Riana Scheepers

Riana Scheepers (1957-) is 'n Afrikaanse skrywer en digter, wat met haar prosa onder meer die ATKV-prys vir die beste gewilde prosa en die Eugène Maraisprys gewen het.

Lewe en werk

Wilhelmina Adriana Scheepers is op 9 Desember 1957 in Vryheid, KwaZulu-Natal, as die derde van vier kinders, gebore. Op sesjarige ouderdom is haar vader, ’n treindrywer, in ’n spoorwegongeluk oorlede. Hierna trou haar ma, Myra, met haar man se broer, Adriaan. Haar ma word later self bekend as skrywer toe sy stories uit die Zoeloe orale kultuur versamel en dit gepubliseer word as “Om die Nguni-vure”. Riana se kinderjare bring sy deur op haar geboortedorp, waar sy saam met Zoeloekinders grootword en van haar negende tot elfde jaar woon sy op Pongola, waar sy haar laerskoolloopbaan voltooi. Sy leer vroeg Zoeloe praat en gaan saans na die Zoeloe-verteller om na stories te luister. Sy matrikuleer in 1975 aan die Hoërskool Vryheid en is ook in hierdie jaar hoofmeisie van die skool. Reeds op jong ouderdom wen sy verskeie pryse in poësie en skryfkompetisies, asook etlike redenaarskompetisies. Vir twee agtereenvolgende jare (1974–1975) word sy aangewys as die beste redenaar in Noord-Natal. Sy neem ook deel aan verskeie sportsoorte en verwerf Noord-Natal kleure vir atletiek, swem en sierduik.

In 1976 skryf sy haar in as student by die Universiteit van die Oranje-Vrystaat in Bloemfontein en behaal in 1978 'n B.A.-graad in kommunikasiekunde (cum laude), in 1984 'n B.A. Honneurs-graad in Afrikaans (cum laude) en in 1987 'n M.A.-graad in Afrikaans (cum laude), met ’n proefskrif oor “Onderskeiding tussen leë en betekenisdraende tekens in die literêre kommunikasieproses, geïllustreer aan die hand van Koos Prinsloo se ‘Die jonkmanskas’”. Tydens haar universiteitsjare blink sy op verskeie terreine uit. Reeds in 1976 wen sy die eerstejaarsredenaarskompetisie en word die Volksblad-prys vir die beste student in Afrikaans-Nederlands aan haar toegeken. Die jaar daarna word sy verkies tot redaktrise van die studenteblad die Irawa. In 1978 is sy primaria van haar koshuis (Wag-'n-bietjie) en word sy in 1979 tot die Sentrale Studenteraad verkies. Sy is ook voorsitter van die Afrikaans-Nederlandse Vereniging (1978–1979) en die Kommunikasievereniging. In 1979 trou sy met Dirk Botha, ’n sakeman van Bloemfontein, en twee seuns, Floris en Adriaan, word uit die huwelik gebore. Adriaan word later onder die naam Adriaan Meyer ook baie bekend as dramaturg. Sy skei in 1988 van haar man.

Vanaf Januarie 1985 tot Maart 1988 werk sy as akademiese assistent aan die Universiteit van die Oranje-Vrystaat se Departement Afrikaans-Nederlands. In Julie 1988 aanvaar sy ’n pos as lektrise by die Universiteit van Zoeloeland, waarna sy in April 1990 ’n pos aanvaar as lektrise in Afrikaans en Nederlands by die Universiteit van Kaapstad. Hierdie pos beklee sy tot aan die einde van 1994. In die negentigerjare in Kaapstad het sy ’n besondere verhouding met die digter Daniel Hugo. Sy is deeltyds vanaf 1992 tot 1995 radioverslaggewer vir Die Burger en in Januarie 1995 sluit sy haar by Tafelberg-Uitgewers aan as skakelredakteur. Sy studeer steeds verder en behaal in 1997 ’n doktorsgraad in Afrikaans en Nederlands aan die Universiteit van Kaapstad met die proefskrif “Die verhouding feit:fiksie in die kortverhaalbundels van Koos Prinsloo”, wat later as “Koos Prinsloo: Die skrywer en sy geskryfdes” gepubliseer word.

In 1999 aanvaar sy ’n onderwyspos by Paul Roos Gimnasium op Stellenbosch en begin die Stellenbosch Skool vir Skryfkuns en Kreatiewe Denke, met die teikenmark uiters talentvolle kinders. Sy bedank in 2001 om meer tyd aan haar kreatiewe skryfwerk te wy en in September 2002 trou sy met die boer Johann Loubser. Sy woon hierna beurtelings op Paternoster, op die wynplaas De Compagnie in die Wamakersvallei naby Wellington, waar sy 'n tyd lank as plaasbestuurder werk, en op Klipkraal, ’n plaas in die Tankwa-Karoo. Op De Compagnie werk sy saam met die vroue in die wingerd, gee geletterdheidsklasse vir volwassenes in die plaasgemeenskap en bied ook jaarliks ’n kursus in Skryfkuns en Kreatiewe Denke aan. Sy bedryf ’n gastehuis op die plaas en die boetiek-brandewyn van die plaas word in 2009 bekroon met ’n goue internasionale Michelangelo-toekenning. In 2015 verhuis sy en haar man na Wildernis naby George.

