NG gemeente Hopetown

Die NG gemeente Hopetown is 'n gemeente van die Nederduitse Gereformeerde Kerk in die Ring van Hopetown en Sinode van Noord-Kaapland. Die gemeente se middelpunt is die Noord-Kaapse dorpie Hopetown.

Hopetown se vierde NG kerk, ingewy in 1968. Die argitek was Hendrik Vermooten.

Ds. Gerrit van Niekerk en sy eggenote was die eerste leraarspaar van Hopetown sowel as van 1878 van die nabygeleë Britstown. Sy dienstyd op Hopetown het gestrek van 1861 tot 1877. Van 1884 tot sy aftrede in 1903 was hy leraar van die NG gemeente Middelburg, Kaap. Hy is oorlede op 20 Augustus 1920.

Hopetown se vorige NG kerk, die derde van vier. Dié skets is omstreeks 1917 gemaak.

Ds. Pieter Jan Albertus de Villiers, die leraar van 1898 tot 1922, toe hy na die NG gemeente Philipstown vertrek en aldaar arbei tot sy aftrede in 1928. Hy was van 1884 tot 1897 die eerste predikant van die NG gemeente Petrusville, ook in dié deel van die Noord-Kaap.

Ds. W.P. Rousseau, een van die eerste vier studente aan die Kweekskool. Hy kom in 1877 hierheen van Simonstad af, maar wek soveel onenigheid met sy ondersteuning vir die Goeie Tempeliere dat hy in 1880 bedank.

Ds. Matthys Michielse du Toit was leraar van Hopetown van 1922 tot 1926. Hy het sy bediening in 1905 in die NG gemeente Barrydale begin en in 1941 as die leraar van NG gemeente Joubertina afgetree.

Dit was ten tyde van sy stigting in 1854 die 58ste gemeente van die Kerk in Suid-Afrika en is tans die oudste gemeente in die Sinode van Noord-Kaapland, hoewel nie in die provinsie Noord-Kaap nie: die NG gemeente Colesberg is reeds in 1826 gestig, maar val binne die Oos-Kaapse Sinode, en die gemeentes Richmond (1843), Victoria-Wes (1844), Calvinia (1847) en Namakwaland (1850, Springbok) en Fraserburg (1851) is almal ook ouer, maar ressorteer onder die Sinode van Wes-en-Suid-Kaapland.

Agtergrond

Hopetown was voor 1854 deel van die gemeente Colesberg en het onder die Ring van Graaff-Reinet geressorteer. In 1853 ontvang die Sinodale Kommissie 'n brief van mnr. J.C. Wiid, eienaar van Duvenaarsfontein, waarin hy sy plaas vir die stigting van 'n aparte gemeente aanbied. Ook word deur sewentig ondertekenaars van 'n tweede brief so 'n aparte gemeente gevra.

Stigting

Op 18 Februarie 1854 word 'n gemeente op die plaas Duvenaarsfontein gestig en verdoop tot Hopetown, of Hoopstad soos dit in die begin bekend was, maar later verander is om verwarring te voorkom met die Vrystaatse dorp Hoopstad. Op 6 Mei 1854 is die eerste kerkraad bevestig en die eerste Nagmaalsviering op 18 September 1854, gehou.

Dienste is in 'n tentkerk gehou tot die eerste kerk in Februarie 1857 voltooi en ingewy is. Eers op 21 September 1861 is ds. G. van Niekerk as die eerste leraar bevestig. Hy maak in sy eerste Ringsverslag melding van die vyf onderwysers in die gemeente, van wie een op die dorp in die goewermentskool was en die meeste onopgeleid. Weens gesondheidsredes bedank hy op 3 April 1877.

