Centurion

Centurion (voorheen Lyttelton en Verwoerdburg) is 'n stad in die Gautengprovinsie, Suid-Afrika, geleë tussen Pretoria en Johannesburg.

Centurion Verwoerdburg
Centurion se Gautrein-stasie
Centurion  Centurion se ligging in Gauteng
Koördinate: 25°51′37″S 28°11′22″O
Land	Suid-Afrika
Provinsie	Gauteng
Munisipaliteit	Stad Tshwane
Stigting	1902
Oppervlak
• Totaal	394,88 km2 (152,46 vk. myl)
Hoogte	1 453 m (4 767 ft)
Bevolking  (2011)
• Totaal	236 580
• Digtheid	599/km2 (1 550/vk. myl)
Rasverdeling (2011)
• Wit mense	59,0%
• Indiërs/Asiërs	8,4%
• Bruin mense	2,3%
• Swart mense	29,3%
• Ander	1,0%
Taal (2011)
• Afrikaans	49,4%
• Engels	26,0%
• Noord-Sotho	5,2%
• Tswana	3,7%
• Ander	15,6%
Poskode (strate)	0157
Poskode (posbusse)	0046
Skakelkode	012

Geskiedenis

Die meerderheid van die areas binne Centurion word verbind met die Erasmusfamilie, wat in 1841 in die area gewoon het. Daniel Jacobus Erasmus (bynaam "Swartkoppies") het op die plaas Zwartkop geboer. Sy oudste seun Daniel Elardus Erasmus het op die plaas Doornkloof geboer en sy jongste broer, Rasmus Elardus Erasmus, het op Brakfontein geboer, wat later aanleiding sou gee tot die areaname: Erasmia, Elardus Park, Erasmusrand, Zwartkop en Doornkloof.

In 1881, met die Eerste Vryheidsoorlog, het die slag van Rooihuiskraal plaasgevind. Met die Boerkommando, onder die leierskap van Daniel Erasmus Junior, word Sir George Pomeroy Colley teengestaan.

In 1889 het Alois Hugo Nellmapius die noord- en noordooste gedeeltes van die plaas Doornkloof gekoop, en noem dit Irene, na sy dogter Irene Violet Nelmapius.

Tydens die Tweede Vryheidsoorlog is die Irene-konsentrasiekamp in 1901 op die plaas Doornkloof gestig. In totaal het 1179 kinders en vrouens in die konsentrasiekamp gesterf. Die Irene-konsentrasiekamp se begraafplaas kan besoek word.

Centurion is in 1964 as Verwoerdburg gestig, en genoem na dr. Hendrik Verwoerd, die Suid-Afrikaanse eerste minister van 1958 tot 1966. Die polities neutrale naam Centurion is later gekies, kort nadat die ANC (African National Congress) aan bewind gekom het in 1994. Dit het geen besonderse betekenis nie en is waarskynlik gekies na aanleiding van Centurion Park (nou SuperSport-park), 'n krieketstadion in die gebied.

Ná afloop van die apartheidsera in 1994 is die Indiërwoonbuurt Laudium, wat vantevore deel van Pretoria was, by Centurion ingelyf. Die woonbuurt vir swart inwoners, Olievenhoutbosch, het as plakkerskamp begin en is mettertyd geformaliseer en deel van Centurion gemaak.

In 2000 het die Centurion Munisipaliteit deel geword van die Stad Tshwane Metropolitaanse Munisipaliteit, wat Pretoria insluit, en die dorpsraad het ontbind.

Infrastruktuur

Wierdabrug tussen Centurion en Pretoria

Centurion is geleë op die kruising tussen die N1- (Johannesburg-Pretoria) en N14- (Krugersdorp-Pretoria) snelweë. Die R21 (Pretoria na O.R. Tambo Internasionale Lughawe) loop ook deur Centurion.

Centurion is 'n groeiende stad, met verskeie moderne winkelsentrums (byvoorbeeld Centurion Mall, mall@reds, Lifestyle Centre en verskeie kleiner sentrums), goeie vermaaklikplekke en talle gholfbane. Die Centurion Gholf- en Residensiële Landgoed en landgoedere in Eldoraigne se uitbreidings beskik oor uitstekende woonopsies. Die Unitas-hospitaal verskaf mediese dienste van topgehalte. Daar is ook verskeie klinieke en uitgebreide mediese praktyke vir die gemeenskap beskikbaar.

Die Highveld Techno Park-ontwikkeling huisves internasionale tegnologiemaatskappye soos Siemens Telekommunikasie, Grintek en selfs verskeie Telkom-geboue.

Sinkgate as gevolg van dolomiet is 'n algemene probleem in Centurion, en sinkgate kom gereeld voor. Streng voorwaardes vir geologiese toetse om bouplanne goedgekeur te kry help deels om die probleem te bekamp, maar dis veral die munisipaliteit wat moet sorg dat die waterpypnetwerk nie lek nie, en instandhouding van beide water- en rioollyne is besonder belangrik in Centurion.

