Wikipedia

Lucianus van Samosata

Lucianus van Samosata[lower-alpha 1] (Λουκιανὸς ὁ Σαμοσατεύς, omstreeks 125 – ná 180) was 'n ge-helleniseerde Siriese satirikus en retorikus wat veral bekend is vir sy karakteristieke tong-in-die-kies styl waarmee hy gereeld die gek geskeer het met bygelowigheid, godsdienstige gebruike en geloof in die bonatuurlike. Alhoewel sy moedertaal waarskynlik Siries was, is sy werke wat na ons oorgelewer is byna geheel en al in Oudgrieks (meestal in die Attiese dialek wat gewild was gedurende die Tweede Sofistiese tydperk).

Lucianus
Spekulatiewe portret deur William Faithorne
Geboreomstreeks 125 n.C.
Samosata, Syria
SterfNá 180 n.C.
waarskynlik Egipte, Romeinse Ryk
BeroepSkrywer, satirikus, retorikus
Noemenswaardige werke
    • 'n Ware verhaal
    • Dialoë van die Dooies
    • Liefhebber van Leuens
    • Dialoë van die gode
    • Dialoë van die Courtesans
    • Alexander die valse profeet
    • Filosofieë te koop

Alles wat bekend is oor Lucianus se lewe kom uit sy eie skryfwerk,[1] wat dikwels moeilik is om te interpreteer as gevolg van sy gebruik van sarkasme. Volgens sy Die Droom was hy deel van 'n gesin uit die laer middelklas in Samosata, geleë langs die oewer van die Eufraat in die afgeleë Romeinse provinsie van Syria. As jong man was hy werksaam as vakleerling by sy oom om beeldhouer te word, maar na 'n mislukte poging tot beeldhouwerk het hy weggehardloop om opleiding in Ionië te ontvang. Hy het waarskynlik 'n reisende dosent geword en universiteite reg deur die Romeinse Ryk besoek. Nadat hy danksy sy lesings roem en rykdom verwerf het, het Lucianus hom uiteindelik vir 'n dekade in Athene gevestig, waartydens hy die meeste van sy bestaande werke geskryf het. In sy vyftigs is hy moontlik aangestel as 'n hoogs betaalde staatsamptenaar in Egipte, waarna hy uit die historiese rekord verdwyn.

Lucianus se werke was baie gewild in die oudheid, en meer as tagtig geskrifte wat aan hom toegeskryf is bestaan vandag nog, 'n aansienlik groter hoeveelheid as vir die meeste ander klassieke skrywers. Sy bekendste werk is 'n Ware verhaal, 'n spitsvondige satire teen skrywers wat ongelooflike verhale vertel. Dit word deur sommige as die vroegste bekende wetenskapsfiksiewerk beskou. Lucianus het die genre komiese dialoog uitgevind, 'n parodie op die tradisionele Sokratiese dialoog. Sy dialoog Liefhebber van leuens dryf die spot met mense wat in die bonatuurlike glo en bevat die oudste bekende weergawe van "Die towenaarsleerling". Lucianus het talle satires geskryf wat die spot dryf met tradisionele verhale oor die gode, insluitend Dialoë van die gode, Icaromenippus, Zeus ontplof, Zeus gekatkiseer en Die parlement van die gode. Sy Dialoë van die dooies fokus op die Siniese filosowe Diogenes en Menippus. Filosofieë te koop dryf die spot met verskeie filosofiese skole en Die vissermanne óf Die dooies rys weer op is 'n verdediging van hierdie bespotting.

Lucianus het dikwels openbare figure bespot, soos die Siniese filosoof Peregrinus Proteus in sy brief Die heengaan van Peregrinus en die bedrieglike orakel Alexander van Abonoteichus in sy Alexander die valse profeet. Lucianus se verhandeling, Oor die Siriese godin, satiriseer kulturele onderskeidings tussen Grieke en Siriërs en is die hoofbron van inligting oor die kultus van Atargatis.

Lucianus het 'n enorme impak op Westerse letterkunde gehad. Werke wat geïnspireer is deur sy werke sluit in Thomas More se Utopia, die werke van François Rabelais, William Shakespeare se Timon van Athene en Jonathan Swift se Gulliver's Travels.

Lewe

wysig

Biografiese bronne

wysig

Lucianus word nie genoem in enige kontemporêre tekste deur ander skrywers nie [2] en hy is nie ingesluit in Philostratus se Lewe van die Sofiste nie.[2] As gevolg hiervan kom alles wat oor Lucianus bekend is uitsluitlik uit sy eie geskrifte.[3][4][2] 'n Verskeidenheid karakters met name baie soortgelyk aan Lucianus, insluitend "Lukinos", "Lukianos", "Lucius" en "Die Siriër" verskyn regdeur Lucianus se geskrifte.[2] Hierdie benamings is dikwels deur skolastici en biograwe geïnterpreteer as "maskers", "alter-ego's" of "mondstukke" van die skrywer.[2] Daniel S. Richter kritiseer die algemene neiging om sulke "Luciaanse figure" as self-invoegsels (Self-invoeging is 'n literêre tegniek waarin die skrywer homself in die verhaal "inskryf" onder die dekmantel van, of vanuit die perspektief van, 'n fiktiewe karakter.[5] Die karakter, openlik of andersins, tree op soos, het die persoonlikheid van, en kan selfs beskryf word as die fisiese vergestalting van die skrywer van die werk.) deur die skrywer te vertolk.[2] en voer aan dat hulle in werklikheid bloot fiktiewe karakters is wat Lucianus gebruik om mee te "dink" wanneer hy konvensionele onderskeidings tussen Grieke en Siriërs satiriseer.[2] Hy stel voor dat hulle hoofsaaklik as 'n literêre stylfiguur deur Lucianus gebruik word om beskuldigings af te weer dat hy as die "Siriese skrywer" "die suiwerheid van die Griekse idioom of genre op een of ander manier skade aangedoen het" deur sy gebruik van komiese dialoog.[6] Die Britse klassikus Donald Russell verklaar: "'n Goeie deel van wat Lucianus oor homself te sê het kan net so min vertrou word as die verhaal van die reis na die maan, wat hy op so 'n oortuigende wyse in die eerste persoon vertel in Ware Stories"[7]; hy waarsku dat "dit dwaas is om [die inligting wat hy oor homself in sy werk gee] as outobiografiese materiaal te behandel."[7]

Agtergrond en grootwordjare

wysig

Lucianus is gebore in Samosata aan die oewers van die Eufraat aan die oostelike buitewyke van die Romeinse Ryk.[8][4][9][10] Samosata was tot 72 n.C. die hoofstad van die Koninkryk Commagene, toe dit geannekseer is deur Vespasianus en ingelyf is by die Romeinse provinsie van Syria.[11][10] Die bevolking van die dorp het meestal uit Assiriërs bestaan, [8] en Lucianus se moedertaal was waarskynlik Siries, 'n vorm van Aramees.[8][12][13][10]

Gedurende Lucianus se leeftyd was die tradisionele Grieks-Romeinse religie aan't kwyn, en die religie se rol in die beskawing was grootliks seremonieel.[14] As plaasvervanger vir tradisionele religie het baie mense in die Hellenistiese wêreld aangesluit by Misteriegodsdienste soos die Misterieë van Isis, Mithraïsme, die Kubelekultus en die Eleusiniese misterieë.[15] Bygelowigheid het nog altyd algemeen voorgekom in die antieke beskawings,[15] maar dit was veral algemeen voorgekom in die tweede eeu.[15][16] Die meeste opgevoede mense uit Lucianus se tyd het op een of ander stadium een van die verskeie Hellenistiese filosofieë aangehang,[15] waarvan die belangrikste die Stoïsisme, Platonisme, Peripatetiese skool, Pyrronisme en Epikurisme was.[15] Elke groot dorp het sy eie 'universiteit' gehad [15] en hierdie 'universiteite' het dikwels die dienste benut van professionele reisende dosente[15] wat dikwels groot bedrae betaal is vir hul lesings oor verskeie filosofiese rigtings.[17] Die mees gesogte sentrum van studie was die stad Athene in Griekeland wat oor 'n lang intellektuele geskiedenis beskik het.[17]