Ander bedrywighede van haar sluit in die draaiboek wat sy vir ’n televisiereeks van 52 episodes skryf oor Leerbehoeftes van swart adolessente. Vanaf 2002 tree sy op as Huisgenoot se sosiale raadgewer in die rubriek “Vra vir dr. Adri”. Tussen 1998 en 2003 is sy lid van die Klein Karoo Nasionale Kunstefees se Kunstekabinet en tussen 2004 en 2007 is sy Raadslid van die S.A. Brandewynstigting en die Afrikaanse Taalmuseum. Sy hanteer verskeie rubrieke, onder andere vir Die Volksblad vanaf 1999, Beeld vanaf 2000, Die Burger vanaf 1992–1995 en weer vanaf 2002 en die Belgiese koerant De Morgen vanaf 2000. Sy behartig ook vanaf November 1999 ’n rubriek vir die Christelike vrouetydskrif Finesse, wat in Junie 2000 summier opgeskort word omdat sy kwansuis “nie ’n Christen is nie” na aanleiding van lesers se klagtes oor haar boeke. Sy skryf ook sketse vir Beeld, Volksblad, De Kat en Rooi Rose. Sy tree gereeld op as mentor by skryfskole, onder andere in 2011 by die Winterskool van die Eenheid vir Kreatiewe Skryfkuns aan die Universiteit van Pretoria, waar sy in beheer is van die prosafokusgroep. In 2000 word sy ’n lid van die Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns.

Sy onderneem verskeie lesingtoere oor haar eie werk en die Afrikaanse letterkunde in Nederland, Friesland en Pole. In 1992 besoek sy die Universiteit van Wrocław in Pole, waar sy ’n lesing oor die Afrikaanse letterkunde aanbied en in Junie 1992 woon sy die Feministiese Boekebeurs in Amsterdam by nadat sy by ’n kursus vir dosente in Nederland was. Sy is in 1996 ’n gas by die alternatiewe Boekebeurs (Het Andere Boek) in Antwerpen en in 1997 en 1998 ’n gas van die Antwerpse Boekebeurs. In Maart 2000 is sy gas van die kultuurvereniging Geletterde Mensen en onderneem sy ’n uitgebreide lesingtoer in Vlaandere. Die Vlaamse Parlement nooi haar om op 11 Junie 2002 deel te neem aan die Parlement se dertigjarige herdenking, waartydens 24 digters uit die Nederlandse spraakgemeenskap hul poësie in die Parlement voorlees. Sy is die enigste Afrikaanse digter wat na hierdie geleentheid genooi is. In 2009 lei sy die prosa-fokusgroep by die Winterskool van die Universiteit van Pretoria se Eenheid vir Kreatiewe Skryfkuns. By verskeie geleenthede tree sy op as spreker by skole, leeskringe en studiegroepe.

Skryfwerk

Prosa

Van kleintyd af wil sy skryf en op skool vul sy haar sakgeld aan deur vir die Huisgenoot se tienerblad te skryf. Eenkeer neem sy deel aan ’n opstelwedstryd onder drie verskillende name en wen so die eerste, tweede en derde prys. Haar onderwyser, Danie Jacobs, is so beïndruk met haar vermoëns dat hy op ’n stadium dit oorweeg om reeds op skool ’n bundel met haar verhale te laat uitgee. In 1990 maak sy haar debuut met die “Die ding in die vuur”, ’n bundel kortverhale.  Hierin word die leefwêreld van die Zoeloes uitgebeeld en die titel sinspeel op die Ding wat volgens tradisie aan die luisteraar horings op die kop sou gee as daar na stories geluister word voordat die dag se werk afgehandel is. Die storieverteller spoeg dan in die vuur om daarmee te verseker dat die Ding dood is en die geeste en die storie nie later in die kinders se koppe intrek en hulle nagmerries gee nie. Die skrywer maak gebruik van die orale verteltradisie en verskeie verhale vertoon dan ook kenmerke van die volksverhaal of sprokie, wat op treffende wyse met die inheemse mitologie en die sentrale simbool van vuur en argetipiese karakters soos die toordokter en die storieverteller verbind word. Veral die wêreld van die Zoeloevrou en Zoeloekind word geskets en telkens word die Afrika-kultuur en die Westerse kultuur teen mekaar gestel. Baie van die verhale staan in die teken van die postmodernisme, met feite en fiksie wat soomloos langs mekaar aangewend word. Hoogtepunte in die bundel is die verhale “Ruil” en “Nagloop”. In “Ruil” dring ’n wit winkeleienaar aan op seksuele gunste van ’n vrou wat by hom wil inkopies doen en bied ’n potjie Vaseline as ruilmiddel aan. Die perversiteit van die eienaar word hier gestel teen die vernedering, maar ook edelheid, van die vrou. “Nagloop” beskryf die angs van ’n enkelouer-vrou wat in die middel van ’n tropiese Afrikanag ontdek dat haar klein seuntjie nie in sy bed is nie. Wanneer sy hom vind, neem sy hom na haar eie bed, waar sy voel of sy geslagsorgane nog daar is. Só word die oorgelewerde vooroordele en vrese ten opsigte van die optredes van verskillende kultuurgroepe in die land beklemtoon. “Abantu oNgoye” (wat beteken die mense van oNgoye) vertel deur middel van vier perspektiewe die agtergrond van die stigting van die Universiteit van Zululand en die storie van die slagting wat in 1983 op die kampus plaasgevind het. ’n Eksterne verteller vertel hoe die universiteit deur die beleid van H.F. Verwoerd gestig is; ’n Tradisionele storieverteller beskryf die stigting asook die slagting; ’n koerantberig vertel die verhaal van die slagting uit die perspektief van die studente wat aangeval is; en ’n ek-verteller beskryf hoe ’n professor verduidelik wat werklik tydens die slagting gebeur het. Hierdie perspektiewe illustreer hoe moeilik dit is om die waarheid oor die verlede te bekom en hoe persepsies gebeure inkleur. “The name of the game” is die skrikwekkende verhaal van die jong swart verliefdes wat sonder rede deur drie wit jong mans vasgekeer en die vrou verkrag word. Hierdie verhaal uit die verlede weerklink in omgekeerde rolle in hedendaagse nuusgebeure, met die sterk boodskap van hoe misbruikte mag aanleiding gee tot geweld en traumatiese impak op die lewens van gewone mense. “Tweede kind” beskryf op onthutsende wyse hoe sterk die klas- en rasverskille tussen mense is. ’n Wit sendeling se vrou en ’n dertienjarige swart meisie gee op dieselfde tyd geboorte in ’n afgeleë sendinghospitaal. Die swart meisie sterf tydens die bevalling, waarna die wit vrou versoek word om haar baba ook te borsvoed. Hierdie menslike versoek lei tot groot weerstand by die wit vrou en hoewel sy eindelik toegee, illustreer haar innerlike stryd haar diep gevoelde teensin teen swart mense, ten spyte van haar posisie as boodskapper van God se liefde. “Die ding in die vuur” verower in 1991 die ATKV-prys vir goeie gewilde prosa en in 1992 die Federasie van Afrikaanse Kultuurverenigings (FAK) se Kaaplandse Helpmekaarprys vir ontspanningsleesstof. Die bundel word in 1990 ook genomineer vir die Rapportprys.

