Gert Basson
Gert Cornelius Basson (*21 Junie 1932 - ) is in Brakpan gebore.[1] Hy beklee vanaf 1953 tot 1964 verskeie poste in die joernalistiek. In 1964 word hy as hoof van Belletrie by Voortrekkerpers/Perskor aangestel. Vanaf 1973 werk hy twee jaar lank as die redakteur van die jeugtydskrif Patrys en word daarna bestuurder van Perskor se drie boekklubs: Voortrekker, Dagbreek en 707. Vanaf 1981 tot 1986 is hy bestuurder-uitgewer by Juventus, Femina en Folio. Hy tree in 1999 af as hoofuitgewer by J.P. van der Walt & Seun (vandag LAPA Uitgewers).[2] Sedert 2003 is hy en sy vrou Cillah ('n modeontwerper) in Swellendam woonagtig. Hy sluit daar as medewerker aan by Hartbees Uitgewers wat in 2000 tot stand gebring is deur Dries en Maria le Roux.[3][4] Hy skryf ook onder die skuilname: Gert Basson, Dirk de Beer, Lindeque de Beer (Samesteller), Cor Lindeque, Hugo le Roux, Danz Cloete, Chris Sasner en Gert Cornelius.
Gert Basson | |
|---|---|
| Gebore | Gert Cornelius Basson 21 Junie 1932 Brakpan |
| Nasionaliteit | Suid-Afrika |
| Beroep | Joernalis, redakteur, skrywer |
| Eggenoot | Cillah Wentzel |
Lewe en werk wysig
Gert Cornelius Basson is op 21 Junie 1932 in Brakpan gebore. Hy word groot in Brakpan en Spaarwater naby Nigel aan die Oos-Rand. Sy hoërskoolopleiding ondergaan hy aan Hoërskool Stofberg en daarna studeer hy aan die Johannesburgse Tegniese Kollege. In 1953 word hy verslaggewer by die Joernalistieke Afdeling van die Spoorweë in Johannesburg en in 1955 word hy verslaggewer vir die Voortrekkerpers tydskrif Avontuur/Die lewe onder redakteurskap van M.M. Sadie. Wanneer hy in 1957 aangestel word as assistent-redakteur van Die Suidwester verhuis hy en sy gesin na Windhoek in Suidwes-Afrika. Na sowat ’n jaar word hy assistent-redakteur van die S.A. Polisie-tydskrif Nongqai (later is die naam verander na Servamus). In 1964 word hy hoof van algemene publikasies by Voortrekkerpers (later Perskor) waar hy onder andere Ben Venter se Waterbobbejaan, Pels, Salmaklak en Bubo uitgee. Vanaf 1973 is hy vir twee jaar redakteur van die jeugtydskrif Patrys en word daarna in 1975 bestuurder van Perskor se drie boekklubs, naamlik Voortrekker, Dagbreek en 707. Hiervandaan sluit hy in 1980 aan by die uitgewery J.P. van der Walt en in 1981 aanvaar hy ’n pos as bestuurder-uitgewer by Juventus, Femina en Folio by die HAUM-groep van maatskappye, ’n pos wat hy tot 1987 beklee. Hierna is hy tot met sy aftrede in 1999 hoofuitgewer by J.P. van der Walt.[1]
Hy is in 1956 getroud met die modeontwerpster Cillah Wentzel en hulle het ’n seun, Gert, en ’n dogter, Lerentia. Hulle bly eers in Kempton Park, maar na aftrede gaan woon hulle in 2003 op Swellendam. Hier is hy as hoofuitgewer verbonde aan die uitgewershuis Hartbees en skryf voltyds.
Skryfwerk wysig
Skryfwerk as Gert Basson wysig
Sy eerste verhaal word in Die Jongspan gepubliseer terwyl hy in standerd drie is. Tot en met 1964 skryf hy onder sy eie naam heelwat tydskrifartikels, kortverhale, ’n radiodrama, ’n boek vir kleuters (Prinses Dou-ogies), ’n jeugverhaal (Die nagvalke) en twee romans vir volwassenes (Waar gode tuimel en Man met die donker bril).
Die nagvalke is ’n bendeverhaal waar die bende ook twee meisies as bendelede insweer, met romantiese gevolge. Hulle help die speurder van die stad om die gevaarlike en geheimsinnige spookruiter vas te trek. Hierdie boek word later heruitgegee onder die skrywersnaam Dirk de Beer en word ook vir skole voorgeskryf.
Waar gode tuimel handel oor die reklamewese.
Man met die donker bril ondersoek in die vorm van ’n speurverhaal die erotiek en wellus wat op misdaad uitloop, met die speurder Reus de Beer as romantiese held. Die sukses van hierdie boek noop Bartho Smit, indertyd hoof van Perskor-publikasies, om hom te vra om ’n speurverhaal te skryf.