Volgens Lucianus se redevoering, Die Droom (wat hy volgens die klassieke geleerde Lionel Casson waarskynlik as 'n toespraak gelewer het toe hy op 35-jarige of 40-jarige leeftyd na Samosata teruggekeer het nadat hy sy reputasie as 'n groot redenaar gevestig het),[3] was sy ouers afkomstig uit die laer middelklas en was sy ooms beeldhouers.[8] Lucianus se ouers kon nie bekostig om hom 'n hoër opvoeding te gee nie[3], en nadat hy sy laerskoolopleiding voltooi het, het Lucianus se oom hom as vakleerling aangeneem.[3] Lucianus se vaardighede was egter so power dat hy die standbeeld waaraan hy gewerk het verwoes het.[18] Sy oom het hom geslaan en hy het weggehardloop.[3] Lucianus het aan die slaap geraak en 'n droom ervaar waarin die personifikasies van die beeldhoukuns en Kultuur oor hom baklei het.[19][20] Hy het besluit om na Kultuur te luister en 'n opvoeding na te jaag.[3][21]

Alhoewel Die Droom lank reeds deur skolastici as 'n ware outobiografie van Lucianus behandel word,[3][22] is die werk as historiese bron onbetroubaar.[23][22][7] Die klassikus Simon Swain bestempel dit as "'n oulike maar taamlik apokriewe weergawe van Lucianus se opvoeding"[23] en Karin Schlapbach noem dit "ironies".[20] Richter voer aan dat dit glad nie outobiografies is nie, maar eerder 'n prolalia (προλᾰλιά), of speelse literêre werk, en 'n "ingewikkelde meditasie oor 'n jong man se verkryging van "paideia" [d.w.s. onderwys].[22] Russell maak Die Droom af as geheel en al fiktief, met die opmerking: "Ons onthou dat Sokrates ook as beeldhouer begin het, en Ovidius se visioen van Elegie en Tragedie (Amores 3.1) is heeltemal te eenders aan Lucianus se weergawe."[7]

Opvoeding en loopbaan

wysig

In Lucianus se Dubbele aanklag lewer die personifikasie van Retoriek 'n toespraak waarin sy die naamlose verweerder beskryf, wat beskryf word as die "Siriese" skrywer van transgressiewe dialoë, op die stadium toe sy hom gevind het wat ronddrentel in Ionië in Anatolië "met geen idee wat hy met homself moet maak nie".[24][8][12] Sy beskryf hoe "die Siriër" op hierdie stadium van sy loopbaan "steeds op 'n barbaarse wyse praat en 'n kaftan [kandys] op die Assiriese wyse dra".[12][24] Retoriek konstateer dat sy "hom geneem het en ... paideia" aan hom verskaf het.[12][24]

Skolastici het vir baie jare die "Siriër" in hierdie werk vertolk as Lucianus self[12][8] en in die redevoering Lucianus se vlug na Ionië, waar hy sy opvoeding nagejaag het, geëien.[8] Richter argumenteer egter dat die "Siriër" nie Lucianus is nie, maar eerder 'n literêre middel is wat Lucianus gebruik om literêre en etniese norme te ondermyn.[25]

Ionië was destyds die middelpunt van die retoriek.[8] Die mees gesogte universiteite van retoriek was in Efese en Smyrna,[8] maar dit is onwaarskynlik dat Lucianus dit kon bekostig om die onderrig aan enige van hierdie skole by te bring.[8] Dit is nie bekend hoe Lucianus sy geleerdheid verwerf het nie,[8] maar op een of ander manier het hy daarin geslaag om 'n uitgebreide kennis van retoriek op te doen sowel as klassieke letterkunde en filosofie.[8][12]

Lucianus noem in sy dialoog Die visserman dat hy aanvanklik gepoog het om sy kennis van retoriek toe te pas en 'n prokureur te word, [26] maar dat hy ontnugter is deur die bedrieglikheid van dié beroep en besluit het eerder 'n filosoof te word.[27] Lucianus het deur die Ryk gereis en lesings regoor Griekeland, Italië en Gallië gegee.[28] In Gallië het Lucianus waarskynlik die pos van hoogs betaalde staatsprofessor beklee.[29]

Omstreeks 160 het Lucianus teruggekeer na Ionië as 'n welgestelde en bekende persoon.[29] Hy het Samosata besoek[29] en vir etlike jare in die ooste aangebly.[29] Daar is aangeteken dat hy in óf 162 óf 163 in Antiochië was.[29][4] In ongeveer 165 het hy 'n huis in Athene gekoop en sy ouers uitgenooi om by hom in die stad te kom woon.[29] Lucianus moes tydens sy reise getrou het, want in een van sy geskrifte noem hy dat hy op hierdie stadium 'n seun het.[29]

Lucianus het ongeveer 'n dekade in Athene gewoon. In hierdie tyd het hy opgehou het om lesings te gee en eerder sy aandag aan skryf gewy.[29] Dit was gedurende hierdie dekade dat Lucianus byna al sy bekendste werke geskryf het.[29] Hy het eksklusief in Grieks geskryf,[9][30][13] en hoofsaaklik in die Attiese dialek wat gewild was tydens die Tweede Sofistiese era, maar Oor die Siriese godin, wat aan Lucianus toegeskryf word, is geskryf in 'n hoogs suksesvolle nabootsing van Herodotus se Ioniese Grieks, wat sommige geleerdes onder die indruk gebring het dat Lucianus nie die ware outeur daarvan is nie.[30]

Lucianus het in omstreeks 175 om onbekende redes ophou skryf en weer begin reis en lesings gee.[29] Tydens die bewind van keiser Commodus (180–192) is 'n bejaarde Lucianus moontlik aangestel in vermoënde regeringspos in Egipte.[29][4][13] Op hierdie punt verdwyn hy egter heeltemal uit die historiese rekord,[29] en niks is oor sy dood bekend nie.[29]

Oogpunte

wysig
 
Borsbeeld van Epikurus, 'n Atheense filosoof vir wie Lucianus groot bewondering gehad het.[31][32]

Lucianus se filosofiese sienings is moeilik om te kategoriseer as gevolg van sy gebruik van ironie en sarkasme.[33] In Die Visserman beskryf Lucianus homself as 'n kampvegter vir filosofie[33] en dwarsdeur sy ander geskrifte karakteriseer hy filosofie as 'n moreel konstruktiewe dissipline,[33] maar hy is krities teenoor pseudo-filosowe, wat hy uitbeeld as geldgierig en gulsig, nukkerig en ongeskik en as seksueel immorele skynheiliges.[34][35] Lucianus was nie 'n lid van enige van die belangrike filosofiese skole nie.[36][34] In sy Filosofieë te koop dryf hy die spot hy met elke filosofiese skool.[33][37] Lucianus was krities oor Stoïsisme en Platonisme omdat dit volgens hom bygelowigheid aangemoedig het.[32] Sy Nigrinus kom op sigwaarde voor as 'n "lofrede tot Platonisme",[32] maar kan in werklikheid satiries wees, of bloot 'n verskoning om die Romeinse samelewing belaglik te maak.[32]

Nietemin, op ander tye, skryf Lucianus met goedkeuring oor individuele filosofieë.[33] Turner is van mening dat alhoewel Lucianus met skeptiese filosowe spot,[32] hy nietemin 'n temperamentele neiging toon tot die filosofie.[32] Edwyn Bevan identifiseer Lucianus as 'n skeptikus,[38] en in sy Hermotimus verwerp Lucianus alle filosofiese sisteme as teenstrydig, en kom hy tot die gevolgtrekking dat die lewe te kort is om te bepaal watter van hulle die naaste aan die waarheid is, en dat die beste oplossing dus is om op gewone kennis staat te maak,[33] welke siening voorgestaan is deur die Pyrroniese skeptici. Die stelling dat "Oë beter getuies is as ore" kom herhaaldelik voor in Lucianus se dialoë.[39]

