Wikipedia

Republikeinse Party (Verenigde State)

(Aangestuur vanaf GOP)

Die Republikeinse Party (Engels: Republican Party), of kort Republikeine (Republicans), ook Grand Old Party (Engels vir: "Groot Ou Party; GOP) genoem, is een van die twee hedendaagse groot politieke partye in die Verenigde State, saam met die Demokratiese Party. Die party is op 20 Maart 1854 deur anti-slawerny-aktiviste, moderniste en voormalige lede van beide die Whig Party en die Free Soil Party gestig. Die Republikeinse Party het vir die grootste deel van die tydperk tussen 1860 en 1932 die nasionale politiek en in die meerderheid van die noordelike state gedomineer. Hul nieamptelike kleur is rooi en hul nieamptelike wapendier is die olifant. Met 'n geskatte ledetal van 30,7 miljoen in 2012 is die Republikeinse Party naas die Demokratiese Party die tweede grootste party van die Verenigde State.[5]

Republikeinse Party
Republican Party
Republicans
Logo van die betrokke party.
Leier Michael Whatley
Gestig 20 Maart 1854
Voorafgegaan deur Whig Party
Free Soil Party
Hoofkwartier 310 First Street SE, Washington, D.C. 20003
Studentevleuel College Republicans
Jeugvleuel Young Republicans
Teen Age Republicans
Ideologie Konserwatisme[1]
Ekonomiese liberalisme[2]
Fiskale konserwatisme[3]
Sosiale konserwatisme[4]
Internasionale affiliasie International Democrat Union
Amptelike kleure      Rooi
Webblad gop.com

Geskiedenis

wysig
 
Nast se spotprent van 1874 met die eerste noemenswaardige verskyning van die Republikeinse olifant[6]
 
Amerikaanse burgers volgens affiliasie met Onafhanklike, Demokrate of Republikeine
 
Die olifant, die nieamptelike kenteken van die Republikeinse Party
 
Kaart van goewerneurs van Amerikaanse deelstate volgens hul lidmaatskap:

   Demokrate

   Demokrate/Partido Popular Democrático (Puerto Rico)

   Republikeine

   Onafhanklik

Die Republikeinse Party was oorspronklik die liberale van die twee groot partye, terwyl die Demokratiese Party die konserwatiewe party was. Die Republikeinse Party is op 20 Maart 1854 as liberale antislawernyparty gestig en het in 1860 met Abraham Lincoln hul eerste president opgestel wat tot die Amerikaanse Burgeroorlog en die stigting van die Gekonfedereerde State van Amerika gelei het. Op 1 Januarie 1863 is deur die Emansipasie-Proklamasie wat deur die Noordelike Verenigde State aanvaar is, slawerny in die Suidelike Verenigde State afgeskaf en in 1865, na die einde van die Amerikaanse Burgeroorlog en Abraham Lincoln se herverkiesing, in die hele Verenigde State. Ná die sluipmoord op Abraham Lincoln in 1865 het die Demokraat en adjunkpresident Andrew Johnson president geword. Vir die volgende vyf dekades kon die Republikeinse presidentskapskandidate weens hul beleid vir swart burgerregte in die suidelike deelstate nie een verkiesing wen nie, terwyl net Republikeinse kandidate die volgende presidentsverkiesings − met die uitsondering van die Demokraat Grover Cleveland wie in 1885 en 1893 vir vier jaar elk verkies is − kon wen.

Vanaf 1896, met William McKinley se verkiesing, wat in 1901 vermoor is en deur Theodore Roosevelt opgevolg is, was die politiese beleid van die Republikeinse Party veral deur Progressiwisme gekenmerk. Maar in 1912 onder William Howard Taft het die Progressiewe vleuel, gelei deur Theodore Roosevelt, afgestig en hul eie party gestig, terwyl die konserwatiewe vleuel William Howard Taft by die volgende verkiesing ondersteun het. As gevolg daarvan is die Demokraat Woodrow Wilson tot president verkies. Vir die verkiesing van 1916 het Theodore Roosevelt afstand gedoen van 'n eie kandidatuur en die Republikeinse Charles Evans Hughes ondersteun.

Onder die drie volgende Republikeinse presidente Warren G. Harding, Calvin Coolidge en Herbert Hoover het die Verenigde State 'n groot ekonomiese opswaai beleef. Al drie presidente het op 'n konserwatiewe beleid gefokus en 'n streng ekonomiese liberalisme gevolg. Maar na die uitbreek van die Groot Depressie in 1929 kon die Republikeinse kandidate nie die volgende verkiesings wen nie en het vir die daaropvolgende 20 jaar in die opposisie gebly.

Nadat die Demokratiese Party se konserwatiewe vleuel as gevolg van die Demokrate se toenemende belangstelling in swart burgerregte dié party in 1948 verlaat en by die Republikeine aangesluit het, het die Demokrate verder na links geskuif en die Republikeine het meer en meer konserwatief geword. Hierdie ideologiese uitruiling kan veral sedert die verkiesings van 1964 gesien word. Terwyl die Demokratiese Party tot dusver veral deur kiesers in die Suidelike Verenigde State gekies is en die Republikeinse Party in die noorde, ooste en weste, het die Republikeine die dominante party van die Suidstate geword en word sedertdien veral deur wit konserwatiewes gekies.

