C.J. Hollenbach

C.J. Hollenbach (*8 Augustus 1934, Upington – † 8 Maart 2003) was ’n Afrikaansonderwyser en digter.

Lewe en werk

Herkoms en vroeë lewe

Coenrad Joseph Hollenbach is op 8 Augustus 1934 op Louisvaleweg, ongeveer 4 km buite Upington, gebore en hier word hy groot. Hy is die naasjongste van twaalf kinders. Op sesjarige ouderdom begin hy skoolgaan by die NG Sendingskool op Kameelmond ten weste van Upington op die noordoewer van die Oranjerivier.

Die gesin trek later terug na Louisvaleweg waar hy die kerkskool van die Kongregasionalistiese kerk bywoon en keer daarna terug na Kameelmond. Hier sluit hy sy laerskooljare in 1948 af toe hy st. 6 (gr. 8) slaag. Van 1949 tot 1952 studeer hy aan die Hoërskool Carlton van Heerden op Upington. Sy skoolprestasies is goed en hy blink uit in atletiek, waar hy verskeie skoolrekords opstel en hy speel ook vir die kampioen senior ligaspan rugby.

Verdere studie en loopbaan

Op Oudtshoorn studeer hy in 1953 en 1954 aan die Bridgton Opleidingskollege (later die Onderwyskollege van die Suid-Kaap), waar hy aan die einde van 1954 die Gevorderde Onderwyssertifikaat vir Kleurlinge in die eerste klas verwerf. Op kollege neem hy aktief deel aan die toneel en vertolk hoofrolle in Afrikaanse en Engelse toneelstukke. In 1955 begin hy sy onderwysloopbaan as assistent-onderwyser by die NG Sendingskool Cillié op Kakamas, waar hy vir twee en ’n halwe jaar diens doen.

In Julie 1957 word hy aangestel as skoolhoof van Lutzburg NG Sendingskool naby Kakamas. Op 1 Januarie 1964 aanvaar hy ’n pos as assistent-onderwyser by die Primêre Skool George-Eiland, wat sowat nege kilometer buite Keimoes op een van die eilande in die Oranjerivier geleë is. Hier studeer hy verder aan die Universiteit van Suid-Afrika en voltooi ’n aantal kursusse vir sy B.A.-graad. Hy doen ook die OD111(SP)-kursus by die Opleidingskollege vir Afstandsonderrig op Roggebaai in Kaapstad. Van tyd tot tyd los hy af as skoolhoof by George-Eiland en hy is vanaf 1 April 1987 weer waarnemende prinsipaal. Vir twee jaar doseer hy ook Afrikaans, Algemene Wetenskap en Rekeningkunde aan die Senior Sekondêre Skool Oranjezicht.

Persoonlike lewe en sterfte

Op 7 Maart 1955 trou hy met Catharina Bock (1928–2001) en uit die huwelik word drie dogters en ’n seun gebore, terwyl hy ook ’n stiefseun het.

Reeds op jong ouderdom word hy ouderling in die kerkraad van die NG Sendingkerk in Keimoes en godsdiens speel ’n belangrike rol in sy lewe en skryfwerk. In 1989 word hy aanvaar as lid van die Afrikaanse Skrywersgilde.

Hy is op 8 Maart 2003 oorlede.

Skryfwerk

Kortverhale en rubrieke

Hy begin om gedigte te skryf wanneer hy onderwyser word en sy verse word in Die Ligdraer en Die Brandwag gepubliseer. Die kortverhaal Iemand moet ween asook gedigte verskyn onder die skuilnaam Bella H.N. Coch in die koerant gerig op die Kleurlingmark, Die Banier op Kakamas. Na aanleiding van sy bydraes aan Die Ligdraer word hy in 1959 deur die Kommissie vir Publikasies van die NG Sendingkerk in Suid-Afrika gevra om ’n rubriek, Van die Jongspan, in hierdie blad te behartig. Dit doen hy tot in 1963. Sy gedig, Kinderlied, wat hy in Desember 1961 in hierdie rubriek publiseer, word later op versoek deur hom getoonset en word aanvaar as die amptelike lied van die Christelike Kinderbond van die NG Sendingkerk.

Digkuns

In 1977 stuur hy weer van sy gedigte aan Die Gemsbok, die plaaslike koerant op Upington. Tydens die Sinodesitting van die NG Sendingkerk in Belhar in 1986 ontmoet hy vir Patrick Petersen en nadat hy sy gedigte aan hom gee verkry Patrick menings van onder andere Hein Willemse daarop. In 1988 debuteer hy dan saam met ’n aantal ander bruin digters in die versamelbundel Aankoms uit die skemer, wat deur Patrick Petersen saamgestel word. Hierdie gebeurtenis moedig hom aan om ernstig te skryf en hy volg dit op met die selfstandige bundel Gister se gestaltes. Die toonaard van die bundel staan in bitterheid en haat oor swaarkry en onderdrukking en die behoefte aan politieke verandering, maar staan ook in die troos wat in die geloof en in God gevind kan word. Die gestaltes van die titel is almal arm, versukkelde mense, soos ’n dronklap, katoenplukkers, kleinboere en ander doodgewone mense.

Versamelbundels

Sy werk word opgeneem in Gerrit Komrij se bloemlesing Die Afrikaanse poësie in ’n duisend en enkele gedigte en in ander versamelbundels soos Poskaarte.

Eerbewyse

Op 1 Junie 1989 word ’n dokumentêre program oor hom as digter en gemeenskapsleier op televisie in die program Uit en tuis uitgesaai. In 1996 vereer die ATKV op Upington hom met ’n oorkonde uit erkenning vir die bydrae wat hy gelewer het om die Afrikaanse taal en kultuur te bevorder.

Publikasies

Jaar	Publikasies
1988	Gister se gestaltes

Bronnelys

Boeke

• Kannemeyer, J.C. Die Afrikaanse literatuur 1652–2004. Human & Rousseau. Kaapstad en Pretoria. Eerste uitgawe, 2005.
• Willemse, Hein. Aan die ander kant. Protea Boekhuis. Pretoria. Eerste uitgawe. Eerste druk, 2007.

Internet

• Die Burger: http://m24arg02.naspers.com/argief/berigte/dieburger/1996/07/06/8/16.html^{[dooie skakel]}

Ongepubliseerde dokumente

• Hollenbach, C.J. “Kort lewenskets” Nasionale Afrikaanse Letterkundige Museum en Navorsingsentrum  (NALN) Bloemfontein