Geskiedenis van die Britse Ryk en Statebond

Gedurende die negentiende eeu het verskeie bewegings die politieke samestelling van Brittanje en die state van Wes-Europa heeltemal verander. As gevolg van die ontwikkeling van selfbestuur het die gewone volk 'n rol in die regering van hul land begin speel. Magtige nasionale state is gevorm, namate mense wat deur dieselfde kulturele en politieke bande verbonde was, staatkundige eenheid verwerf het. Gedurende dieselfde tydperk was daar soortgelyke bewegings binne die Britse Ryk, veral in daardie dele waar talryke blanke gemeenskappe hulle gevestig het. Een van dié bewegings het op die ontwikkeling van volledige selfregering in die groter kolonies uitgeloop, waardeur hulle bevry is van inmenging in hul huishoudelike sake deur die Kroon. 'n Ander beweging het die federasie van uitgestrekte gebiede in enkele staatkundige eenhede wat as Vrygeweste erken is, tot gevolg gehad. Hierdie Vrygeweste het uiteindelik konstitusionele gelykheid met Brittanje verlang, en ontwikkel tot die status van soewereine volke wat tesame die Britse Gemenebes van Nasies vorm.

Die Britse Ryk in 1897.

Die Omvang van die Britse Ryk omstreeks 1815

Britse Oppermag in Amerika en Indië

Gedurende die agttiende eeu het Brittanje se oorsese besittings en handel uitgebrei. Tydens die handelsoorloë wat hy teen Frankryk, Nederland en Spanje gevoer het, het hy die oppermag op see verwerf en sy mededingers verslaan en sodoende die politieke beheer in Indië, Noord-Amerika en die Wes-Indiese Eilande in die hande gekry. Ondanks die feit dat Brittanje die Dertien Kolonies verloor het, toe hulle hul onafhanklikheid verwerf het (1783), was hy aan die einde van die eeu nog die belangrikste koloniale moondheid in Europa.

Die Verwerwing van Strategiese Basisse

Botany Bay, 'n waterverfskildery van 1788 deur Charles Gore.

Dit was Brittanje veral te doen om sy oorsese ryk met sy waardevolle handel teen vyandelike aanvalle te beveilig. Hy het hierdie doel as gevolg van die Napoleontiese oorloë bereik. Verseker van sy onbetwiste oppermag op see ná die oorwinning by Trafalgar (1805), het Britse magte die meeste van die kolonies van Frankryk, Holland en Spanje vóór die neerlaag van Napoleon by Waterloo beset. Na die beëindiging van die Napoleontiese oorloë (1814) het Brittanje aanspraak gemaak op dié strategiese besittings wat hy tydens die vyandelikhede beset het, ten einde sy handelsroetes en kolonies in die Nuwe Wêreld en die Ooste te beveilig. Die Kaap en Ceylon moes deur Nederland, en Mauritius deur Frankryk aan hom afgestaan word ten einde sy seemag in die Suid-Atlantiese en Indiese Oseaan vir die beskerming van sy belange in Indië en Australië te konsolideer. Deurdat hy Malta behou het en sy invloed in die Ioniese Eilande erken is, het Brittanje sy posisie in die Middellandse See versterk. Deur die verkryging van die Spaanse Trinidad en die Franse St. Lucia en Tobago het hy sy vat op die Karibiese See in Amerika versterk.
Intussen is Britse gesag vanuit die strafkolonie by Botanybaai (1788) oor die hele Australiese vasteland en die Nieu-Seelandse eilande uitgebrei. 'n Ander gevolg daarvan was die opbouing van Britse politieke belange in die Stille Oseaan vroeg in die neëntiende eeu.

Koloniale Uiteenlopendheid

Die Britse kolonies het aanmerklik van mekaar verskil wat geografiese ligging, ekonomiese ontwikkeling en bevolking betref. Aangesien hierdie omstandighede bepaal het hoeveel vordering in die neëntiende eeu op die weg na selfregering gemaak sou word, is dit nodig om die kolonies in meer besonderhede te beskou.

Aardrykskundige Ligging

(a) In die trope het Brittanje verskeie eilande en handelsposte besit. Die meeste hiervan was in die Wes-Indiese Eilande, wat nog altyd belangrik was weens hul produksie van suiker en tabakprodukte, waarvoor daar 'n groot afsetgebied in Europa was. Jamaika was die grootste eiland, en St. Lucia en Tobago is kort tevore aangeskaf omdat hulle goeie hawens waardevol kon wees vir die handhawing van die Britse see-oppermag in die Karibiese See. Deur die verkryging van Trinidad is Brittanje se vat op die handelsroetes na Suid-Amerika, waar hy gedurende die Napoleontiese oorloë uitgebreide handelsbelange verwerf het, versterk. Hierdie belange kon uitgebrei word, aangesien die kolonies besig was om 'n geslaagde onafhanklikheidsoorlog teen hul moederland te voer. Die Suid-Amerikaanse vasteland was nou beskikbaar as afsetgebied vir Britse goedere en vir handel. In Wes-Afrika was daar handelsposte by plekke soos Bathurst en Akkra, 'n oorblyfsel van die slawehandel met Amerika wat in 1807 beëindig is, en Sierra Leone, 'n kolonie wat vir vrygestelde slawe gestig is. Hierdie plekke kon as vlootbasisse dien ten einde die handelsroetes in die Suid-Atlantiese Oseaan na die Ooste te beskerm. Die Indiese skiereiland het reeds die ekonomiese middelpunt van die Tweede Britse Ryk, wat na die verlies van die Amerikaanse Kolonies opgebou is, geword. In hierdie land het die Britse Oos-Indiese Kompanjie Britse invloed vinnig gedurende die Napoleontiese oorloë en daarná uitgebrei deur die sluiting van verdrae met die inlandse vorste. Die Kaap, Ceylon en Mauritius is in 1815 behou ten einde die Britse handel en politieke mag in Indië te beskerm. Op die seeweg na die Ooste was die Kaap die poort na die Indiese Oseaan.
(b) In die gematigde lugstreek was die volksplantingskolonies geleë, waarheen mense in groot getalle verhuis het om 'n nuwe tuiste te soek. Daar was ses van hierdie kolonies in Noord-Amerika – Ontario, Quebec, Nieu-Skotland, Nieu-Brunswyk, Prins Eduard-eiland en Newfoundland. Hulle was langs die Sint Lawrence-rivier geleë, en was bure van die jong groeiende republiek, die Verenigde State van Amerika. Na die verlies van die Amerikaanse kolonies het Brittanje nedersettings in Australasië gestig en sodoende politieke belange in die Stille Oseaan verkry. Die bandietenedersetting wat in 1788 by Botanybaai deur kaptein Phillip gestig was, het met die hulp van vrygestelde misdadigers en immigrante tot die kolonies Nieu-Suid-Wallis, Victoria, Tasmanië en Suid-Australië ontwikkel.
Queensland en Wes-Australië is teen die middel van die neëntiende eeu bygevoeg. In die dertiger jare het immigrasie van dieselfde aard tot die kolonisasie van Nieu-Seeland gelei.
Aan die suidelike punt van Afrika was die Kaapkolonie, wat beskou is as 'n volksplantingskolonie. Alhoewel dit 'n talryke slawebevolking gehad het en as 'n strategiese punt vir die veiligheid van die handel en belange in die Ooste gedien het, is dit in die gematigde lugstreek geleë en het dit 'n groot aantal blanke koloniste bevat, wat hierdie land hul vaste tuiste gemaak het.

Bevolking

Quebec in 1763.

Die tropiese besittings het 'n veelrassige bevolking gehad. Die blanke koloniste het daar as 'n klein maar invloedryke minderheid gewoon. Te midde van 'n groot slawebevolking in die Wes-Indiese Eilande het die blanke planters die ekonomiese mag in die hande gehad. In Wes-Afrika het die blanke amptenare, handelaars en sendelinge met 'n talryke onontwikkelde bevolking in aanraking gekom. Die skiereiland Indië was bewoon deur 'n ontsaglike groot inheemse bevolking bestaande uit verskillende kulture wat verskillende tale gepraat het en aanhangers van verskeie godsdienste was. Daar was die blanke 'n beampte van die magtige Engelse Oos-Indiese Kompanjie en het hy die Kompanjie se ekonomiese belange probeer bevorder of sy administratiewe pligte as beampte in diens van die Kompanjie uitgevoer. Weens die strawwe klimaatstoestande van dié dele, het die blanke hom nie metterwoon as kolonis in die tropiese streke gevestig nie. Sy verblyf daar was slegs tydelik van aard, en hy het aan die end van sy dienstermyn na sy vaderland teruggegaan.
Vir die blanke was die gematigde lugstreek daarenteen 'n gebied van blywende vestiging, want die klimaat was soortgelyk aan dié van sy tuisland. Beskou uit die oogpunt van blanke kolonisasie, was die kolonies geleë langs die Sint-Laurensrivier in 1815 die belangrikste Britse besittings in die gematigde lugstreek. Ontario is deur die “United Empire Loyalists” gekoloniseer. Hulle was die mense wat tydens die Amerikaanse opstand lojaal aan Brittanje gebly het en ná die beëindiging van vyandelikhede daarheen verhuis het. Quebec, 'n Franse kolonie, is in 1763 aan Brittanje afgestaan. In teenstelling met Ontario, waar die nedersetters Engelssprekende Protestante was, was die oorgrote meerderheid van sy bevolking Franssprekende Rooms-Katolieke. Alhoewel Quebec 'n Britse kolonie was, is die Franse toegelaat om hul taalregte, hul burgerlike regstelsel, hul feodale stelsel van grondbesit en hul Rooms-Katolieke godsdiens te behou.
Ten tyde van sy anneksasie (1814) het die Kaapkolonie Brittanje voor 'n soortgelyke volkvraagstuk as dié in Quebec vyftig jaar tevore geplaas, want sy blanke bevolking was van vreemde herkoms en oorwegend Nederlandssprekend. Hier, net soos in Quebec, is die Hollandssprekendes toegelaat om hulle identiteit te behou, alhoewel hulle Britse onderdane geword het. Hollands het die landstaal gebly, die Romeins-Hollandse reg is as die regskode behou, en die Nederduits Gereformeerde Kerk is erken. In die Kaapkolonie is die konstitusionele ontwikkeling as gevolg van die aanwesigheid van 'n groot nie-blanke bevolking van wie 'n deel slawe was, egter vertraag.
Die vestiging van 'n blanke bevolking van Britse herkoms in die Australiese kolonies het 'n homogene samelewing net soos dié wat in Ontario en Brittanje, die tuisland van die koloniste, woonagtig was, tot stand gebring.
Die Britse Ryk het teen 1815 'n baie heterogene bevolking gehad. 'n Groot deel van die blanke bevolking was nie van Britse afkoms nie. Die nie-blanke volke het Asiate en Afrikane, sowel as baie slawe, ingesluit. Van laasgenoemdes was die meeste op die suikerplantasies in die Wes-Indiese Eilande gevestig.

Die Ewolusie van Koloniale Selfbestuur

Gedurende die neëntiende eeu het verskeie Britse kolonies tot selfregerende kolonies ontwikkel. Ander het egter koloniale besittings gebly wat direk uit Londen deur die Ministerie van Kolonies bestuur is.

Kroonkolonie- of Beampteregering

In baie gevalle het die Ryksregering 'n kolonie direk uit Londen bestuur deur middel van 'n benoemde goewerneur as sy verteenwoordiger. Dit is die eenvoudigste vorm van koloniale bestuur en word Kroonkolonieregering genoem. Die goewerneur was slegs aan die Sekretaris vir Kolonies in Londen vir sy optrede verantwoordelik. Hy het wette vir die kolonie gemaak by wyse van proklamasie en kon alle amptenare behalwe die hoogste onder hom uit hul betrekkings ontslaan.
Onder hierdie regeringsvorm het die koloniste geen verteenwoordiging hoegenaamd in die regering gehad nie. Hierdie soort kroonkoloniebestuur het in besittings bestaan wat vir die vloot of die leër van strategiese waarde was, in watter geval die goewerneur gewoonlik 'n hoë vloot- of militêre offisier was. In kolonies met 'n multikulturele bevolking of waar die blanke bevolking klein in getal of onervare in selfregering was, is 'n burgerlike persoon as goewerneur aangestel.
Die meeste tropiese kolonies sowel as 'n paar in die gematigde lugstreek, soos Quebec en die Kaapkolonie, het hierdie strenge vorm van kroonkolonieregering gehad.
Namate die kolonies ontwikkel het, is mettertyd 'n hoër vorm van kroonkoloniebestuur ingevoer, 'n Adviserende raad is ingestel om die goewerneur van advies te bedien, maar hy was nie verplig om die aanbevelinge van hierdie raad te volg nie. Aanvanklik was die lede van die raad amptenare wat deur die goewerneur benoem is. Later is koloniste bygevoeg, maar aangesien hulle benoemde lede was, was hulle nie direkte verteenwoordigers van die burgerlike bevolking nie. Uiteindelik is die wetgewende raad, wat bestaan het uit benoemde amptenare en verkose nie-amptelike lede, ingevoer, wie se goedkeuring die goewerneur moes verkry vir die aanneming van wetgewing of die heffing van belastings. Dit is die hoogste vorm van kroonkolonieregering. 'n Raad waarin die koloniste verteenwoordig was, het die bestuursmag met die goewerneur en sy amptenare gedeel. Die Kaapkolonie het al hierdie trappe van kroonkoloniebestuur ervaar.

Verteenwoordigende Regering

Die opening van die eerste Kaapse parlement in 1854.

