NG gemeente Bulawayo

Die NG gemeente Bulawayo in die teenswoordige Zimbabwe is op 6 September 1895 gestig deur ds. Pieter Adam Strasheim, wat as afgevaardigde van die Kaapse Kerk op koste van Cecil John Rhodes oor Beira hierheen gereis het. Dit is die oudste gemeente van die Nederduitse Gereformeerde Kerk buite die grense van Suid-Afrika.

Ds. P.A. Strasheim, stigter van die gemeente.

Die kerkgebou, omstreeks 1951. Die gemeente het later 'n tweetoringkerk opgerig wat vandag nog in gebruik is.

Ds. J.A. van Aarde Smuts was van 1912 tot sy dood op 1 Maart 1914 Bulwayo se derde leraar. Dit was sy eerste gemeente.

Ds. Pieter de Waal Eksteen. Van 1915 tot 1920 was Bulawayo sy eerste gemeente.

Ds. J.S. Dreyer, leraar van 1917 tot 1918.

Ds. Theodore Cuyler de Villiers, leraar van 1927 tot 1938.

Ds. Paul Daniël Lückhoff, leraar van 1947 tot 1950.

Ds. G.C. Oosthuizen, leraar van Bulawayo van 1950 tot 1956.

Op 7 Maart 1895 het ds. Pieter Adam Strasheim, indertydse leraar van NG gemeente Wynberg, opdrag gekry om te gaan "als verteenwoordiger onzer Kerk in Mashonaland om onze verstrooide leden aldaar te bezoeken, ze waar mogelijk tot eene gemeente te vormen". Die gevolg van sy geslaagde besoek was die stigting van vier gemeentes in die destydse Suid-Rhodesië, in chronologiese volgorde: Bulawayo, Enkeldoorn op die teenswoordige Chivhu, Melsetter op die teenswoordige Chipinge en Fort Victoria, wat doodgeloop het tot dit in 1936 opnuut gestig is.

Saam met ds. Strasheim het na Mashonaland gekom eerww. J.S. Groenewald (as sendeling toegelaat in 1895), later in Bulawayo bevestig as eerste leraar, A.J. Liebenberg op Enkeldoorn en P.L. le Roux op Melsetter. Eerw. Groenewald was tegelykertyd onderwyser en die Geoktrooieerde Maatskappy (British South Africa Company) was deur bemiddeling van dr. Leander Starr Jameson tot 1 April 1901 behulpsaam met £300 vir 'n skoolgebou en £75 jaarliks vir sy salaris. Hy het in 1904 uit die bediening getree en is in Oktober 1928 oorlede.

Gedurende die beginjare was Bulawayo een van die mees uitgestrekte gemeentes van die NG Kerk. Daar het treinspoor van amper 2000 km deurgeloop en Lusaka en Fort Victoria was buitewyke. Destyds was die Rhodesiese gemeentes deel van die Ring van Dutoitspan. Later word hulle deel van die Vrystaatse Kerk, toe die Transvaalse Kerk en uiteindelik in 1963 die afsonderlike Sinode van Midde-Afrika.

Die gemeente het 'n bloeitydperk kort na die Tweede Wêreldoorlog beleef toe Afrikaners in groot getalle uit die Unie van Suid-Afrika in Suid-Rhodesië 'n heenkome kom soek het. In die vier jaar tussen 1947 en 1951 het die lidmate meer as verdubbel.

Die gemeente was ook nou betrokke by plaaslike onderwys en sending. Ds. A.F. Louw het die gemeente in 1945 verlaat om direkteur van die Daisyfield-kinderhuis te word, wat later Bothashof geword het, 'n Afrikaanse skool vir leerders tot in matriek. Die skool het later uit Bulawayo verhuis en in 1985 die Engelse Eaglesvale-skool geword. Sendingwerk is van die begin af onder swarte mense sowel as bruin mense gedoen. Bulawayo se eerste eie sendeling was eerw. M.O.D. Groenewald wat in 1936 hier bevestig is. Hy is in 1938 oorlede. Ná sy dood het eerw. J.A.H. Pieters hierheen gekom en groot en belangrike werk gedoen.

