Pieter van Drimmelen

Pieter Willem van Drimmelen (Tegal, Java 19 November 1873 – Lulanga, Angola, 25 Februarie 1919) was ’n predikant in die Nederduitsch Hervormde Kerk en die stigter van dié kerk se gemeente in Humpata, Angola, ná die skeuring in die Gereformeerde kerk Humpata in 1908.

Ds. Pieter van Drimmelen
Ds. Pieter van Drimmelen
Naam	Pieter van Drimmelen
Geboorte	19 November 1873 Tegal, Java
Sterfte	25 Februarie 1919 Lulanga, Angola
Kerkverband	Nederduitsch Hervormd
Gemeente(s)	Zeerust (1907–1915) Pietersburg (1915–1919)
Jare aktief	7 Maart 1907 – 25 Februarie 1919
Kweekskool	Universiteit van Utrecht

Herkoms en opleiding

Pieter van Drimmelen was die seun van Govert Cornelis van Drimmelen. Toe hy ses jaar oud is, keer die gesin in 1879 van Java af na Rotterdam, Nederland, terug. Van Drimmelen het sy skoolloopbaan aldaar begin, maar moes sy studie twee keer om gesondheidsredes onderbreek. Sy groot ideaal was om predikant te word, maar geldelike probleme het verhinder dat hy verdere akademiese opleiding ondergaan; daarom begin hy werk by die pos-en-telegraafdiens.

Verhuising na Transvaal

Van Drimmelen het in 1895 na die Zuid-Afrikaansche Republiek verhuis waar hy as plaasskoolonderwyser in die wyk Elandsrivier, distrik Pretoria, aangestel is. In dié tyd kon hy sy studie aan die Staatsgymnasium voortsit en word in 1898 onderwyser op Gemsbokfontein in dieselfde distrik met 'n derdeklassertifikaat, uitgereik deur die Raad van Eksaminatore in die Transvaalse hoofstad. Ná 'n onderbreking van sy verdere studie weens die tydelike sluiting van die Staatsgymnasium, het hy die einddiploma op 17 Maart 1900 verwerf. Tydens die Tweede Vryheidsoorlog (1899-1902) het Van Drimmelen hom saam met sy broer Willem by die Boerekommando's aangesluit, maar in Mei 1902 moes hy as bittereinder die wapen in die distrik Standerton neerlê. Hy het hom steeds geroepe gevoel om predikant te word en vertrek kort ná die oorlog met geldelike bystand van die Hervormde Kerk na Utrecht, Nederland, om in die teologie te studeer en lê die proponentseksamen in September 1906 af.

Predikant

Ds. Van Drimmelen se graf en die Hervormde kerk op Humpata.

Die inwyding van die Nederduitsch Hervormde kerk Johannesburg te Vrededorp op 12 September 1908. Op die verhogie staan (almal Hervormd tensy anders aangedui): prof. dr. P.J. Muller, predikant van Pretoria, oudl. A. van den Broek, ds. C.J.L. Ruijsch van Dugteren, tweede predikant van Pretoria, ds. L.E. Brandt (in toga), ds. Daniël Theron, NG predikant van Fordsburg, ds. J.F. Botha, NG predikant van Jeppestown, ds. C.W. du Toit, predikant van Potchefstroom, ds. J.N. Martins, NG predikant van Braamfontein en ds. Van Drimmelen, predikant van Marico.

Die gesin van wyle ds. Pieter van Drimmelen in Pretoria omstreeks 1922. Van: Pieter jr., Lucie Louise Mathilde, Govert Cornelis, Frederik Willem, Maria Elizabetha van Drimmelen gebore Gastmann, Albert Ludwig Eduard.

Ds. Van Drimmelen het ná sy suksesvolle studie saam met sy vrou, met wie hy einde 1906 in Nederland getroud is, na Transvaal teruggekeer. Hy het die Hervormde gemeente Zeerust van 1907 tot 27 Desember 1914 bedien.

