NG gemeente Dordrecht

Die NG gemeente Dordrecht is die 70ste oudste gemeente in die Nederduitse Gereformeerde Kerk en die 16de oudste gemeente in die Sinode van Oos-Kaapland, hoewel dit onderskeidelik die 71ste en 17de is wat gestig is, maar ’n plek opbeweeg het weens die samesmelting van die NG gemeente Middelburg met die NG gemeente Middelburg-Uitsig in 2010. Die middelpunt van die gemeente is die dorp Dordrecht, Oos-Kaap.

Dordrecht se kerkgebou afgeneem in 2012, presies 130 jaar nadat die hoeksteen gelê is. Die argitek was J. Flashman. Dis 'n nasionale gedenkwaardigheid.

Dordrecht is geleë in die Noordoos-Kaap, waar die meeste NG gemeentes reeds meer as 'n eeu bestaan.

Prof. John Murray, konsulent van Dordrecht met die gemeente se stigting. Hy was 'n seun van ds. Andrew Murray sr. van die NG gemeente Graaff-Reinet en van 1858 tot 1882 een van die eerste twee hoogleraars aan die Stellenbosse Kweekskool.

Ds. E.Z.J. de Beer, van 1864 tot 1878 die twee leraar, waarna hy die eerste leraar van die NG gemeente Drieankerbaai geword het.

Ds. Dirk J.J. van Velden, van 1878 tot 1888 die derde leraar.

Ds. W.A. Alheit, van 1888 tot 1894 die vierde leraar.

Ds. D.S. Botha, van 1894 tot 1898 die vyfde leraar.

Ds. J.G. Bezuidenhout was Dordrecht se leraar van 1947 tot 1950.

Stigting

Die Ring van Graaff-Reinet, destyds die sogenaamde Derde Ring, naas Swellendam en Kaapstad, het op 14 Oktober 1856 besluit om die gemeente Dordrecht te stig. Ds. John Murray, destyds die leraar van die NG gemeente Burgersdorp, is aangewys as konsulent van die nuwe gemeente. Die eerste kerkraad is op 5 Februarie 1857 benoem en op 10 Junie daardie jaar bevestig. Eers in Augustus 1861 word ds. C.T. Scholtz as eerste leraar bevestig, maar sy verblyf was kort en dit blyk uit die destydse notules dat dit ook nie juis geslaagd was nie. Hy vertrek dan ook in 1863 na Napier.

Tweede en derde leraars

In September 1864 is ds. E.Z.J. de Beer as leraar bevestig. Hy was een van die eerste vier proponente wat aan die Kweekskool op Stellenbosch afgestudeer het, 'n ywerige werker en iemand wat geseënde werk in die gemeente gedoen het. In Augustus 1878 volg ds. D.J.J. van Velden hom as leraar op. Gedurende sy dekade lange verblyf in die gemeente is die kerkgebou, wat vandag nog bo die dorp uittroon, opgerig. Die gebou is ontwerp in die Neogotiese styl wat destyds so gewild was vir Hollandse kerke en waarvan die Duitse argitek Carl Otto Hager die grootste eksponent in Suid-Afrika was. Die hele kerk is uit plaaslike klip gebou.

Twee bekende leraars

Op 22 September 1888 kom ds. W.A. Alheit as nuwe leraar op Dordrecht aan en gee bekwame leiding tot op 7 Januarie 1894. Hy is op 16 Junie 1878 in sy eerste gemeente, NG gemeente Colesberg, bevestig. Op Dordrecht beywer hy hom veral daarvoor om die Afrikaners wat verspreid in die Transkei gewoon het, kerklik te organiseer. Die totstandkoming van die nuwe gemeentes Elliot en Umtata was te danke aan sy en ander se ywer. Op 19 Januarie 1894 aanvaar hy diens op Ceres in sy derde en laaste gemeente.

