Gereformeerde kerk Pietermaritzburg

Die Gereformeerde kerk Pietermaritzburg is ’n gemeente van die Gereformeerde Kerke in Suid-Afrika in die KwaZulu-Natalse hoofstad, Pietermaritzburg.

Gereformeerde Kerk Pietermaritzburg
Sluit in	Bulwer Camperdown Cato Ridge Franklin Greytown Howick Ixopo Kokstad Kranskop Matatiele Merrivale Muden New Hanover Pietermaritzburg Richmond Thornville Underberg
Denominasie	Gereformeerde Kerk
Klassis	KwaZulu-Natal
Huidige predikant(e)	S.P.J. (Sollie) Vermaak
Belydende lidmate	99
Dooplidmate	22
Adres	Greylingstraat 87 Pietermaritzburg
Geskiedenis
Stigtingsdatum	Augustus 1925
Afgestig van	Durban
Eerste predikant	J.P. van den Berg (1930–'46)

Ds. J.P. van den Berg, van 1936 tot 1946 die gemeente se eerste leraar.

Ds. Daniël Francois Malan, leraar van 1947 tot 1949.

Ds. J.J.S. Venter, leraar van 1949 tot 1953.

Ds. V.E. D'Assonville was die gemeente se leraar van 1954 tot 1961.

Ds. Nardus Droomer, leraar van 1963 tot 1968.

Ds. J.H. van der Walt, leraar van 1969 tot 1971.

Ds. Dirk Postma, leraar van 1972 tot 1981, sy derde gemeente.

Dr. M.J. du Plessis, leraar van 1981 tot 1986.

Hoewel Vryheid (1897) en Paulpietersburg (1899–1951) baie ouer as Durban (1922) is, was eersgenoemde twee gemeentes lank kerklik (ook wat die NG Kerk betref) deel van Transvaal omdat dit geleë is in wat destyds die Nieuwe Republiek was. So was Durban met sy stigting in Julie 1922 die eerste gemeente wat in die ou Natal tot stand gekom het. Van dié gemeente was Pietermaritzburg ’n wyk. In Augustus 1925 het die Gereformeerde kerk Pietermaritzburg afgestig en ’n selfstandige gemeente geword, die tweede in Natal.

Op 19 Maart 1951 het die kerkraad die tender van Dirker Broers vir die bou van ’n kerk teen R27 058 aanvaar. Op 15 September 1951 is die kerk se hoeksteen gelê. Prof. J.P. Jooste het die feesrede by dié geleentheid gelewer. Die orrel het in Maart 1953 aangekom en is waarskynlik tydens die eerste uitsaaidiens uit die nuwe kerk op 24 Mei 1953 feestelik in gebruik geneem. Die eerste orreliste was mev. ds. Venter, war R12 per maand verdien het. Die gemeente het ’n goed geleë en gerieflike pastorie gehad en ook sy eie, sierlike kerkgebou.

Ds. Venter se beskrywing van die kerkgebou

In die GKSA se Almanak vir 1953 het die redaksie ’n paar foto's van nuwe kerkgeboue geplaas wat in daardie tyd opgerig is. Daarby is kort beskrywings van die geboue gegee. Ds. J.J.S. Venter, Pietermaritzburg se predikant van 1949 tot 1953, het die bydrae oor sy gemeente se nuwe kerk geskryf: "Hier het ons 'n ou ontwerp, die langwerpige saalvorm, aangepas by moderne argitektuur, gemoderniseer, om ’n wonderskone eenheid van konstruksie daar te stel. Twee hoë gewels, een voor en een agter, met 'n besonder hoë en spits teëldak, verleen buitengewone skoonheid aan heel. Daarby kom die hoë en snits toring van om en by die 90 voet. Twee hoof-ingange verleen toegang tot die gebou aan die voorkant. Elke ingang het twee stelle dubbeldeure, waartussen daar 'n taamlik ruim portaal gevestig is.

"Bo die linkerkantse portaal verrys die toring, heeltemal aan die sykant. In die regterkantse portaal is die galery-trappies aangebring en dit vorm 'n sy-vleuel aan die voorkant van die gebou. Op die galery, wat sitplek bied aan 70 persone, staan die speeltafel van die orrel. Die orrelpype (die orrel moet nog geïnstalleer word) word ingebou in die orrelkamer agter en bo die preekstoel, en is omlyn deur paneelwerk van kiaat.

"Die blokkiesvloer en alle meubels in die gebou is van kiaat. Kenmerkend van die gebou is die reguit lyne en die eenvoud wat daaruit spreek. Op die galery-vloer is 'n pakkamer (of argiefkamer) onder die toring ingebou (om geen ruimte te vermors nie). Onder die galerytrap is nog ’n pakkamer ingebou. Aan die voorkant van die preekstoel, en deel daarvan, is die kateder vir die ouderlinge, en daarop is ook die doopbak aangebring. Dit word, wanneer nodig, uitgetrek en rol op wieletjies. Met Nagmaalsvieringe is dit nie in die pad nie, maar ingeskuif onder die preekstoel, vorm dit deel van die voorkant daarvan.