In 1910 het hy ’n besoek aan die Dorslandtrekkers en hul nasate in Angola gebring waar op 20 Desember 1881 die Gereformeerde kerk Humpata gestig is en op 26 Mei 1906 die Gereformeerde kerk Que. Dit was tot in 1910 die enigste gemeentes vir die Dorslandtrekkers trekker omdat hulle amper almal Gereformeerdes was en dié wat nie tot dié kerk behoort het toe hulle na Angola getrek het nie, weldra daarby aangesluit het. Ds. Pieter Biewenga het Humpata van 1903 bedien, maar is op 28 Mei 1906 as Que se eerste en enigste leraar (tot sy ontbinding in 1928) bevestig. Teen die tyd dat ds. H.P.J. Pasch in 1908 na Humpata gegaan het, was daar reeds ernstige onenigheid in die gemeente. Ds. Biewenga het as leraar van die blanke gemeente Humpata sendingwerk onder die "mak volk" (werkers en hul nasate wat saam na Angola getrek het) gedoen. Amper twee jaar ná sy vertrek het dit op ’n kerkraadsvergadering op 6 April 1908 duidelik geblyk die meeste lidmate van Humpata het van die Sinode se standpunt oor die sending verskil. Die volgende dag het 118 lidmate (uit ’n totaal van sowat 430) amptelik uit die Kerkverband bedank. Dié lidmate het nie kans gesien dat ds. Pasch ook vir die mak volk se sendinggemeente preek en een keer elke drie maande die sakramente aan hulle bedien nie. Op 18 April 1908 het 124 lidmate die skriba van die Sinode in kennis gestel hulle onttrek aan die Gereformeerde Kerk omdat hul gevoelens oor die sendingsaak “geheel afwijken van de inzichten de Synode”. Sommige het kort daarna hul bedanking teruggetrek. Die ontevredenes se aansoek om hulp tot die Gereformeerde kerke van Nederland het hierna misluk omdat dié kerk hulle uit die Skrif daarop gewys het dat hulle standpunt verkeerd is. Hulle is ook aangeraai om hulle met ds. Pasch te versoen en hul verband met die Kerk in Suid-Afrika, wat hulle met die jare geestelik en geldelik gesteun het, weer op te neem. Die ontevredenes het dié voorstelle verwerp.

Die lidmate wat so uit die Gereformeerde Kerk bedank het, was kerk- en herderloos tot ds. Van Drimmelen hulle in 1910 namens die Hervormde Kerk kom besoek en op 4 Junie 1910 die NH gemeente Humpata gestig het. Nadat ds. Van Drimmelen sy kerk se kerkwet voorgelees het, het 34 mense, op een na almal gesinshoofde, dit onderteken. Deur sy ywer is spoedig 'n kerkgebou opgerig en met skoolonderrig begin. Gedurende 1913-'14 het hy Angola 'n tweede keer besoek. Op 9 Januarie 1915 is hy as leraar van die Hervormde gemeente op Pietersburg bevestig. Op 11 Januarie 1919 het hy vir ’n derde besoek na Angola gekom en ook die gemeente Mombolo, met 14 lidmate, gestig. Op sy terugreis na Humpata het hy op Lulanga aan griep beswyk en is naasaan die kerkgebou in Humpata begrawe. Aan die begin is die betrekkinge tussen lidmate van die twee Afrikaans-Hollandse Kerke in Angola as “ellendig sleg” beskryf. Teen 1926 was die vroeëre vyandigheid glo iets van die verlede. Gereformeerdes het dienste van Hervormde predikante bygewoon, maar van die Hervormdes wou nooit weer hul voete in ’n Gereformeerde kerk sit nie. Net ná die repatriasie van 1928 waartydens die Unie van Suid-Afrika 1 922 mense, sowat 373 gesinne, na Suidwes-Afrika laat verhuis het, het 16 lidmate van die Hervormde Kerk en 25 gesinne van die Gereformeerde Kerk in Angola oorgebly.

Waardering

D. Pont skryf in die Suid-Afrikaanse Biografiese Woordeboek, deel V: "Die baanbrekerswerk van (Van Drimmelin) in Angola, sowel as sy verdienstelike werk as predikant, onderwysman en oortuigde voorstander van CNO, het vir die NH Kerk veel beteken."

Gesinslewe

Ds. Van Drimmelen is op 16 November 1906 in Den Haag met Maria Elisabeth Gastman getroud. Uit dié huwelik is een dogter en vier seuns gebore. Sy vrou is op 1 November 1954 op Pietersburg oorlede.

Bronne

• (af) Beyers, C.J. 1987. Suid-Afrikaanse Biografiese Woordeboek, deel V. Pretoria: Raad vir Geesteswetenskaplike Navorsing.
• (af) Jooste, prof. dr. J.P. (1959). Die Geskiedenis van die Gereformeerde Kerk in Suid-Afrika 1859-1959. Potchefstroom: Administratiewe Buro van die Gereformeerde Kerk.
• (en) Potgieter, D.J. (red.) 1972. Standard Encyclopaedia of Southern Africa. Cape Town: Nasionale Opvoedkundige Uitgewery Beperk.
• (af) Swart, dr. M.J. (voorsitter redaksiekomitee). 1980. Afrikaanse kultuuralmanak. Aucklandpark: Federasie van Afrikaanse Kultuurvereniginge.
• (af) Viljoen, Lood (voorsitter). 2005. 75-jarige feesvieringe van die Gereformeerde kerk Gobabis 1930-2005. Gobabis: Gereformeerde Kerkraad.