Teen die begin van die neëntiende eeu het 'n meer gevorderde vorm van regering reeds in party kolonies in die gematigde lugstreek ontwikkel. Hier het 'n bloeiende blanke bevolking van Britse afkoms hom gevestig, en hier was daar ook geen slawe- of inboorlingvraagstukke nie. In hierdie kolonies het die goewerneur met die hulp van 'n parlement bestaande uit een of twee kamers regeer. Die goewerneur is nog deur die Kroon benoem, maar in sy regering moes hy die goedkeuring van die parlement in verband met alle sake rakende die kolonie, behalwe verdediging en die regulering van die koloniale handel, verkry.
Oor laasgenoemde twee sake het die Britse parlement die seggenskap behou. In die meeste gevalle is die Hoërhuis (Wetgewende Raad) deur die Kroon benoem, maar die Laerhuis (Wetgewende Vergadering) is sonder uitsondering deur die koloniste gekies op die basis van 'n kiesreg waarvolgens die meeste mans stemgeregtig was. Die goewerneur en die amptenare moes hulle skik na die wil van die Laerhuis, wat, as direkte verteenwoordiger van die koloniste, alle wetgewing oor finansiële aangeleenthede moes goedkeur. Indien die Laerhuis weier om die belastingvoorstelle wat elke jaar ingedien is, goed te keur, was die goewerneur magteloos. Die goewerneur was inderdaad afhanklik van die goeie gesindheid van die verkose Laerhuis ten einde goed te kan regeer. Hierdie soort regering is bekend as verteenwoordigende regering, en was die hoogste vorm van selfbestuur wat in die Britse kolonies in 1815 bestaan het. In die praktyk het 'n kolonie onder dié stelsel feitlik volle selfregering in verband met binnelandse aangeleenthede gehad, weens die mag wat deur die verkose Wetgewende Vergadering uitgeoefen is. Die Wetgewende Vergadering het as mondstuk van die inwoners van die kolonie gedien. Daar het voorheen verteenwoordigende regering in die dertien kolonies in Noord-Amerika bestaan. Na die Amerikaanse opstand (1783) het die belangstelling in die koloniale ryk in Brittanje verminder, omdat die openbare mening was dat kolonies mettertyd “sou afval soos ryp vrugte van 'n boom af”. Party staatsmanne in Brittanje het egter gemeen dat ander kolonies beweeg kon word om nie die voorbeeld van die dertien kolonies te volg nie, indien die ruimste mate van selfbestuur wat destyds in swang was, aan hulle toegeken word. So 'n beleid sou wrywing met die moederland voorkom en die kolonies geen rede gee om van die Ryk af te skei nie. Hierdie opvatting het by die Britse parlement ingang gevind en is daarna eers toegepas in die oorblywende kolonies in Noord-Amerika. Die rede hiervoor was dat hierdie kolonies geografies naaste aan die V.S.A. geleë was en miskien beweeg kon word om af te skei. So is dan in 1791 selfregering aan Bo-Kanada (Ontario) en Onder-Kanada (Quebec) toegeken. Mettertyd is dit-ook in Nieu-Skotland, Nieu-Brunswyk, Prins Eduard-eiland en Newfoundland ingevoer. Elkeen van hierdie kolonies is deur 'n goewerneur benoem deur die Kroon en 'n parlement van twee kamers regeer. Die Wetgewende Raad was ook 'n genomineerde liggaam, maar die Wetgewende Vergadering is deur die koloniste gekies. Op dié wyse is die voortbestaan en die uitbreiding van verteenwoordigende regering, wat deur baie mense as die direkte oorsaak van die opstand van die dertien kolonies beskou is, in die Britse kolonies gedurende die neëntiende eeu verseker. Dit is daarna aan die Australiese kolonies toegestaan, en in 1854 ook aan die Kaapkolonie.

Die Ontwikkeling van Verantwoordelike Regering

Wrywing tussen die Ministers en die Laerhuis

Die kolonies in Noord-Amerika het die leiding geneem in die beweging vir die verkryging van volle selfbestuur. Die swak skakel in die masjinerie van verteenwoordigende regering was die Uitvoerende Raad (die ministers). Alhoewel die ministers sitting in die Laerhuis gehad het en wetgewing moes indien, is hulle deur die goewerneur benoem en hulle aan hom verantwoordelik. Indien die meerderheidsparty in die Laerhuis nie die vertroue van die ministers geniet het nie, kon wrywing maklik tussen die Laerhuis aan die een kant en die Uitvoerende Raad en die Goewerneur aan die ander kant ontstaan. So 'n konstitusionele krisis het dan ook uiteindelik in sowel Bo- as Onder-Kanada ontstaan, en tot verder ontwikkeling in selfbestuur gelei.

Die MacKenzie-Rebellie in Bo-Kanada

Hierdie proklamasie is op 7 Desember 1837 uitgevaardig en het ’n £1 000-beloning aangebied vir die inhegtenisneming van William Lyon Mackenzie.

Bo-Kanada was geheel en al Brits, daar dit deur die United Empire Loyalists gekoloniseer was. Sedert die einde van die Napoleontiese oorloë het die bevolking as gevolg van aansienlike immigrasie uit Brittanje toegeneem. 'n Klein welopgevoede deel van die Lojaliste het Ontario as hulle besondere erfenis beskou, en hulle tot 'n aristokratiese kliek gevorm wat as die “Family Compact” bekend geword het. Hulle het die meeste openbare ampte beklee, en die Uitvoerende Raad en die Wetgewende Raad onder hul beheer gehad, omdat hulle op die steun van die goewerneur kon reken. Bowendien het die Lojaliste neergesien op die nuwe immigrante, aangesien hulle nie tot die Anglikaanse Kerk, waarvoor hulle beheer oor die meeste van die kerkreserwes in die kolonie (die Clergy Reserves) toegeëien het, behoort het nie. Die oorheersing van hierdie kliek het heftige teenstand in die Wetgewende Vergadering verwek, waarin die Hervormingsparty, wat die nuwe immigrante verteenwoordig het, uiteindelik die meerderheid gekry het. Om die mag van die Lojaliste te verbreek, het die Hervormingsparty, gelei deur MacKenzie, die afskaffing van die kerk-reserwes geëis en ook daarop aangedring dat die Wetgewende Raad verkies moes word en die Uitvoerende Raad aan die Wetgewende Vergadering verantwoordelik gemaak moes word. Laasgenoemde was inderdaad 'n eis om verantwoordelike bestuur. Die goewerneur het geweier om hierdie voorstelle te oorweeg, waarop die Wetgewende Vergadering geweier het om die nodige fondse te voorsien. Die goewerneur het toe die geld wat uit die verkoop van kroongrond verkry is, invoerregte en toelaes van die Britse parlement gebruik om die regering voort te sit. Toe baie hervormers vervolg is, is 'n kritieke stadium bereik. Uiteindelik het MacKenzie, wat nou verlang het dat Ontario by die Verenigde State ingelyf moes word, in 1837 'n opstand verwek. Die meerderheid van sy party wou egter nie die toevlug tot sulke uiterste maatreëls neem nie, en het hom dus nie ondersteun nie. Die rebellie is maklik onderdruk, en MacKenzie was genoodsaak om oor die grens na die V.S.A. te vlug.

Die Papineau-rebellie

In Onder-Kanada het 'n soortgelyke toestand as gevolg van kultuurverskille ontstaan. Aangesien die oorweldigende meerderheid van die bevolking Franse was, is die Wetgewende Vergadering deur hulle beheer. Om die Britse minderheid te beskerm, het die goewerneurs uiteindelik Engelse as lede van die Wetgewende Raad en van die Uitvoerende Raad aangestel, en hulle het op hul beurt die Wetgewende Vergadering teengewerk. Toe die Wetgewende Vergadering in 1831 die reg van die Kroon verkry om die finansies te beheer, het hy die mag gebruik om die Uitvoerende Raad in die uitvoering van sy beleid te dwarsboom. Die Vergadering het geweier om wetsontwerpe goed te keur wat deur die Uitvoerende Raad voorgestel is met die doel om die handel van die kolonie te bevorder, waarby die Britse bevolking veral belang gehad het. Na 1833 het die Wetgewende Vergadering geweier om fondse te bewillig, met die gevolg dat 'n dooie punt bereik is.
Uiteindelik het Papineau, die welsprekende leier van die Franse, in 1834 verantwoordelike regering geëis. Die toestand was so ernstig dat die Britse Regering in 1835 'n kommissie van ondersoek onder lord Gosford uitgestuur het. Die kommissie het geweier om die eis om verantwoordelike regering te oorweeg. In die plek daarvan het dit die opskorting van die grondwet en regering deur middel van krygswet, indien die Vergadering sou volhard in sy weiering om fondse te bewillig, voorgestel. Toe hierdie aanbeveling in 1837 in Quebec bekendgemaak is, het Papineau 'n opstand begin. Die gematigde Franse party, net soos die gematigde in Ontario, het hulle nie daarmee vereenselwig nie, en die rebellie is maklik onderdruk. Die opstande in Ontario en Quebec het die Britse parlement tot 'n besef van die erns van die toestand in Kanada gebring. Die Liberale party wat met lord John Russel as Sekretaris van Kolonies aan die bewind was, het daarop, in 1838, lord Durham as goewerneur en hoë kommissaris uitgestuur om ondersoek in te stel en aanbevelinge in verband met die toekomstige bestuur van Kanada te doen.

Die Radikale Imperialiste

Durham se sending was van groot betekenis in verband met die ontwikkeling van koloniale selfbestuur, daar hy die voorstander was van 'n nuwe koloniale beleid wat deur die Britse parlement aanvaar is. Daar was destyds baie mense in Brittanje wat nie meer enige belang in die koloniale ryk gestel het nie. Hulle het kolonies beskou as “meulstene om ons nekke”, aangesien hulle vir die moederland 'n sware finansiële las was. Koloniale tekorte moes aangesuiwer word en troepe voorsien word om die kolonies teen aanvalle van inboorlinge of buitelandse vyande te beskerm. Die toename van die oorsese handel met gebiede buite die Ryk as gevolg van die suksesvolle toepassing van vryhandel en wederkerigheid na 1849 het ook die waarde van kolonies in die oë van die handelaarsklasse verminder.
Teenoor hierdie opvatting was daar dié van 'n klein groepie manne wat besef het wat die toekomstige betekenis van kolonies vir Brittanje sou wees. Hulle wou die kolonies onder geen omstandighede prysgee nie. Hulle was die Radikale Imperialiste, en in hul geledere was manne soos graaf Grey en lord John Russel, lede van die Whig-party wat in 1830 aan die bewind gekom het, lord Durham, Gibbon Wakefield en sir George Grey, wat later goewerneur van die Kaapkolonie en van Nieu-Zeeland geword het. Hulle het veral in die volksplantingskolonies belanggestel. In die uitgestrekte onbewoonde hinterlande van hierdie streke, waar setlaars in staat sou wees om 'n ordentlike bestaan te vind, kon die groot oortollige bevolking van Brittanje gevestig word. Hierdie streke kon ook ontwikkel word om groot hoeveelhede voedsel en die grondstowwe wat in Brittanje se nywerhede benodig was, te lewer. Die oorvloed van kapitaal in Brittanje kon aangewend word om hierdie gebiede te ontwikkel. Gibbon Wakefield het 'n wetenskaplike plan vir die stelselmatige kolonisasie van kroongrond in hierdie kolonies ontwerp. Die Radikale Imperialiste het geglo dat, om verder afskeiding van kolonies te voorkom, die grootste mate van selfbestuur aan hierdie kolonies toegestaan moes word. Dit sou wrywing tussen die koloniale wetgewende liggame en die Britse parlement voorkom. Die Radikale Imperialiste het 'n merkwaardige invloed op die ontwikkeling van hierdie sienswyse in die Britse koloniale beleid uitgeoefen, want die Whig-party, wat in 1830 in Engeland die bewind aanvaar het, het hulle ten volle ondersteun.