"'n Ander uitstaande kenmerk van hierdie gebou is dat dit ook 'n saal aan hom verbind het. Die saal is onder dieselfde dak as die kerk, en neem die plek in van die konsistorie. Dit bied goed 150 sitplekke. Twee deure, een aan elke kant van die preekstoel, bied toegang tot die kerk. In die saal, aan die agterkant van die preekstoel, is 'n brandkluis ingebou, asook 'n pragtige glasdeurboekrak vir 'n biblioteek. Die twee sykante van die saal vorm weer twee vleuels aan die agterkant van die gebou. Daarin is ook 'n kombuisie met 'n elektriese stoof, wasbak en ingeboude kaste en rakke vir die breekware van die G.S.O. (Gereformeerde Sustersorganisasie).

"'n Verdere kenmerk hier is die elektroniese luiklokstelsel. Met luidsprekers in die toring bevestig, 'n klankversterker, 'n draaitafel in die saal, word deur middel van 'n grammofoonplaat die klokgelui vanuit die toring uitgesaai. Vir gehoortoestelle vir dowes is voorsiening gemaak. Ook kan moeders met lastige kindertjies in die saal sit en luister na die erediens deur middel van 'n luidspreker wat daar aangebring is. Die kleure binne-in die kerk is almal sag en die akoestiek uitstekend. Die hoë dak en mure verleen besondere koelheid in hierdie warm wêreld.

"Alhoewel betreklik klein en kompak, gee die gebou tog nie die indruk van beklemming nie, maar, inteendeel, van ruimte. Die kerkgebou het 350 sitplekke en het £13 000 gekos. Dit is ontwerp deur die firma Geers en Geers van Johannesburg en gebou deur die firma Dirker Broers van Durban."

Predikante

Pietermaritzburg se tweede predikant, ds. D.F. Malan (gebore op 16 Maart 1921, oorlede 10 November 1967) is in 1944 gelegitimeer nadat hy sy studie aan die Stellenbosse Kweekskool van die NG Kerk voltooi het. Hy is op 21 Februarie 1945 in die sendinggemeente Mochudi in Betsjoeanaland bevestig, maar het reeds in 1946 oorgekom na die Gereformeerde Kerk. In die kort bestek van 14 jaar het hy vyf gemeentes bedien tot hy in 1961 ook die GKSA verlaat het.

Met die samesmelting van die Klassisse KwaZulu-Natal-Suid en -Noord het die gemeente op 12 Maart 2024 deel geword van die nuwe klassis.

1. Van den Berg, Jacobus Petrus, 1936-1946
2. Malan, Daniël Francois, 1947–1949
3. Venter, Jurie Johannes Stefanus, 1949-1953
4. Victor Edouard d'Assonville, 1954–1961
5. Droomer, Nardus, 1963–1968
6. Van der Walt, Jan Hendrik, 1969–1971
7. Postma, Dirk, 1972–1981
8. Du Plessis, dr. Marthinus Johannes, 1981–1986
9. Van 't Zand, Dirk, 1986–2007
10. Vermaak, Salmon Pieter Johannes, 2008 – 31 Julie 2024 (aanvaar sy emeritaat)

Bronne

• (af) Harris, C.T., Noëth, J.G., Sarkady, N.G., Schutte, F.M. en Van Tonder, J.M. 2010. Van seringboom tot kerkgebou: die argitektoniese erfenis van die Gereformeerde Kerke. Potchefstroom: Administratiewe Buro.
• (af) Schalekamp, ds. M.E. (voorsitter: redaksiekommissie). 2001. Die Almanak van die Gereformeerde Kerke in Suid-Afrika vir die jaar 2002. Potchefstroom: Administratiewe Buro.
• (af) Van der Walt, dr. S.J. (voorsitter: deputate almanak). 1997. Die Almanak van die Gereformeerde Kerke in Suid-Afrika vir die jaar 1998. Potchefstroom: Administratiewe Buro.
• (af) Venter, ds. A.A. (hoofred.) 1957. Almanak van die Gereformeerde Kerk in Suid-Afrika vir die jaar 1958. Potchefstroom: Administratiewe Buro.
• (af) Venter, ds. A.A. (hoofred.) 1958. Almanak van die Gereformeerde Kerk in Suid-Afrika vir die jaar 1959. Potchefstroom: Administratiewe Buro.
• (af) Vogel, Willem (red.). 2014. Die Almanak van die Gereformeerde Kerke in Suid-Afrika vir die jaar 2015. Potchefstroom: Administratiewe Buro.

Sien ook

• NG gemeente Pietermaritzburg

Eksterne skakels

• Die kerkgebou soos te sien op Google Maps. URL besoek op 15 September 2016.