Haar opvolg bundel kortverhale, “Dulle Griet”, verower in 1992 die Eugène Marais-prys en die Nederlandse vertaling van hierdie boek bereik die tweede posisie in die Nederlandse Top-Tien trefferlys. Die titel van die bundel word ontleen aan ’n skildery van Breughel waarin ’n tot raserny gedrewe vrou met haar skamele aardse besittings in haar voorskoot toegevou op pad is na die hel. Die bundel word in twee afdelings verdeel. In die eerste afdeling speel die verhale hoofsaaklik in Natal af, waar die gewoontes van die Zoeloe en die kontraste tussen die Weste en Afrika in baie verhale ’n subteks vorm, terwyl verhoudings tussen minnaars en egpare ook ’n deurlopende motief is. Die titelverhaal “Dulle Griet” beskryf ’n vrou wat die trauma van ’n egskeiding beleef. Terwyl sy ronddwaal in ’n vreemde stad, koop sy ’n poskaart-afdruk van Breughel se skildery, wat iets van haar eie lewe weerspieël. “Die skrywer” is iemand wat namens ’n ongeletterde Zoeloe-vrou ’n brief aan haar man moet skryf, waarin sy aan hom haar finansiële krisis moet beskryf waar sy nie geld het om haar kinders te voed nie. Daar is groot droogte in die omgewing en die diere en gewasse het vergaan. Sy is egter nie eens in staat om haar nood te artikuleer nie. In “Die familiefees” woon ’n wit dosent die fees by van een van haar swart gegradueerdes in haar plaaslike armoedige omgewing. Te midde van soveel vreugde en uitbundigheid is dit vir die dosent ’n besondere ervaring, veral omdat sy voel dat die kennis en vaardighede wat die student opgedoen het, vir haar gemeenskap van onskatbare waarde sal wees. ’n Paar weke later ontvang sy egter die nuus van die student se dood as onskuldige slagoffer van geweld. Tematies handel ’n aantal verhale oor man-vrou verhoudings, veral die afloop van ’n liefdelose huwelik en die promiskue verhouding met ’n nuwe minnaar. “Dansmaat” se tema is die afloop van ’n affair, met vermenging van twee aparte voorvalle, vertel deur ’n ek-verteller en ’n derdepersoonsverteller. Die ek-verteller dans met die driejarige seuntjie van haar swart huishulp in die veiligheid van haar eie huis. Die vrou van die ander voorval dans met haar getroude minnaar in ’n huis in die berge tydens ’n gesteelde naweek, waar hulle later deur die minnaar se vrou betrap word. Die verskillende vertellers bevestig die radikale verandering in die vrou, wat een van die voorvalle eien as haar eie, terwyl sy afstand geneem het van die ander. Na die sensuele beskrywing van ’n verliefde paartjie se romantiese maaltyd in “Die maaltyd”, kom hulle met hulle terugreis op ’n grusame motorongeluk af, wat tegelykertyd die rampspoedige einde van die verhouding in die vooruitsig stel. Interessant hier is die erotiese beskrywing van die kos, wat in aansluiting by die slot ook die ware aard van die verhouding simboliseer. “Onder ’n skuilnaam” beskryf die nagevolge van ’n egskeiding, waar ’n vrou weens geldelike nood liefdesverhale vir tydskrifte skryf en haarself as “woordprostituut” beskryf. Haar skrywe oor ’n tuisnywerheid, wat binne hierdie raamwerk as deel van die verhaal geïnkorporeer word, is egter ’n treffende uitbeelding van die lewe by Zoeloelandse padstalle met hulle matte, potte en gekerfde beeldjies. Die arm wit vrou vind na haar egskeiding genot in haar kontak met hierdie vroue en hierdie verhaal word dan binne die raamwerk se groter konteks belangrik. In aansluiting hierby is die volgende verhaal se titel ook “’n Tuisnywerheid langs die pad”, waar die harmonieuse beskrywing van die interaksie tussen wit en swart egter afwesig is en die groot gaping tussen hulle treffend uitgebeeld word. Die tweede afdeling stel karakters uit verskillende ruimtes aan die leser voor, met die klem wat hier meer val op vrou-wees en verskillende aspekte daarvan, wat beide die vrou se weerloosheid en haar vasberadenheid om terug te veg verteenwoordig. Die motto vooraan hierdie afdeling maak ’n vergelyking tussen koeie en vroue, met beide wat veel makliker gekorrupteer word wanneer hulle arm of honger is. Dit is duidelik dat hierdie motto (van Roy Campbell) uit ’n manlik-chauvinistiese oogpunt geskryf is, wat die wêreld voorstel waarin die vrou moet oorleef. “Uit twee rigtings” werk puik met kontrasstelling, waar beskrywings van die verbrokkelende huwelik geïnterpoleer word deur aanhalings uit briewe van die minnaar.

