Litjieskaktus

Die neutraliteit van hierdie artikel (of dele daarvan) word tans betwis. Wikipedia se beleid is dat alle artikels vanuit ’n neutrale standpunt geskryf moet wees. Sien die besprekingsbladsy vir besonderhede of ons riglyne wat kan help om die artikel meer onpartydig te maak.

Litjieskaktus (Opuntia aurantiaca) is ‘n vetplant.

Litjieskaktus
Wetenskaplike klassifikasie
Koninkryk:	Plantae
Divisie:	Tracheophyta
Klas:	Magnoliopsida
Orde:	Caryophyllales
Familie:	Cactaceae
Genus:	Opuntia
Spesie:	Opuntia aurantiaca
Binomiale naam
Opuntia aurantiaca Lindl.
Sinonieme
Opuntia montevideensis Speg.

Herkoms

Litjieskaktus is afkomstig uit Suid-Amerika waar dit inheems is in Argentinië, Paraguay en Uruguay. In Suid-Afrika en Australië is dit 'n onkruid. Dit het reeds groot dele van die Oos-Kaap in Suid-Afrika oorgeneem en het tot een van Suid-Afrika se gevaarlikste en skadelikste onkruide ontwikkel. Alhoewel die meeste indringerplante per ongeluk in ‘n land ingevoer is, is litjieskaktus en ook hakea, lantana en die waterhiasint (Eichhornia crassipes) as tuinplante na Suid-Afrika gebring. Een plant is rondom 1860 in ‘n rotstuin in die destydse distrik Stockenström van die Kaapkolonie geplant.

Morfologie

Hierdie lid van die kaktusfamilie is nou verwant aan die turksvy. Dit is ‘n laaggroeiende meerjarige klimmende struik met baie stingels en ‘n ondergrondse bol. Die hele blaarlose plant bestaan uit litte, en is sappig, groen en stekelrig en sit baie lossies aanmekaar. Die stingels verdeel in litte van ‘n cm tot selfs 15 cm lank. Hierdie litte breek maklik van die stingels af en skiet baie maklik wortel net waar dit val. Die lang skerp dorings kom in groepe van drie tot ses voor en elke doring kan tot 6 cm lank wees. Elke doring het op sy beurt weer fyn weerhakies. Aan die punte van die litte vorm mooi geel blomme. Die vrugte is persagtig rooi met baie sade.

Gevaar

Litjieskaktus vleg tussen die gras en ander weidingplante in en vorm soms so ‘n digte vervuiling dat dit vir die beeste, skape en bokke moeilik is om die gras by te kom. So verminder dit die drakrag van die veld. Die plant is goed bestand teen droogte en moeilik om uit te roei. By die geringste aanraking breek ‘n lit af en klou dan dikwels aan die dier vas. So besmet dit die wol en sybokhaar. Ook beseer dit die pote en bekke van die vee. Die diere loop dan mank en vreet moeilik.

Beheer

Wet 42 van 1937 verplig grondeienaars om enige plant wat tot onkruid verklaar is, uit te roei. In Suid-Afrika het die staat al baie geld bestee aan die bestryding van litjieskaktus. Tot 1960 is staatgemaak op die meganiese uitroeiing daarvan. Daarna is oorgegaan tot biologiese beheer en is cochenille-insekte en die larwe van die Cactoblastis-mot ingespan. Ook hierdie metode het nie aan die verwagtinge voldoen nie. Bespuiting met chemiese middels is suksesvol, maar dit tref ook ander plante nadelig. Bestryding van die plaag is arbeidsintensief en duur. Die sukses van die uitwissing hang baie af van die grondeienaars se toewyding tot die probleem.

Sien ook

• Lys van indringerplante in Suid-Afrika

Bibliografie

• du Plessis, Andries (red.): Die bewaring van ons erfenis. Kaapstad: Human & Rousseau, 1974.
• Standard Encyclopaedia of Southern Africa, deel 2. Kaapstad: Nasou, 1970.

Eksterne skakels

• Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Litjieskaktus.

• Wikispecies het meer inligting verwant aan Litjieskaktus