Tweede leraar

Ds. W.P. Rousseau, een van die eerste vier studente wat afgestudeer het aan die Kweekskool op Stellenbosch en voorheen van Simonstad in die Kaapse Skiereiland, word op 24 November 1877 deur die konsulent, ds. J.P. Jordaan van die NG gemeente Philipstown bevestig. Weens sy ywer vir die afskaffingsbeweging (Goeie Tempeliere) heers daar 'n bittere stryd in die gemeente en bedank hy in Oktober 1880 op aanbeveling van sy medepredikante.

Latere leraars

Ds. G.A. Scholtz word in 1882 bevestig, nadat die gemeente byna drie jaar herderloos was. Op 25 Februarie 1883, tydens die middagdiens onder ds. Scholtz se leiding, het weerlig die kerk getref terwyl die gemeentes Psalm 119:17 gesing het. Jan Muller, 'n smid, is gedood en meer as 20 mense getref. Sommiges se klere het aan die brand geslaan. Ene Barend Badenhorst het ernstige wonde opgedoen. Die gemeentelede was baie lief vir ds. Scholtz en, voor sy vertrek in 1889 na die moedergemeente, NG gemeente Colesberg, het hy plankvloere, banke en 'n galery in die kerk laat aanbring. Ds. J.D. Louw word op 29 Junie 1889 bevestig en werk tot 1898 met baie vrug. 'n Groot geestelike herlewing het in dié tyd plaasgevind en op 22 Maart 1893 is Stydenburg afgestig.

Tydens ds. P.J.A. de Villiers se byna kwarteeu lange bediening (1898 tot 1922) is 'n nuwe kerk gebou, aangesien die oue gebars het en baie ongerieflik was. Dié gebou is ingewy in Januarie 1914. Die £8 600-boukoste is met sy vertrek afbetaal, op £3 200 na. Ds. M.M. du Toit (1922-'25): Hy samel £4 000 in en betaal die res van die boukoste; met die orige geld word 'n motorkar vir die leraar gekoop. Tydens sy dienstyd was daar in die gemeente drie diamantdelwerye, met Brakfontein as die belangrikste. Op die dorp word die sekondêre skool in 1923 'n hoërskool.

Gedurende ds. W.J. Theron se bediening (1926—'37) is die Goeie Hoop-losieshuis gebou en ingewy in 1929. Ds. C. C. Kritzinger staan in die gemeente van 1937 tot 1946. Deur sy inisiatief is 'n nuwe koshuis deur die kerkraad gebou en in September 1940 ingewy; verder geskied die verkoop van die meent aan die plaaslike munisipaliteit.

Ds. Z. B. Badenhorst volg ds. Theron op in 1947. 'n Nuwe pastorie word aangekoop ten einde beter huisvesting vir die sendeling in die ou moederpastorie te verskaf. Deur sy inisiatief is 'n boufonds vir die gemeentelike saal in 1950 gestig.

Die sending

Van 1890 tot 1898 het mnr. J.H. Louw onder die bruin mense gewerk, en weer van 1904 tot 1917. In 1920 het eerw. J. de Villiers, 'n seun van die predikant van die gemeente, hier begin werk en hy is in 1925 deur eerw. G.C. Oosthuizen opgevolg, aan wie 'n kerk, pastorie en motorkar deur die moedergemeente verskaf is. Eerw. J.B. Combrinck word in 1946 bevestig; hy samel onder die moedergemeente se lidmate geld in en bou 'n pragtige nuwe sendingkerk wat in Desember 1948 ingewy word. Ná 'n vrugbare arbeid verlaat hy die gemeente op 17 Junie 1951.

Vier kerkgeboue binne 114 jaar

Eerste twee kerkgeboue, 1854 en 1857

Hopetown se eerste NG kerkgebou het net uit vier steenmure met 'n grondvloer bestaan en 'n brakdak (riete en klei) opgehad. Die preekstoel is vervaardig uit negosiekis-planke. Die gemeente het gebruik gemaak van los stoeltjies, veldstoele, kiste en banke om op te sit. Die swerwende inwoners en verbygangers het die dienste bygewoon met emmers, tessies, ketels en beeshorings op die rug. Weens die geologiese samestelling van Hopetown se grond, het die eerste kerk se dik mure en swaar gewels gou probleme gee. In 1858 is die gewels afgebreek en die brakdak deur sink vervang.