“’n Huis met drie en ’n halwe stories” bevat verhale oor ’n wye verskeidenheid temas, insluitende familievertellinge uit die Natalse platteland, ’n lesbiese verhaal in ’n Middeleeuse gemoderniseerde klooster en selfs verhale met Bybelse temas. Die saambindende faktor is die ontginning van die vrou in al haar dimensies, van kind tot volwassene, van die hede en verlede en van plaaslike afkoms of elders. Die bundel word in drie afdelings verdeel, waar die eerste die uitruilbaarheid van droom en werklikheid binne die herkoms en familie van die verteller ondersoek. In “Pa” verskyn die vroeg gestorwe vader snags in haar verbeelding in erotiese drome aan sy dogter, wat so die verlange na hom probeer stil. Wanneer sy groot word het sy verskeie minnaars en die verhaal word op dubbelsinnige wyse afgesluit, met die slot wat kan beteken dat sy eindelik ’n ware minnaar gevind het in wie sy kan opgaan, óf dat haar erotiese fantasieë die herinneringe aan haar pa vervang. Die woord “stories” in die bundeltitel is ontleen aan ’n karakter in die titelverhaal, wat die Engelse woord “storeys” verafrikaans, sodat die storie beide ’n verhaal en ’n verdieping beteken. Die soeke na ’n huis deur verskillende karakters in hierdie verhaal word simbolies van die soeke na die self en heelheid as mens, terwyl die drie en ’n half dan ook stories wat klaar vertel en stories wat nooit voltooi word nie impliseer. Die verhaal beskryf die verhouding tussen ’n dogter en haar moeder, wat gedurig weemoedige verhale oor ’n Keltiese herkoms versin. Sy glo dat sy uit ’n vorige eeu uit die Kelte geïnkarneer is en vroeër in ’n huis met drie verdiepings in Ierland gewoon het. Die dogter koop dan ’n soortgelyke skakelhuis in Kaapstad, maar die half van die titel verwys nie net na die feit dat dit ’n halwe huis is nie, maar dat die huis en die verhouding met die moeder steeds onafgehandel en onvoltooid is. “Die lekkerste begrafnis in jarre” beskryf uit kinderperspektief die oupagrootjie se aanklank by die natuur, wat uitloop op die verteller se begrip van die helende krag van die natuur. Die tweede afdeling gaan oorwegend oor inisiasie en die kultuur en geloof van die Zoeloes, met die verhale wat merendeels ’n anekdotiese aard met ’n onheilspellende einde het, soos die onvoltooide “Ses” wat die dood van die meisiekarakter suggereer. In “Toe gebeur die dolfyne” word die moeisame poging om ’n gedig met betekenis te fabriseer gekontrasteer met die moeitelose poësie en betekenis van die natuur, wat op sy beurt weer makliker in poësie omskep kan word. Die derde afdeling handel merendeels oor die vrou en seksualiteit. “Elikser” beskryf die ondersteunende minnaar se saadstorting oor die brandwond op die vrou se bors, wat genesend daarop inwerk. In direkte teenstelling ruk ’n sterk vrou in “’n Onbevlekte bevrugting” haar los van haar swakkelingman en bevestig haar seksuele onafhanklikheid, met die man wat tot masturbasie gedwing word. “Jefta se kind” is ’n knap herskrywing van die Bybelse geskiedenis, waar Jefta na ’n suksesvolle veldslag ’n gelofte aan God gemaak het dat hy die eerste persoon wat hom tegemoet kom sal offer, in hierdie geval sy eie dogter. Hierdie verhaal word uit die vroulike perspektief van Jefta se kind en op opstandige en onvroom wyse vertel. Sy vier haar maagdskap met ’n vroue-orgie en haar opstand teen die manlike heerskappy en vroue se onafhanklikheidsverklaring van mans vind uiting in haar hantering van die touleier.

