Swem in Suid-Afrika
Suid-Afrika is 'n warm, sonnige land, met 'n lang kuslyn en baie swembaddens. Reeds in die 19de eeu begin die ontwikkeling van swem as 'n sport, met die stigting van klubs, soos die PE Amateurklub in Port Elizabeth, wat in Maart 1898 gestig word vir die "ontwikkeling van swem en waterpolo deur middel van kompetisie",[1] en vandag nog bestaan.
Die geskiedenis van internasionale swem in Suid-Afrika
wysig
SAASU
wysigDie Suid-Afrikaanse Swem Unie is in 1908 gestig en die volgende jaar deur FINA – die wêreldbeheerliggaam - [2] as lid aanvaar. Op daardie stadium was daar nog geen provinsiale organisasies nie. Die nasionale het liggaam het bestaan uit provinsiale liggame wat jaarliks in vier watersporte kompeteer het – swem, waterpolo (om die Currybeker), duik en sierswem.
Suid-Afrika was aktief in die werkinge van FINA. Harry Getz, voormalige voorsitter van SAASU en 'n waterpolospeler vir die WP, is in 1954 tot die Tegniese Komitee van FINA aangewys – die eerste Suid-Afrikaner wat op 'n FINA-komitee dien. Hy was die hoofbeampte van swem[3] tot beide die 1964 Tokyo Spele en 1968 Mexikostad Olimpiese Spele – ten spyte van die verbod op Suid-Afrikaanse deelnemers aan daardie kompetisies. Saam met die afskaffing van SAASU in 1994 het die toekenning van Springbokkleure aan swemmers ook verdwyn. Die huidige beheerliggaam staan bekend as 'Swimming South Africa'.[4] Die nuwe bedeling beteken dat internasionale kompetisies, soos die FINA-wêreldbeker [5] wat jaarliks in Durban plaasvind, nou gereeld in SA plaasvind.
Die vroeë jare
wysigNet soos rugby, en elke ander sport in Suid-Afrika, het swem ook die Springbokbaadjie aan internasionale verteenwoordigers toegeken.
Die eerste Springbokswemmer in die Olimpiese Spele was G.A. Godfrey in die 1912-spele te Stockholm, en Barbara Nash by die 1920-spele in Antwerpen. Beide het ongelukkig geen finale behaal nie, maar in die 1928-spele in Amsterdam het die dames 4 x 100 m vryslagaflosspan van Kathleen Russell, Rhoda Rennie, Marie Bedford en Frederica Van Der Goes die brons medalje losgeslaan, na die spanne van die VSA en Engeland.
In 1932 by Los Angeles was Jenny Makaal die eerste dame Springbok om 'n swemmedalje by die spele te wen, toe sy 'n brons wen in die 400 m vryslag, en kom 5de in die 100 m met 'n tyd van 1:10.8. Maakal is afgerig deur Jimmmy Green, opsigter van die munisipale swembad in Pretoria. Sy wen ook silwer in die 440y kruipslag by die 1934 Empire Spele in Engeland.
Die 1938 Empire Spele is gehou in Sydney, Australië. Carla Gerke wen silwer in die dames 220y borsslag die dames is tweede in die 3 x 100y wisselslag aflos. Die enigste sukses vir die mansspan was Terry Collard se silwer in die 110y kruipslagitem. By die volgende Empire Spele, gehou in Auckland, Nieu-Seeland, wen Graham Johnston goud in die 1650y kruipslag, met Joan Harrison goud in 440 en brons in 110y kruipslag.
Die volgende Olimpiese sukses vir Suid-Afrika is behaal deur Joan Harrison, toe nog net 'n sestien-jarige meisie, wat die goue medalje in die 100 rugslag gewen by die 1952 Olimpiese Spele gehou in Helsinki. Haar wentyd van 1:14.3 was egter wel heelwat stadiger as die rekord van 1:10.9 wat in 1939 deur Cornelia Kint van Nederland opgestel is, wie se rekord eers in 1960 verbeter is.