Durham se Verslag oor Kanada, 1839

Toe Durham in Kanada aankom, moes hy sy aandag aan twee vraagstukke wy: die gevaarlike toestand wat deur die opstande veroorsaak is, en die vorm van die toekomstige regeringsvorm van Kanada. Met betrekking tot die eerste waagstuk het hy die feit beklemtoon dat kulturele wrywing tussen die Engelse en Franse koloniste die grondliggende oorsaak van die moeilikhede was, want, het hy beweer, hy het in Onder-Kanada “nie twee politieke partye nie, maar twee nasies binne 'n enkele staat wat met mekaar oorlog maak”, aangetref. Om hierdie toestand van sake te bowe te kom, het hy die vereniging van die twee Kanadas onder een parlement aanbeveel met die doel om die Franse te oorstroom, want hulle sou dan deur die gesamentlike stemme van die Britse koloniste oorstem kon word. Lord Durham het gehoop dat al die kolonies in Noord-Amerika uiteindelik sou verenig, sodat die verengelsing van die Franse verhaas kon word. Hy was van mening dat kulturele geskille sou verdwyn, as ekonomiese vooruitgang bevorder kon word. Hy het dus die aanlê van spoorweë en kanale aanbeveel, sodat die verskillende dele van die bevolking nouer met mekaar in aanraking gebring kon word. Immigrasie op groot skaal vanuit Brittanje moes ook aangemoedig word ten einde Kanada meer Brits in bevolking en aard te maak.
Vir die toekomstige regeringsvorm van Kanada het hy die voortduring van verteenwoordigende bestuur afgekeur. Hy het gemeen dat die oorsaak van al die konstitusionele moeilikhede die feit was dat die Uitvoerende Raad nie aan die Laerhuis verantwoordelik was nie. In die van hierdie stelsel het Durham 'n hoër vorm van selfregering voorgestaan – een waar die Uitvoerende Raad uit lede van die Laerhuis aangewys word en daaraan verantwoordelik moes wees. Dit was in wese verantwoordelike Regering. Dit is hierdie aanbeveling wat die Durham-verslag so 'n belangrike dokument gemaak het. Die aanvaarding van hierdie beginsel het die ontwikkeling van volle selfbestuur in die volksplantingskolonies moontlik gemaak. Indien die voorstel van Durham aanvaar word sou die gevaar dat Kanada aangetrek en uiteindelik ingelyf word deur sy magtige naburige land (die V.S.A.) verminder. Volgens Durham, het verantwoordelike regering nie die beheer van alle binnelandse aangeleenthede deur die koloniale parlement beteken nie. In verband met sake rakende die ryksbeleid of die Britse konneksie, soos buitelandse beleid, die verkoop van kroongrond, oorsese handel en die nuwe grondwet sou die Britse parlement sy wetgewende bevoegdheid behou. Die beheer oor kroongrond sou die Imperiale regering in staat stel om grootskaalse emigrasie van mense van Britse herkoms na Kanada te organiseer. As Liberalis was Durham ook ten gunste van die instelling van munisipaliteite in die Kanadese kolonies, omrede dit as 'n middel ter opleiding in plaaslike selfregering sou dien. Hierdie bestuursvorm is in 1835 in Brittanje ingestel. Durham was slegs ses maande in Kanada gewees, toe hy verplig was om te bedank as gevolg van 'n verskil van mening met die Britse regering omtrent die behandeling van sommige rebelle.
Tog is sy verslag een van die belangrikste dokumente in die Britse koloniale geskiedenis, want dit het die weg gebaan vir die instelling van volle selfregering.

Die Unie van Bo- en Onder-Kanada

Die Britse parlement het onmiddellik in die gees van Durham se Rapport te werk gegaan. In 1840 is 'n wet aangeneem wat Bo- en Onder-Kanada onder een goewerneur verenig het. Die parlement het uit twee kamers bestaan, 'n Wetgewende Raad wat vir lewenslank deur die Kroon benoem is, en 'n verkose Wetgewende Vergadering. In albei kamers (huise) het elke provinsie ewe veel lede gehad, alhoewel Onder-Kanada se bevolking groter was. Die Uitvoerende Raad (ministerie) het uit agt lede benoem deur die goewerneur uit albei Kamers bestaan, en daar is veronderstel dat hulle die steun van die meerderheid in die parlement sou hê. Engels sou die amptelike taal wees, maar Frans is kort daarna ook erken. Volle verantwoordelike regering is nie onmiddellik toegepas nie, omdat die Britse regering bedug was vir die stappe wat 'n onafhanklike kabinet miskien kon doen. Derhalwe het die eerste drie goewerneurs nie altyd die ministeries uit die meerderheidsparty gekies, of aan die wense van hul ministers uitvoering gegee nie.

Die Instelling van Volle Verantwoordelike Bestuur

In 1846 het 'n Liberale regering in Brittanje aan die bewind gekom. Graaf Grey, die Sekretaris vir Kolonies, het besluit om die beginsel van verantwoordelike regering sonder versuim in Kanada in werking te stel. In 1847 het hy lord Elgin, 'n skoonseun van lord Durham en 'n sterk ondersteuner van sy beginsels, as goewerneur van Kanada aangestel. Elgin het opdrag ontvang om die ministerie uit die meerderheidsparty te kies en gevolg te gee aan hul wense. Hy was dus die eerste goewerneur wat volle verantwoordelike regering tot stand gebring het.
In 1849 is verantwoordelike regering aan 'n dramatiese toets in Kanada onderwerp. Die Liberale party het 'n wetsontwerp aangeneem waarvolgens die bevolking van Onder-Kanada vergoed sou word vir verliese wat hulle in die Papineau-rebellie gely het. Onmiddellik het die Lojaliste van Bo-Kanada sterk beswaar aangeteken en geëis dat die goewerneur die wetsontwerp moes veto.
Lord Elgin het geweier om teen die advies van die ministerie op te tree en die wetsontwerp bekragtig, nieteenstaande hy beledig en die parlementsgebou deur die gepeupel aan die brand gesteek is.
Hierdie moedige optrede het die werk van Durham bekroon en verantwoordelike regering 'n werklikheid gemaak. Dit het ook die ontwikkeling tot volle verantwoordelike selfregering van ander Britse kolonies moontlik gemaak.

Die Uitbreiding van Selfregering

Sir George Grey.

Kanada was dus die eerste Britse kolonie wat volle selfregering in verband met binnelandse aangeleenthede gehad het. Teen 1853 is dit reeds in al die orige Noord-Amerikaanse kolonies ingestel, en later het ander volksplantingskolonies aan die beurt gekom. In Australië is dit eerste ingestel in Nieu-Suid-Wallis (1854), kort ná die verbanning van bandiete daarheen gestaak is en die ontdekking van goud die kolonie voorspoedig gemaak het. In die loop van die volgende paar jaar is dit aan Victoria, Suid-Australië, Tasmanië en Queensland toegeken. In Wes-Australië was die vooruitgang so langsaam dat verantwoordelike bestuur daar eers in 1890 ingestel is. As gevolg van die bekwame administrasie van sir George Grey is verantwoordelike regering in 1856 aan Nieu-Seeland toegeken.
Selfbestuur in Suid-Afrika het teen 'n langsamer tempo ontwikkel as gevolg van plaaslike toestande. Die Kaapkolonie het eers in 1872 verantwoordelike regering gekry. Aan die ander kolonies is dit eers aan die einde van die eeu toegeken.
Teen 1860 was verantwoordelike regering dus al 'n gevestigde stelsel in die volksplantingskolonies. Die Imperiale regering het beheer oor hul verdediging uitgeoefen, hul buitelandse beleid behartig en die reg besit om wetgewing van 'n koloniale parlement wat met dié van die Britse parlement gebots het, te veto. Origens het hierdie kolonies volle selfregering ten opsigte van hul binnelandse aangeleenthede gehad. Teen daardie jaar het hulle reeds beheer oor kroongrond en immigrasie sowel as die regulering van die handel met die moederland en met buitelandse moondhede gehad.

Die Bereiking van Staatkundige Eenheid in die Selfregerende Kolonies

Teen die middel van die neëntiende eeu was daar sowel in Europa as 'n Noord-Amerika kragte aan die werk wat gelei het tot die totstandkoming van nouer staatkundige eenheid tussen state en kolonies met mense van dieselfde ras en met gemeenskaplike vraagstukke om op te los. Hierdie kragte het in Europa in die sestiger jare tot die staatkundige vereniging van die Duitse en Italiaanse state gelei. In Noord-Amerika is 'n burgeroorlog in die V.S.A. gevoer ten einde die Amerikaanse eenheid te bewaar, terwyl daar tegelykertyd 'n beweging om die Britse kolonies langs die St. Lawrence-rivier te federeer ontstaan het. Dit het op sy beurt gedien as voorbeeld vir 'n soortgelyke beweging met die doel om die Britse kolonies in Australië en dié in Suid-Afrika nouer aan mekaar te verbind.

Die Noodsaaklikheid vir Nouer Aaneensluiting

Daar was baie onderliggende redes wat federasie noodsaaklik gemaak het. Die opkoms van nasionalisme was 'n spoorslag tot die staatkundige vereniging van state met volke behorende tot dieselfde kultuur en met dieselfde taal en gewoontes. Dit het tot die ontstaan van die Duitse ryk en die koninkryk Italië gelei. In die Britse selfregerende kolonies was daar ander ewe sterk oorsake. Die moontlikheid van 'n aanval van die kant van magtige aggressiewe buurstate het sommige kolonies beweeg om te verenig ten einde hul verdediging te versterk. Netelige ekonomiese vraagstukke, soos die bestaan van hoë doeane-tariewe het sommige kolonies genoodsaak om 'n nouer vereniging aan te gaan as enigste metode om 'n tariewe-oorlog te beëindig.
'n Staatkundige unie kon ook tot 'n vinniger ontwikkeling van gemeenskaplike hulpbronne lei. Binnelandse moeilikhede soos wrywing oor konstitusionele vraagstukke of probleme met inboorlingvolke het sommige kolonies beweeg om te verenig ten einde dié vraagstukke doeltreffender aan te durf. Gedurende die sewentigerjare is in Brittanje hernieude belangstelling in sy oorsese ryk opgewek. Hierdie nuwe imperialisme was 'n uitvloeisel van die Industriële Omwenteling. Die moederland het meer grondstowwe en groter afsetgebiede nodig gehad. Die Konserwatiewe Party, eers onder die leiding van Disraeli en, teen die einde van die eeu, lord Salisbury, was 'n kragtige voorstander van hierdie beleid. Benewens die Britse fabrieke van grondstowwe en nuwe afsetgebiede te voorsien, sou kolonies die internasionale aansien van Brittanje verhoog deur die verwerwing van meer koloniale besittings. Die ontwikkeling van die kolonies deur middel van beplande immigrasie en federasie tot groot staatkundige en ekonomiese eenhede sou dieselfde uitwerking hê. Dit sou Brittanje ook vrystel van die swaar geldelike las om in die verdediging te voorsien. Die ontwikkeling van doeltreffende vervoermiddels soos spoorweë en stoomskiprederye, 'n goedkoop posdiens en die aanwesigheid van 'n oorvloed van kapitaal in Brittanje het die ekonomiese ontwikkeling van dergelike gefedereerde gebiede binne die perke van moontlikheid gebring.

Die eerste federasiepoging is in Australië aangewend. Graaf Grey het die Australiese kolonies reeds in 1847 aangemoedig om te federeer ten einde 'n tariewe-oorlog te voorkom, maar sonder sukses. 'n Soortgelyke vrugtelose poging is in 1858 deur sir George Grey in Suid-Afrika aangewend, toe hy stappe gedoen het om die Kaapkolonie, Brits-Kafferland en Natal met die Oranje-Vrystaat te federeer. Kanada het weer eens die voortou geneem. Dit was die eerste gebied van blanke vestiging waar 'n federasie tot stand gekom het, en sodoende het hy 'n voorbeeld gestel wat die kolonies in Australië en Suid-Afrika kon navolg.

Gebeurtenisse wat Gelei het tot die Federasie van Kanada

Die Franse Nasionaliteit Gehandhaaf

Lord Durham.

Die vereniging van die twee Kanadas (1840) het nie, soos lord Durham gehoop het, tot die verdwyning van die Franse nasionaliteit gelei nie. Die Britte was op politieke gebied só verdeeld dat, alhoewel hulle as gevolg van ononderbroke immigrasie die Franse in getalsterkte oortref het, geen enkele party sterk genoeg was om 'n volstrekte meerderheid in die Wetgewende Vergadering te verkry nie. Koalisieregerings moes dus met die Franse Liberale of Konserwatiewe gevorm word. Hierdie toestand van sake het die Franse in staat gestel om hul ideaal om as aparte volksgroep in Kanada voort te bestaan, te bereik. Die Franse aan wie gelyke verteenwoordiging met die Britte in die Laerhuis in 1840 toegestaan is, het om dieselfde rede in 1860, toe die Britte hulle as gevolg van immigrasie in getalsterkte ver oortref het, geweier om in te stem dat verteenwoordiging volgens bevolking moes geskied. Die Franse het gevrees dat hul nasionaliteit deur so 'n stap ondermyn sou word. Die bestaan van 'n Franse minderheid in Kanada het die gladde werking van selfregering bemoeilik.

Die Mislukking van Koalisieregering

Die Unie het nie die konstitusionele moeilikhede van Kanada uit die weg geruim nie. Weens skerp beleidsverskille in die koalisiekabinette moes die regerings dikwels bedank. MacDonald, leier van die Britse Konserwatiewe, het daarin geslaag om met Cartier, leier van die Franse Konserwatiewe, 'n stabiele koalisieregering te vorm, en hierdie koalisie het van 1856 tot 1862 aan bewind gebly. Selfs toé het dit nog maar moeilik gegaan, want die twee Konserwatiewe partye het nie dieselfde opvattings gehuldig, of dieselfde belange gehad nie. Die tweeledige aard van die regering is in elke opsig beklemtoon. Daar was in werklikheid twee eerste ministers, een Brits en een Frans, en in die ministerie moes Bo- en Onder-Kanada gelykop verteenwoordig wees. Bowendien, wou nóg die Franse nóg die Britte die uitgawe van geld in belang van een provinsie goedkeur, tensy 'n gelyke bedrag vir die ander een beskikbaar gestel is nie. Dit het die regering baie duur gemaak. Ook moes die beginsel van 'n “dubbele meerderheid” in die parlement toegepas word. Enige maatreël wat een provinsie geraak het, moes eers die goedkeuring van die verteenwoordigers van daardie provinsie wegdra voordat dit deur die parlement aangeneem kon word. Dit het die parlementêre prosedure baie omslagtig gemaak. In 1862, toe hierdie regering as gevolg van 'n meningsverskil oor 'n milisiewetsontwerp geskeur het, het twee verkiesings gevolg, en is verskeie ministries kort na mekaar verslaan. Ten spyte van verantwoordelike regering het die bestaan van die koalisieministeries dus die werking van die grondwet onmoontlik gemaak. In 1864 is egter 'n koalisieregering gevorm deur die twee Britse partye onder MacDonald, die Konserwatief, en George Brown, die Radikaal. Die leiers wat voorheen bittere teenstanders was, het hierdie ooreenkoms getref ten einde verdere nuttelose verkiesings te vermy, en het belowe om alle bestaande moeilikhede uit die weg te ruim deur te agiteer vir 'n federasie van die twee provinsies en later ook die ander Noord-Amerikaanse kolonies. Dit was duidelik dat slegs 'n federasie die dooiepunt in die regering kon verwyder en die uiteenlopende belange van Quebec en Ontario kon versoen. Deur federasie het die Britte ook verwag om gunstiger verteenwoordiging in die parlement te verkry.

