fokus gewoonlik op sosiale en huishoudelike probleme van die middelklas. Ibsen se toneelstukke is 'n voorbeeld. Naturalisme het van Realisme ontwikkel en dit kortliks in kuns en meer blywend in teater, film en letterkunde gevolg. Impressionisme, gebaseer op 'wetenskaplike' kennis en ontdekkings, behels die objektiewe waarneming van die natuur en die realiteit.
    • Sien: Postimpressionisme - Neo-impressionisme - Pointillisme - Pre-Rafaelite
  • Art Nouveau (1880-1905)
  • Modernisme (1880-1965)
  • Postmodernisme (sedert c.1965)
    • 'n Reaksie op Modernisme, op 'n manier, verwerp die postmoderneisme grotendeels die idee dat kunstenaars suiwer fondamente moet soek, dikwels bevraagteken of sulke fondamente selfs bestaan - of die voorstel dat as hulle bestaan, hulle irrelevant kan wees. Dit word deur bewegings soos dekonstruksie, konseptuele kuns, ens.
    • Sien: Postmoderne filosofie - Postmoderne musiek - Postmodernale kuns
  • Post-postmodernisme (sedert c.1990)

Sien ook

wysig

Eksterne skakels

wysig
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Kulturele_beweging&oldid=2627851"