Lucianus was skepties oor orakels,[40], hoewel hy geensins die enigste persoon van sy tyd was wat sulke skeptisisme uitgespreek het nie.[40] Lucianus het geloof in die paranormale verwerp en dit as bygelowigheid bestempel.[39][10] In sy dialoog Die Liefhebber van leuens verwoord hy waarskynlik 'n paar van sy eie opinies deur sy karakter Tychiades,[39][lower-alpha 2][39][41] alhoewel Daniel Ogden opmerk dat dit slegs in 'n beperkte opsig waar is.[42]}} waarmee hy dalk bedoel die verklaring deur Tychiades dat hy nie glo in daemone, fantome of geeste nie omdat hy nog nooit sulke dinge gesien het nie.[39] Tichiades bely egter steeds sy geloof in die bestaan van die gode: 

Dinomachus: 'In other words, you do not believe in the existence of the Gods, since you maintain that cures cannot be wrought by the use of     holy names?'
Tychiades: 'Nay, say not so, my dear Dinomachus,' I answered; 'the Gods may exist, and these things may yet be lies. I respect the Gods: I see   the cures performed by them, I see their beneficence at work in restoring the sick through the medium of the medical faculty and their drugs.  Asclepius, and his sons after him, compounded soothing medicines and healed the sick, – without the lion's-skin-and-field-mouse       process.'[43]

Volgens Everett Ferguson is Lucianus sterk beïnvloed deur die Sinici.[44] Die droom, of die haan, Timon die misantroop, Charon van Inspectors en Die afwaartse reis beskik almal oor siniese temas.[44] Lucianus was veral skatpligtig teenoor Menippus, 'n Siniese filosoof en satirikus uit die derde eeu v.C.[44] [45] Lucianus het 'n bewonderenswaardige biografie geskryf oor die filosoof Demonax, 'n filosofiese eklektikus, maar iemand wie se ideologie die meeste met Sinisisme ooreengestem het.[44] Demonax se vernaamste afwyking van die Sinici was dat hy nie die gewone of ordinêre lewe afgekeur het nie.[44] Paul Turner merk op dat Lucianus se Cynicus lees soos 'n uit-en-uit verdediging van Sinisisme,[32] maar merk ook op dat Lucianus erg die spot dryf met die siniese filosoof Peregrinus in sy Heengaan van Peregrinus.[32]

Lucianus het [31][33] ook baie bewondering gehad vir Epikurus. Hy beskryf hom in Alexander die valse profeet as "werklik heilig en profeties".[31] Later, in dieselfde dialoog, prys hy 'n boek geskryf deur Epikurus:

Watter seëninge skep daardie boek nie vir sy lesers nie, en watter vrede, rustigheid en vryheid skep dit nie in hulle nie, dit bevry hulle van verskrikkinge en voortekens, van ydele hoop en buitensporige drange, en ontwikkel in hulle intelligensie en waarheid, om werklik hulle verstand te suiwer, nie met fakkels en daardie soort dwaasheid nie, maar met suiwer denke, waarheid en eerlikheid.[46]

Lucianus het oor die algemeen 'n negatiewe opinie gehad van Herodotus en sy geskiedskrywing, wat hy as foutief beskou het.[47][48]

Werke

wysig

Meer as tagtig werke wat aan Lucianus toegeskryf is bestaan steeds.[49][50][4][7] Hierdie werke openbaar 'n verskeidenheid style en genres,[49][51][52] en sluit komiese dialoë, retoriese opstelle en prosa fiksie in.[49][51] Lucianus se skrywes was gerig op 'n hoogs opgevoede Griekse gehoor uit die hoër klasse[53] en verwys byna konstant na die Griekse kultuurgeskiedenis,[53] wat die klassieke geleerde R. Bracht Branham genoop het om Lucianus se hoogs gesofistikeerde styl "die komedie van tradisie" te bestempel.[53] Teen die tyd toe Lucianus se werk herontdek is tydens die Renaissance was die meeste van die letterkundige werke waarna daar verwys word verlore of vergete,[53] wat dit moeilik maak vir lesers van latere tydperke om sy werk te verstaan.[53]

'n Ware verhaal

wysig
 
Illustrasie uit 1894 deur William Strang. Dit beeld 'n vegtoneel uit Boek Een van Lucianus se 'n Ware verhaal uit.

Lucian was een van die vroegste romanskrywers in die Westerse beskawing. In 'n Ware verhaal (Ἀληθῆ διηγήματα), 'n fiktiewe werk wat in prosa geskryf is, parodieer hy sommige van die fantastiese verhale wat deur Homeros in die Odusseia vertel word en ook die minder fantastiese verhale van die historikus Thucydides.[54][55] Hy het moderne wetenskapfiksie vooruitgeloop, met temas soos reise na die maan en Venus, buiteaardse lewe, interplanetêre oorlogvoering en kunsmatige lewe, byna twee millennia voor Jules Verne en H.G. Wells. Dié roman word dikwels beskou as die vroegste bekende wetenskapsfiksiewerk.[56][57][58][59][60][61]

Die roman begin met 'n verduideliking dat die verhaal glad nie "waar" is nie en dat alles daarin in werklikheid 'n volledige en volslae leuen is.[62][63] Die verhaal begin met Lucianus en sy medereisigers wat verby die Pillare van Heracles reis.[64][65] Hulle word van koers af gewaai deur 'n storm, en beland op 'n eiland met 'n rivier van wyn gevul met visse en bere, wat aandui dat Herakles en Dionusos na hierdie punt gereis het, en bome wat soos vroue lyk.[66][65] Kort nadat hulle die eiland verlaat het, word hulle in 'n warrelwind opgevang en na die Maan vervoer,[67][65] waar hulle hulself bevind in 'n volskaalse oorlog tussen die koning van die maan en die koning van die son oor kolonisasie van die oggendster.[68][65] Beide leërs sluit bisarre hibriede lewensvorme in.[69][65] Die leërs van die Son wen die oorlog deur die Maan te bewolk en die Son se lig te blokkeer.[70][65] Beide partye sluit dan 'n vredesooreenkoms.[71] Lucianus beskryf dan die lewe op die Maan en hoe dit verskil van lewe op Aarde.[72][65]

Nadat hulle na die aarde teruggekeer het, word die avonturiers ingesluk deur 'n 200 myl lange walvis,[73][74] in wie se maag hulle 'n verskeidenheid vismense ontdek, teen wie hulle oorlog voer en triomfeer.[75][74] Hulle dood dan die walvis deur 'n vuur te begin en ontsnap uiteindelik deur sy bek oop te stut.[76][74] Vervolgens kom hulle af op 'n see van melk, 'n eiland van kaas en die Eiland van die Geseëndes.[77][78] Daar ontmoet Lucianus die helde van die Trojaanse Oorlog en ander mitiese mense en diere, asook Homeros en Pythagoras.[79][80] Hulle kom af op sondaars wat gestraf word, met die pynlikste straf wat gereserveer word vir diegene wat boeke geskryf het met leuens en fantasieë, insluitend Herodotus en Ctesias.[81][80] Nadat hulle die Eiland van die Geseëndes verlaat het, lewer hulle 'n brief aan Kalipso af wat Odusseus aan hulle toevertrou het, en waarin Odusseus die wens uitspreek dat hy eerder by Kalipso gebly sodat hy vir ewig kon geleef het.[82][80] Hierna kom hulle af op 'n afgrond in die Oseaan, maar vaar uiteindelik om dit, en ontdek 'n verafgeleë vasteland en besluit om dit te verken.[83][80] Die boek eindig skielik met Lucianus wat verklaar dat hul toekomstige avonture beskryf sal word in die komende vervolgverhale,[84][85] 'n belofte wat 'n teleurgestelde skolias beskryf as " die grootste leuen van almal".[86]

Satiriese dialoë

wysig

In sy Dubbele aanklag verklaar Lucianus dat sy trotsste literêre prestasie die uitvinding is van die "satiriese dialoog", [87] wat geskoei is op die vroeëre Platoniese dialoog, maar eerder komies van toon as filosofies is.[87] Die prolaliai aan sy Dialoë van die Courtesans dui daarop dat Lucianus sy dialoë self opgevoer het as deel van 'n komiese roetine.[88] Lucianus se Dialoë van die dooies (Νεκρικοὶ Διάλογοι) is 'n satiriese werk wat handel oor die Siniese filosowe Diogenes en sy student Menippus, wat op gematigde en beskeie wyse geleef het en nou gemaklik is in die onmenslike toestande van die Onderwêreld, terwyl diegene wat lewens van weelde gelei het, in 'n toestand van pyniging verkeer wanneer hulle deur dieselfde toestande gekonfronteer word.[89] Die dialoog is gebaseer op vroeëre literêre voorlopers, insluitend die nekyia in Boek XI van Homeros se Odusseia.[90] Daar is ook nuwe elemente in die stuk by wat nie voorgekom het in die vroeëre stukke nie.[91] Homeros se nekyia beskryf hoe oortreders teen die gode vir hul sondes gestraf word, maar Lucianus het hierdie idee uitgebrei deurdat ook wrede en gierige persone gestraf word.[91]

