NG gemeente Indwe
Die NG gemeente Indwe is 'n meer as honderd jaar oue gemeente van die Nederduitse Gereformeerde Kerk op die Oos-Kaapse dorpie Indwe wat in 2012 slegs 69 belydende lidmate oorgehad het, maar nietemin sy werksaamhede voortgesit het danksy die ywer van die kerkraad.[1] Buiten die hoofkerk op Indwe hou die gemeente ook die kerkgebou op die landelike nedersetting Ida in stand wat tot omstreeks 1970 die swaartepunt van die NG gemeente Du Plessis was.
Stigting
wysigDie woord Indwe beteken kraanvoël. Lidmate van die NG kerk het hulle in die omgewing begin vestig toe steenkoolmyne hier opgerig is. Die kerkraad van die NG gemeente Dordrecht het die leiding geneem en ’n klein kerkie opgerig, waarin ds. J.F. Marais een maal per maand ’n diens vir die plaaslike lidmate gelei het.
Op 10 Maart 1906 het die Ring van Burgersdorp volgens 'n besluit wat die Ringskommissie op Lady Grey geneem het, daartoe oorgegaan om die nuwe gemeente met die naam Indwe te stig. Die eerste kerkraadsvergadering is gehou op 24 Maart 1906 onder voorsitterskap van ds. J.F. Marais, predikant van die NG gemeente Dordrecht. (Hy was in 1952, met die verskyning van Ons gemeentelike feesalbum, die oudste leraar in die NG Kerk.) Die kerkraad het aan die begin bestaan uit twee ouderlinge en vier diakens. Die gemeente was nog hulpbehoewend en moes deur die Algemene Armesorgkommissie ondersteun word. Die eerste beroep is uitgebring op ds. Harold Botha van die NG gemeente Ugie. Hy het egter bedank en daarna is ds. J.J. Krige, hulpprediker van Kroonstad, beroep. Hy het die beroep aangeneem en so die eerste leraar van die gemeente geword.
Kerkgeboue
wysigDie eerste dienste van die nuwe gemeente is gehou in die 'n baie klein kerkie en 'n huurhuis moes dien as pastorie vir ds. Krige. Eers in 1909, drie jaar na die gemeente se stigting, is 'n pastorie gebou. In 1920 is die huidige, doeltreffende kerkgebou van gekapte klip gebou na die ontwerp van die eerste Afrikaanse argitek, Wynand Louw. In 1923 is Lady Frere, wat toe onder Queenstown geressorteer het, tot Indwe toegevoeg. Selfs daar is later 'n sierlike toringkerkie opgerig. Indwe was dan ook een van die eerste plattelandse gemeentes wat twee volwaardige kerke gehad het en as in aanmerking geneem word dat daar ten tyde van die tweede kerk se oprigting skaars 600 lidmate was, is dit voorwaar 'n sonderlinge prestasie.
Die gemeente word aan alle kante, behalwe vir die deurgang na Dordrecht en Ida, omring deur wat destyds "naturellegebiede" was. Die gemeente het dan ook 'n doeltreffende sendingkerk gehad wat ook destyds as skool diens gedoen het. Aanvanklik is die dienste van 'n Xhosa evangelis ingespan. Daar was in die vroeë jare 50 van die vorige eeu twee buiteskole onder die toesig van die kerkraad met sowat 90 leerlinge.
Opbloei
wysigMettertyd het die gemeente, wat eens hulpbehoewend was, heeltemal selfstandig geword en teen die vroeë 1950's het die dankoffer bykans £3 000 beloop. Die steenkoolmyne wat aanvanklik verantwoordelik was vir die ontstaan van die dorpie, was enkele dekades later nie meer in werking nie nadat steenkool van 'n beter gehalte in die destydse Transvaal ontdek is en ná Uniewording aan die destydse Kaapprovinsie beskikbaar geraak het. Die wit gemeenskap op Indwe het vroeër jare uit sowat 80 persent Afrikaanssprekendes bestaan waarvan sowat 80 persent aan die NG Kerk behoort het. Sowat 60 jaar gelede was daar slegs een sekte bedrywig, en dit op Lady Frere.