By die 1956-spele in Melbourne wen die Dames 4x100 vryslagaflos die brons medalje – Natalie Ann Myburgh, Susan Elizabeth Roberts, Miora Abernethy and Jeanette Evelyn Myburgh, met die goud gewen deur Australië, gelei deur Dawn Fraser, en die VSA tweede.
Vandag word die nasionale swemmers nog steeds Springbokke genoem, gewoonlik deur buitelandse swemjoernaliste. Die Suid-Afrikaanse mansspan wat die 4 x 100 vryslagaflos gewen het op 15 Augustus 2004 tydens die Athene Olimpiese Spele – Roland Schoeman, Ryk Neethling, Lyndon Ferns en Darian Townsend – word gereeld die 'Springbokke' genoem.[6][7][8]
Die 1950's
wysigJulian Dyason was die SA en VSA-borsslagkampioen in 1952, terwyl hy 'n student was by die universiteit van Oklahoma. Buill Steuart Michigan State.
Die sestiger jare
wysig
By die Britse Junior Swemkampioenskappe gehou in Blackpool op 10 Augustus 1965 breek Karen Muir [9] van Kimberley die wêreldrekord in die 110 tree rugslag met sewe tiendes van 'n sekonde. Op ouderdom van 12 jaar, 10 maande en 25 dae, bly sy vandag nog die jongste atleet om 'n wêreldrekord in enige sport op te stel.
Muir se rekord is die volgende Februarie 1966 verbeter – in Kimberley, deur Anne Fairlie van Suid-Afrika. Daarna was dit weer Muir se beurt – een week later in Maart 1966 het sy die 100 m-rekord twee keer verbeter in die Rachel Finlayson soutwaterswembad in Durban. Op die tweede geleentheid het die veld bestaan uit Anne Fairlie nie, asook Kathy Ferguson van die VSA – goue medaljewenner by die 1964 Olimpiese Spele in Tokyo, en Kiki Caron van Frankryk – 'n voormalige wêreldrekordhouer.
Gedurende die noordelike somer van 1966 toer die Springbokke na Europa, Amerika en Kanada. Op 23 Julie 1966 te Beziers in Frankryk stel Anne Fairlie weer 'n nuwe rekord in die 100 m en Karen Muir doen dieselfde in die 200 m-rugslag. Die twee herhaal die vertoning 'n maand later in Vancouver. Daarna stel Karen Muir op verskeie geleenthede weer nuwe wêreldrekords op – in die 100 sowel as 200 m, met haar laaste rekord in die 100 m by Utrecht op 6 Julie 1969. Tussen 1965 en 1969 breek sy 15 wêreldrekords in rugslag items, waarvan die laaste gehou het tot 1973, toe Ulrike Richter van Oos-Duitsland haar rekord van 1:05.9 in die 100 m geklop het.
Die '70s
wysigVan 1968 tot 1981 swem die Springbokke jaarliks teen Rhodesië – wat ook vanaf 1972 uit internasionale kompetisies geskors is. Rhodesië het tot 1980 as 'n ekstra provinsie aan die Suid-Afrikaanse kampioenskappe deelgeneem, en swemmers van daardie land het oor die jare baie Suid-Afrikaanse rekords opgestel. Van diegene was John Keyter, Bob Hatherley; Ken Borain en Rod Hamilton.[10]
Gedurende hierdie tydperk – die 1970's, het Suid-Afrikaanse swem verder gegroei. Die mees merkwaardige swemmer opgelewer van die dekade was Jonty Skinner van Oos-Londen. Afgerig deur sy vader Doug Skinner, het Skinner sukses behaal in die 100 m vryslag by die 70ste Suid-Afrikaanse Swemkampioenskappe in Bloemfontein in 1974. Daarna is hy na die VSA en het hy by die Universiteit van Alabama en die Central Jersey Aquatic Club geswem. In die somer van 1976, na 'n onsuksesvolle poging om vroeg 'n Amerikaanse burgerskap te bekom en die land te verteenwoordig by die Olimpiese Spele in Montreal, swem hy by die Nasionale kampioenskappe in Philadelphia. In Montreal wen Jim Montgomery (VSA) goud met 'n nuwe wêreldrekord vir die 100 m vryslag opgestel – 49.99. In Philadelphia, twee weke later, verpletter Skinner die rekord met 49.44 – wie se rekord eers in 1981 verbeter word. Vandag is hy verbonde aan die nasionale span van die VSA, as direkteur van prestasiewetenskap.[11]
Tagtigerjare
wysigNá 1980 se Suid-Afrikaanse Seniorkampioenskappe in die Nuweland-swembad in Kaapstad, swem Suid-Afrika vir oulaas teen Zimbabwe-Rhodesië.