Ds. D.S. Botha, later moderator van die Kaapse Kerk, het sy lang kerklike loopbaan begin toe hy op 1 Oktober 1879 as sendeling georden is. Vanweë sy begeerte om predikant te word, studeer hy van 1882 tot 1885 aan die Stellenbosse Kweekskool. Met verlof van die professore neem hy die Sondagdienste op Philadelphia waar. Die gemeente beroep hom dan ook en hier arbei hy as leraar van 1886 tot 1894. Hoewel dit destyds een van die kleinste gemeentes in die Kerk was, bly ds. Botha al die jare daar met toegewydheid en opgewektheid arbei. Toe hy in September 1894 op Dordrecht bevestig word, was dit in werklikheid vir hom soos ’n bevordering omdat dit ’n heelwat groter gemeente was. Ds. Botha het baie vir die plaaslike onderwys en opvoeding beteken, maar bly net tot Januarie 1898. Van 1898 tot 1904 arbei hy in die NG gemeente Swellendam. Op 9 Desember 1904 word hy op Stellenbosch bevestig, waar hy in 1927 aftree en dieselfde jaar sterf.

Latere leraars

Ná ’n vakature van meer as ’n jaar word ds. J.F. Marais op 23 Maart 1899 op Dordrecht bevestig. Hy bedien die gemeente meer as 22 jaar lank en was in 1952, met die verskyning van Ons gemeentelike feesalbum, die oudste leraar in die NG Kerk. Tydens sy dienstyd het die kerkraad 'n kerkie op Indwe vir die bediening van die NG lidmate wat daarheen getrek het op soek na werk in die steenkoolmyne. Ds. Marais het een maal per maand 'n erediens daar waargeneem. Die NG gemeente Indwe is in 1906 gestig.

In Mei 1907 het die gemeente sy 50-jarige jubileum gevier en die voorreg gehad dat vier van sy vorige leraars die feesviering kon bywoon, naamlik di. De Beer, Botha, Van Velden en Alheit. Ds. J.F. van Wyk is in 1920 as medeleraar bevestig en het ná ds. Marais se vertrek met die medeleraarskap van ds. Rens en later ds. C.A. Beyers tot in 1938 in die gemeente gestaan. Ds. Beyers het die werk ná ds. Marais se vertrek voortgesit en is ’n kort rukkie lank bygestaan deur ds. D.J. Retief, wat toe na die NG gemeente Maclear vertrek het. Ná ds. Beyers se dood (in die amp) in 1946, is ds. J.G. Bezuidenhoud as leraar bevestig op 9 Mei 1947. Hy word op 5 Mei 1951 opgevolg deur ds. J.T. Schutte.

Ring van Dordrecht

Dordrecht verleen sy naam aan die kleinste van die 13 ringe in die NG Kerk in Oos-Kaapland, wat lidmaattal betref. Dit is ook een van die oudste ringe in die sinode. Onderstaande tabel toon die verskil in vyf-jaar-intervalle in die getal dooplidmate van elk van die gemeentes in die Ring van Dordrecht. Die persentasieverandering vir elke vyf-jaar-tydperk word ook aangegee. Die getal gemeentes het tydens die oorsigtydperk van 27 jaar onveranderd op sewe gebly. Die persentasie ná elke jaartal se syfer is die verskil wat jaarliks ingetree het in die vyf jaar tot by die volgende syfer, buiten vir die twee jaar tussen 2010 en 2012.