“Feeks” se titelverhaal beskryf ’n belangrike tematiese binding van hierdie bundel. ’n Jong rooikopvrou uit die Middeleeue bevind haar in die gewoel van ’n besige lughawe. Aanvanklik is die besef merkwaardig, maar dan word die vrou vergeet. Die heks (of feeks) word ’n generiese karakter waarin die eensaamheid, verlatenheid, pyn en verraad alles opgeneem word. Die skeidslyn tussen die normale en die magiese verdwyn om kommentaar te kan lewer oor aktuele eietydse kwessies soos sinnelose geweld, armoede, kulturele verskille, emigrasie en groter klem te lê op die individu se privaatheid. In hierdie bundel is dit nie net die vrou se seksualiteit wat aangeraak word nie, maar ook die donker innerlike kragte gewortel in ’n intuïsie wat die rasionele voorafgaan. “Heks” is die verhaal van ’n vrou wat op ’n terugvlug na Suid-Afrika te doen het met toeriste wat hulle nie gedra nie. Nadat sy vir die soveelste keer by die lugwaardin gekla het, verwens die sigaretrokende vrou met die vlamrooi haardos haar in gebroke Engels. Sy antwoord in Zoeloe met ’n oervloek wat die donker magte van Afrika aanspreek. ’n Paar weke later lees sy in ’n koerant dat dieselfde vrou op ’n motorfiets verongeluk het. Die bonatuurlike speel ’n rol in verskeie verhale, ook in “Kat op die dak”, waar die verskyning van ’n kat met sy groen oë op onverklaarbare wyse ’n verband het met die uitbreek van ’n brand in ’n plaashuis. In enkele verhale (“Dis hulle storie”, “Armband”) word die geweld in die hedendaagse samelewing uitgebeeld, maar daarteenoor staan verhale soos “’n Kersfees op pad” en “Maar daar is”, waarin die medemenslikheid tussen mense van alle rasse die tema is. Die laaste verhaal in die bundel, “Moesie” is gebaseer op ’n heksegeskiedenis uit die sewentiende eeu.

Die kortverhaalbundel “Katvoet” bevat veral verhale oor die mens se eenwording met die natuur en hulle lewens in harmonie met die natuur. Soos die titel aandui, speel katte ’n belangrike rol en word die kat se intelligensie en sluheid, sy elegansie en ook sy magiese vermoëns uitgebeeld. Die titel suggereer geluidlose en versigtige beweging, asook waaksaamheid. Op eksperimentele wyse word kleinletters aan die begin van ’n verhaal gebruik en ’n titel van ’n verhaal wat oorloop in die eerste sin, waarmee voortdurende beweging gesuggereer word. Van die verhale bevat ook surrealisme en die magiese. Op postmoderne wyse toon die karakters en situasies in verskillende verhale ook ’n interafhanklikheid, sodat die bundel ’n eenheid vorm sonder skeidslyne.

Uit al bogenoemde bundels word ’n keur saamgestel deur haar seun, die dramaturg Adriaan Meyer, en uitgegee onder die titel “Die vrou in die vuur”. Die titelverhaal is nog nie vantevore gepubliseer nie. Hierdie verhaal handel oor Jeanne d’Arc, waarin die skrywer die oorheersende tema van vroue in haar oeuvre, veral dié wat uitgestoot is, voortsit. Sy skryf self ’n inleiding vir hierdie bundel, waarin sy die aard van en invloede op haar skryfwerk uiteensit. Van haar kortverhale word in verskeie versamelbundels opgeneem, waaronder “Kort-kort”, “Vrou: Mens”, “Borde borde boordevol”, “Vuurslag”, “Wys my waar is Timboektoe”, “Drif”, “Soort soek soort”, “Uit die kontreie vandaan”, “Lyfspel / Bodyplay”, “Majesteit, die kat” en “Keerpunt”. Sy publiseer ook kortverhale in tydskrifte, insluitende Boeke-Insig.

Kortkuns op ’n ligter trant is die boeke oor die bruin huishulp Katriena Willemse, wat in humoristiese styl die alledaagse wel en wee van hierdie kleurvolle mens in haar eie unieke segswyse vertel. Sonder pretensie of aansittery sien die mevrou (Isolde) en die huishulp mekaar in ligte trant reg en word die teenstrydighede van ons samelewing ontmasker en beskinder. Katriena het ook raad vir alles en ’n storie as illustrasie van enige beginsel. Hierdie verhale word in “Haai Katriena, wat vertel jy my nou?”, “Nou lieg jy mos, Katriena!” en “Katriena, néé” saamgebundel. Die karakter Katriena word vir die verhoog verwerk en tydens die Klein Karoo Nasionale Kunstefees van 2000 opgevoer.

’n Keur uit haar rubrieke wat in Die Burger, Volksblad en Beeld verskyn het word in boekvorm uitgegee in “My voete loop na Wellington”, waar die temas van die sketse hoofsaaklik reise is. Sy neem die leser na uiteenlopende bestemmings, soos Paternoster, Buenos Aires, Brugge, die Skotse Hoogland, Pole en Boesmanland. Ten spyte van hierdie uiteenlopende agtergrond, is dit tog mense eerder as plekke wat die voorrang geniet. “’n Engel in my huis” is ’n tweede keur uit haar rubrieke, met reis weereens die hooftema, terwyl sy terselfdertyd soek na ’n huis om te koop, meestal net met die oë. Sy stel haar dan voor hoe so ’n huis bewoon moet word.