Ná onafhanklikheid van Zimbabwe en die verbreking van buitelandse swembande met Suid-Afrika, het SAASU 'n groep swemmers vanaf die VSA en een van Kanada oorreed om teen die Springbokke te kom swem. Gevolglik swem Scott Spann, Rick Morley, Billy Neville, Dianne Johannigman, Allison Grant en Gail Amundrud (Kanada) in April 1981 teen die beste swemmers in Suid-Afrika. In 1982 besoek 'n groter span, insluitende swemmers van Duitsland, Kanada en VSA, Suid-Afrika.
Op 4 Oktober 1988 stel Peter Williams van Suid-Afrika, toe 'n student aan die Universiteit van Nebraska, met 'n tyd van 22,18, 'n nuwe wêreldrekord in die 50 m vryslag op. Ongelukkig is dié prestasie, net soos dié van Jonty Skinner in 1976, nooit deur die Suid-Afrikaanse Swemvereniging erken nie.
1992 – terug op die wêreldverhoog
wysigSuid-Afrika word in 1992 weer toegelaat om aan die Olimpiese Spele deel te neem. Peter Williams se rekord is reeds in 1988 by die Seoul Spele deur Matt Biondi met 0,04 sekondes verbeter.
1996 Atlanta Olimpiese Spele
wysigNá Joann Harrison se medalje van 1952 is die volgende keer wat Suid-Afrikaanse swemmers sukses behaal het in die Olimpiese Spele, in Atlanta toe Penny Heyns van Durban 'n goue medalje wen op 21 Julie 1996. Haar wentyd van 1:07,02 was 'n nuwe wêreldrekord, en meer as twee sekondes vinniger as Amanda Beard (VSA) in die tweede plek. Behalwe Heyns het Marianne Kriel van Kaapstad brons gewen in die 100 m rugslag. Altwee was ook deel van die dameswisselslagaflosspan wat 'n vierde plek behaal het.
Penny Heyns wen 'n brons medalje in die 100 m borsslag en Terence Parkin wen 'n silwer medalje in die 200 m borsslag.
Ryk Neethling, Roland Schoeman, Lyndon Ferns en Darian Townsend verower elk 'n goue medalje in die 4x100 meter vryslagaflos.
Cameron van der Burgh wen die goue medalje in die 100 m borsslag en Chad le Clos wen 'n goue medalje in die 200 m-vlinderslag.
Toernooie
wysigDie SA Swemkampioenskappe word jaarliks aan die begin van die jaar gehou. Dit is die voorste gala waaraan Suid-Afrikaanse swemmers op interprovinsiale vlak deelneem. Ander jaarlikse kompetisies soos SA Skole – Junior en Senior – SA Winterkampioenskappe, Short Course Champs, Sasol Winterkampioenskappe, en verskeie ander op interprovinsiale vlak. Met die algehele afskaffing van die tradisionele provinsies in SA – Natal, Transvaal, ens – was daar ook 'n verandering van die tradisionele jaarkalender van SA swem.
Behalwe die bogenoemde, kan swemmers in SA ook aan verskeie langafstandresies deelneem – onder andere die wêreld se grootste ope water een-myl-swem, jaarliks gehou op die Midmardam in Noord-Natal.[12] Die Midmar het in 1974 ontstaan, met 153 swemmers (almal mans), gewen deur Trevor Strydom. Teen die volgende jaar was daar 220 mans, en 105 dames, en meer as 17 000 het in 2005 deelgeneem. Nog 'n bekende, en heelwat ouer myl-swem is die Redhouse Riviermyl in Port Elizabeth[13] wat in 1924 deur Roy Gregory gewen is. Die SA Ope-waterswemvereniging[14] en Cape Swim[15] verskaf inligting oor langafstandswem in SA.
