Skandinawiese kruis

Die Skandinawiese kruis is enigeen van verskeie vlae waarop die ontwerp van die Noordse of Skandinawiese kruis, ’n kruissimbool op ’n reghoekige veld waarvan die middel van die kruis na die vlagpaalkant geskuif is, voorkom.

Noordse vlae, v.l.n.r.: Finland, Ysland, Noorweë, Swede en Denemarke.

’n Seleksie van amptelike, Skandinawiese kruisvlae in gebruik in Noord-Europa.
Groter vlae, v.l.n.r.: Ysland, Faroëreilande, Denemarke, Noorweë, Swede, Finland;
Kleiner vlae, v.l.n.r.: Barra, Suid-Uist, Yorkshire Wes-Riding, VK (histories), Orkney, Shetland, Skone, Åland, Pärnu, Setomaa (etnies), Wepse (etnies).

Alle onafhanklike Noordse lande het in die moderne tyd sulke vlae aanvaar, en hoewel die Skandinawiese kruis so genoem is weens sy gebruik in die nasionale vlae van die Skandinawiese volke, word die term universeel deur vlagkundiges gebruik in verwysing na die vlae van die Noordse lande maar ook na ander vlae met soortgelyke ontwerpe. Die skuinskruis staan ook bekend as die Kruis van Sint Filippus die Apostel, wat nie in Skandinawië nie, maar eerder in Griekeland, Frigië en Sirië gepredik het.

Die kruis stel die Christendom voor, en die kenmerkende skuif van die middel na die vlagpaalkant is vroeg-modern en is op 11 Junie 1748 vir die eerste maal beskryf as die Deense burgerlike vaandel vir handelskepe, waar gespesifiseer is dat die skuif van die kruis na die vlagpaalkant soos volg moet wees: “die eerste twee velde moet vierkantig wees en die buitenste velde moet ⁶⁄₄ van daardie lengte wees.” Die Deense ontwerp is aanvaar vir die vlae van Noorweë (burgerlike vaandel 1821) en Swede (1906) wat albei afgelei is van ’n algemene vaandel wat gedurende die Unie tussen Swede en Noorweë tussen 1818 en 1844 gebruik is, asook Ysland (1915) en Finland (1917); sommige onderafdelings van hierdie lande het dit ook as inspirasie vir hul vlae gebruik. Die vlag van Noorweë was die eerste vlag met die Skandinawiese kruis in drie kleure.

Alle Noordse vlae mag as gonfalon vertoon word.

Vlagformate

• 
  Tweekleur Skandinawiese kruis
• 
  Driekleur Skandinawiese kruis
• 
  Tweekleur Swawelstert Skandinawiese kruis
• 
  Driekleur Swawelstert Skandinawiese kruis

Vlae van die Noordse lande

Let wel dat sommige van hierdie vlae histories is. Let ook op dat vlagverhoudinge tussen die verskillende vlae kan wissel en soms selfs tussen verskillende weergawes van dieselfde vlag.

Die vlag van Groenland is die enigste nasionale vlag van ’n Noordse land of gebied sonder ’n Skandinawiese kruis. Toe Groenland selfregering verkry het, is die huidige vlag – met ’n grafiese ontwerp uniek aan Groenland – in Junie 1985 aanvaar deur veertien stemme daarvoor teen elf ter ondersteuning van ’n voorgestelde groen-en-wit Skandinawiese kruis.

• 
  Vlag van Denemarke
• 
  Vlag van Finland
• 
  Vlag van Noorweë
• 
  Vlag van Swede
• 
  Vlag van Ysland

Denemarke

• 
  Vlag van Denemarke sedert 1748
• 
  Staatsvlag van Denemarke (17de eeu)
• 
  Vlootvaandel van Denemarke (17de eeu). Let op die donkerder kraprød-kleur (1939).
• 
  Koninklike standaard van Denemarke
• 
  Standaard van Christian, kroonprins van Denemarke
• 
  Standard van die Regent van Denemarke
• 
  Standaard van die koningshuis; gebruik deur ander lede van die koninklike familie
• 
  Vlag van die Faroëreilande (1919)