 
Hermes, boodskapper van die gode, is in baie van Lucianus se dialoë 'n belangrike en terugkerende karakter.[92]

In sy dialoog Liefhebber van leuens (Φιλοψευδὴς), satiriseer Lucianus geloof in die bonatuurlike en paranormale][93] deur 'n raamvertelling waarin die hoofverteller, 'n skeptikus genaamd Tychiades, 'n bejaarde vriend met die naam Eukrates gaan besoek.[94] By Eukrates se huis kom hy 'n groot groep gaste teë wat onlangs bymekaargekom het weens Eukrates se skielike siekte.[94] Die ander gaste bied vir Eukrates 'n verskeidenheid tradisionele medisyne aan om hom te help herstel.[94] Wanneer Tichiades beswaar maak dat sulke middels nie werk nie, lag die ander almal vir hom[94] en probeer hom oorreed om in die bonatuurlike te glo deur vir hom stories te vertel wat al hoe meer belaglik word soos die gesprek vorder.[94] Een van die laaste stories wat hulle vertel is die van die "towenaarsleerling", wat die Duitse dramaturg Goethe later verwerk het in 'n bekende ballade.[95][96]

Lucianus het dikwels die gek geskeer met filosowe[44] en geen skool is uitgesluit van sy bespotting nie.[44] In die dialoog Filosofieë te koop herskep Lucianus 'n denkbeeldige slawemark waarin Zeus bekende filosowe te koop aanbied, soos Pythagoras, Diogenes, Herakleitos, Sokrates, Chrysippos en Pyrrho,[97] met elkeen wat die klante probeer oorreed om sy filosofie te koop.[97] In Die banket, of Lapiths wys Lucianus op die skynheilighede van die verteenwoordigers van al die belangrike filosofiese skole.[44] In Die visserman, of die dooies herrys verdedig Lucianus sy ander dialoë deur die eerbiedwaardige filosowe van antieke tye met hul onwaardige kontemporêre volgelinge te vergelyk.[44] Lucianus was dikwels veral krities teenoor mense wat voorgegee het dat hulle filosowe was toe hulle werklik niks van die aard was nie[44] en sy dialoog Die weglopers beeld 'n bedrieglike Sinikus uit as die antitese van ware filosofie.[44] Sy Simposium is 'n parodie op Plato se Simposium, waarin, in plaas daarvan om die aard van liefde te bespreek, die filosowe dronk word, smerige verhale vertel, meedoënloos stry oor wie se skool die beste is en die geleentheid uiteindelik in 'n volskaalse bakleiery ontaard.[98] In Ikaromenippos maak die Siniese filosoof Menippus vir homself 'n stel vlerke in navolging van die mitiese Ikaros en vlieg na die Hemel,[99] waar Zeus hom 'n begeleide toer gee.[100] Die dialoog eindig met Zeus wat sy besluit aankondig om alle filosowe te vernietig aangesien al wat hulle kan doen is om te kibbel, alhoewel hy instem om hulle 'n tydelike uitstel te gee tot die lente.[101] Nektyomanteia is 'n dialoog geskryf in parallel met Icaromenippus waarin, eerder as om na die Hemel te vlieg, Menippus na die onderwêreld afdaal om die profeet Tiresias te raadpleeg.[102]

Lucian het talle dialoë geskryf wat die spot dryf met tradisionele Griekse verhale oor die gode.[44][103] Sy Dialoë van die gode (Θεῶν Διάλογοι) bestaan uit talle kort vignette wat 'n groot aantal van die tonele uit die Griekse mitologie parodieer.[104] Die dialoë beeld die gode uit as komies swak en geneig tot al die hebbelikhede en swakhede van die menslike emosie.[103][44] Daar word getoon dat veral Zeus 'n "roekelose heerser" en 'n gereelde egbreker is.[105] Lucianus het ook verskeie ander werke in 'n soortgelyke trant geskryf, insluitend Zeus gekatkiseer, Zeus ontplof en Die parlement van die gode.[44] Deur al sy dialoë toon Lucianus 'n besondere fassinasie met Hermes, die boodskapper van die gode,[92] wat gereeld as hoofkarakter in die rol van 'n tussenganger tussen wêrelde reis.[92] The Dialoë van die Courtesans is 'n versameling kort dialoë wat verskeie courtisane betrek.[106][107] Hierdie versameling is uniek as een van die enigste oorlewende werke van die Griekse letterkunde waarin lesbiërs voorkom.[108] Dit is ook ongewoon in die opsig dat dit Lucianus se karakters uit ander dialoë meng met standaardkarakters uit die "Nuwe Komedie";[109] meer as die helfte van die mans wat in Dialoë van die Courtesans genoem word, word ook genoem in Lucianus se ander dialoë,[109] maar byna al die courtisane self is karakters wat ontleen is aan die toneelstukke van Menander en ander komiese dramaturge.[109]

Dissertasies en briewe

wysig
 
Standbeeld van die slanggod Glycon, geskep deur Alexander van Abonoteichus, vir wie Lucianus satiriseer in sy dissertasie Alexander die valse profeet[16]
 
'n Nabatese beeldhouwerk uit omstreeks 100 n.C. wat die godin Atargatis uitbeeld. Sy is die onderwerp van Lucianus se dissertasie, Oor die Siriese godin[47]

Lucian se dissertasie, Alexander die vals profeet beskryf die opkoms van Alexander van Abonoteichus, 'n kwaksalwer wat beweer het dat hy die profeet van die slanggod Glycon is.[16] Alhoewel die verhaal satiries is,[110] blyk dit 'n grootliks akkurate verslag te wees van die Glycon-kultus[110] en baie van Lucianus se stellings oor die kultus is bevestig deur argeologiese bewyse, insluitend munte, standbeelde en inskripsies.[110] Lucianus beskryf sy eie ontmoeting met Alexander waarin hy hom as 'n vriendelike filosoof voorgedoen het,[110] maar toe Alexander hom genooi het om sy hand te soen, het Lucianus dit eerder gebyt.[110] Lucianus berig dat afgesien van homself, die Epikureërs (wat hy as helde aanprys) en die Christene Alexander se reputasie as 'n ware profeet uitgedaag het.[110]

Lucianus se dissertasie Oor die Siriese godin is 'n gedetailleerde beskrywing van die kultus van die Siriese godin Atargatis by Hierapolis (tans Manbij in Sirië).[47] Dit is in 'n pseudo-Ioniese Grieks geskryf en boots die etnografiese metodologie van die Griekse historikus Herodotus na,[47] wat Lucianus elders as foutief afmaak.[47] Vir geslagte lank het baie geleerdes getwyfel oor die outentisiteit van Oor die Siriese godin omdat dit as te eerbiedig voorgekom het om deur Lucianus geskryf te wees.[111] Meer onlangs het skolastici Lucianus se outeurskap van die boek erken, weens die satiriese aard daarvan.[111]

In die dissertasie satiriseer Lucianus die arbitrêre kulturele onderskeidings tussen "Grieke" en "Assiriërs" deur klem te plaas op die wyse waarop Siriërs Griekse gebruike aangeneem het en daardeur inderwaarheid self "Grieke" geword het.[112] Dit wil aanvanklik voorkom asof die anonieme verteller van die dissertasie 'n Griekse Sofis,[113] maar soos die werk vorder, openbaar hy homself as 'n inheemse Siriër.[114] Skolastici is egter huiwerig om die dissertasie te aanvaar as 'n geloofwaardige en getroue beskrywing van Siriese kulturele praktyke, omdat baie min oor Hierapolis bekend is, behalwe dit wat opgeteken is in Oor the Siriese godin.[47] Muntstukke wat in die laat vierde eeu v.C. gemunt is, munisipale dekrete van Seleukidiese heersers en 'n reliëfstuk uit die laat Hellenistiese tydperk het Lucianus se stelling bevestig dat die stad se oorspronklike naam Manbog was en dat die stad nou geassosieer was met die kultusse van Atargatis en Hadad.[47] 'n Joodse rabbi het later die tempel by Hierapolis as een van die vyf belangrikste heidense tempels in die Nabye Ooste gelys.[115]