Die dienste in Centurion is betreklik stabiel, en die stad het nie besonder baie las van kragonderbrekings of probleme met water en riool nie. Daar is wel kommer oor die gebrek aan skole en die verkeerslas, waarmee die staat nie tred gehou het met die uitbreiding van woonbuurte, veral in die suide van Centurion nie.

Vervoer

Daar is 'n Gautrein-stasie in Centurion. Die stasie is naby die Centurionmeer in Weslaan geleë. Passasiers kry 'n panoramiese uitsig oor Centurion soos hulle die stasie binnekom of verlaat.

Die Lanseria-lughawe, sowat 30 km wes van Centurion, is nog makliker bereikbaar as die groot lughawe naby Kemptonpark en saam met maklike toegang na verskeie snelweë, is Centurion gerieflik verbind met sy omgewing en verder, wat die stad aantreklik maak vir 'n verskeidenheid besighede en konsultantfirmas.

Biblioteke

Daar is verskeie Biblioteke in Centurion :

• Centurion Biblioteek
• Eldoraigne Biblioteek
• Erasmia Biblioteek
• Pierre Van Ryneveld Biblioteek
• Valhalla Biblioteek

Skole

Daar is verskeie skole in Centurion:

• Laerskool Bakenkop
• Laerskool Fleur
• Laerskool Hennopspark
• Laerskool Louis Leipoldt
• Laerskool Rooihuiskraal
• Laerskool Swartkop
• Laerskool Valhalla
• Laerskool Wierdapark
• Laerskool Uitsig
• Laerskool Raslouw
• Hoërskool Raslouw
• Lyttelton Manor High School
• Lyttelton Primary
• Hoërskool Eldoraigne
• Hoërskool Centurion
• Hoërskool Zwartkop
• Springvale Primary
• Sutherland High School
• Cornwall Hill College
• Centurion Christelike Laerskool
• Regio Centurion Onafhanklike Laerskool
• The Way
• Village Montessori Primary

Geografie

Centurion is geleë in die oorgangsgebied tussen die hoëveld- en die bosveld-gebiede en die Hennopsrivier vloei deur die hart van Centurion. As gevolg van sy ligging het Centurion 'n besonder ryk voëllewe.

Sport

Die SuperSport-park in Centurion

Centurion beskik oor 'n toetskrieketstadion, genaamd SuperSport-park weens borgskapredes. Die Suid-Afrikaanse nasionale krieketspan speel soms van sy tuiswedstryde in die stad. Tydens die Krieketwêreldbeker 2003 is vyf wedstryde hier gespeel en tydens die Kampioenetrofee 2009 agt, waaronder die eindstryd. Die permanente motorsportrenbaan Zwartkops is ook deel van die stad.

Kultuur

Die Centurion-teater is geleë in Amkorstraat in Centurion. Die teater bied 'n verskeidenheid produksies aan.

Museums en gedenktekens

• Suid-Afrikaanse Lugmagmuseum
• Smuts Huis Museum
• Centurion Kunsmuseum
• Suid-Afrikaanse Lugmag-gedenkteken
• Irene-Konsentrasiekamp begraafplaas

Natuurreservate en natuurgebiede

• Bishop voëlpark
• Doringkloofspruit natuurarea
• Lutton Valley voëlbewaringsarea
• FoDS voëluitkykpunt
• Rietvlei-natuurreservaat
• Rooihuiskraal historiese terrein
• Pierre van Ryneveld natuurarea

Woonbuurte van Centurion

• Amberfield (verskeie uitbreidings)
• Blue Valley Gholflandgoed
• Bronberrick
• Brookelands Lewenstyllandgoed
• Centurion Gholflandgoed
• Claudius
• Clubview
• Cornwall Hill
• Die Hoewes
• Doringkloof
• Eco-Park Estate
• Eldo Glen, Eldo Park, Eldo View, Eldo Meadows
• Eldoraigne
• Erasmia
• Hennopspark
• Heuweloord
• Heuwelsig Landgoed
• Highveld
• Irene
• Kloofsig
• Laudium
• Lyttelton
• Lyttelton Manor
• Olievenhoutbosch
• Pierre van Ryneveldpark
• Raslouw
• Rooihuiskraal
• Sunderlandrif
• Thatchfield
• The Reeds
• Valhalla
• Verwoerdburgstad (in onbruik)
• Wierdapark
• Zwartkop.

Sien ook

• Gereformeerde kerk Centurion
• Lys van nedersettings in Suid-Afrika

Eksterne skakels

• (en) Toerisme-inligting oor Centurion op Wikivoyage
• Kaart op Google
• Centurion Nuus Geargiveer 29 September 2007 op Wayback Machine
• Centurion Teater
• Centurion Kuns Museum
• Laerskool Raslouw
• Hoërskool Raslouw
• Raslouw Pre-primêr
• Centurion Reformia Geargiveer 15 Junie 2008 op Wayback Machine
• Portaal tot Centurion akkommodasie- en onthaal-diensverskaffers Geargiveer 23 Januarie 2009 op Wayback Machine
• (en) Suid Afrikaanse Lugmag Museum
• (en) Smuts Huis Museum