NG gemeente Du Plessis

Die NG gemeente Du Plessis was 'n gemeente van die Nederduitse Gereformeerde Kerk, waarvan die grense deels tot in die eertydse Transkei gestrek het, wat in 1919 van die NG gemeente Elliot afgestig is en sowat 50 jaar later by die NG gemeente Indwe ingelyf is, vermoedelik omstreeks 1970.

Die kernpunte van die gemeente Du Plessis was die dorpie Cala (een derde van die lidmate) en die gemeenskap Ida (tweederdes van die lidmate) in die noordoostelike deel van die provinsie Oos-Kaap geleë.

Die kerkgebou se hoeksteen is in 1950 gelê en die gebou kon sonder skuld ingewy word danksy die gemeente se hartlike samewerking en ruim bydraes. Die argitek was waarskynlik die Gereformeerde lidmaat Hans Venter, van Dordrecht. Hy was ook verantwoordelik vir die Gereformeerde kerk Indwe se kerkgebou op Indwe en Lady Frere se NG kerk, wat almal feitlik dieselfde lyk.

Ds. J.C. du Plessis was die NG gemeente Elliot se eerste leraar van 1891 tot 1933. Tydens sy dienstyd is die wyke Cala en Ida afgestig en na hom die NG gemeente Du Plessis genoem.

Ds. Johannes Albertus Brink, leraar van Du Plessis van 1944 tot 1947.

Die landelike omgewing waarin die kerkgebou op die nedersetting Ida geleë is.

Ds. Pieter Andries Christiaan Weidemann, leraar van Du Plessis van 1947 tot 1948.

Die kerkgebou se hoeksteen.

Ds. Johannes Daniel Smit, leraar van Du Plessis van 1951 tot 1960.

Destyds het die gemeente Du Plessis oor sowat 80 km uitgestrek teen die suidelike hang van die Drakensbergreeks. Die dorpie Cala in die Transkei en die gemeenskap Ida, vroeër bekend as die wyk Embokotwa, was die twee kernpunte van die gemeente wat in Junie 1919 deur die destydse leraar van die gemeente Elliot, ds. J.C. du Plessis, afgestig en ook na hom genoem is. Hy was Elliot se eerste NG leraar en het die gemeente 42 jaar lank tot in 1933 bearbei.

Eerste leraar

Ds. H. Blom, die eerste leraar van die gemeente Du Plessis, word in 1943 opgevolg deur ds. J.A. Brink, wat die gemeente vier jaar lank bedien het. Hierna het ds. P.A.C. Weideman en ds. W.H. Oosthuizen elk twee jaar lank in die gemeente gestaan. In Junie 1951 kon ds. J.D. Smith sy bediening in die gemeente begin.

In 1950 is 'n pragtige nuwe kerkie gebou deur die tweederdes van die gemeente wat rondom Ida gewoon het. Met behulp van mooi bydraes, onder meer drie vyfhonderdponders, naamlik mnre. Giel Nel, C. Brouwer en C. Pagel, is die gebou sonder skuld ingewy. (£500 in 1950 was in 2013 gelykstaande aan sowat R170 000

Nuwe geboue

Die pastorie is enkele jare later voltooi en die Cala-wyk het terselfdertyd ook 'n pastorie gekry vir gebruik wanneer die leraar daar moes tuisgaan, want die gemeente het altyd net een leraar vir albei kernpunte gehad.

Destyds moes die leraar ook elke vyfde Sondag op die dorpies Tsomo en Cofimvaba dienste hou sodat daar soms tot drie weke verbygegaan het dat die leraar weg was van die twee plekke Cala en Ida af.

Die ledetal van die gemeente het in die laaste dekade of twee van sy bestaan afgeneem en in 1952 op tussen 300 (volgens Ons gemeentelike feesalbum) en 350 (volgens die NG Kerke se Jaarboek) gestaan.

Gegewens in die NG Kerk se Jaarboek

Hierdie gegewens is geneem uit enkele beskikbare Jaarboeke van die NG kerke om 'n beeld te skets van die gemeentelike lewe van Du Plessis.

1933

Du Plessis spog met 'n ledetal van 551 (dit was die destydse beskrywing vir die getal belydende lidmate) en 'n sieletal van 903. Daar was vyf Sondagskole met 15 onderwysers wat die 173 kinders onderrig het. In die voorafgaande jaar is 27 kinders gedoop, 26 katkisante aangeneem en sewe pare getroud.

1947

Binne 14 jaar het die sieletal amper gehalveer tot 464, waarskynlik die gevolg van die dalende kindertal. Die ledetal staan nou op 355, amper 200 minder as in 1933 se uitgawe van die Jaarboek. Die vyf Sondagskole het drie geword en die sewe onderwysers onderrig net 85 leerlinge. In die voorafgaande jaar is 14 kinders gedoop, 16 katkisante voorgestel en twee pare getroud.

1949

Daar is 'n opflikkering in die sieletal, wat nou op 506 staan, terwyl die ledetal met 12 afgeneem het tot 343. Die Sondagskole het skielik tot net een afgeneem. Die 85 leerlinge van twee jaar vantevore tel nou net 30 en die onderwysers drie. In die voorafgaande jaar is 15 kinders gedoop, 19 katkisante voorgestel en sewe pare getroud.