Die Houding van die V.S.A.

Daar was in Ontario 'n groep wat begerig was om die band met Brittanje te verbreek en wat na staatkundige vereniging met hulle magtige buurman, die V.S.A., gestreef het. Dit het gestrook met die beleid van die Amerikaanse Republiek, wat van 1840 af besig was om Kanada deur ekonomiese belange nader na hom te trek. Nadat Brittanje in 1846 die Koringwette afgeskaf en 'n vryhandelsbeleid begin volg het, is Amerikaanse meel nie meer oor Kanada na Brittanje ingevoer nie, maar oor New York.

Die Kanadese meulenaars het swaar verliese gely, en die regering is van sy kanaal- en haweregte beroof. In 1854 het lord Elgin 'n verdrag van wederkerigheid vir 'n tydperk van tien jaar met die V.S.A. gesluit. Die vernaamste produkte van elke land sou die ander feitlik belastingvry kon binnegaan, en dit het gehelp om die ekonomiese welvaart van Kanada te laat herleef. In 1865, toe die verdrag verstryk het, het die V.S.A. geweier om dit te hernieu, deels omdat Brittanje met die Gekonfedereerde State tydens die Burgeroorlog gesimpatiseer het, maar ook om aan Kanada duidelik te toon hoeveel hy verloor het deur aan Brittanje verbonde te wees en buite die V.S.A. te bly. Die meerderheid van die Kanadese was egter teen inlywing gekant. Die opsegging van die Wederkerigheidsverdrag (of Resiprositeitsverdrag) het in werklikheid die saak van federasie in Kanada bevorder. Dit het nou reeds 'n dringende noodsaaklikheid geword weens die mislukking van die koalisieregerings om aan die bewind te bly. As federasie eers eenmaal tot stand gekom het, sou die handel tussen die kolonies bevorder word, want die beperkings van die tolgrense sou verdwyn. Op hierdie wyse sou die kolonies hulle vir die verlies van hul handel met die V.S.A. kon vergoed.
Die gevaar van inlywing was destyds werklik dreigend. Die Burgeroorlog het pas geëindig, en die seëvierende Noordelike State was vol gewapende soldate. Sommige van hulle het gewapende strooptogte oorkant die Kanadese grens uitgevoer, maar is deur Britse en Kanadese troepe teruggedrywe. Dit was opvallend dat die regering van die V.S.A. min gedoen het om hierdie strooptogte te verhoed. Baie Kanadese het besef dat, indien die Noord-Amerikaanse kolonies sou federeer, hulle in staat sou wees om hul grense teen die vyandige planne van die V.S.A. te beskerm. Dit het ook duidelik geword dat die onbewoonde prêriestreke tussen Ontario en Brits-Columbia aan die Stille Oseaan-kus deur Kanada geannekseer en deur 'n trans-kontinentale spoorweg met die volksplantingskolonies langs die St. Lawrence verbind moes word. So 'n stap sou voorkom dat die V.S.A. sy gesag oor die prêrie uitbrei en Kanda afsny van die Britse nedersettings langs die Pasifiese kus. Die droom van 'n groot Kanada onder 'n federale regering het vaste vorm begin aanneem.

Die Kuskolonies neem die Voortou

Die eerste stappe in die rigting van nouer aaneensluiting is deur die Kuskolonies – Nieu-Skotland, Nieu-Brunswyk en Prins Eduard-eiland – gedoen. Ten einde hul ekonomiese belange te bevorder, wou hierdie kolonies 'n inter-koloniale spoorweg van Halifax of St. John na Montreal aanlê. Deur so 'n plan sou hulle verseker wees van spoorwegverkeer met Kanada gedurende die wintermaande wanneer die St. Lawrence vasgeys is. Die verkeer is tydens die wintermaande na New York afgewend. Die vooruitsig op die aanvaarding van lae doeanetariewe deur die kolonies sou ook vir hul onderlinge handel voordelig wees. In 1864 het die Kusprovinsies afgevaardigdes na Charlottetown, die hoofstad van prins Eduard-eiland, gestuur met die doel om 'n gesamentlike ooreenkoms tot stand te bring. Daardie konferensie is ook deur verteenwoordigers van Kanada bygewoon.

Die Quebec-konferensie, 1864

Afgevaardigdes na die Quebec-konferensie, 1864.

Uiteindelik is besluit om te verdaag en later in Quebec 'n konferensie te hou om die stigting van 'n omvangryker unie wat al die Britse kolonies in Noord-Amerika sou insluit, te oorweeg. In Oktober 1864 is hierdie konferensie deur verteenwoordigers van Kanada, die Kusprovinsies en Newfoundland bygewoon. Daar was baie moeilikhede wat oorwin moes word. Die Franse het 'n federasie gevrees wat die Britte 'n kans kon gee om hul nasionaliteit te ondermyn. Die Kusprovinsies het die oormag van Kanada gevrees, veral omdat laasgenoemde onpatriotiese elemente soos die Franse ingesluit het, en ook manne wat inlywing by die V.S.A. verlang het. Tog het John MacDonald, leier van die Unie-party, wat soos 'n ware staatsman opgetree het, die vyandige elemente oorgehaal. MacDonald was ten gunste van 'n unie, maar die konferensie het op 'n federale unie besluit ten einde die Franse en die Kusprovinsies, wat gevrees het dat hulle hul identiteit sou verloor tevrede te stel. Daar is ook gevoel dat die verskeidenheid van plaaslike belange soos daar in 'n uitgestrekte gebied soos Brits-Noord-Amerika bestaan het, in 'n federasie veel beter aandag sou geniet. Ten slotte moes finansiële toegewings en die aanlê van spoorweë aan die Kusprovinsies beloof word om hulle oor te haal om tot die Kanadese federasie toe te tree.

Stigting van die Dominium Kanada, 1867

Die Quebec-besluite is daarná aan die verskillende parlemente voorgelê. Kanada het hulle onvoorwaardelik goedgekeur, maar in die kusprovinsies het moeilikhede ontstaan. Uiteindelik is die Quebec-besluite deur 'n vergadering van afgevaardigdes in Londen gewysig, en in die vorm eenparig aangeneem. Die Britse regering wie se Sekretaris vir Kolonies, lord Carnarvon, vuriglik begeer het om die federasie verwesenlik te sien, het ruime geldelike steun vir die aanlê van 'n interkoloniale spoorweg van Quebec na Halifax beloof. In Maart 1867 het die Britse parlement die “British North America Act” aangeneem, waardeur die twee Kanadas, Nieu-Skotland en Nieu-Brunswyk onder die naam Dominium Kanada gefedereer is. Om afguns te voorkom, is daar besluit dat Ottawa, 'n onbekende plattelandse dorp, die hoofstad sou wees.

Toelating van Nuwe Provinsies

Werkers aan die Canadian Pacific Railway lê spore in die Benede-Fraservallei, 1881.

In 1871 is Brits-Columbië, aan die kus van die Stille Oseaan, tot die Kanadese federasie toegelaat.
Een voorwaarde van sy toetrede was dat die Regering van die Dominium 'n spoorweg oor die vasteland moes aanlê wat Vancouver met die St. Lawrence sou verbind. Met dié doel is die groot uitgestrekte prêriewêreld tussen die Rotsgebergte en Ontario in 1869 van die Hudsonbaai-maatskappy gekoop, en Manitoba (1870), Saskatchewan en Alberta (1905) tot provinsies gevorm. Intussen het die “Canadian Pacific Railway” in die sewentiger jare tot stand gekom, en as 'n belangrike faktor gedien faktor gedien om hierdie prêrieprovinsies oop te stel. In 1873 het Prins Eduard-eiland weens geldelike moeilikhede aansoek gedoen om as provinsie toegelaat te word. Newfoundland het buite die federasie gebly tot 1950, toe soortgelyke redes hom genoodsaak het om ook toe te tree.

Kenmerke van die Grondwet

Die grondwet het voorsiening vir 'n goewerneur-generaal benoem deur die Kroon en 'n parlement van twee kamers of “huise” gemaak. Lede van die senaat word vir lewenslank benoem en dié van die Laerhuis. (House of Commons) word deur die volwasse manlike persone gekies.
Die grondwet van Kanada is minder onbuigsaam as dié van die V.S.A. In laasgenoemde word die bevoegdhede van 'n staatsparlement nie duidelik omskryf nie. Hierdie leemte was aanleiding tot die stryd oor “staatsregte”, wat een van die grondliggende oorsake van die burgeroorlog was. Hierdie moeilikheid is in die Kanadese grondwet oorwin, daar die bevoegdhede van sowel die Federale as die Staatsparlemente omskryf word. Elke provinsie het sy eie luitenant-goewerneur en 'n verkose parlement.
In die grondwet is die taal- en ander burgerlike regte van die Franse in Quebec verskans. Aan hierdie provinsie is gelyke verteenwoordiging met Ontario in die Hoërhuis toegeken. Hierdie voorregte word beveilig deur die bepaling in die grondwet waarvolgens wysiginge in die “British North America Act” slegs deur die Britse parlement aangebring kon word.

Federasiepogings in die Australiese Kolonies

In die jaar toe die federasie van Kanada tot stand gekom het (1867), het Nieu-Suid-Wallis (die moederkolonie), Victoria, Suid-Australië, Tasmanië en Queensland alreeds verantwoordelike regering gehad en het hulle ekonomiese voorspoed beleef as gevolg van vrye immigrasie en hul wol en goud. Wes-Australië, die sesde kolonie, het eers in 1890 selfregering gekry.

Geen Behoefte aan Federasie nie

Meer as dertig jaar sou verloop eerdat die federasie van die Australiese kolonies verwesenlik is, omdat daar geen dringende behoefte aan nouer aaneensluiting bestaan het nie. Daar was nie, soos in die geval van Kanada, 'n magtige naburige land om te vrees nie. Die kolonies was teen federasie gekant, omdat hulle gevrees het dat Nieu-Suid-Wallis, die moederkolonie, dan miskien oor hulle kon baasspeel. Geografies was die kolonies ver van mekaar verwyderd en elkeen het ekonomies afsonderlik ontwikkel. Bowendien was daar geen dringende behoefte aan 'n gemeenskaplike naturellebeleid nie, aangesien die inboorlinge weinig in getal was, en boonop vreedsaam was.

Die Federasiegedagte Lewend gehou

Die eerste stap om federasie te bewerkstellig is in 1847 deur graaf Grey gedoen, toe hy die stigting voorgestel het van 'n Algemene Raad wat sy aandag aan sake van gemeenskaplike belang soos doeaneregte en interkoloniale spoorweë moes wy. Die kolonies het naamlik hoe tariefmure teen mekaar opgerig, wat interkoloniale handel belemmer en onderlinge wantroue en afguns veroorsaak het. Hulle was gekant teen inmenging vanuit Londen, en Grey het sy voorstel dus laat vaar. In die daaropeenvolgende jare is verskeie interkoloniale konferensies gehou. Alhoewel die pogings om 'n eenvormige tarief daar te stel misluk het, aangesien Nieu-Suid-Wallis vryhandel voorgestaan het, terwyl die ander hoë doeanetariewe wou behou, het hierdie konferensies tog die idee van federasie aan die lewe gehou.
Belangstelling in federasie is in l883 opgewek as gevolg van Duitse bedrywigheid in Nieu-Guinee en Franse belangstelling in die Nieu-Hebride eilande naby Australië geleë. Die behoefte aan 'n nasionale-verdedigingstelsel het duidelik geblyk, en daarvoor was die een of ander soort federasie nodig. In daardie jaar het verteenwoordigers van die Australiese kolonies en van Nieu-Zeeland aan 'n konvensie deelgeneem as gevolg waarvan die Imperiale regering in 1885 'n Federale Raad in die lewe geroep het. In hierdie raad kon verteenwoordigers van die kolonies verdediging en sake van gemeenskaplike belang bespreek. Hierdie raad het elke jaar vergader, maar sy aansien het gely as gevolg van die afwesigheid van Nieu-Suid-Wallis en Nieu-Seeland. By die eerste koloniale konferensie in Londen in 1887 het die Australiese afgevaardigdes ingestem om by te dra tot die vlootkoste van die Ryk.

'n Voorstel vir die verdediging van die kolonies op land, wat ook 'n vorm van politieke federasie behels het, het hierop gevolg. Dus het sir Henry Parks, eerste minister van Nieu-Suid-Wallis, 'n poging aangewend om die kolonies te verenig. Hy het hulle beweeg om verteenwoordigers na 'n konvensie in Sydney in 1891 te stuur ten einde 'n federale grondwet te bespreek en op te stel. 'n Ontwerpgrondwet is opgestel, maar dit is verwerp deur die parlement van Nieu-Suid-Wallis waar Parks uit die kussings gelig is deur 'n Arbeidersregering wat skrikkerig was vir militaristiese planne.