Die Exiles
wysigIn die 1950's begin Suid-Afrika swemmers na Amerika verloor, gelok deur beter oefenfasiliteite en strawwer kompetisie. Daar word hulle deur universiteite met studiebeurse beloon, in ruil vir verteenwoordiging in kompetisies soos die NCAA-kampionskappe.[16] Een van die heel eerste sportlui om 'n beurs na 'n Amerikaanse Universiteit te wen was Graham Johnston van Bloemfontein, by die Universiteit van Oklahoma in 1951. Johnston is vandag een van die voorste deelnemers aan meestersswem, en was in 1993 deur die Interanational Swimming Hall of Fame vereer vir die menigte (41) wêreldmeestersrekords wat hy opgestel het.[17][18]
Baie swemmers het, soos Johnston, Amerikaanse burgerskap aangeneem, en nooit weer in SA kom deelneem nie. Oor die jare het dit 'n groot impak op die nasionale kampioenskappe gehad, soos die room van Suid-Afrikaanse swem jaarliks na Amerika gelok word, en dan 'n leemte veroorsaak in plaaslike kompetisie. Voorbeelde hiervan strek van die voormalige 100 m vryslag-wêreldrekordhouer Jonty Skinner van Oos-Londen[19] tot Sarah Poewe, 'n Kaapse meisie wat Duitsland in die 2004 Olimpiese Spele verteenwoordig het.[20]
Hieronder volg die name van sommige swemmers wat oorsee gaan swem het. Meeste van hulle het nooit teruggekeer nie.
1950's
- Graham Johnston (Oklahoma)
- Julian Dyason (Oklahoma)
- Billy Steuart (Michigan)
- Steven Mulholland (SMU)
- Lin Meiring (Oklahoma)
- Aubrey Burer (SMU)
- Alisdair (Tiny) Barnetson (SMU)
- Tudor Lacey (SMU)
- Peter Duncan (Oklahoma)
- Vernon Slovin (SMU)
Meer volledige lys van Suid Afrikaners oorsee is hier https://www.swimhistory.co.za/index.php/articles-main/exiles Geargiveer 15 Januarie 2020 op Wayback Machine
Sien ook
wysigEksterne skakels
wysigVerwysings
wysig- ↑ "madibabay.co.za". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 3 Oktober 2006. Besoek op 6 Desember 2006.
- ↑ fina.org[dooie skakel]
- ↑ jewishsports.net
- ↑ "swimsa.co.za". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 15 Augustus 2000. Besoek op 20 November 2006.
- ↑ "durbanworldcup.co.za". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 20 Januarie 2007. Besoek op 6 Desember 2006.
- ↑ findarticles.com
- ↑ swimmingworldmagazine.com
- ↑ "pullbuoy.co.uk". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 12 Oktober 2007. Besoek op 10 Desember 2006.
- ↑ "ishof.org". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 7 Januarie 2009. Besoek op 6 Desember 2006.
- ↑ "rhodesian-zimbabweanworldwidereunion.com". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 29 September 2007. Besoek op 7 Desember 2006.
- ↑ "usaswimming.org". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 2 Mei 2007. Besoek op 7 Desember 2006.
- ↑ midmarmile.co.za
- ↑ rivermile.co.za
- ↑ "argiefkopie". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 14 Desember 2006. Besoek op 29 Desember 2006.
- ↑ capeswim.com
- ↑ ncaasports.com
- ↑ "ishof.org". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 27 Oktober 2007. Besoek op 19 Desember 2006.
- ↑ [1]
- ↑ "ishof.org". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 29 Julie 2014. Besoek op 6 Desember 2006.
- ↑ jewishvirtuallibrary.org