Macrobii is 'n essay oor bekende filosowe wat lang lewens gehad het.[116] Dit beskryf hoe lank elkeen van hulle geleef het, en gee 'n verslag oor elkeen se afsterwe.[116] In sy dissertasies Onderwyser van Retoriek en Oor betaalde poste kritiseer Lucianus die leerstellings van die meester-retorici.[20] Sy dissertasie Oor dans is 'n belangrike bron van inligting oor Grieks-Romeinse danspraktyke.[117] Daarin beskryf hy dans as 'n daad van mimesis (Oudgrieks: (μίμησις), nabootsing).[118] en rasionaliseer die mite van Proteus as niks meer nie as 'n verslag oor 'n hoogs bekwame Egiptiese danser.[119] Hy het ook oor die visuele kunste geskryf in Portrette en Ten behoewe van portrette.[20] Lucianus se biografie van die filosoof Demonax loof hom as 'n groot filosoof[44] en beeld hom uit as 'n held van parrhesia (Grieks: παρρησία, "openhartige spraak, om vryelik jou mening te gee of uit te spreek").[44] In sy dissertasie Hoe om geskiedenis te skryf, kritiseer Lucianus die historiese metodologie wat deur skrywers soos Herodotus en Ctesias gevolg word,[120] wat kleurryke en selfingenome beskrywings gee van gebeure wat hulle nooit werklik gesien het nie.[120] In plaas daarvan, voer Lucianus aan, moet die ware en eerlike historikus nooit sy verhale verfraai nie, en sy verbintenis tot akkuraatheid moet bo sy begeerte gestel word om met sy gehoor met sy verhale te vermaak.[121] Hy voer ook aan dat die historikus absoluut onpartydig moet bly en die gebeure moet vertel soos dit werklik gebeur het, selfs al sal dit waarskynlik met afkeuring bejeën word.[121] Lucianus noem Thucydides as spesifieke voorbeeld van 'n historikus wat hierdie deugde uitleef.[121]

In sy satiriese brief Heengaan van Peregrinus (Περὶ τῆς Περεγρίνου Τελευτῆς) beskryf Lucianus die dood van die berugte Siniese filosoof Peregrinus Proteus,[50] wat homself in die openbaar verbrand het op 'n brandstapel tydens die Olimpiese Spele van 165 n.C.[50] Die brief is van histories belang omdat dit een van die vroegste heidense evaluasies van die Christendom is.[122] In die brief lewer een van Lucianus se karakters 'n toespraak wat Christene bespot oor hul vermeende goedgelowigheid en onkunde,[123] maar hy toon hulle ook 'n mate van respek op grond van hul moraliteit.[123]

In die brief Teen die onkundige boekversamelaar dryf Lucianus die spot met die algemene tendens van daardie tyd, waarvolgens mense uit Wes-Asië] groot hoeveelhede Griekse tekste versamel het sodat hulle "gekultiveerd" kan voorkom, sonder dat hulle enigsins werklik die moeite gedoen het om een van die boeke te lees.[124][125]

Pseudo-Lucianus

wysig

Sommige van die werke wat aan Lucianus toegeskryf word, soos die Amores en die Donkie, word gewoonlik nie as outentieke werke beskou nie en word gewoonlik aangehaal onder die naam "Pseudo-Lucianus".[126][127] Die Donkie (Λούκιος ἢ ῎Oνος) is waarskynlik 'n opgesomde weergawe van 'n storie deur Lucianus, en bevat grotendeels dieselfde basiese verhaal as Die Goue donkie (of Metamorfoses) deur Apuleius, maar met 'n ander slot.[128] Amores word op stilistiese gronde gewoonlik gedateer tot die derde of vierde eeu.[127]

Nalatenskap

wysig

Bisantium

wysig

Lucian word slegs sporadies genoem tussen sy dood en die negende eeu, selfs onder heidense skrywers.[129] Die eerste skrywer wat hom noem is Lactantius.[130] Hy word is 'n karakter in die sesde-eeuse briewe van Aristaenetus. In dieselfde eeu is gedeeltes van sy Oor laster in Siries vertaal as deel van 'n kloosterkompendium.[131] Hy is in 'n positiewe lig heroorweeg in die negende eeu deur die eerste generasie Bisantynse humaniste, soos Leo die Wiskundige, Basilius van Adada en Fotios.[132] In sy Bibliotheca merk Fotios op dat Lucianus "die spot dryf met heidense dinge in byna al sy tekste", nooit ernstig is nie en nooit sy eie mening openbaar nie.[133]

In die tiende eeu was Lucianus in sommige kringe bekend as 'n anti-Christelike skrywer, soos gesien in die werke van Aretas van Caesarea en die Suda-ensiklopedie.[134] Die skrywers van die Suda kom tot die gevolgtrekking dat Lucianus se siel in Hel brand vir sy negatiewe opmerkings oor Christene in die Heengaan van Peregrinus.[135] Oor die algemeen was die Bisantynse ontvangs van Lucianus egter positief.[134] Hy was miskien die enigste antieke skrywer wat openlik vyandig teenoor die Christendom was maar positief ontvang is deur die Bisantyne.[130] Hy is nie bloot as 'n heiden beskou nie, maar as 'n ateïs.[136] Nietemin het "Lucianus die ateïs plek gemaak vir Lucianus, die meester van styl."[137] Hy was vanaf die elfde eeu[138] deel van die skoolkurrikulum.[134][139]

In die twaalfde eeue was daar hernieude belangstelling in Lucianus en sy werk. Die vooraanstaande Luciaanse skrywer van hierdie tydperk, wat Lucianus se styl in sy eie werke opgeneem het, was Theodoros Prodromos.[140] In die Normandies-Arabies-Bisantynse kultuur van die twaalfde eeuse Sisilië, het Lucianus die Griekse skrywers Philagathos van Cerami en Eugenios van Palermo beïnvloed.[141]

Renaissance en hervorming

wysig
 
Calumnia (Italiaans La Calunnia) of Die Laster van Apelles deur Sandro Botticelli, gebaseer op 'n beskrywing van 'n skildery deur die Griekse skilder Apelles van Kos, wat gevind is in Lucianus se "ekfrasis"[142], Oor Calumnia.

In die Weste het Lucianus se werk meestal in vergetelheid verval gedurende die Middeleeue.[143][144] Toe dit herontdek is in die Weste in omstreeks 1400, het dit dadelik gewild onder die humaniste van die Renaissance.[143][144] Teen 1400 was daar net soveel Latynse vertalings van Lucianus se werke as die van Plato en Plutarchus.[143] Deur die plutokrasie as absurd en belaglik af te maak, het Lucianus gehelp om een van Renaissance-humanisme se mees basiese temas te fasiliteer.[32] Sy Dialoë van die dooies was veral gewild en is wyd gebruik vir morele instruksie.[144] As gevolg van hierdie gewildheid het Lucianus se werk 'n diepgaande invloed uitgeoefen op skrywers uit die Renaissance en die vroegmoderne tydperk.[145][146][144]

Baie vroeë moderne Europese skrywers het Lucianus se lighartige skryfstyl, sy tegniek om 'n fantastiese gegewe deur middel van 'n bekende dialoog te vertel en sy truuk om eiename met doelbewus humoristiese etimologiese betekenisse te konstrueer, nageboots.[32] Gedurende die Protestantse Hervorming het Lucianus die literêre presedent verskaf vir skrywers wat die spot gedryf het met Katolieke geestelikes.[32] Desiderius Erasmus se Tot lof van dwaasheid (Encomium Moriae) (1509) vertoon Luciaanse invloede. [32] Die mees noemenswaardige voorbeeld van Lucianus se impak in die vyftiende en sestiende eeue was miskien dié op die Franse skrywer François Rabelais, veral in sy stel van vyf romans, Gargantua en Pantagruel, wat die eerste keer in 1532 gepubliseer is. Daar word ook gedink dat Rabelais vermoedelik verantwoordelik was vir Lucianus se bekendstelling aan die Franse Renaissance, veral deur sy vertalings van Lucianus se werk.[147][148][149]