Benewens kortkuns skryf sy verskeie ander vorms van prosa. Die novelle “Die heidendogters jubel” wentel rondom die jong student Nina, wat deur haar vriendin Liezel in ’n weermagkaserne ingesmokkel word. Wanneer sy daar is, vind sy dat sy glad nie kan rondbeweeg nie. Vir vyf dae moet sy in hierdie kloustrofobiese toestand vertoef, terwyl sy saans die seksslaaf word van haar soldaatminnaar, luitenant Petrus Niemann, wat sy voorheen van geen kant af geken het nie. Hierdie toestand beteken dat sy op haarself aangewese is en dus bestek kan opneem van haar eie lewe, van die bosoorlog waarin die mans betrokke is en van die politieke toestand wat die oorlog in stand hou. Sy wonder ook oor die vroue van die vyand, die dogters van die heidene wat jubel oor elke soldaat wat val. Sy besluit om haar by hierdie heidendogters te skaar en te jubel oor die skande en ellende van die vyand, en weg te breek van die Sionsdogters in die Bybel. Die verhaal word in kort episodes weergegee, wat ook die fragmentering binne die hoofkarakter se psige suggereer. Die enigste sin wat haar inperking kan inhou, is dat die seks wat sy met die luitenant beoefen kan help om hom van kranksinnigheid te vrywaar. Hierdie ervarings wakker dan haar belangstelling in haar eie geslag aan, wat vir haar groter vryheid verseker. Wanneer sy op die Vrydag vry uit die kamp uitloop, word die voorval aaneenlopend beskryf, wat die heelwording en bevryding van die karakter ondersteun. Haar kloustrofobiese en benouende ervaring moet dus nie net as fisies ervaar word nie, maar ook as geestelike en sielkundig. Nina verlaat die kamp dus as ’n baie meer volwasse vrou.

Sy lewer ook werk op vakkundige en nie-fiksie gebied. Veral belangrik is die diepgaande ontleding van die skrywer Koos Prinsloo en sy werk wat sy onderneem vir haar doktorale studies en wat later as “Koos Prinsloo: Die skrywer en sy geskryfdes” gepubliseer word. Sy skryf ook die biografie van die bekende kunstenaar Hannetjie de Clerq, wat onder die titel “Purper en kaneel, kornyn en smarag” verskyn.

Ook vir die jeug en kinders lewer sy werk. In 2003 verower haar jeugroman “Blinde sambok”  die ATKV Kinderboektoekenning vir ouderdomsgroep 10-12 jaar en die Nederlandse vertaling van hierdie boek, “Scorpioenkind”, is in 2004 op die kortlys van die Vlaamse Kinderjurieprys. Die titel verwys na die weerligstraal wat in ’n oomblik alles kan verander. Dit is die verhaal van ’n rabbedoe-meisiekind met ’n seunsnaam wat op ’n plaas grootword. Sy het ’n seunsnaam (Gideonette de la Rey) want die hele familie het gehoop sy sou ’n seun wees wat die familienaam kan voortdra en sy word dus steeds met die familienaam belas. Sy is swak by geboorte, maar het ’n onblusbare wil om te lewe. Ten spyte van die begeerte dat die familienaam moet voortlewe, rus daar ’n vloek op die naam en is almal wat hierdie naam gehad het dood in fratsongelukke. Hulle moet die plaas verlaat wanneer haar pa jonk sterf en sy en haar moeder op die dorp moet gaan woon. Hier sukkel sy om aan te pas en word dan ernstig siek, maar oorleef danksy haar wil om te lewe. Die kinderboek “Die avonture van Wilde Willemientjie” word in 2006 by die Klein Karoo Nasionale Kunstefees in ’n musikale verwerking opgevoer en word bekroon as beste prestasie in kinderteater. Dit is ’n prenteboek vir jonger lesers, waar Willemientjie saam met haar dieremaats deur die wêreld reis en sorg vir ’n konsternasie waar hulle ook al gaan. Willemientjie is slim, waaghalsig en baie dapper en stuit vir geen skurk nie. “Wilde Willemientjie woel alweer” is ’n verdere boe oor hierdie karakter. Sy skryf ook die kinderboek “Arboreta, die heks met die groen hare”.

Poësie

Sy skryf gedigte vandat sy vyftien jaar oud is en in 1972 wen sy ’n prys in ’n poësiewedstryd wat in Natal vir volwassenes aangebied is met die gedig “Stiefpa”. Hierdie gedig word later in haar debuutbundel opgeneem. Haar gedigte word gebundel in “Met die taal van karmosyn”. Die bundel bevat hoofsaaklik sensuele liefdesgedigte, gemotiveer deur die digter se liefdesverhouding met haar tweede man, aan wie meeste van die gedigte dan ook geskryf is. Die titel word toegelig deur Nederlandse aanhalings en is aanduidend van die passievolle aard van die gedigte. Daar is vyf afdelings in die bundel, waarvan drie se titels met die kleur rooi (of passie) verbind word. Dit begin met herinneringsgedigte oor die familie, die ouers en haar land onder die afdelingtitel “Met die taal van bloed”. Die tweede afdeling dra ook die titel van die bundel, aanduidend van die klem wat op hierdie erotiese gedigte lê en dit is dan ook die afdeling wat die meeste gedigte bevat. Hier is die gedig “Lied in die voorwinter” ’n interessante eksperiment, waar ’n gedig van G.A. Watermeyer in ’n erotiese idioom herskryf word. “Met die taal van skarlaken” is die derde afdeling en bevat liefdesverse van ’n meer speelse aard. Die vierde afdeling het die titel “Met die taal van smarag”, wat verbind word met groen en verbondenheid met die natuur. Die afdeling “Reis” bevat soos die titel aandui reisgedigte. Van haar gedigte word opgeneem in “Groot verseboek”. In 2020 word haar gedigte ‘Lied in die voorwinter’ en ‘Nalatenskap’ in Vers en vrou opgeneem.