Dit lei tot die verskyning van ’n verhaal oor satanisme, Haar naam is Lilith, onder die skuilnaam Hugo le Roux (later herdruk onder die titel Bloedoffer vir Lilith).[5]
Sy radiodrama Die groot storie word deur die Suid-Afrikaanse Uitsaaikorporasie uitgesaai en van sy kortverhale (onder andere Danser) word deur die SAUK en Radio Pretoria voorgelees.
Saam met Nic Hefer stel hy ook die Fotobiografie – H.F. Verwoerd saam.
Van sy kortverhale word in Tydskrif vir Letterkunde gepubliseer en ook opgeneem in versamelbundels, insluitende Drif.
Chris Sasner en die Swart Kat reeks wysig
Hierna spits hy hom veral toe op die jeugverhaal en raak bekend vir die Swart Kat-reeks, wat hy onder die skuilnaam Chris Sasner skryf. Hierdie baie suksesvolle reeks verskyn eers in Patrys en word later in Engels vertaal en ook tot televisiereeks verwerk. Die stories handel oor die avonture van Borrie Veldt, wat nie die tradisionele tipe Boerseun is wat hom met outydse kattekwaad soos vrugtesteel of toktokkie ophou nie. Hy is ’n hedendaagse tienerseun wat aan Superman en ander gevleuelde helde glo. Soos sy superhelde is dit sy selfopgelegde taak om misdaad vas te vat en boewe te laat les opsê. Daar verskyn eindelik vyf boeke in die reeks, met elke boek wat drie stories bevat. Die vyf bundels in die reeks is Die Swart Kat slaan neer, Die Swart Kat slaan ’n ster, Die Swart Kat slaan ’n noot, Die Swart Kat slaan ’n nar en Die Swart Kat slaan ’n vos. Van die stories word ook in Engels vertaal en uitgegee in die bundels The Black Cat Strikes Down en The Black Cat Strikes a Star.[6]
Skryfwerk vir kleuters as Cor Lindeque wysig
Vir kleuters skryf hy onder die naam Cor Lindeque die boeke Sarie Marie Moe – Waarnatoe?, Boetaman se opperaffertrapper en Snoerkie-hulle in die Okkiebokkiebosveld. Prinses Dou-ogies verskyn onder sy eie naam.
Skryfwerk vir volwassenes onder skuilname wysig
Hy skryf ook onder ander skuilname soos Dirk de Beer (met Die nagvalke wat later heruitgegee word onder hierdie naam), Hugo le Roux, Danz Cloete en Cor Lindeque.
Die speurverhaal Hardekwas, met die held die private speurder Lans le Fleur, verskyn onder die naam Danz Cloete. Lans le Fleur kry te doen met ’n vermiste student, ’n moord, ’n dwelmnetwerk en ’n mooi meisie. Hierdie bestanddele word gemeng vir ’n lekkerlees maar spannende storie.
Na aftrede skryf hy onder die naam Gert Cornelius Nagstories – laatnagverhale oor gruwels en die bonatuurlike en onder die naam Hugo le Roux skryf hy die speurverhale Meer as moord en Kamerling – moord op die drumpel, terwyl die roman oor Satanisme Haar naam is Lilith reeds vroeër onder hierdie naam verskyn het. Laasgenoemde boek word verskeie kere onder ander titels herdruk, naamlik Bloedoffer vir Lilith, Hand van vergelding en Bloedfamilie.
Helkruin is ’n boek oor ’n toekomstige Hillbrow, waar onreg en boosheid totaal oorgeneem het. Dit is ’n gevangenis waaruit geen misdadiger lewend ontsnap nie en word deur rowers en moordenaars besit en bestuur. ’n Oud-offisier en sy androïed-kollega word daarheen gestuur om ’n dwelmhandelaar te gaan soek, maar ontketen bose magte wat in staat is om mense en regerings te laat val.
Samestellings as Lindeque de Beer wysig
Onder die naam Lindeque de Beer is hy die samesteller van verskeie versamelbundels, insluitende Kortetjies vir die katel (kortkortverhale vir vinnig lees voor slapenstyd), Vangnet en Bevange (speur- en misdaadverhale), Die goeie gety (kortverhale oor die Kersgety), So op jou gemak (longdrop en ander stories oor die gemakshuise), Drif (verhale van menslike drifte[7][8][9]) en Vuur! (verhale oor die Anglo-Boereoorlog). Naglopers is ’n bundel verhale oor die bonatuurlike en onverklaarbare en sluit bydraes van twintig skrywers in, onder wie Sue van Waart, François Bloemhof, C.J. Langenhoven en Jan van Tonder, terwyl Dwalers verhale oor spoke en ander dwaalgeeste is.