1952

Die sieletal neem verder toe en kom op 550 te staan, terwyl die lidmate nou sewe meer is as drie jaar vantevore, naamlik 350. Skielik is daar weer drie Sondagskole met sewe onderwysers en 80 leerlinge. In die voorafgaande jaar is agt kinders gedoop, ses katkisante voorgestel en drie pare getroud.

1969

Die sieletal het in die voorafgaande 17 jaar redelik bestendig gebly en staan nou op 508. Die ledetal het met 44 afgeneem tot 306, maar die Sondagskole tel nou vier, die leerlinge 96 en die onderwysers nege; in al drie gevalle 'n toename vergeleke met 1952. In die voorafgaande jaar is sewe kinders gedoop, maar geeneen het gekatkiseer nie. Drie pare is wel getroud.

1973

In 1952 het Indwe 'n sieletal van 1 056 en 'n ledetal van 680 gehad. Die gesamentlike sieletal van Indwe en Du Plessis was dus in daardie jaar 1 606 en die ledetal 1 030. Sowat drie jaar nadat Du Plessis by Indwe ingelyf is, is die sieletal van Indwe 683 en die ledetal 485: die gesametlike sieletal het binne 20 jaar met 923 gedaal en die ledetal met 545.

Indwe se verdere daling

Van Du Plessis se inlywing by Indwe af het laasgenoemde gemeente se getal doop- en belydende lidmate deurentyd gedaal:

Jaartal	Dooplidmate	Belydende lidmate
1979	130	371
1985	86	276
1990	57	220
1995	40	153
2000	17	91
2005	14	84
2010	14	84
2012	24	69

Inlywing

Anders as die meeste gemeentes in die Oos-Kaapse grensgebied wat deels of heeltemal binne die latere tuislande Ciskei en Transkei geval het, het Du Plessis sommer vinnig van die toneel verdwyn toe dit omstreeks 1970 by die NG gemeente Indwe ingelyf is, al het die gemeente in 1969 nog sowat 300 belydende lidmate oorgehad. Greykerk het 'n stadige dood gesterf en is eers op 11 Desember 1983 by die NG gemeente Fort Beaufort ingelyf. Dieselfde lot het die NG gemeentes Pondoland (reeds op 24 September 1968 ingelyf by die NG gemeente Kokstad), Komga (ingelyf by Stutterheim), Alice (ook ingelyf by Fort Beaufort) en Peddie (ingelyf by King William's Town) oorgekom.

Die leraars

• Hendrik Petrus Johannes Jacobus Blom, 1919 - 1943
• Johannes Albertus (Jan) Brink, 1944 - 1947
• Pieter Andries Christian Weideman, 1947 - 1948
• W.H. Oosthuizen, 1949 – 1951
• Johannes Daniël Smith, 1951 - 1960
• J.H. du Plessis, 1960 - 1965 (verder gaan studeer; op 3 Julie 1968 uit die bediening)
• Richard Mackenzie Louw, 1965 - 13 April 1970 (uit die bediening)

Galery

• 
  Die gebou wat eens die algemene handelaar en poskantoor gehuisves staan hier leeg in 2012.
• 
  Die kerkgebou waarin predikante van die NG gemeente Dordrecht en die NG gemeente Elliot in 2012 nog gereeld twee maal per maand kom preek het.
• 
  Met twee kerkgeboue, die een op Ida en die ander op Indwe, is instandhouding 'n swaar las vir die NG gemeente Indwe met sy skaars 70 belydende lidmate (2013) om te dra.
• 
  Die hoeksteen van die kerkgebou op Ida.
• 
  Die orrel is vandag nog nie geëlektrifiseer nie sodat die koster 'n toestel moet trap om genoeg lug te voorsien om klank voort te bring.
• 
  Die kerkgebou se preekstoel.
• 
  Die kerkgebou se binneruimte in 2012.

Bronne

• Olivier, ds. P.L. (samesteller). 1952. Ons gemeentelike feesalbum. Kaapstad en Pretoria: N.G. Kerk-Uitgewers.
• Dreyer, eerw. A., 1932. Jaarboek van die Nederduits-Gereformeerde Kerke in Suid-Afrika vir die jaar 1933, Kaapstad: Jaarboek-Kommissie van die Raad van die Kerke.
• Maree, W.L. 1978. Jaarboek van die Nederduitse Gereformeerde Kerke 1979. Pretoria: Tydskriftemaatskappy van die Nederduitse Gereformeerde Kerk.
• Maree, W.L. 1984. Jaarboek van die Nederduitse Gereformeerde Kerke 1985. Pretoria: Tydskriftemaatskappy van die Nederduitse Gereformeerde Kerk.
• Van Rene, Adri-Louise (hoof: Tydskriftemaatskappy). 2012. Jaarboek van die NG Kerke 2012. Wellington: Tydskriftemaatskappy.
• Gaum, dr. Frits (red.), 1989. Jaarboek van die Nederduitse Gereformeerde Kerke 1990. Pretoria: Tydskriftemaatskappy van die Nederduitse Gereformeerde Kerk.