Christiaan Bakkes

Christiaan Mathys Bakkes (Vredenburg, 3 Augustus 1965) is 'n Afrikaanse skrywer van veral jag- en veldkortverhale. Hy is die seun van Cas en Margaret Bakkes en die broer van C. Johan Bakkes. Margaret en C. Johan is ook skrywers.

Christiaan Bakkes
Naam	Christiaan Mathys Bakkes
Geboorte	3 Augustus 1965 (1965-08-03) Vredenburg
Beroep	Skrywer, veldwagter
Genre(s)	Jag- en veldverhale
Familie	Margaret Bakkes (moeder)

Bakkes werk vir 'n tydperk as veldwagter in die Krugerwildtuin en was in die vroeë 1990's by die uitdunning van olifante betrokke, 'n saak waarteen hy etiese besware ontwikkel. In 1994 word hy ernstig binne die wildtuin beseer en verloor hy 'n arm in ’n onderonsie met ’n krokodil. Hy slaan daarna 'n nuwe loopbaanrigting in en gaan werk in die Damaralandse woestyn as 'n gids en bewaringsbeampte vir Wilderness Safaris. Hy lei ook gorillasafari’s in die woude van Uganda. Bakkes word as 'n liefhebber van heavy metal musiek beskryf.

Lewe en werk

Christiaan Mathys Bakkes is op 3 Augustus 1965 op Vredenburg gebore, as die jongste seun en een van vier kinders van dr. Casparus Marius Bakkes, ’n militêre historikus, en die skryfster Margaret Magdel Bakkes. Hy het twee ouer broers, die skrywer en dosent C. Johan,  en Marius wat werksaam is in die filmbedryf, en ’n suster, Matilde, ’n spraakterapeut. Hulle trek terug Pretoria toe, waar sy ouers benewens ’n huis in die stad ook ’n plasie buite die stad koop. Op die plaas raak hy geheg aan die natuurlewe. Sy skoolopleiding kry hy aan Pretoria-Oos Laerskool, Afrikaans Hoër Seunskool in Pretoria en in 1983 matrikuleer hy aan die Pro Arte Kunsskool in Pretoria, waar hy onder meer Kuns as vak neem. Hy studeer filmproduksie na skool, want hy wou graag natuurlewefilms maak, maar skop hierdie studies op. Hy begin dan as ongeskoolde arbeider by die Krugerwildtuin werk, waar hy onder andere lakens opvou en die kasregister beman. Dan keer hy terug na Pretoria en behaal ’n Diploma in Natuurbewaring aan die Pretoria Technikon, waarna hy vir ’n ruk op ’n wildplaas werk. Hy word dan opgeroep vir sy twee jaar verpligte militêre diensplig. Vir ’n ruk is hy offisier in die Inligtingskorps wanneer Militêre Intelligensie (MI) hom werf om die weermag se veldwagter by Fort Saint Michel aan die Angolese grens te wees. Dit is net voor Resolusie 435, wat bepaal die Suid-Afrikaanse soldate uit Suidwes-Afrika moet onttrek en hy kom gou agter dat die veldwagterskap slegs ’n front van die MI is sodat Suid-Afrika nie die bevrydingsbeweging Unita oornag in Angola alleen los nie. Geheime sendings ry in hierdie tyd steeds wapens en voorrade oor die grens aan. In 1989 lei hy ’n eenheid in die Wes-Caprivi wat saam met San-spoorsnyers op die Kwando-rivier patrollies doen om stropers en ivoordiewe te vang.

Ná voltooiing van sy diensplig is hy natuurbewaarder in die Caprivi, Mpumalanga, KwaNdebele en dan staptoerveldwagter in die Krugerwildtuin. Onder andere neem hy vir Nelson Mandela kort ná sy vrylating op ’n staptoer deur die wildtuin en maak hom touwys oor die natuur. Op 26 Februarie 1994 is hy betrokke in ’n ernstige krokodilaanval nadat hy in ’n dam spring om af te koel en meer as een krokodil hom aanval. Sy linkerarm word afgebyt en hy word ook aan die regterskouer gebyt, sodat hy die gebruik van sy linkerarm verloor en daar lank gevrees is dat sy regterarm ook in die slag gaan bly. Aanvanklik is daar ook groot vrees vir sy lewe weens die ontsaglike gevaar van bakteriese infeksie in sy veelvuldige wonde. Hy is vyf weke in 1 Militêre Hospitaal in Pretoria en is vir nog vier maande daarna betrokke by rehabilitasie. Omdat hy links was, moes hy nou leer om alles regs te doen. Hy word hierna deur die Parkeraad in kennis gestel dat hy nie meer ’n staptoerveldwagter in die Krugerwildtuin kan wees nie en eerder ’n kampbestuurder moet word, wat sy tyd in die kantoor sal moes deurbring.

