Kiewiete

Kiewiete is 'n wydverspreide groep van waadvoëls (watervoëls) wat tot die subfamilie Charadriinae (familie Charadriidae) behoort. Daar is ongeveer 40 spesies in die subfamilie. Kiewiete is klein tot middelgroot, swart of grysbruin en wit voëls met taamlik lang pote. Hulle is grondbewoners wat op binnelandse vlaktes, langs die kus, by strandmere of binnelandse waters aangetref word. Die meeste van die sowat 60 spesies behoort tot die genus Charadrius, wat wêreldwyd voorkom.

Kiewiete
Charadrius vociferus
Wetenskaplike klassifikasie
Domein:	Eukaryota
Koninkryk:	Animalia
Filum:	Chordata
Klas:	Aves
Orde:	Charadriiformes
Familie:	Charadriidae
Subfamilie:	Charadriinae Leach, 1820
Genera
Pluvialis Charadrius Thinornis Elseyornis Peltohyas Anarhynchus Phegornis Oreopholus

Oor die algemeen is kiewiete ware trekvoëls wat in die Noordelike Halfrond broei en in die suide oorwinter. Sommige van die spesies wat in Suider-Afrika aangetref word, is egter standvoëls wat hier broei. Die neste beslaan gewoonlik net uit 'n holte in die grond en daarin word sowat 4 eiers gelê.

Bou

Die sowat 60 verskillende spesies kiewiete (familie Charadriidae) wissel in grootte en kleur. Die kleiner soorte soos die rooibandkiewiet (Charadrius pallidus) en die geelborskiewiet (Charadrius pecuarius) word maar 15 tot 16 cm lank, terwyl die lelkiewiet (Vanellus senegallus) sowat 35 cm lank word. Die pote is taamlik lank en so ook die 3 voortone, terwyl die agtertoon by sommige spesies afwesig en by ander net baie kort is.

Die reguit snawel is betreklik kort en die vlerke is lank en gepunt. Die meeste kiewiete is vaal. Die rug en vlerke is gewoonlik 'n skakering van bruin, terwyl die buikvere wit is. 'n Uitsondering is die bontkiewiet (Vanellus armatus), wat ʼn wit kroon, 'n swart nek en bors, grys vlerke en 'n wit stert met 'n breë swart streep het.

Sy pote is swart, terwyl die pote van die lelkiewiet, die witkroonkiewiet (Vanellus albiceps) en die ringnekkiewiet (Charadrius hiaticula) variasies van geel is. Die gewone kiewiet (Vanellus coronatus) en die swartvlerkkiewiet (Vanellus melanopterus) het rooi pote. 'n Opvallende kenmerk van die lelkiewiet en die witkroonkiewiet is die geel lelle wat net voor die oë hang.

Verspreiding en gedrag

Sowat die helfte van die kiewiete wat in Suider-Afrika aangetref word, is trekvoëls. Die gryskiewiet (Pluvalis squatarola) broei in Noord-Europa, Asië en Amerika en word in die somer veral langs die Suid-Afrikaanse kus maar ook langs binnelandse waters aangetref. Die ringnekkiewiet. wat oral in Suid-Afrika langs die kus en in die binne land by water aangetref word, is ʼn somergas uit Europa, Asië en Groenland, terwyl die Mongoolse kiewiet (Charadrius mongolus), wat soms in Namibië en aan die Suid-Afrikaanse kus aangetref word, in Sentraal- en Oos-Asië broei.

Die Asiatiese kiewiet (Charadrius asiaticus) kom van Suid-Rusland en oorwinter in Wes-Indië, Arabië en Afrika. Ware standvoëls is onder meer die geelborskiewiet (Charadrius pecuarius), die driebandkiewiet (Charadrius tricollaris) en die gewone kiewiet, wat almal deur die hele Suider-Afrika aangetref word. Die kiewietfamilie sluit 'n unieke spesie, die skewebekkiewiet (Anarhynchus frontalis) van Nieu-Seeland, in.

Die punt van die snawel is na regs gedraai sodat die voël maklik insekte en larwes onder klippe kan uitpik. Kiewiete kom in swerms of in pare voor. Hulle vreet hoofsaaklik insekte en hoewel hulle dikwels by water aangetref word, haal hulle nie hul kos uit die water nie maar pik dit van die omringende veld op. Die nes van die kiewiet bestaan uit 'n holte in die sand of modder waarin sowat 4 eiers op 'n keer gelê word.

Die kleintjies verlaat die nes kort nadat hulle uitgebroei het. Die nes en kleintjies word op allerlei maniere deur die ouers beskerm. Wanneer 'n indringer gewaar word, gee die volwasse voëls van sommige spesies, byvoorbeeld die geelborskiewiet. voor dat hulle gewond is en spartel op die grond rond om die aandag van die nes af te trek. Wanneer die nes van ʼn gewone kiewiet bedreig word, vlieg die volwasse voëls laag oor die indringer en duik op hom af terwyl hulle hard skreeu.

Spesies in taksonomiese orde

• Pluvialis apricaria
• Pluvialis fulva - Oosterse goue strandkiewiet
• Pluvialis dominica - Amerikaanse goue strandkiewiet
• Pluvialis squatarola - Grysstrandkiewiet
• Charadrius obscurus
• Charadrius hiaticula - Ringnekstrandkiewiet
• Charadrius semipalmatus
• Charadrius placidus
• Charadrius dubius - Kleinringnekstrandkiewiet
• Charadrius wilsonia
• Charadrius vociferus
• Charadrius melodus
• Charadrius thoracicus
• Charadrius pecuarius - Geelborsstrandkiewiet
• Charadrius sanctaehelenae
• Charadrius tricollaris - Driebandstrandkiewiet
• Charadrius forbesi
• Charadrius alexandrinus - Kentse strandkiewiet
• Charadrius (alexandrinus) javanicus
• Charadrius marginatus
• Charadrius ruficapillus
• Charadrius peronii
• Charadrius pallidus - Rooibandstrandkiewiet
• Charadrius collaris
• Charadrius alticola
• Charadrius bicinctus
• Charadrius falklandicus
• Charadrius mongolus - Mongoolse strandkiewiet
• Charadrius leschenaultii - Grootstrandkiewiet
• Charadrius asiaticus - Asiatiese strandkiewiet
• Charadrius veredus
• Charadrius morinellus
• Charadrius modestus
• Charadrius montanus
• Thinornis rubricollis
• Thinornis novaeseelandiae
• Elseyornis melanops
• Peltohyas australis
• Anarhynchus frontalis
• Phegornis mitchellii
• Oreopholus ruficollis

Verwysings

• Wêreldspektrum, 1982, ISBN 0908409559 band

Sien ook

• Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse voëls
• Lys van Suid-Afrikaanse voëls (Groepeer)
• Lys van Suider-Afrikaanse voëls volgens wetenskaplike name