Finland

• 
  Vlag van Finland sedert 1918
• 
  Staatsvlag van Finland (1978)
• 
  Oorlogsvlag en vlootvaandel van Finland (1918)
• 
  Vlag van die President van Finland, met die Vryheidskruis in die skildhoek (1978)
• 
  Finse seiljagklubvaandel. Goedgekeurde klubembleem in die skildhoek (1919)
• 
  Vlag van Åland (1954)

Noorweë

• 
  Vlag van Noorweë 1821 tot 1844 en sedert 1899
• 
  Vlootvaandel van Noorweë sedert 1905, burgerlike staatsvlag sedert 1899
• 
  Vorige vlag van Noorweë, 1814 tot 1821
• 
  Die algemene vlootvaandel en oorlogsvlag van Swede en Noorweë, 1815 tot 1844
• 
  Handelsvlag van Noorweë, 1844 tot 1898 met die uniewapen wat die unie met Swede verteenwoordig
• 
  Vlootvaandel en staatsvlag van Noorweë, 1844 tot 1905

Swede

• 
  Vlag van Swede sedert 1906
• 
  Vlootvaandel van Swede
• 
  Koninklike standaard van Swede met die groter wapenskild soos gebruik deur die koning van Swede
• 
  Koninklike standaard van Swede met die kleiner wapenskild (die koningshuis gebruik die groter wapenskild)
• 
  Vlag van Swede 1844–1905 wat die Unie tussen Swede en Noorweë verteenwoordig
• 
  Vlag van die Sweedse provinsie Skone en die streek Skåneland

Ysland

• 
  Vlag van Ysland sedert 1944
• 
  Staatsvlag van Ysland
• 
  Vlag van die President van Ysland
• 
  Vlag van die Yslandse Doeanedirektoraat

Kalmarunie

Die historiese vlag van die Kalmarunie wat Denemarke, Swede en Noorweë tussen 1397 en 1523 verenig het. Geen prentegeskiedenis van die vlag het behoue gebly nie. Die vlag wat vertoon word is ’n rekonstruksie gebaseer op verwysings in briewe van 1430 deur Erik van Pommere.

• 
  Vlag van die Kalmarunie

Nieamptelike Noordse vlae

Hierdie vlae het òf nie amptelike status nie òf dit verteenwoordig privaat entiteite. Dit is nie amptelik aanvaar nie en die gebruik daarvan bly beperk.

• 
  Nieamptelike vlag van die Deense provinsie Bornholm (1970’s)
• 
  Voorstel vir die vlag van Jutland, ontwerp deur Per Kramer (1975) (geen opgetekende werklike gebruik)
• 
  Nog ’n voorstel vir ’n vlag van Jutland, dateer uit 1972 (nie in gebruik)
• 
  Voorstel vir ’n vlag van Groenland, in 1984 ontwerp deur Sven Tito Achen. Verwerp ten gunste van die nie-skandinawiesekruisvlag
• 
  Nieamptelike vlag wat die Sweedssprekende minderheid in Finland verteenwoordig. Moet saam met die Finse nasionale vlag vertoon word (1902)
• 
  Vorige nieamptelike vlag van Ysland (ca. 1900)
• 
  Voorstel vir die vlag van Ysland, in 1914 ontwerp deur Magnús Þórðarson
• 
  Vlag van die Noorse fascistiese party, Nasjonal Samling, 1933–1945
• 
  Nieamptelike vlag van die Finssprekende minderheid in Swede
• 
  Nieamptelike vlag van die Deense distrik Vendsyssel
• 
  Nieamptelike vlag van Norrland, die noordelikste landsdeel van Swede
• 
  Vlag van Ladonia, ’n mikrovolk in Suid-Swede
• 
  Vlag van Gotland, die nieamptelike vlag van die Sweedse eiland Gotland
• 
  Vlag van die Sweedse provinsie Hälsingland
• 
  Nieamptelike vlag van die Sweedse provinsie Härjedalen

Vlae buite die Skandinawiese lande

Armenië

• 
  Vlag van Ejmiatsin

Duitse Orde

• 
  Vlag van die Staat van die Duitse Orde 1230 tot 1525

Estland

• 
  Vlag van Pärnu
• 
  Vlag van Türi
• 
  Vlag van Setomaa
• 
  Voorstel vir die vlag van Estland
• 
  Voorstel vir die vlag van Estland (2)
• 
  Voorstel vir die vlag van Estland (3)
• 
  Voorstel vir die vlag van Estland (1919)