Gemeente	1985	Verskil	1990	Verskil	1995	Verskil	2000	Verskil	2005	Verskil	2010	Verskil	2012	Gemiddeld	Totale verskil
Barkly-Oos	423	1,3%	451	-2,0%	407	-0,3%	401	-0,5%	391	-3,8%	316	-2,7%	299	-1,1%	-29,3%
Dordrecht	552	-3,3%	460	-3,0%	390	-3,6%	319	-1,8%	290	-3,0%	246	-2,4%	234	-2,1%	-57,6%
Elliot	496	-3,4%	412	-3,0%	350	-4,7%	268	-2,5%	235	0,5%	241	-1,5%	234	-2,0%	-52,8%
Indwe	276	-4,1%	220	-6,1%	153	-8,1%	91	-1,5%	84	0,0%	84	-8,9%	69	-2,8%	-75,0%
Maclear	295	1,1%	311	-7,5%	194	-2,7%	168	-4,3%	132	1,2%	140	0,0%	140	-1,9%	-52,5%
Ugie	292	-2,3%	258	-3,7%	210	-3,3%	175	-3,1%	148	-1,9%	134	1,1%	137	-2,0%	-53,1%
Umtata/Mthatha	265	-4,1%	211	-0,2%	209	-6,6%	140	-2,7%	121	-4,8%	92	-4,9%	83	-2,5%	-68,7%
Totaal	2599	-2,1%	2323	-3,5%	1913	-3,7%	1562	-2,1%	1401	-2,1%	1253	-2,3%	1196	-2,0%	-54,0%

Leraars

• Carel Trappes Scholtz, Augustus 1861–1863
• E.Z.J. de Beer, September 1864–1878
• D.J.J. van Velden, Augustus 1878–1888
• W.A. Alheit, 22 September 1888 – 7 Januarie 1894
• D.S. Botha, September 1894 – Januarie 1898
• Johannes Francois Marais, 23 Maart 1899–1921 (emeriteer)
• John Foster van Wyk, 1920–1938
• Ruben Daniël Rens, 20 Februarie 1925–1926
• Constantin Andreas Beyers, 1928 – 25 Julie 1946 (oorlede in die amp)
• Daniël Jacobus Retief, 1944–1945
• Johan Gregorius Bezuidenhoud, 1947–1950
• Jan Theunis Schutte, 5 Mei 1951–1960
• Hendrik Schalk Theron, 1961–1967
• Hugo Olivier Pienaar, 6 April 1968 – 19 November 1971
• Frans Engelbrecht van der Merwe, 1972–1976
• Johannes Matthys Burger, 1977–1983
• Evert (Hansie) Gerhard Johannes de Graaff Schutte, 25 Februarie 1983 – 23 September 1990
• Christoffel (Christoff) Koch, 18 Januarie 1991–2002
• Dirk Cornelius Klynsmith, 2002–2006
• Johan Stephanus Marais, 2007–2009
• Pieter Johannes Retief, 2009 – hede

Galery: Herdenkings

• 
• 
  Dié steen is in die kerkgebou ingemessel met die eeufeesviering in 1957.
• 
  Die hoeksteen is op 20 Mei 1882 gelê.
• 
• 
• 
• 

Galery: Kerkgebou buite

• 
  Dordrecht se sierlike NG kerkgebou is in die Neo-Gotiese styl opgerig wat destyds landwyd gewild was vir NG kerke. Die argitek was J. Flashman. Sy enigste ander gelyste werke is 'n seremoniële boog en Huis Wallach, albei ook op Dordrecht
• 
• 
• 
  Die besonderse ingang na die kerkgebou.
• 

Galery: Kerkgebou binne

• 
  Die orrelgalery.
• 
  Die orrelgalery.
• 
  Die preekstoel.
• 
  In die konsistorie hang portrette van al die vorige predikante, onder meer 'n besonderse foto van die eerste vier leraars saam afgeneem.

Galery: Kerkterrein

• 
• 
• 
• 
• 
• 

Leraarsgalery

• 
  Ds. Johan Gregorius Bezuidenhoud, van 1947 tot 1950 die elfde leraar.
• 
  Ds. F.E. van der Merwe, leraar van Junie 1972 tot Augustus 1976.

Bronne

• Krüger, prof. D.W. 1976. Suid-Afrikaanse Biografiese Woordeboek. Pretoria: Nasionale Raad vir Sosiale Navorsing, Departement van Hoër Onderwys.
• Olivier, ds. P.L., 1952. Ons gemeentelike feesalbum. Kaapstad en Pretoria: N.G. Kerk-uitgewers.

Eksterne skakels

• NG gemeente Dordrecht se blog
• Ds. Piet Retief se Twitter-rekening