Caledon (kiesafdeling)

Caledon was 'n kiesafdeling van die Suid-Afrikaanse Volksraad vanaf die eerste algemene verkiesing op 15 September 1910 ná Uniewording op 31 Mei daardie jaar.

Agtergrond

Afbakeningskommissies het van 1910 af telkens verander aan die grense en name van die kiesafdelings in die Helderberg en Overberg. In 1910, 1915, 1920, 1921 en 1924 was daar net Caledon-kiesafdeling. In 1929 kom Bredasdorp en Hottentots-Holland by. Die drie bestaan sy aan sy tot 1953 toe Caledon en Bredasdorp gekombineer word en Valsbaai sy opwagting maak. Caledon-Bredasdorp verdwyn voor 1958 se verkiesing en sy LV, Dirk Uys, word LV vir Valsbaai. In 1966 word Caledon opnuut afgebaken, maar Hottentots-Holland afgeskaf. Eers weer in 1974 regverdig die kiesertal in dié streek die instel van 'n derde kiesafdeling, wat tot 1994 as Helderberg sou bekend staan.

1910–1933

In 1910 word Christman Joel Krige Caledon onbestrede vir die Regerende Party in Caledon verkies, maar in 1915 se algemene verkiesing klop hy P.J. Cillié van die Nasionale Party met 'n meerderheid van 724 stemme. In 1920 staan die N.P. se M.G. Viljoen hom teen, maar verloor met 555 stemme. Krige behou Caledon in 1921 teen Cillié met 'n vergrote meerderheid van 731 stemme en in 1924 teen die N.P. se Frederik William Beyers, wat van 1918 tot LV vir Edenburg was, met 'n meerderheid van 593. Krige verloor Caledon amper in 1929 toe hy Viljoen, wat die tweede keer as Nasionale kandidaat staan, met net 177 stemme klop. Nadat die S.A.P. en N.P. 'n koalisie voor die verkiesing van 1933 sluit, word Krige onbestrede verkies, maar hy is blykbaar oorlede op 10 Augustus daardie jaar, want 'n tussenverkiesing volg op 25 September 1933 en die S.A.P.-Koalisie-kanidaat, Hendrik Christoffel de Wet word eweneens onbestrede verkies.

1938–1948

In 1938 se verkiesing daag die N.P. se L.H. Fick vir De Wet uit, maar verloor met 845 stemme. In 1943 staan J.H.O. du Plessis teen De Wet, maar ook hy verloor, met 1 112 stemme. De Wet bly LV tot sy dood op 5 Desember 1945 in 'n ongeluk op sy plaas, Boontjieskraal, en in die tussenverkiesing op 6 Maart 1946 wen Gabriël Delport Caledon vir die V.P. met 'n meerderheid van 446 stemme. In 1948 klop die N.P. vir Pieter van der Byl in Bredasdorp met 'n skrale 259 stemme, maar in Caledon is die stryd selfs meer gelykop toe Delport met 111 stemme teen die Herenigde Nasionale Party se J.C. de C. Louw wen.

1953 en later

Caledon en Bredasdorp word vir die 1953-verkiesing gekombineer en Dirk Uys wen die saamgesmelte kiesafdeling vir die N.P. met 'n meerderheid van 240 stemme teen die Verenigde Party se P.A. Myburgh. Hy sou ook in 1970 in Valsbaai teen die N.P.-kandidaat verloor en in 1974 teen min. Chris Heunis in Helderberg. In 1958 is Caledon afgeskaf en Uys word LV vir Valsbaai (tot 1970). Eers in 1966 se verkiesing keer Caledon terug en nou wen die N.P. se Frank Waring, die latere minister, met 1 986 stemme teen die V.P. se S.J. Delport. Waring behou Caledon in 1970 teen P.A. Myburgh, V.P.-kandidaat, met 'n meerderheid van 1 860 stemme, maar hy is waarskynlik oorlede in 1972, want in 'n tussenverkiesing op 19 April 1972 wen min. L.A.P.A. Munnik met 'n meerderheid van 2 034 teen die V.P. se David Graaff, die seun van sir De Villiers Graaff en later van 1987 tot 1989 NP-LV vir Wynberg.

Munnik word in 1974 onbestrede verkies. Van toe af bly Caledon 'n N.P.-vesting tot in 1994.

Sien ook

Bronne

Schoeman, B.M. 1977. Parlementêre verkiesings in Suid-Afrika 1910–1976. Pretoria: Aktuele Publikasies.