In 1968 is die Republikeine se kandidaat, Richard Nixon, tot president verkies en het die Viëtnamoorlog van sy Demokratiese voorganger, Lyndon B. Johnson, "geërf". Tydens sy ampstermyn is dié oorlog na die neutrale lande Kambodja en Laos uitgebrei, maar sowat 550 000 Amerikaanse soldate is uit Suidoos-Asië onttrek. In 1973 het die Amerikaanse bondgenoot Suid-Viëtnam aan die noorde oorgegee en dit is tot Viëtnam verenig. Teenoor die Verenigde State se vyande tydens die Koue Oorlog, die Sowjetunie en die Volksrepubliek China het Nixon 'n beleid van ontspanning gevolg en die eerste president geword, wat 'n staatsbesoek aan albei lande gelewer het. As gevolg van die Watergate-skandaal het Richard Nixon op 8 Augustus 1974 van sy amp bedank en sodoende die eerste Amerikaanse president geword, wat uitgetree het. Sy adjunkpresident Gerald Ford het hom opgevolg.

Ronald Reagan het die ontspanningspolitiek van sy voorgangers laat vaar en 'n moontlike uitbreiding van Kommunisme teengestaan. Die Mudjahedin in Afghanistan is byvoorbeeld ná die Sowjetse inval met Amerikaanse wapens besorg en ontwikkelingslande wat hulself vir die stryd teen Kommunisme beywer het, is ondersteun. Nadat Ronald Reagan nie vir 'n derde ampstermyn verkies kon word nie, het hy die verkiesing van sy adjunkpresident George H.W. Bush voorgestel.

Tydens George H.W. Bush se ampstermyn is Duitsland herenig, die Sowjetunie is ontbind en die bloedige verbrokkeling van Joego-Slawië het begin. Nadat Irak op 1 Augustus 1990 Koeweit binnegeval en geannekseer het, het die Golfoorlog onder leiding van die Verenigde State begin, waarna die Irakse weermag uit Koeweit onttrek het.

Agt jaar ná sy pa het George W. Bush in 2001 president geword, wie se ampstermyn deur die Aanvalle op 11 September 2001 en die daaropvolgende sogenaamde "Oorlog teen Terrorisme" gekenmerk is. Net een maand later onder leiding van die Verenigde State is die Afghaanse Oorlog teen die Taliban onder Osama bin Laden begin, waartydens Afghanistan deur onder andere Duitsland, die Verenigde Koninkryk en die Verenigde State beset en Hamid Karzai as president aangestel is. Reeds een en 'n half jaar later is die Irakse Oorlog teen Saddam Hoesein begin, wat met die Irak se vermeende besit van wapens van massavernietiging geregverdig is. Albei oorloë het tot grootskaalse burgeroorloë tussen weerstandsgroepe en besettingstroepe asook verskeie bevolkingsgroepe gelei. Saddam Hoesein is op 30 Desember 2006 in Bagdad opgehang en Osama bin Laden is op 2 Mei 2011 in Abbottabad, Pakistan, tereggestel.

In 2017 is die voormalige sakemagnaat Donald Trump as nuwe president ingesweer. In sy binnelandse beleid het Trump 'n konserwatiewe politiek nagestreef en by die Hooggereg meer regse regters geïnstalleer. Sy bewind is ná George Floyd se dood deur 'n wit polisieman oorskadu deur massabetogings teen polisiegeweld veral teen Afro-Amerikaners, waarop hy met die ontplooiing van federale polisiemagte gereageer het. Later het hy traag gereageer op die Covid-19-pandemie en met deskundiges gebots oor die noodwendigheid van toetse en isolasie. Hy het ook die Amerikaanse Ruimtemag gestig, die eerste nuwe taak van die Amerikaanse Gewapende Magte sedert 1947. Sy buitelandse beleid was gekenmerk deur die verbod op toetrede uit sekere lande met 'n Moslembevolking, terwyl hy buitelandse betrekkinge tussen Israel en party Arabiese lande kon help aanknoop. Aan die einde van sy ampstermyn het hy geweier om sy verkiesingsnederlaag teen sy opvolger Joe Biden te erken en sy aanhangers aangemoedig om tydens die stemtellery in die Kapitool daar te betoog, waarna hulle dit met geweld bestorm het.

Amerikaanse presidente van die Republikeinse Party

wysig
Die hoofartikel vir hierdie afdeling is: Lys van Presidente van die Verenigde State van Amerika.

Die Republikeinse Party het al 19 presidente aan die hoof gehad.

Verwysings

wysig
  1. ↑ (en) Paul Gottfried (2009). Conservatism in America: Making Sense of the American Right. p. 9.
  2. ↑ (en) "Laissez-faire capitalism and economic liberalism". JSTOR. Besoek op 12 April 2016.
  3. ↑ (en) Justin Quinn. "Fiscal Conservatism". about news. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 3 Maart 2017. Besoek op 12 April 2016.
  4. ↑ (en) "No Country for Old Social Conservatives?". The Harvard Crimson. 5 Februarie 2013. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 23 Mei 2020. Besoek op 12 April 2016.
  5. ↑ (en) Samuel Kernell, Gary C. Jacobson en Thad Kousser. "Background of Political Parties in the United States". Encyclopædia Britannica. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 28 April 2020. Besoek op 12 April 2016.
  6. ↑ (en) "The Third-Term Panic". Cartoon of the Day. Harper’s Weekly. 7 November 2003. Besoek op 12 April 2016.

Eksterne skakels

wysig
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Republikeinse_Party_(Verenigde_State)&oldid=2712204"