Drama

Haar debuut radiodrama, “’n Lang, lang nag”, word in 2014 deur Radiosondergrense uitgesaai. Die verhaal is losweg gebaseer op die Arabiese mite van Scheherazade, wat die dood gesystap het deur vir ’n duisend en een nagte die sultan met haar verhale te betower. Gedigte van G.A. Watermeyer en Elmarie van Schalkwyk is deur die skrywer in hierdie radiodrama ingesluit.

Samesteller en redakteur

Sy is ook as samesteller aktief. In 1997 stel sy die kortverhaalbundel “Dogters van Afrika” saam, waaruit sy ’n keuse maak van Afrikaanse kortverhale met die vrou as tema.In 2000 volg “Treffertekste”. Saam met Jooris van Hulle stel sy in 2003 die bundel “Verstaan my verlangste, 100 liefdesgedichten in het Afrikaans” saam. In 2005 skryf sy met die viering van De Compagnie se driehonderdjarige bestaan ’n kortverhaalwedstryd uit en die beste inskrywings word in 2006 deur haar en Nicci Thabo in “Die melkweg het ’n ster laat val” saamgebundel. Die verhale wat opgeneem word, kom hoofsaaklik van plaaswerkers (hoewel meer bekende skrywers soos Koos Kombuis, P.J. Haasbroek, Margaret Bakkes, Nanette van Rooyen en E. Kotze ook ingesluit word) en daar is selfs vier verhale van ongeletterdes, wat aan die samestellers vertel is wat dit dan opteken. Die tema van die verhale is die plaas en sy mense. In 2006 word “Die melkweg het ’n ster laat val” deur die Departement van Landbou van die Wes-Kaap met ’n prys bekroon vir die kulturele baanbrekerswerk wat dit gedoen het onder plaaswerkers. “Verlore paradyse” (saam met Nico Snyman) is ’n bundel kortverhale, terwyl “Spoorvat” (saam met Leti Kleyn) ’n bundel sketse is waarin kontemporêre skrywers oor hulle jeugherinneringe skryf. Vir hierdie bundel word sy in 2014 genomineer vir ’n Woordtrofee.

Saam met Suzette Kotzé-Myburgh stel sy in 2008 die Nuwe Kinderverseboek saam. Laasgenoemde is ’n grondige hersiening van D.J. Opperman se bloemlesing om dit op datum te bring met die werk wat sedertdien op hierdie gebied voortgebring is. Aansluitend hierby is die prettige “Rympies vir pikkies en peuters” wat sy saam met Gertie Smit en Suzette Kotzé-Myburgh saamstel, waarin oorspronklike rympies vir die jong kinders van 1-3 jaar in vyf afdelings aangebied word. Die afdeling “Hier is ek” het rympies oor die kind se fisiese ontwikkeling, “Ek speel” behandel kinderspeletjies, “Rondom my” stel die kind aan sy onmiddellike omgewing bekend, “Ek raak slim” behandel persoonlike maniere en menslike interaksie en “In die natuur” vertel van plante en diere.

Saam met Leti Kleyn versorg sy “Die Afrikaanse skryfgids”, wat ’n handleiding is vir voornemende en reeds gepubliseerde skrywers oor die skryfkuns. Alle soorte skryfwerk kry aandag, insluitende romans, dramas, skryfwerk vir die media, rolprent-draaiboeke, reklamekopie, lirieke, strokiesprente en blogs. Medewerkers aan hierdie bundel sluit in Piet Steyn oor misdaadfiksie, Leon van Nierop oor fantasieverhale, Andries Bezuidenhout oor lirieke, Harry Kalmer oor reklamekopie, Dana Snyman oor skryfwerk vir die media, Melt Myburgh oor blogs, Willie Burger oor die verskil tussen populêre en literêre fiksie en Hans du Plessis oor skryfskole.

Eerbewyse

In 2000 word sy ’n lid van die Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns. Sy verower die Patrick Petersen-gedenkprys in 2006 vir die rol wat sy in die opheffing van plaaswerkers en die bemagtiging van die vrou speel en in dieselfde jaar ontvang sy die Rapportryers se Erepenning vir haar rol in die uitbou van Afrikaans, veral met die bundels kortverhale oor Katriena. Rapport / City Press wys haar in 2007 aan as een van die Top Tien Vrouepresteerders in Suid-Afrika. Haar werk word in verskeie tale vertaal, onder andere Nederlands (al haar literêre publikasies is in Nederlands vertaal), Spaans, Frans, Engels, Pools en Esties.

Publikasies

Jaar	Publikasies
1990	Die ding in die vuur
1991	Dulle Griet
1994	’n Huis met drie en ’n half stories
	Haai Katriena, wat vertel jy my nou!
1995	Die heidendogters jubel
	Nou lieg jy mos, Katriena!
1998	Katriena, néé!
	Koos Prinsloo: Die skrywer en sy geskryfdes
1999	Feeks
2001	Blinde sambok
	Met die taal van karmosyn
2003	My voete loop na Wellington
2005	’n Engel in my huis
2006	Die avonture van Wilde Willemientjie
2008	Arboreta, die heks met die groen hare
2009	Katvoet
	Wilde Willemientjie woel alweer
2012	Die vrou in die vuur
	Purper en kaneel, kornyn en smarag
	Samesteller en redakteur
1997	Dogters van Afrika
2000	Treffertekste
2003	Verstaan my verlangste, 100 liefdesgedichten in het Afrikaans (saam met Joris van Hulle)
2006	Die melkweg het ’n ster laat val (saam met Nicci Thabo)
	Verlore paradyse (saam met N.J. Snyman)
2008	Nuwe kinderverseboek (saam met Suzette Kotzé-Myburgh)
2009	Sussie Veer is dood en ander verhale: Graad 10-12 (saam met Rachelle Greeff)
2012	Die Afrikaanse skryfgids (saam met Leti Kleyn)
2013	Spoorvat (saam met Leti Kleyn)
2015	Rympies vir pikkies en peuters (saam met Gertie Smit en Suzette Kotzé-  Myburgh)