Dringender Behoeftes

Nuwe buitelandse gevare teen die einde van die eeu het weer die beweging ten gunste van federasie laat herleef. Daar was die bedreiging van Sjinese immigrasie, wat alleenlik deur gesamentlike optrede beheer kon word. Japan het Sjina kort tevore verslaan en Formosa geannekseer (1895), en sodoende suidwaarts in die rigting van Australië uitgebrei. Albei gevare kon die voortsetting van die “Blanke Australië”-beleid in gevaar stel. Ernstige arbeidsgeskille het ook in die verskillende kolonies teen die einde van die eeu ontstaan. Daar was talryke stakings in die myne van Nieu-Suid-Wallis, gevolg deur ander in die fabrieke, en daar was ook stakings onder die skaapskeerders en dokwerkers. Arbeideronluste het die handel benadeel en ekonomiese vooruitgang belemmer. Die een of ander soort sentrale owerheid was nodig om die arbeidsgeskille bevredigend te besleg. Ekonomiese depressie het ook sy verskyning gemaak. Dit het tot 'n ernstige bankkrisis gelei, as gevolg waarvan Australië se buitelandse krediet geweldig gely het. Slegs deur middel van 'n sterk sentrale beheer kon die buiteland se vertroue in die finansiële stabiliteit van die Australiese kolonies herstel word, sodat lenings weer in die buiteland met gemak en teen redelike voorwaardes aangegaan kon word. Federasie kon miskien ook die langdurige tariewestryd tussen die kolonies beëindig, en dit sou ook eenvormigheid in die wetgewing en regstelsels van die kolonies teweegbring. Die bevolkings van die kolonies het nou self die saak van federasie aangepak, terwyl dit voorheen slegs deur die regerings van die kolonies voorgestaan was. Federasieverbonde (Federation Leagues) is oral gestig en hulle het daarin geslaag om die belangstelling van die publiek op te wek. Federasie kon slegs met sulke steun tot stand gebring word.

Die Gemenebes Australië (1901)

Die Koninklike Tentoonstellingsgebou in Melbourne waar die federale parlement die eerste keer byeengekom het.

Hierdie faktore het gelei tot die hou van 'n konvensie in Adelaide in 1897. Die afgevaardigdes was nou regstreeks deur die bevolking gekies. Al die kolonies behalwe Queensland was daar verteenwoordig. Nieu-Seeland het toe alreeds definitief besluit om nie met die Australiese kolonies te federeer nie. 'n Nuwe ontwerpgrondwet is opgestel en aan die inwoners van die verskillende state deur middel van 'n volkstemming voorgelê, maar weer het Nieu-Suid-Wallis die beweging verongeluk.
In 1899 is die grondwet op 'n konferensie van eerste ministers op so 'n manier gewysig dat dit Nieu-Suid-Wallis bevredig het. Wes-Australië is oorgehaal om toe te tree deur die belofte dat hy nog vyf jaar ná die totstandkoming van federasie sy doeanetariewe sou mag behou. Intussen is die grondwet voorgelê aan en goedgekeur deur die Imperiale Parlement (Julie 1900). Op 1 Januarie 1901 het die Gemenebes Australië tot stand gekom. Die federale hoofstad sou in Nieu-Suid-Wallis wees, maar op Canberra, 'n nuwe plek wat ver van Sydney af geleë was. Hierdie besluit is geneem met die doel om dié vrees van die ander kolonies wat die moederkolonie nog altyd gewantrou het, te verdryf.

Die Federale Grondwet

Die konstitusionele hoof van die Gemenebes is die goewerneur-generaal, wat deur die Kroon vir vyf jaar aangestel word. Die federale parlement bestaan uit twee kamers. Die senaat het 36 lede. Die ses state word elkeen deur ses senatore verteenwoordig, wat vir 'n termyn van ses jaar deur die kiesers van die staat, wat as een stemdistrik stem, gekies word.
Elke drie jaar tree die helfte van die senatore af. In die huis van verteenwoordigers word die state in verhouding tot hul bevolking verteenwoordig. Alle volwassenes bo 2l jaar is stemgeregtig, en enige kieser is as lid van enigeen van die huise verkiesbaar. Die parlement mag slegs wette aanneem in verband met sake wat die Gemenebes as geheel raak; byvoorbeeld, sulke aangeleenthede soos verdediging, buitelandse sake, immigrasie, die geldwese, en handel. Hierdie groepe magte word in 'n lys bestaande uit 39 onderwerpe in die federale grondwet uiteengesit, en is die enigste magte wat deur die state (die gewese kolonies) afgestaan is toe hulle tot die federasie toegetree het. Die oorblywende magte val binne die wetgewende bevoegdhede van die staatsparlemente. Waar geskille tussen die state en die federale regering oor wetgewende bevoegdhede ontstaan, moet die federale hooggeregshof beslis wie gelyk het. Elke staat het sy eie regeringstelsel. Dit het 'n goewerneur wat deur die Kroon benoem word en wat onafhanklik van die goewerneur-generaal optree. Elke staat het sy eie parlement wat wette maak oor alle sake wat nie spesifiek aan die federale regering afgestaan is nie. Elke staat het sy eie regspraak. Sowel die laer as die hoër howe van 'n staat is onafhanklik van die federale hooggeregshof. Daar mag van die staatshooggeregshowe na die Geheime Raad in Londen geappelleer word. Die Australiese Gemenebes vertoon meer die kenmerke van 'n federasie as die dominium Kanada, want die state besit groter magte en word nie deur die federale parlement oorheers nie. Dit moet toegeskryf word aan die feit dat die kolonies dwarsdeur hul geskiedenis steeds geweier het om hulle identiteit prys te gee. Toe hulle gefedereer het, het hulle slegs dié soewereine magte wat van nasionale belang was, aan die federale parlement afgestaan.

Politieke Eenheid in Nieu-Seeland

Die vae jurisdiksie wat die goewerneur van Nieu-Suid-Wallis oor die blanke handelaars, seeliede en sendelinge in Nieu-Seeland sedert 1817 uitgeoefen het, is in 1840 beëindig. Dié eilande is toe tot 'n aparte kolonie gevorm en onder 'n goewerneur met 'n genomineerde raad geplaas.

Maori's en Koloniste

Die meeste Maori's; die oorspronklike inwoners, was in Noord-eiland woonagtig. Deur die Verdrag van Waitangi (1840) het die Maori's hulle aan die Britse gesag onderwerp. Tegelykertyd is aan hulle die besit van hul grond gewaarborg. Die stamme is toegelaat om hul grond alleenlik aan die Britse regering te verkoop, maar nie aan partikuliere maatskappye of individue nie. Intussen is die “New Zealand Land Company” in Engeland opgerig, hoofsaaklik deur die toedoen van Gibbon Wakefield. Dit het baie Britse koloniste na Nieu-Zeeland uitgestuur, en nedersettings het in die omgewing van Auckland en Wellington in Noord-eiland en om Nelson, Dunedin en Canterbury in Suid-eiland ontstaan. Nieu-Seeland is dus nooit, soos Australië, as aflaaiplek vir bandiete gebruik nie.
Die koloniste het op die grond wat aan die Maori's behoort het, oortree, en dit het vyandelikhede veroorsaak. Gelukkig was sir George Grey, wat in 1845 goewerneur geword het, in staat om 'n reëling wat vir almal aanneemlik was, teweeg te bring. Deur streng die besitreg van die Maori's op die grond te handhaaf en deur sy onkreukbaarheid en insig het hy die vertroue van die Maori's gewen. Hy was dus in staat om voldoende grond vir blanke nedersetters in die hande te kry, en hulle het die skaapboerdery en wol- bedryf in die land gevestig. Teen die jaar 1850 was daar sowat 30 000 setlaars, en hulle getal het in die daaropvolgende twee dekades tot 300 000 aangegroei. Die meerderheid van die koloniste het hulle in Suid-eiland gevestig, waar die Maori's op minder grond aanspraak gemaak het.

Hegter Eenheid Bewerkstellig

As gevolg van sy ekonomiese vooruitgang is verteenwoordigende regering in 1852 aan die kolonie toegeken. Die sentrale regering het uit 'n goewerneur en 'n verkose parlement bestaan. Die ses nedersettings is elkeen tot 'n provinsie gevorm met sy eie verkose provinsiale raad wat plaaslike aangeleenthede moes behartig. In 1856 is verantwoordelike bestuur ingevoer.
Met die koms van die spoorweë het dit duidelik geword dat plaaslike regeringsinstellinge onnodig was, aangesien die oppervlakte van die kolonie nie groot was nie. In 1876 is die provinsiale rade afgeskaf. Alle soewereine magte is aan die sentrale regering met sy setel te Wellington oorgedra. Unifikasie is dus verder gevoer as in Kanada of Australië. Nieu-Seeland het dus as enkele eenheidstaat volledige staatkundige eenheid bereik. Die goewerneur-generaal word deur die Kroon aangestel. Daar is 'n parlement bestaande uit twee kamers of huise. Die lede van die Wetgewende Raad was eers vir lewenslank benoem, maar van 1891 af is hulle vir 'n termyn van sewe jaar verkies. Die huis van verteenwoordigers word deur die volwasse stemgeregtigdes sonder aansien van ras gekies. Daar is vier verteenwoordigers van die Maori's in die laerhuis en drie in die Hoërhuis.

Die Beweging in die Rigting van Nouer Aaneensluiting in Suid-Afrika

Moshoeshoe.

As gevolg van die Groot Trek het twee Boererepublieke, die Oranje-Vrystaat (1854) en die Zuid-Afrikaansche Republiek (1858) ontstaan en is Natal afgeskei van die Kaapkolonie (1856). Vier afsonderlike regerings wat elkeen gesag oor 'n afgebakende gebied gevoer het, het dus tot stand gekom Grey se Federasiepoging. Na 'n suksesvolle termyn in Nieu-Seeland het sir George Grey in 1854 goewerneur van die Kaapkolonie geword. As hoë kommissaris in Suid-Afrika moes hy aandag aan sake in die gebied benoorde die Oranjerivier wy ten einde Britse belange in die binneland te beveilig. Hy het spoedig tot die gevolgtrekking gekom dat die staatkundige verdeeldheid in Suid-Afrika dit vir die kolonies en state moeilik gemaak het om die verskillende vraagstukke wat hulle almal geraak het, op te los.
Ten noorde van die Vaalrivier was 'n sterk gesentraliseerde regering nog nie tot stand gebring nie, en die gesag is uitgeoefen deur vier plaaslike kommandant-generaals. Dit was gevaarlik, gesien die betrekkinge met die naturellestamme. Alhoewel die Oranje-Vrystaat reeds 'n gevestigde regeringsvorm ingestel het, was die Republiek te swak wat bevolking en finansiële hulpbronne betref het, om die aanvalle van die Basoeto's met sukses die hoof te bied. Hul leier, Moshoeshoe, wou die vrugbare koringlande langs die oosgrens van die Republiek in besit neem. Om hierdie doel te bereik, was hy besig om die Xhosa-stamme aan te hits om die oosgrens van die Kaapkolonie aan te val. Hy het gehoop dat, ingeval die Kolonie in 'n oorlog gewikkel sou raak, geen Britse troepe beskikbaar sou wees om die Oranje-Vrystaat te help nie. Die swakheid van die Republiek het dus die vrede van Suid-Afrika in gevaar gestel, en aanleiding tot duur oorloë langs sy eie grense sowel as dié van die Kaapkolonie gegee. Grey het gemeen dat die naturellegevaar deur middel van politieke federasie met welslae die hoof gebied kon word. Een sentrale regering kon 'n eenvormige naturellebeleid in Suid-Afrika toepas, doeltreffend beheer oor alle naturellerasse uitoefen, en plaaslike opstande, indien hulle sou voorkom, gemaklik deur gesamentlike militêre optrede onderdruk. Grey wou dus die Konvensies wat die onafhanklikheid van die Oranje-Vrystaat en die Transvaal gewaarborg het, opsê en 'n staatkundige federasie van die kolonies en state onder Britse leierskap teweegbring ten einde die vrede in Suid-Afrika te bewaar.

Stappe gedoen deur Grey

Die geleentheid het hom in 1858 voorgedoen. Die Oranje-Vrystaat kon nie meer die Basoeto-aanvalle weerstand bied nie, en vra dus die Hoë Kommissaris om as bemiddelaar in die oorlog op te tree. Die Volksraad het ook besluit om op federasie aan te dring ten einde die Basoeto-gevaar te beëindig. In hierdie stadium het die Britse regering Grey versoek om verslag te doen in verband met die moontlikheid van 'n federasie van die Britse besittings in Suid-Afrika (Kaapkolonie, Brits-Kafferland en Natal) om Brittanje in staat te stel om sy troepe uit die land terug te trek. Grey het egter sy opdrag oorskry toe hy die saak van federasie met die Republieke in die Kaapse parlement te berde gebring het. Brittanje was nie ten gunste van so 'n beleid nie, aangesien dit hom groter onkoste op die hals sou haal op 'n tydstip toe hy sy finansiële verpligtinge in sy oorsese kolonies juis wou verminder. Dus is Grey in 1859 teruggeroep, en het die eerste poging om Suid-Afrika te federeer geëindig. 'n Aantal jare het verloop voordat die volgende poging aangewend is.

Carnarvon se Federasieskema

Die tweede poging is aangewend deur lord Carnarvon, die Sekretaris vir Kolonies in Brittanje, wat gehelp het om federasie in Kanada teweeg te bring en begerig was om dieselfde doel in Suid-Afrika te bereik. So 'n stap sou Brittanje se politieke mag in die binneland versterk en buitelandse moondhede wat hul invloed in die gebied ten suide van die Zambezi wou uitbrei, buite hou. Dit sou ook 'n sentrale gesag in die lewe roep wat sterk genoeg sou wees om 'n naturellebeleid toepaslik op die hele Suid-Afrika op te stel. Dit was as gevolg van die onwettige handel met vuurwapens by die Diamantvelde en die weerbarstigheid van die Bapedi's onder Sekoekoen en van die Zoeloes onder Cetshwayo asook weens die groeiende mag van die Xhosas onder Sandile, dringend nodig.