Skrywersname wysig
- Gert Basson
- Dirk de Beer
- Lindeque de Beer (Samesteller)
- Cor Lindeque
- Hugo le Roux
- Danz Cloete
- Chris Sasner
- Gert Cornelius
Werke wysig
Gert Basson[10] wysig
- Die Nagvalke (1960)
- Waar Gode Tuimel (1961)
- Man met die Donker Bril (1964)
- Prinses Dou-ogies (1964)
- Hendrik Frensch Verwoerd: fotobiografie (medewerker: N.F. Hefer) (1966)
Chris Sasner wysig
- Die Swart Kat slaan neer, en ander avonture (1982)
- Die Swart Kat slaan 'n ster, en verdere avonture (1982)
- Die Swart Kat slaan 'n noot, en ander avonture (1983)
- Die Swart Kat slaan 'n nar, en ander avonture (1986)
- Die Swart Kat slaan 'n vos, en verdere avonture (1987)
(In 2012/2013 word Die Swart Kat-reeks weer deur Protea Boekhuis uitgegee).
Cor Lindeque[11] wysig
- Sarie Marie Moe – waarnatoe? (1980)
- Boetaman se Opperaffertrapper (1982)
- Snoerkie-hulle in die Okkiebokkiebosveld (1996)
Danz Cloete wysig
- Lans le Fleur – hardekwas (1996)
- Dubbelslag: twee speurspanningsverhale (2008)
Dirk de Beer wysig
- Die nagvalke (1960)
Die outeur van die eerste uitgawe is aangedui as Gert Basson (en nie as Dirk de Beer nie). Die hersiende uitgawes dui die skrywer as Dirk de Beer aan.
Gert Cornelius wysig
- Nagstories: laatnagverhale oor gruwels en die bonatuurlike (2008)
Hugo le Roux wysig
- Hand van vergelding (1973, heruitgawe 2005)
- Bloedfamilie (1978, heruitgawe 2007)
- Bloedoffer vir Lilith (1995)
- Meer as moord (2006)
- Kamerling – moord op die drumpel (2008)
- Helkruin (2011)
- Terwyl die krokodil sing (2012)
Lindeque de Beer (Samesteller)[12] wysig
- Naglopers : verhale van die bonatuurlike en onverklaarbare (1992)
- Kortetjies vir die katel: 100 kortkortverhale vir voor slapenstyd (1993)
- Vangnet: 32 speur- en misdaadverhale (1994)
- Die Goeie gety: Kers- en ander wydingsvertellinge (1995)
- Drif: verhale van menslike drifte (1996)
- Dwalers: verhale oor spoke en ander dwaalgeeste (1997)
- So op jou gemak: longdrop- en ander gemakshuisstories (1998)
- Vuur!: verhale oor die Vryheidsoorlog, 1899–1902 (1999)
- Bevange: speur- en misdaadstories (2008)
- Onbevange: kuierstories vir die luierstoel (2008)
Sien ook wysig
Bronne wysig
Boeke wysig
- Kannemeyer, J.C. Geskiedenis van die Afrikaanse literatuur 2. Academica, Pretoria, Kaapstad en Johannesburg Eerste uitgawe Eerste druk 1983
- Wybenga, Gretel en Snyman, Maritha (reds.) Van Patrys-hulle tot Hanna Hoekom. LAPA Uitgewers Eerste uitgawe Tweede druk 2005
Tydskrifte en koerante wysig
- Jansen, Martin. Groot Gert staan opsy. Keur, 17 September 1999
- Lamprecht, Leon-Ben. Is dit Seuntjie en sy sus? Nee, dis die Swart Kat! By, 2 Junie 2012
Internet wysig
- Beeld: http://152.111.1.88/argief/berigte/beeld/2012/06/02/BJ/6,7/2JunieSwartKat.html
- Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2012/05/30/SK/12/mmswartkat.html[dooie skakel]
Ongepubliseerde dokumente wysig
- Basson, Gert Lewenskets Nasionale Afrikaanse Letterkundige Museum en Navorsingsentrum (NALN) Bloemfontein
Verwysings wysig
- ↑ 1,0 1,1 Storiewerf: http://www.storiewerf.co.za/cvs/cv_gertbasson_ph.htm Geargiveer 13 September 2014 op Wayback Machine
- ↑ Snyman, M. 2005. Gert Basson. In: Wybenga, G. & Snyman, M. Van Patrys-hulle tot Hanna Hoekom: 'n gids tot die Afrikaanse kinder- en jeugboek. Pretoria: LAPA Uitgewers.
- ↑ Springbokboeke: Gert Basson
- ↑ Pople, L. 2012. Borrie korrel weer sy kettie: ‘Elke kind het ’n obsessie oor ’n gemaskerde held’. Die Burger, 30 Mei:12[dooie skakel]
- ↑ Esaach: http://www.esaach.org.za/index.php?title=Basson,_G.C.
- ↑ Springbokboeke: http://www.springbokboeke.co.za/html/skrywers.html
- ↑ Olivier, Fanie. Beeld, 13 Januarie 1997
- ↑ Rust, Riette. Rapport, 26 Januarie 1997
- ↑ Smuts, J.P. Insig, April 1997
- ↑ Worldcat: http://www.worldcat.org/identities/lccn-no2007134280/
- ↑ Worldcat: http://www.worldcat.org/identities/lccn-no2007134282/
- ↑ Worldcat: http://www.worldcat.org/identities/lccn-no97064678/