Arthur William Rogers

Arthur William Rogers (Bishops Hull, naby Taunton, Somerset, Engeland, 5 Junie 1872 – Mowbray, Kaapstad, 23 Junie 1946) was ’n Suid-Afrikaanse geoloog en staatsamptenaar van Britse herkoms. Hy word beskou as een van die grootste geoloë wat al in Suid-Afrika gewerk het.

Arthur William Rogers.

Opleiding

Rogers was die enigste seun van George Rogers en sy tweede vrou, Emma Mills. Hy gaan skool op Clifton College, Bristol, waar sy lewenslange belangstelling in die natuurwetenskap en in die geologie begin. Ná skool studeer aan Christ’s College, Cambridge, waar hy met lof slaag in die natuurwetenskaplike tripos en in 1895 die Harkness-beurs in geologie verwerf.

Vroeë loopbaan in Suid-Afrka

In 1895 word hy een van die twee assistent-geoloë van die pas gestigte geologiese kommissie van die Kaap die Goeie Hoop, onder G.S. Corstorphine. Daar was min bekend omtrent die besonderhede van die Kaapkolonie se geologie; dus was dit die kommissie se hooftaak om feite in te samel en geologiese kaarte op te stel. Met sy kenmerkende lewenskrag onderneem Rogers uitgebreide veldstudies, eers in die Wes-Kaap, en daarna in die Karoo, Transkei, Griekwaland-Wes en Noordwes-Kaapland, asook in die omgewings van George, Mosselbaai en Oudtshoorn. In 1902 word hy aangestel as direkteur en beklee dié pos tot 1912, toe die kommissie afgeskaf word en sy personeel met dié van die Transvaalse geologiese opname saamsmelt om die geologiese opname van die Unie van Suid-Afrika te word, met Rogers as assistent-direkteur.

Erkenning en bevordering

Sy knap werk kry erkenning toe die Universiteit van Cambridge in 1908 die graad Sc.D. aan hom toeken en die Suid-Afrikaanse Vereniging vir die Bevordering van die Wetenskap in 1913 die Suid-Afrikaanse penning en skenking aan hom toeken. In 1916 sterf die direkteur, H. Kynaston, en Rogers volg hom op. Hy beklee die pos tot 1932. Van 1902 tot 1912 behartig hy die publikasie van ’n aantal geologiese oppervlaktekaarte van die Kaapkolonie, wat gegrond is op sy veldwerk en dié van sy kollegas E.H.L. Schwarz en A.L. du Toit. Sy ondersoeke strek van die vroegste voor-Kaapse rotse van Namakwaland en die Benede-Oranjerivier tot die strandterrasse van die suidkus.

In 1905 word Schwarz hoogleraar in die geologie aan die Rhodes-universiteitskollege en laat die kommissie met ’n personeel van slegs twee geoloë. Sonder die moderne kaarte, lugfoto's of vervoer verrig hulle ’n enorme hoeveelheid werk van die hoogste gehalte. Net voordat die Eerste Wêreldoorlog uitbreek, onderneem Rogers ’n geologiese toer van Suidwes-Afrika op uitnodiging van die Duitse regering, en word daardeur in staat gestel om die rotse in die suidelike streke van dié gebied te vergelyk met dié wat hy besuide die Oranjerivier bestudeer het.

Direkteur van die geologiese opname

Nadat hy in 1916 direkteur van die geologiese opname van die Unie geword het, word sy belangstelling toegespits op Transvaal en veral op die verspreiding van die goudhoudende Witwatersrandse afsettings in die omgewing van Heidelberg en Klerksdorp. Hy knoop ’n vriendskap aan met sir Robert Kotzé, die staatsmyningenieur, en ontwerp ’n metode om die kwartssplinters wat Kotzé se konimeter in die stof van die mynwerke versamel het, te identifiseer en te tel. Hoewel toenemende administratiewe pligte meebring dat hy minder tyd vind vir veldwerk, gebruik hy elke geleentheid om sy personeel in verskillende dele van Suid-Afrika te besoek en om terloops ook vir hulle te bewys dat daar min manne was wat by hom kon hou as hy van een dagsoom na ’n ander stap.

Aansien en eerbewyse

Rogers was die voorsitter van die 15de internasionale geologiese kongres wat in in 1929 in Suid-Afrika gehou is. Dit is moontlik hy was regs van die embleem sit.

In 1929 kom die vyftiende internasionale geologiese kongres in Suid-Afrika byeen met Rogers as voorsitter. In 1931 word die Wollaston-penning van die Geological Society of London aan hom toegeken. In 1918 is hy reeds verkies tot F.R.S. en ontvang hy ook baie ander wetenskaplike eerbetonings, soos ’n D.Sc.-graad van die Universiteit van Kaapstad (1923), en van die Universiteit van die Witwatersrand (1938). Die internasionale kongres en die byna gelyktydige byeenkoms van die British Association in Johannesburg bring baie vooraanstaande wetenskaplikes uit talle wêrelddele na Suid-Afrika. Omdat hy nooit van publisiteit gehou het nie, vind Rogers as voorsitter die ervaring “ietwat oorweldigend”, maar beïndruk nietemin die afgevaardigdes met sy opregtheid, sy breë kennis en sy sterk voorkeur aan feite eerder as teorieë.