Van die eertydse florerende skoollewe het teen 2012 niks oorgebly nie weens die ontvolking van die platteland wat veral in dié deel van die Noordoos-Kaap tot 'n kommerwekkende daling in die getal Afrikaanssprekendes gelei het. Sestig jaar gelede het 'n hoërskool, 'n voorbereidende skool en twee laerskole binne die gemeentegrense gestaan.
Nietemin berig ds. Danie Mouton, die NG Kerk in Oos-Kaapland se direkteur vir predikante en gemeentebegeleiding, in 2011 op Facebook:[2] "Dis 'n klein gemeente, maar hulle is vol lewe. Die afgelope twee jaar se basare was besonder geseënd. Hulle het projekte om die gemeenskap te dien, rondom voedsel en klere. Hulle het vir jare nie meer 'n predikant nie, maar die kerkraadslede hou die gemeente aan die gang."
Leraars
wysigTydens die eerste eeu van die gemeente se bestaan, was die leraars agtereenvolgens:
- Jacobus Joubert Krige, 1906–1910
- Pieter Albertyn Alheit, 1911–1914 ('n seun van die onvergeetlike ds. W.A. Alheit)
- Andries Hendrik Naudé, 1915–1922
- Jacobus Christiaan Oosthuyzen, 1923–1928
- Nicolaas Franciscus Petrus Burger, 1928–1950
- M.M. Smit, 1950–1954
- J.J. Krige, 1906–1910
- Pieter Albertyn Alheit, 1911–1914
- A.H. Naudé, 1915–1922
- J.C. Oosthuyzen, 1923–1928
- Nicolaas Franciscus Petrus Burger, 1928–1950
- M.M. Smit, 1950–1954
- Willem Johannes Smit, 1955–1960
- Johannes Gerhardus Venter, 1961–1965
- Wouter Hugo de Vos, 1965–1969
- Norman Henry Stark, 9 Augustus 1969–1973
- Alexander Floris Gerber, 1974–1975
- Jacob Daniël Thom, 1975–1977 (demissie)
- Pieter Jacobus Strauss, 17 Januarie 1976–1979
- André Johan de Villiers, 6 Augustus 1983–1989
- Gerhardus Petrus Delport, 2 Junie 1989–1996 (demissie, beroepbaar)
- Dirk Cornelius Klynsmith, 1997–2002 (waarna die buurgemeente Dordrecht; Indwe se laaste eie leraar)
Lidmaattal
wysig| Jaartal | Dooplidmate | Belydende lidmate |
|---|---|---|
| 1931 | 548 | 749 |
| 1933 | 537 | 661 |
| 1947 | 283 | 608 |
| 1952 | 376 | 680 |
| 1973 | 198 | 485 |
| 1979 | 130 | 371 |
| 1985 | 86 | 276 |
| 1990 | 57 | 220 |
| 1995 | 40 | 153 |
| 2000 | 17 | 91 |
| 2005 | 14 | 84 |
| 2010 | 14 | 84 |
| 2014 | 24 | 69 |
Galery
wysig-
Vooraansig van die kerk. -
Die kerk van die kant gesien. -
Die kerkgebou se hoeksteen. -
Dié steen is met die halfeeufees gelê. -
Ook die gemeente se eeufees is met die lê van 'n gedenksteen gevier. -
'n Ou foto van die agterkant van die kerkgebou geneem.
Bronne
wysig- (nl) Maeder, ds. G.A. en Zinn, Christian. 1917. Ons Kerk Album. Kaapstad: Ons Kerk Album Maatschappij Bpkt.
- (af) Olivier, ds. P.L. (samesteller). 1952. Ons gemeentelike feesalbum. Kaapstad en Pretoria: N.G. Kerk-Uitgewers.