Tydens ds. Scholtz se bediening (1882 tot 1889) is die kerkgebou verbeter. Banke en 'n beter preekstoel, deur Isak Marais vervaardig van plaaslike hout, is ingesit en banke en 'n galery aangebring. Die preekstoel was kelkvormig en het trappe aan die kant gehad. In 1892 is 'n orrel op die galery regoor die preekstoel geplaas. Van tyd tot tyd moes ankers deur die gebarste, dik mure gesit word.

Derde kerkgebou, 1914

Hopetown se tweede kerkgebou was blykbaar net 'n verbouing in 1857 van die eerste, eenvoudige bousel van 1854. 'n Aardbewing het die gebou in 1911 so beskadig dat dit gesloop is.

In 1911 was daar 'n hewige aardbewing en het die gemeente op 'n vergadering besluit om 'n nuwe kerk te bou. Ene mnr. Hesse jr. (waarskynlik Folkert Wilko Hesse se seun) het 'n plan en die koste aan die gemeente voorgelê. Die ou kerk is toe gesloop en die nuwe op dieselfde plek opgerig. Intussen is dienste in die kerksaal gehou, wat ook intussen afgebreek is.

Die gemeente het swaargekry weens die droogte, maar broer P.J. du Toit, 'n gewese parlementslid, het £3 600 ingesamel. Die nuwe kerkgebou, met die orrel ingereken, het £8 600 gekos. Gedurende ds. P.J.A. de Villiets se tyd is nog £1 700 ingesamel, waarna £3 000 se skuld oorgebly het. Die hoeksteen van die derde kerk is op 1 Februarie 1913 gelê en dis op 10 Januarie 1914 deur ds. G. van Niekerk ingewy. Die preekstoel is toe geskuif sodat die gemeente nie meer nodig gehad het om op te kyk na die prediker nie. Die vloer is skuins gelê, van agter na voor, sodat die gemeente die prediker beter kon sien. Die nuwe gebou was meer inspirerend as die oue vir die prediker sowel as die gemeente. In 1923 het ds. M.M. du Toit besluit om die gemeente se skape te verkoop en tesame met nog 'n spesiale invordering kon hulle die gemeentelike skuld delg en vir ds. Du Toit 'n motor koop.

In 1948 moes die nuwe kerkgebou se mure weer geanker word, nes die vorige gebou s'n omdat dit op dieselfde plek opgerig is en die geologiese samestelling van die grond vanselfsprekend nog dieselfde was. In ds. Zachie Badenhorst se tyd het die kerkraad, ná 'n emosionele en moeilike vergadering, besluit om 'n nuwe kerksaal op te rig en die kerkgebou voorlopig op te gradeer. Einde 1965 het van die gemeentelede gerapporteer daar val sand terwyl die orrel speel. Ondersoek het getoon, nadat 'n skietlood opgeneem is, dat die wesgewel sowat 1,5 m na die eenkant toe oorhel. Die mure is toe reeds met kabels verbind, waarvan party al deurgetrek het. Daarom is die kerkgebou as onveilig beskou. Op 25 September 1966 het ds. I.L. Vos die afskeidsdiens van die kerk waargeneem. Die oudste ouderling, Piet van der Walt, het die Kanselbybel by die kerk uitgedra.

Die orrel was toe reeds verwyder omdat die orrelbouers nie 'n kans wou waag dat die orrel dalk saam met die galery kon val nie. Heelwat van die onderdele is in die nuwe kerkorrel ingebou. Die materiaal van die ou kerkgebou sou die aftakelaars, B. Pieters en C. Badenhorst, se betaling wees. Op dié perseel het net 'n monument met die onderskeie kerke se hoekstene agtergebly. Ten tyde van die sloping het die boufonds reeds R53 000 beloop.