Bulawayo-Noord is in 1952 van die moedergemeente afgestig, maar ná onafhanklikheid het die lidmaattal in so 'n mate gedaal dat dit weer ingelyf is. In 2007 was hier net 123 lidmate oor en was die gemeente ook vakant.

Die enigste Afrikaansmediumskool in die destydse Rhodesië, Excelsiorskool, het hier aan die einde van 1977 gesluit. Dit het onder die beskerming van die Nederduitse Gereformeerde Kerk se destydse Sinode van Midde-Afrika gestaan. Die Daisyfield-kinderhuis is in 1911 hier onder die beskerming van die Vrystaatse Kerk gestig en is later herdoop tot Bothashof, ter ere van die eerste direkteur, eerw. A.J. Botha. Dit het later na Daisyfield, 'n plaas omtrent 110 km van Bulawayo, geskuif en uiteindelik na 'n perseel naby Harare. Dit was 'n tehuis vir sorgbehoewende kinders, maar betalende kinders is ook opgeneem en al die kinders het die kerkskool bygewoon wat aan die inrigting verbonde was en vandag as Eaglesvale-skool voortbestaan. Geboue ter waarde van sowat £80 000 is opgerig.

Op Sondag 6 September 2015 vier die gemeente sy 120-jarige bestaan. Dit word die Saterdag voorafgegaan deur die groot jaarlikse basaar.

Enkele leraars

• J.S. Groenewald, 1895 - 1904 (eerste leraar)
• Jacobus Nicolaas Geldenhuys, 1904 - 1911, toe hy 'n beroep aanvaar as die eerste leraar van die twee jaar oue NG gemeente Deben
• Jacobus Abraham van Aarde Smuts, 1912 - 1 Maart 1914 (oorlede in die amp)
• Pieter de Waal Eksteen, 1915 - 1920
• Jacob Stefanus Dreyer, 1917 – 1918
• Hendrik Rudolph Christ Barrish, 1921 - 1926 (sien ook NG gemeente Potchefstroom)
• Dr. Theodore Cuyler de Villiers, 1927 - 1938
• Abraham Faure Louw jr., 1938 - 1945
• Paul Daniël Lückhoff, 1947 - 1950
• Gerhardus Cornelis Oosthuizen, 1950 - 1956
• Septimus Boshoff, 1952 (van 1952 - 1957 eerste leraar van Bulawayo-Noord)
• Prof. dr. Pieter Gabriël Warnich, 1956 – 1959
• Casper Willem Heunis, 1960 - 1963
• Willem Hermanus van Niekerk, 1964 - 1968
• Rudolph Adriaan Meyer, 1968 - 1971
• Francois Philippus du Toit Gertenbach, 1972 - 1975 (ook Francistown)
• Gert Cornelius Botha, 4 Februarie 1978 - 1980
• Johan Kriel, 1980 - 1983
• Pieter Frederik Janse van Vuuren, 1983 - 1997

Sien ook

• Sinode van Midde-Afrika
• Gereformeerde kerk Bulawayo

Bronne

• Olivier, ds. P.L.. 1952. Ons gemeentelike feesalbum. Kaapstad en Pretoria: N.G. Kerk-uitgewers.
• Gaum, dr. Frits (red.) 1989. Jaarboek van die Nederduitse Gereformeerde Kerke 1990. Pretoria: Tydskriftemaatskappy van die Nederduitse Gereformeerde Kerk.
• Dreyer, eerw. A. 1932. Jaarboek van die Nederduits-Gereformeerde Kerke in Suid-Afrika vir die jaar 1933, Kaapstad: Jaarboek-Kommissie van die Raad van die Kerke.
• Hanekom, T.J. (red.) 1952. Ons Nederduitse Gereformeerde Kerk – gedenkboek by ons derde eeufees 1952. Kaapstad: N.G. Kerk-uitgewers.