Vir ontspanning sluit hy in 1930 by die Vernay-Lang-ekspedisie deur die Kalahari aan, en word daardeur in staat gestel om waardevolle waarnemings te doen in ’n streek wat hom altyd geboei het. Van sy bevindings word uiteengesit in twee voorsittersredes voor die Royal Society of South Africa, wat in sy kenmerkend bondige taal gelewer word.

Bydrae

Sy biografiese navorsing lei tot die uitstekende Pioneers of South African geology, wat gepubliseer word as ’n herdenkingswerk en bylae by Transactions of the Geological Society of South Africa (1937). Hoewel hy ná ’n ernstige hartaanval in 1938 nie meer in staat is om veldwerk te doen nie, behou hy sy lewendige belangstelling in die vordering van die geologiese wetenskap en bly sy woning die Mekka van geoloë wat in Kaapstad woon of dit besoek, selfs in die tyd toe hy langsaam ’n redelike mate van gesondheid herwin onder die goeie sorg van sy eggenote.

In sy laboratorium lê hy hom toe op diatoomdraende materiaal, en gerugsteun deur sy vroeëre biologiese opleiding voltooi hy ’n breedvoerige verhandeling vir die Geological Society, The diatom floras, opgeneem in ’n gedenkskrif, The diatonzaceous deposits in the Union, deur L.E. Kent (1947).

Sy gepubliseerde werke het blywende waarde, en die Suid-Afrikaanse geologie is in hoë mate verryk deur sy werk. ’n Groot deel van sy belangrike werk lê verberg in amptelike verslae, met inbegrip van sy ontdekkings soos die vulkaniese groepe Griekwastad, Matsap, Waterberg, Koras, Wilgenhoutdrift en Suurberg; die Blinkklip-breksie; die krosidolietafsettings van Griekwaland-Wes; die gletserafsettings van die Witwatersrand, Numees, Ongeluk en Tafelberg; die “splyt-steenkool” van die Wes-Karoo; die Uitenhaagse fauna; die panne van die Kalahari.

A.L. du Toit, in een stadium Rogers se kollega, het ’n lys gemaak van sy 126 publikasies, gesamentlike referate en bydraes tot besprekings, met inbegrip van sy bekende An introduction to the geology of the Cape Colony (Londen, 1905), wat later grotendeels deur A.L. du Toit en A.W. Rogers opgeneem is in Geology of South Africa (Londen, 1909). Toe die kennis van Suid-Afrikaanse geologie nog baie karig was, het hy hom verdiep in ’n verbasende verskeidenheid studiegebiede en stewige grondslae vir heelparty van dié gebiede gelê.

Amateurfotograaf

'n Voorbeeld van Rogers se fotografie, een van dosyne foto's van hom op reise tot in die Belgiese Kongo en in Europa wat behoue gebly het. Hierdie foto is van 'n skaapwagter tussen Steinkopf en Goodhouse in Namakwaland, 14 Maart 1931.

Rogers was ’n kranige fotograaf wie se albums tallose insiggewende geologiese en geomorfologiese foto's bevat het, waarvan hy die meeste self ontwikkel en gedruk het. Sowat ses van dié albums, geneem in die tydperk van 1929 tot 1938, is in 2007 in 'n plaashuis in die omgewing van Melmoth en Babanango in KwaZulu-Natal ontdek op 'n plaas wat deur die papierreus Sappi onteien is. Die album is in 'n kartondoos in 'n hoek van 'n vertrek gekry, toe onder die stof en rommel. Die huurders van die huis het dit aan 'n familielid in Pretoria geskenk, deur wie se toedoen dit eindelik by die privaat versamelaar en uitgewer dr. Nicol Stassen beland het, wat dit nou in sy versameling bewaar.

Gesinslewe en afsterwe

In 1902 is hy getroud met mej. Hester J. van der Riet, jongste suster van B. St. J. van der Riet, hoogleraar in die skeikunde op Stellenbosch, en toe Rogers uit amptelike diens, woon die kinderlose egpaar in hul woning in Mowbray, Kaapstad, waar hy hom wy aan sy uitgebreide versameling filosofiese, biografiese en wetenskaplike werke en referate, mikroskopie en ander liefhebberye. In die winter van 1946 word sy hart ooreis deur ’n skielike verkoue, wat sy dood veroorsaak.

Bron

• (af) De Kock, W.J. (hoofred.). 1968. Suid-Afrikaanse Biografiese Woordeboek Deel I. Kaapstad: Nasionale Boekhandel Beperk.
• (en) Lewensbeskrywing deur die Royal Society, 1948, URL besoek op 15 April 2021.
• (en) S2A3 Biographical Database of Southern African Science, URL besoek op 15 April 2021.