Konfederasie deur middel van Konferensies

Carnarvon het eers probeer om nouer aansluiting deur middel van konferensies teweeg te bring (1875-6). Die Kaapkolonie, die vernaamste vennoot in so 'n federasie, was egter reeds in die harnas gejag. Die Koloniale Sekretaris het naamlik die verteenwoordigers van die Britse kolonies wat die konferensie moes bywoon, benoem sonder om die Kaap- kolonie te raadpleeg, ondanks die feit dat dit in 1872 verantwoordelike bestuur verskry het. Molteno, die eerste minister, was teen die beweging gekant. Die Republieke het die saak ook geen steun verleen nie, omdat hulle vervreemd was deur die Britse anneksasie van Basoetoland (1868) en van die Diamantvelde (1871).

Transvaal as Faktor

Carnarvon het derhalwe geprobeer om nouer aaneensluiting deur middel van die Zuid-Afrikaansche Republiek te verkry deur die ongewildheid van die Burgers-bewind uit te buit ten einde die Republiek te annekseer. Indien Transvaal, Natal en Griekwaland-Wes in 'n noordelike konfederasie verenig kon word, sou die Kaapkolonie en die Oranje-Vrystaat uiteindelik verplig wees om daarby aan te sluit. Dit was met dié doel dat Shepstone Transvaal in 1877 geannekseer het. Hierdie stap het egter nie die saak van konfederasie bevorder nie; inteendeel, dit was die vernaamste oorsaak van sy mislukking. Alhoewel hulle teen Burgers gekant was, was die Transvaalse burgers teen anneksasie deur Brittanje, daar dit die verlies van hul onafhanklikheid beteken het. Hulle het uiteindelik besluit om met wapengeweld hul onafhanklikheid te herwin, en dáárom die Vryheidsoorlog (1880). Na die nederlaag van die Britse troepe op Majuba is die Britse ministerie, waarvan Carnarvon 'n lid was, uit die kussings gelig, en die Liberale wat toe aan die bewind gekom het, het besluit om Transvaal as onafhanklike staat te herstel. Die Kaapse goewerneur, sir Henry Bartle Frere, is gelas om geen verdere pogings aan te wend om konfederasie teweeg te bring nie. Deur die Konvensie van Pretoria (1881) is die Britse gesag aan Transvaal onttrek. Die poging om nouer aaneensluiting teweeg te bring het dus weereens misluk, daar dit 'n beweging van buite was en nie een wat van die mense wat daarby betrokke was, afkomstig was nie.

Poging van Rhodes deur middel van 'n Tolverbond

Die derde poging om nouer aaneensluiting in Suid-Afrika teweeg te bring is deur Cecil Rhodes, die stigter van Rhodesië, aangewend. Hy het dit probeer bewerkstellig deur middel van 'n tolverbond tussen die kolonies, die Protektorate en die Republieke. Die Kaapkolonie en die Oranje-Vrystaat het reeds 'n tolverbond gestig om die handel te bevorder. Toe Rhodes in 1890 eerste minister van die Kaapkolonie word, het hy die ledetal van die tolverbond probeer uitbrei. Hy het daarin geslaag om Basoetoland en Betsjoeanaland tot toetrede te beweeg (1891-3), maar Natal wou eers nie inwillig nie. Dit was noodsaaklik dat Transvaal die belangrikste staat vanweë die Rand se goudvelde ook lid moes word. President Paul Kruger was vasbeslote dat so 'n stap nie gedoen sou word nie. Hy het gevrees dat die politieke onafhanklikheid van die Republiek in die gedrang sou kom as dit by 'n tolverbond onder Britse beheer ingeskakel word. Bowendien was dit vir die Republiek, weens sy rykdom wat ten gevolge van die ontwikkeling van die goudmynindustrie verkry is, nie nodig om by 'n tolverbond aan te sluit nie. Kruger het dus die aanbou van 'n spoorweg na Lourenço Marques voorgestaan, en vir sy invoer op die neutrale hawe Delagoabaai staatgemaak. In 'n desperate poging om Transvaal te dwing om by sy tolverbond aan te sluit, het Rhodes in 1894 probeer om Delagoabaai te koop. Die heftige besware van buitelandse moondhede (Frankryk en Duitsland) het hierdie plan verydel.

Die Uitlander as Faktor

Daarna het Rhodes die ontevredenheid van die uitlanderbevolking aan die Rand gebruik om sy doel te bereik. Die ontevredenheid is veroorsaak deur beperkinge wat op die uitoefening van die stemreg deur Uitlanders geplaas is. Die plan was om 'n opstand aan te hits en dan van buite af hulp te verleen. Só sou die Kruger-bewind omvergewerp word. Dr. Jameson en 'n mag van die “British South Africa Company” se troepe is derhalwe langs die Transvaalse grens gestasioneer. Op 29 Desember 1895 het Jameson Transvaalse gebied binnegeval, maar hy moes vyf dae later aan die Republikeinse magte in die nabyheid van Johannesburg oorgee. Die mislukking van die Jameson-inval het Rhodes se plan om Transvaal in die tolverbond te bring, wat bedoel was om uiteindelik tot politieke federasie te lei, verongeluk.

Genl. Jan Smuts

Die Beweging in die Rigting van Unie na 1905

Alhoewel die twee Republieke as gevolg van die Tweede Vryheidsoorlog (1899–1902) ook Britse kolonies geword het, het die ekonomiese vraagstukke wat voor die aanvang van vyandelikhede bestaan het, voortgeduur en 'n neiging vertoon om moeiliker te word. Die kuskolonies het met mekaar en met Transvaal gewedywer om die vervoer van goedere na die Rand. Dit het uitgeloop op 'n spoorwegoorlog wat net so hewig as onder die Kruger-bewind was. Transvaal was ook ontevrede met die tolooreenkoms wat met die Kaapkolonie en Natal aangegaan was. Transvaal het kennis gegee dat hy nie die ooreenkoms sou hernieu wanneer sy tyd in 1908 verstryk nie. Dit was 'n harde slag vir die kuskolonies, wat afhanklik was van die inkomste wat hulle uit doeaneregte en spoorwegtariewe ontvang het. Dit het vir die meeste mense in Suid-Afrika duidelik geword dat ekonomiese vrede en finansiële stabiliteit slegs deur die een of ander vorm van nouer aansluiting herstel sou word.
'n Sentrale regering wat volstrekte beheer oor al die naturelle-rasse in Suid-Afrika sou uitoefen en 'n gemeenskaplike naturelle-beleid sou toepas, sou ook voordeliger wees as die bestaande toestand van sake, waaronder vier verskillende stelsels in stand gehou moes word. So 'n beleid sou ook verseker dat die Indiër-vraagstuk, wat alreeds ernstig in Natal en Transvaal was, doeltreffend die hoof gebied word.

Die Nasionale Konvensie

Van 1907 af was die openbare mening sterk ten gunste van staatkundige eenheid. Daar dit 'n beweging was wat uit die volk self ontstaan en daaruit ook sy krag geput het, kon dit nie anders as slaag nie. Die politieke leiers van die onderskeie kolonies het toe met die plan voortgegaan. In Julie 1907 het die Hoë Kommissaris vir Suid-Afrika die Selborne-memorandum gepubliseer waarin die redes waarom staatkundige eenheid noodsaaklik was, duidelik uiteengesit is. Politieke leiers soos John X. Merriman, eerste minister van die Kaapkolonie, en Smuts van Transvaal het ook samesprekings gevoer. In 1908 het al die koloniale parlemente mosies ten gunste van nouer aaneensluiting aangeneem. Toe die kolonies dáárdie jaar by die tariewekonferensie nie tot ooreenstemming kon geraak nie, het generaal Jan Smuts voorgestel dat eenwording verkry word ten einde die ekonomiese stryd te beëindig. Hierdie voorstel is aangeneem. Die afgevaardigdes het ook besluit dat hulle onderskeie regerings 'n Nasionale Konvensie byeen moes roep volgens 'n plan wat deur hulle aanvaar is. Die doel hiervan was om so spoedig moontlik staatkundige eenheid teweeg te bring.

Die Hertog van Connaught, 'n oom van die Britse koning George V, het spesiaal na Suid-Afrika gekom om namens die koning die opening van die Unie-parlement by te woon.

Die Suid-Afrika-wet (1909)

Die eerste vergadering van die Nasionale Konvensie het in Oktober 1908 in Durban plaasgevind. Baie vraagstukke moes oorweeg word en belangrike besluite is geneem. As gevolg van die beraadslaginge is 'n grondwet vir 'n Verenigde Suid-Afrika opgestel. In 1909 is hierdie grondwet deur die Britse parlement as die Suid-Afrika-wet aangeneem, wat gelei het tot die totstandkoming van die Unie van Suid-Afrika op 31 Mei 1910. Eindelik het die beweging wat deur Grey in 1858 begin is, die lankbegeerde doel – staatkundige eenheid – bereik.

Die Ewolusie van Soewereine Onafhanklikheid binne die Statebond

Aan die begin van die twintigste eeu het Kanada, Nieu-Seeland en Australië as gevolg van nouer aaneensluiting selfregerende gebiede geword. Suid-Afrika het dieselfde konstitusionele status binne die volgende tien jaar bereik.

Die Ewolusie van Dominiale (of Vrygewestelike) Status

Beperkinge op Outonomie

Alhoewel hulle, vergeleke met die res van die Ryk, reeds ver gevorder het op die weg na volle selfregering, het hierdie selfbesturende gebiede nog nie dieselfde status as dié van 'n soewereine moondheid bereik nie. Elkeen het volle binnelandse selfregering gehad, maar hul wetgewing kon nog deur die Kroon geveto word en sou, kragtens die “Colonial Laws Validity Act” (1865), ongeldig wees indien dit met enige wet van die Britse parlement sou bots. Daarby kon die selfregerende kolonies ook nie 'n eie buitelandse beleid volg, of verdrae met ander moondhede sluit, of oorlog verklaar nie, aangesien dié sake die prerogatief van die Britse parlement was, wat alleen namens die hele Ryk besluit het.

Erkenning van die Dominiums

Die ontwikkeling van outonomie het plaasgevind as gevolg van koloniale konferensies, waarvan die eerste in 1887 tydens die viering van die jubileum van die regering van koningin Victoria gehou is. By hierdie konferensie en die drie wat daarop gevolg het, het die Sekretaris vir Kolonies voorgesit, en die afgevaardigdes het slegs sake van gemeenskaplike belang bespreek. Geen besluite is geneem nie, en die beraadslaginge was slegs in die vorm, van 'n wisseling van gedagtes. Een saak wat op elke konferensie bespreek is, was verdediging, veral seeverdediging.
Die Kaapkolonie en Australië het ingestem om jaarlikse bydraes te betaal vir die instandhouding van die vlootmagte wat in hul waters gestasioneer was. 'n Ander onderwerp was die handel. Die selfregerende kolonies was ten gunste van 'n voorkeurstelsel, maar Brittanje was teensinnig om dit te ondersteun, daar hy nie van die vryhandelsbeleid wat hy in 1849 met die afskaffing van die Skeepvaartwette aanvaar het, wou afsien nie.
Die konferensie van 1907 was gedenkwaardig. Die selfregerende kolonies het reeds 'n tyd lank aangedring op ruimer erkenning van hul koloniale status, omdat hulle alreeds tot afsonderlike state binne die Ryk ontwikkel het. Op hierdie konferensie is aan hierdie kolonies uiteindelik erkenning van hoër status verleen.
Hulle sou voortaan as Dominiums of Vrygeweste bekend staan, en daar is ook nou 'n Dominium-afdeling in die Departement van Kolonies ingestel. Daar is voorts ooreengekom dat toekomstige konferensies, wat elke vier jaar gehou sou word, deur die eerste ministers as afgevaardigdes bygewoon sou word. Die Britse eerste minister sou op sulke vergaderings voorsit. Met die oog op die hoër status wat die kolonies reeds bereik het, sou toekomstige konferensies as rykskonferensies bekend staan.
Op die eerste Rykskonferensie (1911) was die Unie, wat kort tevore as dominium erken is, deur sy eerste minister, generaal Louis Botha, verteenwoordig. Verdere erkenning van outonome magte het hierop gevolg. Die Dominiums is toegelaat om verdrae met vreemde moondhede te sluit, met dien verstande dat sodanige verdrae deur die naaste Britse ambassadeur mede-onderteken moes word. Kanada, nog steeds die leier onder die dominiums, het so 'n verdrag met Frankryk gesluit. Buitelandse beleid het egter nog die prerogatief van die Britse parlement gebly. Dus is die dominiums in 1914, toe Brittanje oorlog teen Duitsland verklaar het, nie geraadpleeg nie. Op hierdie konferensie het Brittanje egter onderneem om die dominiums te raadpleeg voordat hy 'n politieke verdrag sluit waarby hulle belange gemoeid was, en om tydens die sitting van rykskonferensies vertroulik met hulle aspekte van sy buitelandse beleid te bespreek.