Letland

• 
  Vlag van Alūksne
• 
  Vlag van Grobiņa-munisipaliteit
• 
  Vlag van Cēsis
• 
  Vlag van Ventspils
• 
  Vlag van Ventspils-munisipaliteit
• 
  Voorstel vir die vlag van Letland

Litaue

• 
  Voorstel vir die vlag van Litaue

Duitsland

Ontwerpe met die Skandinawiese kruis, soortgelyk aan dié van Denemarke, Swede en Noorweë se vlae is in 1919 (na WOI) en 1948 (na WOII) voorgestel as nasionale vlag vir Duitsland. Die Skandinawiese kruis kom vandag voor in sommige stads- en distriksvlae of wapenskilde.

• 
  Duitse Ridders en hul staat
• 
  Vlag van die Deense monarg, vertoon in sy kapasiteit as hertog van Holstein, Schleswig en Lauenburg. Die drie hertogdomme is in 1864 aan Oostenryk en Pruise gesedeer na afloop van die Tweede Duits-Deense Oorlog.
• 
  Burgerlike vlag van Oldenburg
• 
  Vorige Noord-Duitse Federale Vlootvaandel (1867–71), Reichskriegsflagge
• 
  Vorige oorlogsvaandel van Nazi-Duitsland (1938–1945), nou onwettig in Duitsland
• 
  Vlag van die Protektoraat Saarland
• 
  Voorgestelde vlag vir Duitsland, circa 1919
• 
  Vlag voorgestel deur die samesweerders van die komplot van 20 Julie teen Hitler; word deesdae in ’n regsgesinde konteks gebruik.
• 
  Voorgestelde vlag vir Wes-Duitsland (1948)

Frankryk

• 
  Vlag van Calais
• 
  Alternatiewe vlag van Normandië
• 
  Alternatiewe vlag van Normandië

Georgië

• 
  Vlag van Tbilisi
• 
  Vlag van die Georgies-Ortodokse en Apostoliese Kerk

Nederland

• 
  Vlag van Aldtsjerk
• 
  Vlag van Bedum
• 
  Vlag van Hof van Twente
• 
  Vlag van Koewacht
• 
  Vlag van Rosmalen
• 
  Vlag van Skarsterlân
• 
  Vlag van Tilburg
• 
  Vlag van Utrechtse Heuvelrug
• 
  Vlag van Wierden
• 
  Vlag van Wouw

Brasilië

• 
  Vlag van Areias, São Paulo
• 
  Vlag van Borborema, São Paulo
• 
  Vlag van Carmo do Paranaíba, Minas Gerais
• 
  Vlag van Chapadinha, Maranhão
• 
  Colorado, Rio Grande do Sul
• 
  Vlag van Domingos Martins, Espírito Santo
• 
  Vlag van Escada, Pernambuco
• 
  Vlag van Frei Martinho, Paraíba
• 
  Vlag van Grão Pará, Santa Catarina
• 
  Vlag van Guaíra, São Paulo
• 
  Vlag van Itu, São Paulo
• 
  Vlag van Lagoa Formosa, Minas Gerais
• 
  Vlag van Nova Prata, Rio Grande do Sul
• 
  Vlag van Peritiba, Santa Catarina
• 
  Vlag van Pirapora do Bom Jesus, São Paulo
• 
  Vlag van Santo Antônio do Pinhal, São Paulo
• 
  Vlag van Santo Cristo, Rio Grande do Sul

Oekraïne

• 
  Vlag van Wolhin-oblast
• 
  Vlag van Zjytomyr
• 
  Vorige vlag van Bershad-rajon
• 
  Vlag van Kirowske

Verenigde Koninkryk

’n Aantal vlae vir plekke in die Verenigde Koninkryk (hoofsaaklik Skotland) is gebaseer op die Skandinawiese kruis en is bedoel om die Skandinawiese erfenis wat gedurende die Wikingtydperk en deur die Hoë Middeleeue na die Britse Eilande gebring is.