Bronnelys

Boeke

• De Vries, Abraham H. “Kort vertel: Aspekte van die Afrikaanse kortverhaal” Suid-Afrikaanse Instituut  Amsterdam 1998
• Kannemeyer, J.C. “Die Afrikaanse literatuur 1652-2004” Human & Rousseau Kaapstad en Pretoria  Eerste uitgawe 2005
• Rode, Linda en Gerwel, Jakes (samestellers) “Keerpunt” Kwela Boeke Kaapstad Eerste uitgawe Eerste  druk 1995
• Van Biljon, Madeleine “Geliefde leesgoed” Quellerie-Uitgewers Edms. Bpk. Kaapstad Eerste uitgawe  1996
• Van Coller, H.P. (red.) “Perspektief en Profiel Deel I” J.L. van Schaik-Uitgewers Pretoria Eerste uitgawe  1998
• Van Coller, H.P. (red.) “Perspektief en Profiel Deel 2” J.L. van Schaik-Uitgewers Pretoria Eerste uitgawe 1999
• Van Coller, H.P. (red.) “Perspektief en Profiel Deel 3” Van Schaik-Uitgewers Pretoria Eerste uitgawe 2006
• Viljoen, Louise “Riana Scheepers 1957-)” in Van Coller, H.P. (red.) “Perspektief en Profiel Deel 2” J.L van Schaik-Uitgewers Pretoria Eerste uitgawe 1999

Tydskrifte en koerante

• Anoniem “Riana Scheepers wen die ATKV-Prosaprys” “Die Burger” 28 Maart 1991
• Anoniem “Scheepers na Tafelberg” “Die Burger” 2 Desember 1994
• Anoniem “Riana wen Petersen-gedenkprys” “Rapport” 19 November 2006
• Anoniem “Scheepers se eerste radiodrama” “Beeld” 6 November 2014
• Booyens, Hannelie “Ek het finesse, sê Riana Scheepers” “Plus” 23 Junie 2000
• De Beer, Diane “Afrikaans author makes her mark” “The Pretoria News” 7 Julie 1995
• De Bruyn, Dawid “’n Eerste vir Riana” “Rapport” 6 Mei 2001
• De Waal, Egbert “Afrikaanse boeke voer Afrika uit” “Die Burger” 10 Junie 1994
• Kerkorrel, Johannes en Scheepers, Riana “Kerkorrel vs. Prinsloo vs. Scheepers” “Insig” Oktober 1999
• Korrespondent “Bekroonde skrywer ontslaan oor ‘nie-Christenskap’” “Beeld” 7 Junie 2000
• La Vita, Murray “Ek leef intuïtief, ek loop katvoet” “Naweek-Beeld” 15 Augustus 2009
• McFarlane, Roné “Die heks van die Hexbergvallei” “By” 2 Maart 2013
• Nieuwoudt, Stephanie “Koos was ’n komplekse, maar ook weerlose mens” “Plus” 20 Oktober 1998
• Nieuwoudt, Stephanie “Viering van die liefde” “Plus” 22 September 2001
• Nieuwoudt, Stephanie “Skrywer en haar spookhuis” “My tyd Rapport” 25 April 2010
• O’Connor, Tanya “Vol lewe se vloek” “Rapport” 4 November 2012
• Pople, Laetitia “Visuele mens se lewe in woorde” “Plus” 29 Augustus 2009
• Stander, Solette “Kent gij dat volk” “Rapport” 7 Oktober 2012
• Tempelhoff, Elise “Wie luister na die aarde se grondwet” “Beeld” 30 September 2009

Internet

• Digitale bibliotheek voor Nederlandse letteren: http://www.dbnl.org/auteurs/auteur.php?id=sche062
• George Herald: http://www.georgeherald.com/news/News/General/129528/Riana-Scheepers-bly-nou-op-Wilderness
• Kaapse Bibliotekaris: https://www.westerncape.gov.za/text/2007/1/8_vol50_no6_23-24.pdf
• LitNet ATKV-Skrywersalbum 3 Julie 2008: www.litnet.co.za
• LitNet: http://www.litnet.co.za/author/riana-scheepers/
• Maree, Janet Oulitnet: http://www.oulitnet.co.za/vranet/maree_scheepers.asp Geargiveer 8 September 2013 op Wayback Machine
• NB-Uitgewers: http://www.nb.co.za/authors/368 Geargiveer 25 Augustus 2016 op Wayback Machine
• Scheepers, Riana Sarie: http://www.sarie.com/eie-stories/riana-scheepers-my-beste-fout-was-om-te-trou/
• Stellenbosch Writers: http://www.stellenboschwriters.com/scheeper.html
• Storiewerf: http://www.storiewerf.co.za/cv's/cv_rianascheepers.htm

Verdere bronne

• (en) (af) Haar lewensbeskrywing en volledige CV op die webtuiste Stellenbosch Writers. URL besoek op 13 Mei 2016.
• (af) Besonderhede oor Riana Scheepers op NB-uitgewers se webtuiste Geargiveer 9 April 2016 op Wayback Machine. URL besoek op 13 Mei 2016.