Vooruitgang as Gevolg van die Eerste Wêreldoorlog

Die verloop van die Eerste Wêreldoorlog (1914–1918) was van groot betekenis in die ontwikkeling van die konstitusionele status van die dominiums. Hoewel Brittanje oorlog verklaar het, is elke dominium toegelaat om self te besluit watter rol hy in die stryd wou speel. Australiese en Nieu-Seelandse troepe (“Anzacs”) het in die Midde-Ooste geveg, Kanadese magte het in Frankryk diens gedoen, en Unie-troepe het veldtogte in Duits-Suidwes-Afrika en Oos-Afrika gevoer en ook in Frankryk geveg. In l9l7 is die dominiums 'n tyd lank regstreeks in verband met die oorlogvoering. Dáárom is aan die dominiums en Indië verteenwoordig in die Imperiale oorlogskabinet toegestaan. Generaal Smuts is as verteenwoordiger van die Unie aangewys. Die dominiums met Kanada aan die voorpunt het meer erkenning by die vredeskonferensie geëis, aangesien hulle 'n aktiewe rol gedurende die oorlog gespeel het. Aan al die dominiums is verteenwoordiging in die Britse afvaardiging na die vredeskonferensie toegestaan, en hulle is toe gelaat om die Vrede van Versailles (1919) as afsonderlike state te onderteken. Bowendien is die parlemente van die dominiums toegelaat om die vredesverdrag afsonderlik te bekragtig.
Nog 'n ander stap in die rigting van hul erkenning as soewereine state deur die Groot Moondhede is gedoen. In 1919 is die dominiums toegelaat om as onafhanklike lede toe te tree tot die Volkebond, 'n internasionale liggaam wat aan die einde van die oorlog gestig is met die doel om toekomstige oorloë te voorkom. Dit het hulle dus vrygestaan om in die Volkebondsvergadering onafhanklik van Brittanje te stem soos hulle verkies het. Bowendien het party van hulle mandaathouers geword aan wie die bestuur oor sekere gewese Duitse kolonies opgedra is. Aan die Unie is die mandaat oor Suidwes toevertrou, aan Australië dié oor Nieu-Guinee, en Nieu-Zeeland sou vir Duits-Samoa verantwoordelik wees. Hierdie gebeurtenisse het die weg gebaan tot die uiteindelike erkenning van die dominiums as soewereine moondhede. As gevolg van die Oorlog het die dominiums dus groter konstitusionele magte binne die Ryk en op internasionale konferensies verwerf. Hierdie posisie het as dominiale of vrygewestelike status bekend gestaan.

Die Britse Gemenebes van Nasies

Locarno

Die dominiums het in 1921 by die Washingtonse Vlootkonferensie 'n terugslag gely, toe die V.S.A. (die sameroeper van die konferensie) geweier het om hulle as soewerein onafhanklike state erken. Gevolglik moes hulle met verteenwoordiging in die Britse afvaardiging tevrede wees. Toe die onderhandelinge wat op die sluiting van die Verdrag van Locarno (1925) uitgeloop het tussen die Groot Moondhede gevoer is, is die dominiums nie uitgenooi nie. Brittanje het die verdrag namens homself onderteken, maar 'n klousule laat invoeg ten effekte dat die bepalinge van die verdrag nie van toepassing op die dominiums sou wees nie, aangesien hulle nie direk by die onderhandelinge verteenwoordig was nie. Dit was vir die dominiums 'n belangrike stap na volle soewereiniteit, aangesien Brittanje nou erken het dat hy nie meer alleen die buitelandse beleid namens die hele Ryk gevoer het nie. Bowendien was die dominiums reeds sedert 1921 toegelaat om aan die koning aanbevelings in verband met buitelandse beleid te doen.

Aanstelling van Ambassadeurs

Intussen is verdere vordering op Rykskonferensies gemaak. In 1923 is Kanada toegelaat om selfstandig met die V.S.A. 'n verdrag te sluit. Dieselfde reg is aan ander dominiums toegestaan op voorwaarde dat sodanige verdrae nie tot nadeel van ander dominiums sou strek nie. As gevolg hiervan is ambassadeurs deur verskillende dominiums aangestel sodat hulle regstreeks met vreemde moondhede kon onderhandel in plaas van deur Londen, soos tot dusver die gebruik was. Die Ierse Vrystaat (Suid-Ierland, aan wie dominiale status in 1921 toegeken is) was die eerste wat hierdie stap gedoen het, toe hy in 1924 'n gevolmatigde minister in Washington aangestel het. Kort daarna het Kanada hierdie voorbeeld gevolg. Die Unie het in 1929 'n soortgelyke aanstelling in Den Haag gemaak. Vreemde moondhede het die posisie erken deur op hul beurt ambassadeurs in die dominiums aan te stel.

Die Balfour-verklaring (1926)

As gevolg van hierdie vooruitgang wat die status van die dominiums betref het, het generaal J.B.M. Hertzog, eerste minister van die Unie, by die Rykskonferensie wat in 1926 gehou is, daarop aangedring dat die dominiums as volkome soewereine state erken moes word. Hy het ook verlang dat 'n duidelike omskrywing van die konstitusionele status soos dit alreeds in die praktyk erken was, opgestel moes word. Dit sou die statusposisie binne die Ryk en met betrekking tot buitelandse moondhede ophelder. Dit sou ook die twis binne die Unie wat vanweë gebrek aan duidelikheid ontstaan het, beëindig. 'n Komitee van nege is aangestel met lord Balfour as voorsitter. Hulle beraadslaginge het uitgeloop op die aanvaarding van die Balfour-verklaring waarin die gelykheid van status van Brittanje en die dominiums erken is. Dit het hulle beskryf as “outonome gemeenskappe binne die Britse Ryk, gelyk in status, op generlei wyse die een aan die ander ondergeskik in enige opsig van hulle binne- of buitelandse sake nie, hoewel verbonde deur gemeenskaplike trou aan die Kroon en vryelik verenig as lede van die Britse Gemenebes van Nasies”. Hierdie verklaring het die dominiums erken as aparte nasies verenig as 'n federasie van state gelyk in status binne die Britse Gemenebes. Verskeie dominiums het later wetgewing aangeneem wat dominiale burgerskap in die lewe geroep het, en ook 'n afsonderlike vlag aanvaar. Hierdie veranderinge het hulle onderskei van die kolonies in die Ryk wat tot nog toe nie selfregering verwerf het nie. Teen 1926 het die dominiums op konstitusionele gebied reeds tot by susterskap met Brittanje binne die Britse familie van nasies gevorder.

Soewereine Onafhanklikheid binne die Gemenebes

Wysigings moes in die grondwette-van die dominiums aangebring word om hulle in ooreenstemming te bring met die nuwe status wat verwerf is. 'n Spesiale komitee is aangestel om hieraan aandag te gee, en sy aanbevelings is voor die Rykskonferensie van 1930 gelê. Nadat sy voorstelle aanvaar is, is die Britse parlement versoek om wetgewing aan te neem ten einde wetlike erkenning aan die nuwe posisie te verleen. Dit is in Desember 1931 deur die Statuut van Westminster verleen.

Genl. J.B.M. Hertzog, eerste minister van Suid-Afrika, en min. Nicolaas Havenga op 'n skip op pad terug na die Unie ná 'n Statebondskonferensie.

Die Statuut van Westminster (1931)

Die statuut het in duidelike bewoording die inter-imperiale gelykheid van Brittanje en die dominiums verklaar. Gevolglik is ondergenoemde veranderinge in die betrekkinge tussen die state erken:
l. Aangesien die koning die hoof van 'n groep aparte nasies geword het, sou hy voortaan as die konstitusionele hoof van Brittanje en van elke dominium afsonderlik erken word. Die koninklike titel is dienooreenkomstig gewysig. Elizabeth II is Koningin van Groot-Brittanje en van die Unie en van elke dominium afsonderlik.
2. Die goewerneur-generaal verteenwoordig nie meer die Britse parlement nie, maar die Britse kroon. Hy is die geakkrediteerde verteenwoordiger van die Koningin as Soewerein van die dominium en word deur die Koningin aangestel op advies van die kabinet van die dominium en nie, soos in die verlede, van die Britse regering nie. Hierdie hoë amp is agtereenvolgens in die Ierse Vrystaat, die Unie van Suid-Afrika, Australië en Nieu-Seeland deur 'n burger van die betrokke dominium beklee.
3. Die soewereiniteit van die dominiale parlemente is erken. Hulle is bevry van onderhorigheid aan die Britse parlement, en dus is die “Colonial Laws Validity Act” herroep. Die Britse parlement kan nie meer dominiale wetgewing veto nie. Britse wetgewing sal ook nie meer op 'n dominium van toepassing wees nie, tensy die goedkeuring van die dominium daartoe verkry word. Die parlement van 'n dominium kan wette aanneem wat bots met dié wat in Brittanje van krag is. Die gelykheid van die Britse en die dominiale parlemente is op hierdie wyse erken. Wetgewing van die dominiums wat die handtekening van die Koningin of haar verteenwoordiger vereis, moet dus deur 'n lid van die kabinet van die betrokke dominium mede-onderteken word. As gevolg van hierdie Statuut word die dominiums as soewerein onafhanklike state binne die Britse Gemenebes erken.

Veranderinge teweeggebring deur die Statuut

In die dominiums is wetgewing aangeneem wat hul konstitusionele masjinerie in ooreenstemming met hul nuwe status gebring het. Aangesien die goewerneur-generaal nie meer as skakel tussen die dominium en die Britse parlement gedien het nie, moes 'n nuwe kanaal vir die voer van onderhandelinge in die lewe geroep word. In Brittanje is 'n aparte Departement vir Dominiale Sake onder 'n Sekretaris vir die Dominiums gestig. Laasgenoemde staan het bekend gestaan as die Sekretaris vir Dominiale (of Vrygewestelike) Betrekkinge. In die dominiums is soortgelyke departemente opgerig. Brittanje en die dominiums het hoë kommissarisse aangestel wat hul regerings in die onderskeie hoofstede verteenwoordig het. Deur hierdie kanale is die lede geraadpleeg van die Gemenebes mekaar oor sake van gemeenskaplike belang, en veral in verband met verdediging en buitelandse sake, ten einde 'n eenvormige beleid en, waar moontlik, gesamentlike optrede te verseker.

Indien dit nodig is om na kort kennisgewing belangrike besluite te neem, raadpleeg die Britse eerste minister regstreeks die eerste ministers van die dominiums. Raadpleging vind ook gereeld met tussenpose op rykskonferensies plaas. Hierdie konferensies is tafelrondes waar verteenwoordigers van die susterstate tot onderlinge verstandhouding oor ryksaangeleenthede soos verdediging in buitelandse betrekkinge geraak.

In baie ander opsigte is die nuwe konstitusionele posisie deur die praktyk bevestig. In 1936, toe Eduard VIII van die troon afstand gedoel het, is na wedersydse raadpleging 'n afsonderlike afstandsakte deur die Britse parlement en elke dominiale parlement aangeneem. Toe die Wêreldoorlog in 1939 uitgebreek het, het elke dominium afsonderlik teen Duitsland oorlog verklaar. Eire (die Republiek Ierland) het egter verkies om neutraal te bly, met die gevolg dat Brittanje nie Ierland se vlootbasisse gedurende die oorlog kon gebruik nie, selfs nie toe Duitse duikbote besig was om die Britse en Geallieerde skeepvaart in die Atlantiese Oseaan sware verliese toe te dien nie.

In 1955 is ná onderhandelinge tussen die regering van die Unie en dié van Brittanje ooreenstemming oor die oordrag van Simonstad bereik. Die Unie se Minister van Verdediging het in Londen samesprekings met lede van die Britse Kabinet gevoer. As gevolg van dié samesprekings is ooreengekom dat hierdie belangrike vlootbasis in 1957 aan die Unie oorgedra sal word. Die Unie-regering het onderneem om Brittanje f750,000 as vergoeding vir die bestaande installasies te betaal, en 'n waarborg gegee dat hy die basis in 'n toestand van doeltreffendheid sou hou. Die Britse vlootopperbevel mag die basis gebruik wanneer Brittanje in 'n oorlog verkeer, selfs al sou die Unie neutraal bly. Die Unie moes sy seestrydkragte binne agt jaar tot 'n ooreengekome sterkte vergroot, en dié skepe sou in Brittanje teen 'n bedrag van £l8 miljoen gebou word. Daar is ook ooreengekom oor die wyse waarop die seestrydkragte van die unie met die Britse vlooi sal saamwerk om die kusverdediging te behartig en strategiese roetes na die Nabye Ooste en Indië te beskerm. Die Unie sal ook 'n konferensie van belanghebbende moondhede bywoon, waar die versterking van die seeverdediging van die Suid-Atlantiese oseaan bespreek word.

Die Toetrede van Asiatiese Lede tot die Britse Statebond

Toe die Tweede Wêreldoorlog (1939) uitgebreek het, het die ses lede van die Statebond (Brittanje, Kanada, Nieu-Seeland, Australië, die Unie van Suid-Afrika en die Ierse Vrystaat) uit volke van oorwegend blanke afkoms bestaan. Die meeste was van Britse afkoms. Die oorlog het egter baie gedoen om nasionale aspirasies in Asië op te wek. In Indië het dit uitgeloop op die stigting van drie nuwe, dominiums (Indië, Pakistan en Ceylon) en die insluiting van Asiatiese lede in die Statebond.