Lucianus se Ware Verhaal het beide Thomas More se Utopia (1516)[150] en Jonathan Swift se Gulliver's Travels (1726) geïnspireer.[151] Sandro Botticelli se skilderye Calumnia of Die Laster van Apelles en Pallas en die Centaur is albei gebaseer op beskrywings van skilderye wat in Lucianus se werke gevind is.[146] Lucianus se prosavertelling Timon die Misantroop was die inspirasie vir William Shakespeare se tragedie Timon van Athene[150][152] en die toneel uit Hamlet met die grafgrawers, eggo verskeie tonele uit Dialoë van die dooies.[150] Christopher Marlowe se bekende vers "Was this the face that launched a thousand ships/And burnt the topless towers of Ilium?" is 'n omskrywing of parafrase van Lucianus:[153][154]

ΕΡΜΗΣ: Τουτὶ τὸ κρανίον ἡ Ἑλένη ἐστίν.

ΜΕΝΙΠΠΟΣ: Εἶτα διὰ τοῦτο αἱ χίλιαι νῆες ἐπληρώθησαν ἐξ ἁπάσης τῆς Ἑλλάδος καὶ τοσοῦτοι ἔπεσον Ἕλληνές τε καὶ βάρβαροι καὶ τοσαῦται πόλεις ἀνάστατοι γεγόνασιν;

Hermes: Hierdie skedel is Helena.

Menippos: En hiervoor het 'n duisend skepe krygers van regoor Griekeland gebring, Grieke en barbare is gedood, en stede verwoes?

— Lucianus, Dialoë van die dooies, XVIII

Francis Bacon het Lucianus 'n "kontemplatiewe ateïs" genoem.[32]

Vroeë moderne tydperk

wysig
 
'n Monument ter ere van Lucianus van Samosata in Nordkirchen, Duitsland.

Henry Fielding, skrywer van The History of Tom Jones, a Foundling (1749), het 'n volledige stel van Lucianus se werke in nege volumes besit.[155] Hy het Lucianus doelbewus nageboots in sy Journey from This World and into the Next[156], en in The Life and Death of Jonathan Wild, the Great (1743), beskryf hy Lucianus as "amper ... soos die ware vader van humor"[155] en noem hom saam met Miguel de Cervantes en Jonathan Swift as ware meesters van satire.[155] In The Convent Garden Journal sê Fielding met betrekking tot Lucianus dat hy sy styl "op daardie einste skrywer" geskoei het.[156] Nicolas Boileau-Despréaux, François Fénelon, Bernard Le Bovier de Fontenelle en Voltaire het almal verwerkings van Lucianus se Dialoë van die dooies geskryf.[157] Volgens Turner vertoon Voltaire se Candide (1759) die kenmerkende Luciaanse tema van "die weerlegging van filosofiese teorie deur die werklikheid".[32] Voltaire het ook Die gesprek tussen Lucianus, Erasmus en Rabelais in die Elisiese Velde geskryf,[32] 'n dialoog waarin hy Lucianus behandel as "een van sy meesters in die strategie van intellektuele revolusie".[32]

Denis Diderot het inspirasie geput uit die werk van Lucianus vir sy Sokrates die kluts kwyt; of, die dialoë van Diogenes van Sinope (1770)[157] en sy Gesprekke in Elisium (1780).[157] Lucianus verskyn as een van twee sprekers in Diderot se dialoog Peregrinus Proteus (1791), wat gebaseer is op Die heengaan van Peregrinus.[157] Lucianus se Ware verhaal het Cyrano de Bergerac geïnspireer, wie se werk later gedien het as inspirasie vir Jules Verne.[150] Die Duitse satirikus Christoph Martin Wieland was die eerste persoon wat die volledige werke van Lucianus in Duits[157] vertaal het. Hy hy het sy hele loopbaan daaraan bestee om die idees agter Lucianus se werke te verwerk vir 'n kontemporêre Duitse gehoor.[157] David Hume het Lucianus bewonder as 'n "baie morele skrywer"[32] en hom aangehaal toe hy etiek of godsdiens bespreek het.[32] Hume het Lucianus se Kataplous of Afwaartse Reis gelees toe hy op sy sterfbed was.<ref. name="Forfurther"/>[32] Herman Melville verwys na Lucianus in Hoofstuk 5 van The Confidence-Man, Boek 26 van Pierre: or, The Ambiguities en Hoofstuk 13 van Israel Potter.

Moderne tydperk

wysig

Thomas Carlyle se beskrywende frase "Fallus-Aanbidding", wat hy gebruik het om die kontemporêre literatuur van Franse skrywers soos Honoré de Balzac en George Sand te beskryf, is geïnspireer deur die lees van Lucianus.[158]Kataplous, of afwaartse reis het ook gedien as die bron vir Friedrich Nietzsche se konsep van die Übermensch[159] Nietzsche se verklaring van 'n "nuwe en bomenslike manier van lag" ten koste van alles ernstig!" eggo die presiese bewoording van Tiresias se laaste raad aan die gelyknamige held van Lucianus se dialoog Menippus: "Lag baie en neem niks ernstig op nie."[157] Professionele filosofiese skrywers ignoreer Lucianus gewoonlik,[32] maar volgens Turner is "sy gees miskien nog lewend in diegene wat, soos Bertrand Russell, bereid is om filosofie met 'n bietjie spitsvondigheid te geur."[32]

Baie 19de-eeuse en vroeë 20ste-eeuse klassici het Lucianus se werke negatief beskou.[135] Die Duitse klassikus Eduard Norden het erken dat hy, as 'n onkundige jeugdige, sy tyd gemors het om Lucianus se werke te lees,[135] maar as volwassene besef het dat Lucianus niks meer was as 'n "Oosterling sonder diepte of karakter ... wat geen siel het nie en die mees sielvolle taal afbreek".[135] Rudolf Helm, een van die voorste skolastici oor Lucianus in die vroeë twintigste eeu, het Lucianus bestempel as 'n "gedagtelose Siriër" wat "nie eens 'n katspoegie van die siel van 'n tragedieskrywer besit nie"[135] en hom vergelyk met die digter Heinrich Heine, wat bekend gestaan het as die "spotvoël in die Duitse poësiewoud".[135] In sy 1906-publikasie Lukian und Menipp ("Lucianus en Menippus"), het Helm aangevoer dat Lucianus se aansprake van generiese oorspronklikheid, veral sy bewering dat hy komiese dialoog uitgevind het, eintlik leuens was wat bedoel was om sy byna volledige afhanklikheid van Menippus, wat hy aangevoer het die ware uitvinder van die genre was, weg te steek.[160]

Uitgawes

wysig
  • The Works of Lucian from the Greek. Vol. I. Vertaal deur Francklin, Thomas. Londen: T Cadell. 1780 – via Google Books.; volume II; volume III; volume IV.
  • Lucian of Samosata from the Greek with the Comments and Illustrations of WIELAND and Others. Vol. I. Vertaal deur Tooke, William. Londen: Longman, Hurst, Rees, Orme, and Brown. 1820. Besoek op 22 Januarie 2021 – via Internet Archive.; volume II.
  • Lucian's True History, met illustrasies deur Aubrey Beardsley, William Strang en J. B. Clark, privaat gedruk in 'n uitgawe van 251 eksemplare, 1894.[161]
  • The Works of Lucian of Samosata. Complete with exceptions specified in the preface. Vol. I. Vertaal deur Fowler, H. W.; Fowler, F. G. Oxford: Clarendon Press. 1905.; volume II; volume III; volume IV.
  • Lucian with an English translation (Loeb-klassieke biblioteek), in 8 volumes: vols. 1–5 red. Austin Morris Harmon (1913, 1915, 1921, 1925, 1936); vol. 6 red. K. Kilburn (1959); vol. 7–8 red. Matthew Donald Macleod (1961, 1967).
  • Neil Hopkinson (red.), Lucian: A Selection. Cambridge Greek and Latin Texts (Cambridge/New York: Drukpers van die Universiteit van Cambridge, 2008).
  • Lightfoot, Jane (2003). On the Syrian Goddess. Drukpers van die Universiteit van Oxford. ISBN 978-0-19-925138-4.