• 
  Vlag van Shetland (2005)
• 
  Vlag van Orkney (2007)
• 
  Vlag van Caithness (2016)
• 
  Vlag van Wes-Riding van Yorkshire (2013)
• 
  Sint Magnus-kruis, vorige nieamptelike vlag van Orkney (1990’s)
• 
  Vlag van die eiland Suid-Uist (erken in 2017)
• 
  Eiland Barra (erken in 2017)
• 
  Vlag van Sutherland (erken in 2018)
• 
  Vlag van die eiland Skye (2020)

Verenigde State

• 
  Vlag van Bayamón, Puerto Rico
• 
  Vlag van Little Rock, Arkansas
• 
  Vlag van Staunton, Virginië
• 
  Vlag van die Puerto Ricaanse Onafhanklikheidsparty
• 
  Vlag van Wilmington, Delaware
• 
  Vlag van die Episkopaalse Kerk
• 
  Vlag van Portland, Oregon
• 
  Vlag van Nieu-Milford, Connecticut
• 
  Vorige vlag van Tallahassee, Florida (1916–c.1920’s)

Ander

• 
  Vlag van Andalucía, Colombia
• 
  Voorgestelde Belarus, 1992
• 
  Vlag van Pula, Kroasië
• 
  Vlag van Calais, Frankryk
• 
  Alternatiewe vlag van Normandië, Frankryk
• 
  Vlag van die Georgies-Ortodokse en Apostoliese Kerk
• 
  Koninklike standaard van Griekeland (1863). Nota: George I was ook ’n prins van Denemarke.
• 
  Vlag van Hernandarias, Paraguay
• 
  Vlag van Mizoram, Indië
• 
  Vlag van Stawropol-krai, Rusland
• 
  Vlootvaandel van Suid-Afrika, 1952 tot 1981
• 
  Vlootvaandel van Tonga
• 
  Alternatiewe vlag van Tudela, Navarre, Spanje
• 
  Vlag van Tbilisi, Georgië
• 
  Vlag van Wes-Arktika, ’n mikronasie wat Marie Byrd-land in Antarktika opeis
• 
  Ladonia (mikrovolk); let op dat die wit lyne nie op die vlag self sigbaar is nie, tog word dit as Skandinawiese kruis geag omdat dit ’n opgekookte Sweedse vlag verteenwoordig
• 
  Nieamptelike vlag van die Republiek Komi, gebruik deur aktiviste
• 
  Vlag van Amambay, Paraguay
• 
  Vlag van die Prinsdom Snake Hill (mikrovolk)

Etniese vlae

• 
  Nieamptelike vlag van Ingermanlandsfinne, ontwerp in 1919
• 
  Vlag van die Wepse sedert 1992, ontwerp deur Vitaly Dobrynin. In 2000–2005 gebruik as die amptelike vlag van die Wese outonome streek in Oos-Karelië
• 
  Voormalige amptelike vlag van Oos-Karelië, ontwerp deur Akseli Gallen-Kallela
• 
  Vlag van die Sweedssprekende Finne (1918)
• 
  Voorgestelde vlag van Groter-Friesland (2006)
• 
  Vlag van die Mi'kmaqvolk, Kanada (horisontale weergawe)
• 
  Falaisekruis (Croix de Falaise); Falaise in Normandië was die geboorteplek van Willem die Veroweraar
• 
  Vlag van Setos
• 
  Die “Vinlandvlag”, gebruik deur die musiekgroep Type O Negative en soortgelyk aan die een wat deur die Prinsdom Noordwoude gebruik word

Sportverenigings

• 
  Vlag van Idrottsföreningen Kamraterna (Swede)

Fiktief

• 
  Vlag van Latveria, ’n fiktiewe volk in die Marvel prenteboekwêreld

Sien ook

• Suiderkruisvlae
• Unievlag

Bibliografie

• (en) Alfred Znamierowski (2002). The world encyclopedia of flags : The definitive guide to international flags, banners, standards and ensigns. Londen: Hermes House. pp. 103 en 134. ISBN 1-84309-042-2.

Eksterne skakels

• Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Skandinawiese kruis.
• (en) Uitgebreide versameling van amptelike en nieamptelike skandinawiesekruisvlae (by Flags of the World).