Brits-Indië en die Indiese State omstreeks 1918

Hierdie groot skiereiland waaroor die Britse parlement sedert die einde van die Muitery (1858) geregeer het, is vier maal so groot as die Unie van Suid-Afrika, en dit het teen 1918 'n bevolking van 300 miljoen gehad. Die meerderheid van die mense is Hindoes (75%) en die orige Mohammedane (20%), Boeddhiste, Christene, ensomeer. Sowat vyftig tale was erken in 1950, waaronder Tamil, Hindoestani en Oerdoe die vernaamste is. Verder is daar 'n gebrek aan eenheid as gevolg van die kastestelsel onder die Hindoes, van wie die Brahmane (priesterkaste) die hoogste en die “onaantasbares”, omtrent een vyfde van die Hindoebevolking, die laagste is. Bowendien het die tekort aan Indiërs met kennis van selfregering en die hoe mate van ongeletterdheid en armoede onder die massas gedugte vraagstukke in verband met die administrasie geskep en veel daartoe bygedra om vooruitgang in die rigting van selfregering te vertraag.
Die Britse bestuur in Indië moes dus in die tweede helfte van die neëntiende eeu deur amptenare behartig word, en dit was iets soortgelyk aan kroonkolonieregering. In 1909 is 'n soort verteenwoordigende regering ingevoer. Die Britse Kroon was in Indië verteenwoordig deur die onderkoning (goewerneur-generaal) wat deur die Sekretaris vir Indië, 'n lid van die kabinet, aan die Britse parlement verantwoordelik was. Vanuit Delhi het die Onderkoning met 'n Uitvoerende Raad waarvan die lede Britse amptenare was, en 'n sentrale Wetgewende Raad waarin die Indiese verteenwoordigers in die minderheid was, oor twee derdes van Indië regeer. Met die oog op die plaaslike bestuur is hierdie ontsaglike gebied in nege groter en ses kleiner provinsies verdeel. Aan die hoof van elke provinsie was daar 'n luitenant-goewerneur, 'n genomineerde uitvoerende raad waarin daar 'n paar Indiër-lede in die minderheid was. Nóg die sentrale, nóg die plaaslike wetgewende raad het beheer oor die uitvoerende raad gehad. Dus is Indië tot 1918 onder 'n soort verteenwoordigende regeringstelsel bestuur. Die provinsiale administrasie was baie doeltreffend, want dit is waargeneem deur 'n goed opgeleide Indiese Staatsdiens wat verantwoordelik was vir die regspraak, beheer oor die inkomste uitgeoefen het, paaie, spoorweë en besproeiingswerke aangelê het, en ook vir gesondheids- en hospitaaldienste, skole en dergelike behoeftes voorsiening gemaak het.
Oor die orige een derde van Indië het sowat seshonderd prinse regeer, wat despotiese mag in hul state uitgeoefen het, terwyl die onderkoning verantwoordelik was vir die instandhouding van Britse garnisoene op strategiese plekke en, in hoofsaak, vir die behartiging van hul buitelandse sake.

Op Weg na Selfregering

Die stigting van skole en universiteite het dit moontlik gemaak om groot getalle Indiërs op te lei, van wie mettertyd baie tot die laer betrekkings in die Staatsdiens toegelaat is. Dit het vir die Indiërs 'n uitstekende terrein vir oefening in plaaslike selfregering geword. Die klein minderheid van opgevoede Hindoes en Mohammedane het mettertyd 'n Indiese Nasionale Kongres gestig ten einde aanspraak op 'n groter aandeel in die regering te maak; en hulle is in hul aspirasies ondersteun deur 'n groot aantal koerante wat in die inheemse tale verskyn het. Toe die Mohammedane egter besef dat vooruitgang in die rigting van selfregering op Brahmaanse heerskappy sou uitloop, het hulle hul aan die Nasionale Kongres onttrek en 'n Al-Indiese Mohammedaanse Bond gestig wat op spesiale behandeling as 'n rasseminderheid aangedring het.
Die Eerste Wêreldoorlog het baie bygedra om die Indiese eis insake volle selfregering te versterk, want Indiese troepe het 'n belangrike bydrae tot die Britse oorlogspoging gelewer, en aan Indië was ook verteenwoordiging in die Imperiale oorlogskabinet (l9l7) en op die Vredeskonferensie toegeken. In 1918 is dus 'n nuwe grondwet toegestaan. In die nege groter provinsies is 'n soort verantwoordelike bestuur soos dié wat in die dominium Kanada in 1867 bestaan het, ingevoer. Hierdie plaaslike wetgewende rade het beheer oor alle sake gekry, behalwe 'n paar aangeleenthede soos die polisie, justisie, grondbelasting en besproeiing, waaroor die onderkoning self deur die luitenant-goewerneur beheer uitgeoefen het. Die plaaslike uitvoerende rade is met Indiër-ministers gevul en in die staatsdiens is Britse amptenare geleidelik vervang deur die aanstelling van Indiërs in die meer verantwoordelike betrekkings. In die sentrale regering is aan Indiërs heelwat meer verteenwoordiging in die Wetgewende Raad toegeken, en wel op 'n groepsbasis, sodat die provinsies, die verskillende rasse, kommersiële groepe en politieke partye hul menings kon lug. Hierdie raad het ook groter wetgewende magte gekry, want die onderkoning kon slegs in verband met aangeleenthede soos buitelandse sake, verdediging en finansies hul besluite ter syde stel. Drie van die sewe setels in die Uitvoerende Raad is aan Indiërs toegewys. Teen 1919 was Brits-Indië goed op pad om 'n dominium te word. Wat die bestuur van die Indiese state betref het, is 'n Kamer van Prinse opgerig wat met die onderkoning oor verskeie onderwerpe moes beraadslaag.

Gandhi en Selfregering

Indië het in die dertiger jare 'n ekonomiese omwenteling beleef. Katoenfabrieke is in stedelike sentrums opgerig, en Indiërs het op die gebied van handel en bankwese 'n belangrike rol begin speel. Intussen is die leër ook Indies gemaak en 'n Indiese vloot en 'n lugmag in die lewe geroep. In 1930 het Indiese verteenwoordigers ook die eerste keer 'n Rykskonferensie bygewoon. Indiese leiers was dus ontevrede met die stadige konstitusionele vooruitgang, aangesien die Britse beleid wat daarop gemik was om selfregering (swaraj) paaiementsgewyse toe te ken, hulle nie bevredig het nie. Mahatma Gandhi, leier van die Nasionale Kongres, het dominiale status van die soort wat ander lede van die Gemenebes gehad het, geëis. Toe dit nie toegestaan word nie, het die Indiese nasionaliste op algehele onafhanklikheid van Brittanje (purna swaraj) aangedring. Die Britse regering het toe die dominiale status beloof, mits die Indiërs ooreenkom om te federeer, sodat 'n uitvoerbare grondwet opgestel kon word.
Pogings om federasie teweeg te bring sodat 'n konstituerende vergadering bymekaargeroep kon word, het nie geslaag nie. Eerstens was die Prinse gekant teen dominiale status, omrede hulle gevrees het dat hulle hul mag sou verloor. Die Mohammedane onder Mohammed Jinnah, wetende dat hulle deur die Hindoes oorweldig sou word, was nie gewillig om tot 'n federasie toe te tree nie en het geëis om tot 'n aparte staat gevorm te word. Ook het Mahatma Gandhi nie die onverdeelde steun van die Kongres geniet nie.
Die Kommunistiese element onder Subbas Bose wou sy leiding nie volg nie, en die leier van die “onaantasbares” het die afskaffing van hulle maatskaplike beperkings geëis. Aangesien die verskillende groepe nie wou saamwerk nie, was geen konstitusionele ontwikkeling moontlik nie. Die uitbreek van die Tweede Wêreldoorlog (1939) het verder vertraging veroorsaak. Gedurende hierdie jare het die Kongresleiers die provinsiale regering geboikot, waardeur die plaaslike bestuur in 'n toestand van chaos beland het. Gevolglik het hongersnood, wanorde en bloedvergieting gedurende die volgende sewe jaar dikwels in baie dele van Brits-Indië voorgekom.

Pakistan en Hindoestan

Aan die einde van die Tweede Wêreldoorlog het die Britse Regering besluit om sake tot 'n punt te dryf. In 1947 is lord Mountbatten as Onderkoning uitgestuur. Hy het die Indiese leiers meegedeel dat Brittanje hom binne 'n sekere tydperk uit Indië sou onttrek, en dat hulle in die tussentyd van sy dienste gebruik kon maak om tot 'n verstandhouding ten opsigte van die regeringsvorm te kom. Uiteindelik het hy daarin geslaag om die Hindoese en Mohammedaanse leiers te beweeg om die drastiese maatreëls wat hy voorgestel het, goed te keur. Die Mohammedaanse gebiede bestaande uit Bengale en die Pendsjaab is gevorm tot 'n Mohammedaanse staat waaraan die naam Dominium Pakistan gegee is, met Karatsji as hoofstad.
Jinnah het die eerste goewerneur-generaal daarvan geword. Die Hindoese gebied het die Dominium Indië geword, met Delhi as hoofstad. Mountbatten het sy invloed gebruik om die meerderheid van die Prinse te beweeg om hulle gebiede by die twee nuwe state te laat insluit. Hierdie state het amptelik op 15 Augustus 1947 tot stand gekom-'n dag wat as openbare vakansiedag gevier word. Terselfdertyd is aan albei state volle dominiale status toegeken.
Indië het kort daarna ambassadeurs in Londen en Washington aangestel.
Die betrekkinge tussen die twee nuwe dominiums was allesbehalwe hartlik. Die oordrag van Mohammedaanse en Hindoeminderhede het op bloedige slagtings uitgeloop. Betrekkinge het verder gestrem geraak oor die insluiting van Kasjmir, 'n susterstaat waarop albei aanspraak gemaak het. As gevolg daarvan het hulle wedersyds tolgrense teen mekaar opgerig. Toe die Britse amptenare teruggetrek is, moes albei dominiums hul eie amptenare voorsien om die hoër betrekkinge in die Staatsdiens te beklee. 'n Tekort aan amptenare het baie vraagstukke geskep en eerlike, doeltreffende administrasie bemoeilik. In 1948 is Gandhi deur 'n ekstremis vermoor, en het Jawaharlal Nehroe hom as eerste minister van Indië opgevolg.

Ceylon as Dominium

Die oorgroot meerderheid van die bevolking van hierdie eiland is Boeddhistiese Ceylonese (of Singalese). Die minderheid bestaan uit 'n aantal Mohammedane en Hindoese arbeiders wat uit Suid-Indië geëmigreer het om op die tee- en rubberplantasies te werk.
Gedurende die Tweede Wêreldoorlog is Ceylon, wat 'n vorm van verteenwoordigende bestuur gehad het, deur die sukses van swaraj-regering in Indië aangespoor om aanspraak op volle selfregering te maak. 'n Beperkte vorm van verantwoordelike regering is toegestaan ten einde vas te stel of die Ceylonese in staat was om volle verantwoordelike regering te behartig. In 1948 is dominiale status aan Ceylon verleen, nadat 'n verdedigingsverdrag met Brittanje onderteken was. Senanayake, die eerste minister, het die grootse ondernemings aangepak om wetenskaplike landbou te bevorder ten einde 'n groter voorraad voedsel vir die snel aanwassende bevolking te verskaf.
As gevolg van die toelating van die drie Asiatiese dominiums is die hele samestelling van die Statebond radikaal verander. 'n Presedent is daardeur geskep vir die toelating van gebiede met 'n oorwegend nie-blanke bevolking tot die Statebond, wat gevolglik nie meer volke van blanke of Britse afkoms alleen bevat nie.
Die vorming van 'n dominium in Wes-Afrika was daarna aan die beurt. In 1957 is die Goudkus as die dominium Ghana tot die Britse Statebond toegelaat; en besprekings is daarna gevoer oor die toekenning van 'n soortgelyke status aan Nigerië.

Die Reg van Afskeiding van die Statebond

Op grond van die soewereine status wat die Statuut van Westminster (1931) aan hulle toegeken het, het sommige dominiums verklaar dat hulle die konstitusionele reg besit om neutraal te bly wanneer Brittanje in 'n staat van oorlog verkeer, en dat hulle selfs uit die Statebond mag uittree. Die Ierse Vrystaat onder De Valera met sy Republikeinse Party het hom die bereiking van dié oogmerke ten doel gestel. In 1932 het dit die eed van getrouheid aan die Kroon afgeskaf en tydens die krisis wat op die troonsafstand van Eduard VIII uitgeloop het (1936), het hy die goewerneur-generaalskap afgeskaf en deur 'n verkose president vervang. Toe die Tweede Wêreldoorlog uitbreek (1939), het die Ierse Vrystaat hom neutraal verklaar, die enigste lid van die Gemenebes wat dié stap gedoen het. In 1949 het hy uiteindelik uit die Statebond getree en die Republiek Ierland (Eire) geword. Daarmee het hy die laaste skakel met die Kroon verbreek. Ierland se voorbeeld is tot sekere hoogte deur Indië gevolg, wat begerig was om 'n republiek te word, maar ook lid van die Statebond te bly. Op die Konferensie van Eerste Ministers in 1948 is besluit dat 'n dominium geregtig sou wees om so 'n stap te doen. Indië is dus in 1950 tot republiek uitgeroep en sy goewerneur-generaal deur 'n verkose president vervang, maar hy het lid van die Statebond gebly. In 1950, toe die Kasjmirvraagstuk nie opgelos kon word nie, het Pakistan 'n dergelike stap oorweeg waaraan uitvoering in 1956 gegee is. Sedert 1907, toe hulle erkenning as dominiums verlang het, het die selfregerende dominiums dus 'n ingrypende verandering van konstitusionele status ondergaan. Binne een geslag het hulle ontwikkel van selfregerende kolonies tot soewerein onafhanklike state, wat met mekaar binne die Statebond as 'n werklike volkebond vryelik verenig is.

Bron

• Fowler, C de K. & Smit, G.J.J., Geskiedenis vir die Kaaplandse Senior Sertifikaat en Matriek. Kaapstad: Maskew Miller Beperk. Bladsye 144-178. (Datum onbekend, vermoedelik in 1950's).