Voetnote

wysig
  1. ↑ Oudgrieks: Λουκιανὸς ὁ Σαμοσατεύς, Loukianòs ho Samosateús; Latyn: Lucianus Samosatensis
  2. ↑ Tychiades word in die algemeen geïdentifiseer as die skrywer se self-invoeging, Sien hierbo vir 'n verklaring van die begrip self-invoeging

Verwysings

wysig
  1. ↑ Matthews, John (23 Februarie 2021). Empire of the Romans: From Julius Caesar to Justinian: Six Hundred Years of Peace and War, Volume II: Select Anthology (in Engels). John Wiley & Sons. ISBN 978-1-4443-3458-6.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 Richter 2017, p. 328.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 Casson 1962, pp. xiii–3.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 Marsh 1998, p. 1.
  5. ↑ "Self-insertion betekenis". Besoek op 20 Februarie 2022.
  6. ↑ Richter 2017, p. 329.
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 Russell 1986, p. 671.
  8. ↑ 8,00 8,01 8,02 8,03 8,04 8,05 8,06 8,07 8,08 8,09 8,10 8,11 Casson 1962, p. xiii.
  9. ↑ 9,0 9,1 Vout 2007, p. 16.
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 Russell 1986, p. 670.
  11. ↑ Vout 2007, p. 229.
  12. ↑ 12,0 12,1 12,2 12,3 12,4 12,5 Kaldellis 2007, p. 31.
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 Pomeroy et al. 2018, p. 532.
  14. ↑ Casson 1962, pp. xi–xii.
  15. ↑ 15,0 15,1 15,2 15,3 15,4 15,5 15,6 Casson 1962, p. xii.
  16. ↑ 16,0 16,1 16,2 Gordon 1996, pp. 94–115.
  17. ↑ 17,0 17,1 Casson 1962, pp. xii–xiii.
  18. ↑ Casson 1962, pp. xiii– 3.
  19. ↑ Casson 1962, pp. xiii –3.
  20. ↑ 20,0 20,1 20,2 20,3 Schlapbach 2018, p. 81.
  21. ↑ Schlapbach 2018, pp. 81–82.
  22. ↑ 22,0 22,1 22,2 Richter 2017, p. 334.
  23. ↑ 23,0 23,1 Swain 1996, p. 46.
  24. ↑ 24,0 24,1 24,2 Richter 2017, p. 331.
  25. ↑ Richter 2017, pp. 331–332.
  26. ↑ Casson 1962, pp. xiii, 349.
  27. ↑ Casson 1962, p. 349.
  28. ↑ Casson 1962, pp. xiii–xiv.
  29. ↑ 29,00 29,01 29,02 29,03 29,04 29,05 29,06 29,07 29,08 29,09 29,10 29,11 29,12 Casson 1962, p. xiv.
  30. ↑ 30,0 30,1 James D. G. Dunn, John William Rogerson, Eerdmans Commentary on the Bible, p. 1105, ISBN 0-8028-3711-5.
  31. ↑ 31,0 31,1 31,2 Gordon 1996, p. 107.
  32. ↑ 32,00 32,01 32,02 32,03 32,04 32,05 32,06 32,07 32,08 32,09 32,10 32,11 32,12 32,13 32,14 32,15 32,16 32,17 32,18 32,19 32,20 Turner 1967, p. 99.
  33. ↑ 33,0 33,1 33,2 33,3 33,4 33,5 33,6 Turner 1967, p. 98.
  34. ↑ 34,0 34,1 Turner 1967, pp. 98–99.
  35. ↑ Richter 2017, pp. 338–341.
  36. ↑ Ferguson 1993, p. 331.
  37. ↑ Richter 2017, p. 339.
  38. ↑ Edwyn Bevan, Stoics And Sceptics 1913 ISBN 1162748400 bl. 110 https://archive.org/details/stoicsandsceptic033554mbp/page/n6/mode/2up
  39. ↑ 39,0 39,1 39,2 39,3 39,4 Georgiadou & Larmour 1998, p. 58.
  40. ↑ 40,0 40,1 Gordon 1996, p. 125.
  41. ↑ Ogden 2007a, p. 180.
  42. ↑ Ogden 2007a, p. 181.
  43. ↑ Lucianus, Die liefhebber van leuens, vertaal in Engels deur H. W. en F. G. Fowler.
  44. ↑ 44,00 44,01 44,02 44,03 44,04 44,05 44,06 44,07 44,08 44,09 44,10 44,11 44,12 44,13 44,14 44,15 Ferguson 1993, p. 332.
  45. ↑ Richter 2017, pp. 333–334.
  46. ↑ Harmon, A. M. Lucian Volume IV (Loeb Classical Library). Cambridge, MA: Harvard University Press. p. 235. ISBN 978-0-674-99179-8. {{cite book}}: Onbekende parameter |jyear= geïgnoreer (hulp)
  47. ↑ 47,0 47,1 47,2 47,3 47,4 47,5 47,6 Andrade 2013, p. 288.
  48. ↑ Georgiadou & Larmour 1998, p. 51.
  49. ↑ 49,0 49,1 49,2 Moeser 2002, p. 88.
  50. ↑ 50,0 50,1 50,2 Van Voorst 2000, p. 58.
  51. ↑ 51,0 51,1 Marsh 1998, pp. 1–2.
  52. ↑ Russell 1986, pp. 671–672.
  53. ↑ 53,0 53,1 53,2 53,3 53,4 Marsh 1998, p. 2.
  54. ↑ Robinson 1979, pp. 23–25.
  55. ↑ Bartley, A. (2003) "The Implications of the Reception of Thucydides within Lucian's 'Vera Historia'", Hermes Heft, 131, pp. 222–234.
  56. ↑ Grewell 2001, pp. 30f.
  57. ↑ Fredericks, S.C.: “Lucian's True History as SF”, Science Fiction Studies, Vol. 3, No. 1 (March 1976), pp. 49–60.
  58. ↑ Swanson, Roy Arthur: "The True, the False, and the Truly False: Lucian's Philosophical Science Fiction", Science Fiction Studies, Vol. 3, No. 3 (November 1976), pp. 227–239.
  59. ↑ Georgiadou & Larmour 1998, p. 46.
  60. ↑ Georgiadou & Larmour 1998, Introduction.
  61. ↑ Gunn, James E.: The New Encyclopedia of Science Fiction, Publisher: Viking 1988, ISBN 978-0-670-81041-3, p. 249.
  62. ↑ Casson 1962, pp. 13–15.
  63. ↑ Georgiadou & Larmour 1998, pp. 51–52.
  64. ↑ Casson 1962, p. 15.
  65. ↑ 65,0 65,1 65,2 65,3 65,4 65,5 65,6 Georgiadou & Larmour 1998, pp. 53–155.
  66. ↑ Casson 1962, pp. 15–17.
  67. ↑ Casson 1962, pp. 17–18.
  68. ↑ Casson 1962, p. 18.
  69. ↑ Casson 1962, pp. 18–21.
  70. ↑ Casson 1962, p. 22.
  71. ↑ Casson 1962, pp. 22–23.
  72. ↑ Casson 1962, pp. 23–25.
  73. ↑ Casson 1962, pp. 27–28.
  74. ↑ 74,0 74,1 74,2 Georgiadou & Larmour 1998, pp. 156–177.
  75. ↑ Casson 1962, pp. 27–33.
  76. ↑ Casson 1962, p. 34.
  77. ↑ Casson 1962, pp. 35–37.
  78. ↑ Georgiadou & Larmour 1998, pp. 156–178.
  79. ↑ Casson 1962, pp. 35–45.
  80. ↑ 80,0 80,1 80,2 80,3 Georgiadou & Larmour 1998, pp. 178–232.
  81. ↑ Casson 1962, p. 46.
  82. ↑ Casson 1962, pp. 45–49.
  83. ↑ Casson 1962, pp. 49–54.
  84. ↑ Casson 1962, p. 54.
  85. ↑ Georgiadou & Larmour 1998, pp. 232–233.
  86. ↑ Casson 1962, p. 57.
  87. ↑ 87,0 87,1 Marsh 1998, p. 42.
  88. ↑ Gilhuly 2006, p. 275.
  89. ↑ Macleod 1961.