Vierde kerkgebou

Terwyl die bouwerk aan die nuwe kerk aan die gang was, is dienste in die kerksaal gehou. Ds. Vos en kerkraadslede het in dié tyd ander kerke besoek om binne en buite te kyk wat die beste vir Hopetown se nuwe kerk sou werk. Hendrik Vermooten is as argitek aangestel en K. Deist as bouheer. Die kerkboukommissie het intussen besluit om die nuwe kerk langs die kerksaal op te rig. 'n Tender vir R92 400 is op 12 Augustus 1966 aanvaar en op 26 November 1966 is die eerste sooi vir die fondament gespit. Die stootskrapers het die bouterrein op 30 Junie 1967 begin gelykmaak waarna ds. Vos die hoeksteen op 29 Julie gelê het. Hy het ook die pyl op 19 Februarie 1968 in die teenwoordigheid van die gemeente op die toringspits geplaas.

Die gemeente se vierde kerkgebou is op 27 Julie 1968 ingewy.

Die eerste sooi vir hierdie kerk was gespit deur Mnr Hendrik Coertse (oom Boet).

Die eerste paartjie wat in die kerk getroud is : Mechiel van Niekerk( A.J.C.-seun) en Hester Antoinette van Niekerk (geb Du Plessis) Die huwelik was voltrek deur Ds I.L Vos op 7 de Desember 1968

Enkele leraars

• Gerrit van Niekerk, 1861 - 1877
• Willem Petrus Rousseau, 1877 - 1880 (demissie ná onenigheid in die gemeente, maar van 1882 leraar van die NG gemeente Albanie)
• Gustav Adolph Scholtz, 1882 - 1889
• Jan Daniel Louw, 1889 - 1898
• Pieter Jan Albertus de Villiers, 1898 - 1922
• Matthys Michielse du Toit, 1922 - 1925
• Willem Jacobus Theron, 1926 - 1937 (emeriteer)
• Jacobus Francois Conradie, 1937 - 1939 (hulpprediker)
• Cornelius Christiaan Kritzinger, 1937 - 1946
• Zacharias Blomerus Badenhorst, 1947 - 1951
• Jacobus Johannes Badenhorst, 1952 - 1964
• Jacobus Francois Myburgh, 9 November 1974 - 6 November 1977 (emeriteer ná 38 in die bediening)

Fotogalery

• 
  Ds. W.J. Theron was die leraar van 1926 tot 1937.
• 
  Ds. Cornelis Christiaan Kritzinger was leraar van 1937 tot 1946.
• 
  Ds. Zacharias Blomerus Badenhorst was Hopetown se leraar van 1947 tot 1951 toe hy na die NG gemeente Darling vertrek. Van 1969 tot 1972 was hy die eerste leraar van die nuutgestigte NG gemeente Constantia in die Suid-Skiereiland. By hom is sy vrou, Susanna de Villiers Wessels, en hul dogtertjies, Chrislén en Sorita. Dié foto omstreeks 1952 geneem toe hulle die pastoriegesin van die NG gemeente Darling was.
• 
  Ds. J.F. Myburgh, leraar van 9 November 1974 tot 6 November 1977. Hopetown was die laaste van die 11 gemeentes in sy 38-jarige bediening.

Bronne

• Maeder, ds. G.A. en Zinn, Christian. 1917. Ons Kerk Album. Kaapstad: Ons Kerk Album Maatschappij Bpkt.
• Olivier, ds. P.L., 1952. Ons gemeentelike feesalbum. Kaapstad en Pretoria: N.G. Kerk-uitgewers.

Eksterne skakels

• Hopetown se NG kerkgebou op Google Maps.
• (af) Inligting oor die gemeente op die Sinode van Noord-Kaapland se webtuiste Geargiveer 5 Maart 2016 op Wayback Machine. URL besoek op 3 November 2014.