  90. ↑ Marsh 1998, pp. 43–44.
  91. ↑ 91,0 91,1 Marsh 1998, p. 44.
  92. ↑ 92,0 92,1 92,2 Marsh 1998, p. 88.
  93. ↑ Ogden 2007, pp. 1–3.
  94. ↑ 94,0 94,1 94,2 94,3 94,4 Ogden 2007, pp. 3–13.
  95. ↑ Ogden 2007, p. 1.
  96. ↑ Luck 2001, p. 141.
  97. ↑ 97,0 97,1 Casson 1962, pp. 314–333.
  98. ↑ Anderson 1976, pp. 146–148.
  99. ↑ Marsh 1998, pp. 77–79.
  100. ↑ Marsh 1998, p. 79.
  101. ↑ Marsh 1998, pp. 79–80.
  102. ↑ Anderson 1976, pp. 139–140.
  103. ↑ 103,0 103,1 Marsh 1998, pp. 76–77.
  104. ↑ Marsh 1998, p. 76.
  105. ↑ Marsh 1998, p. 77.
  106. ↑ Gilhuly 2006, pp. 274 –294.
  107. ↑ Casson 1962, pp. 301–311.
  108. ↑ Gilhuly 2006, pp. 274–275.
  109. ↑ 109,0 109,1 109,2 Gilhuly 2006, p. 277.
  110. ↑ 110,0 110,1 110,2 110,3 110,4 110,5 Gordon 1996, p. 114.
  111. ↑ 111,0 111,1 Richter 2017, p. 336.
  112. ↑ Andrade 2013, pp. 289–292.
  113. ↑ Andrade 2013, p. 292.
  114. ↑ Andrade 2013, pp. 292–293.
  115. ↑ Andrade 2013, p. 289.
  116. ↑ 116,0 116,1 Kechagia 2016, pp. 183–184.
  117. ↑ Schlapbach 2018.
  118. ↑ Schlapbach 2018, p. 82.
  119. ↑ Schlapbach 2018, pp. 82–84.
  120. ↑ 120,0 120,1 Kempshall 2011, pp. 489–491.
  121. ↑ 121,0 121,1 121,2 Kempshall 2011, p. 491.
  122. ↑ Van Voorst 2000, pp. 58–59.
  123. ↑ 123,0 123,1 Van Voorst 2000, p. 59.
  124. ↑ Andrade 2013.
  125. ↑ Wallace-Hadrill 1983, p. 79.
  126. ↑ *Jope, James (2011). "Interpretation and authenticity of the Lucianic Erotes" (PDF). Helios. Texas Tech University Press. 38 (1): 103–120. Bibcode:2011Helio..38..103J. doi:10.1353/hel.2011.0004. S2CID 144874219. Besoek op 1 Desember 2015.
  127. ↑ 127,0 127,1 Vout 2007, p. 49.
  128. ↑ Harrison, S. J. (2004) [2000]. Apuleius: A Latin Sophist (paperback uitg.). Oxford: Oxford University Press. pp. 9–10. ISBN 978-0-19-927138-2.
  129. ↑ Messis 2021, p. 14.
  130. ↑ 130,0 130,1 Marciniak 2016, p. 209.
  131. ↑ Messis 2021, p. 15.
  132. ↑ Messis 2021, pp. 15–16.
  133. ↑ Messis 2021, p. 16.
  134. ↑ 134,0 134,1 134,2 Robinson 1979, p. 68.
  135. ↑ 135,0 135,1 135,2 135,3 135,4 135,5 Richter 2017, p. 327.
  136. ↑ Marciniak 2016, p. 210.
  137. ↑ Marciniak 2016, p. 217.
  138. ↑ Messis 2021, p. 22.
  139. ↑ Marciniak 2016, p. 212.
  140. ↑ Marciniak 2016, p. 218.
  141. ↑ Messis 2021, p. 27.
  142. ↑ Die woord "ekfrasis" kom van die geskrewe Griekse beskrywing van 'n kunswerk wat vervaardig word as 'n retoriese of literêre oefening. Dit word dikwels gebruik in die byvoeglike vorm "ekfrasties". Dit is 'n aanskoulike, dikwels dramatiese, mondelinge beskrywing van 'n visuele kunswerk, hetsy werklik of denkbeeldig. Derhalwe "is 'n ekfrastiese gedig 'n lewendige en kleurvolle beskrywing van 'n toneel of, meer algemeen, 'n kunswerk." In antieke tye kon dit in 'n wye sin verwys na 'n beskrywing van enige ding, persoon of ervaring. Die woord kom van die Griekse woord ἐκ ("ek") en φράσις ("phrásis"), wat onderskeidelik 'uit' en 'praat' beteken. Die werkwoord ἐκφράζειν ("ekfrázein") het dus die betekenis van "om 'n lewelose voorwerp by sy naam te noem of te verkondig". Die kunswerke wat beskryf of opgeroep word kan eg of denkbeeldig wees; en dit kan moeilik wees om te onderskei tussen wat eg en denkbeeldig is. Antieke ekfrastiese skryfwerk kan nuttige bewysstukke vir kunshistorici wees, veral vir sover dit skilderye betref, aangesien feitlik geen oorspronklike Grieks-Romeinse voorbeelde oorleef nie. Ekfrasis is algemeen beskou as 'n retoriese middel waarvolgens een kunsmedium met 'n ander medium vergelyk kan word en in verband gebring word deur die beskrywing van sy aard en vorm, en sodoende meer direk met die gehoor in verband gebring kan word deur die opheldering daarvan
  143. ↑ 143,0 143,1 143,2 Marsh 2010, p. 544.
  144. ↑ 144,0 144,1 144,2 144,3 Marsh 1998, pp. 2–3.
  145. ↑ Marsh 2010, pp. 862–865.
  146. ↑ 146,0 146,1 Casson 1962, pp. xvii–xviii.
  147. ↑ Pattard, Jean. Rebelais Works. Champion Publishers. 1909. pp. 204–215
  148. ↑ Screech, M.A. Rebelais. Ithaca; Cornell Press. 1979. pp. 7–11.
  149. ↑ Marsh 1998, p. 71.
  150. ↑ 150,0 150,1 150,2 150,3 Casson 1962, p. xvii.
  151. ↑ Marsh 2010, p. 510.
  152. ↑ Armstrong, A. Macc. "Timon of Athens – A Legendary Figure?", Greece & Rome, 2nd Ser., Vol. 34, No. 1 (April 1987), pp. 7–11.
  153. ↑ Heckscher, W. S. (1938). ""Was This the Face...?"". Journal of the Warburg Institute. 1 (4): 295–297. doi:10.2307/749995. ISSN 0959-2024.
  154. ↑ Henderson, Jeffrey. "Dialogues Of The Dead". Loeb Classical Library (in Engels). Section XVIII. Besoek op 30 Julie 2024.
  155. ↑ 155,0 155,1 155,2 Branham 2010, p. 863.
  156. ↑ 156,0 156,1 Branham 2010.
  157. ↑ 157,0 157,1 157,2 157,3 157,4 157,5 157,6 Branham 2010, p. 864.
  158. ↑ Jordan, Alexander (2020). "Thomas Carlyle and Lucian of Samosata". Scottish Literary Review. 12 (1): 51–60.
  159. ↑ Babich, Babette (November 2011). "Nietzsche's Zarathustra and Parodic Style: On Lucian's Hyperanthropos and Nietzsche's Übermensch". Diogenes. 58 (4): 58–74. doi:10.1177/0392192112467410. S2CID 5727350.
  160. ↑ Richter 2017, p. 333.
  161. ↑ “Beardsley (Aubrey Vincent)” in T. Bose, Paul Tiessen, eds., Bookman's Catalogue Vol. 1 A-L: The Norman Colbeck Collection (UBC Press, 1987), p. 41

Bronnelys

wysig

Eksterne skakels

wysig
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Lucianus_van_Samosata&oldid=2721830"