Die noodsaaklikheid om sy ongeluk en verlies van sy werk as veldwagter te verwerk, lei hom in 1996 op ’n vyf maande staptoer deur Afrika, waar hy vanaf Kaapstad duimry deur die Weskus en Namibië en daarna na Zambië, waar hy malaria opdoen en vir lank ernstig siek is. Deurentyd doen hy by groot wildkampe en wildplase aansoek om werk, maar sonder sukses. Hierna is hy na Malawi, waar hy die berugte Malawi-diarree opdoen en sy enigste hand breek, en daarvandaan na die Serengeti in Tanzanië. Hiervandaan neem hy ’n boot na Uganda, waar hy ’n boodskap van sy ma kry dat hy na die Kaokoveld in die noorde van Namibië moet kom, aangesien daar vir hom werk is by die Wêreldnatuurlewefonds (WWF). Hy is hier vir drie jaar betrokke by natuurbewaring en by die oplei van plaaslike mense as veldwagters. Hierna sluit hy aan by Wilderness Safari’s en gaan na Botswana, waar hy help om safari’s te reël. Hy keer weer terug na die Kaokoveld wanneer hy ’n pos kry as konsessiebestuurder in die Skedelkuspark langs die grens van Namibië in die Damaralandwoestyn. Hoewel hy meeste van hierdie tyd in die veld is, deel hy ’n huis op Sesfontein met vriende. In 2000 is hy as gas van die Vlaams-Afrikaanse Vereniging die gasspreker by hulle byeenkoms in Vlaandere. Sy kliënte in die safari-wêreld is normaalweg welaf en hy ontmoet onder andere vir Pete Jones, een van die rykste mense ter wêreld. Jones neem hom op ’n avontuurreis deur die wêreld. In New Orleans sing hy saam met Pete se rockorkes die internasionale rockgroep The Doors se Roadhouse Blues en kuier met Pink Floyd se Nick Mason en rocksterre soos Peter Gabriel.

In 2006 trou Christiaan met Emsie Verwey en hulle woon in ’n tent in Damaraland in die noordweste van Namibië, vanwaar hy steeds gids en areabestuurder by Wilderness Safari’s is en onder andere ook gorillasafari’s in die woude van Uganda lei. Later word hy veldwagter van die Palmwag-konsessie, ’n halfmiljoen hektaar van klipwoestyn wat tuiste is vir swartrenosters in ’n poging om hierdie bedreigde spesie te bewaar. Hier bly hy meestal in die talle kampe oor die grootste gedeelte van die noord-westelike woestyngebied van Namibië, van Sossusvlei in die Namib tot Rhino Camp in Damaraland, Palmwag in die Kaokoveld, Angra Frio teen die Skedelkus en Serra Cafema by die mond van die Kunene aan die grens met Angola. Hy aanvaar ook Namibiese burgerskap. Sy huwelik eindig in ’n egskeiding, waarna hy ’n vaste verhouding aanknoop met die Amerikaanse regsgeleerde Marcia Fargnoli wat haar in Namibië kom vestig het.  Christiaan en sy deel ’n woonstel in die kusdorp Swakopmund.

Skryfwerk

In sy boeke beskryf hy kennelik outobiografiese vertellings, waar Stoffel Mathysen sy alter ego is. Dit bevat opwindende jagavonture, beskryf ook die voorval met die krokodilaanval en vertel van al sy ander wedervaringe as wildbewaarder, met ’n goeie kwota humor. Die lang pad van Stoffel Mathysen lui sy biografiese romans in, met vryheid wat aan die einde eers werklik verwerf word wanneer hy kan werk waaraan hy regtig wil. Die boek neem die leser op die helende reis tot aan die oewers van die Victoria-meer nadat die hoofkarakter sy arm verloor in ’n krokodil-aanval. Sy pad kruis met baie ander, maar dit is nie blywende vriendskappe of uiteindes wat saak maak nie, maar dat daar altyd verder gereis kan word. Die hele Afrika lê vir die reisiger oop.

Stoffel in die wildernis is ’n bundel kortverhale en sketse waarin sy avonture beskryf word vanaf die tyd toe hy ’n sorgelose student was, deur sy weermagervarings, tot waar hy as ervare veldwagter in die afgeleë Kaokoland werk. Dit is ’n harde lewe, een van eensaamheid en afsondering, maar ook een waarin die betowering van Afrika ’n houvas op die mens kry. Aangrypend is die verhaal van ’n kollega wie se seuntjie dood is, waar die liefde, verlange en eensaamheid in die bos uitgebeeld word. Die afsonderlike verhale in die bundel vorm ’n geheel met Stoffel se veranderende perspektief op sy betrokkenheid by natuurbewaring wat weergegee word. Waar hy aanvanklik as jong veldwagter hom en sy kollegas beskou as redders van mens en dier, vind hy later in die soeke na avontuur nie ’n vastigheid en gevoel van behoort nie en hunker hy na ’n lewensmaat, ten spyte van sy onveranderde liefde vir die natuur.

Stoffel by die afdraaipad is ’n soort veldjoernaal of kortverhaalbundel wat in sy geheel in die Kaokoveld in Namibië afspeel, waar Stoffel eers as wildbewaarder en later as toergids die diere, plante en mense asook geskiedenis van die streek (insluitende die Dorslandtrekkers) beskryf. Daar is verhale uit sy tydperk as veldwagter in die Kaokoveld en verhale uit sy jare as safarileier aan die Skedelkus. Hy gee ’n noodsaaklike blik op die werking van verantwoordelike toerisme. Hierdie boek is in 2005 op die kortlys vir die toekenning van die M-Net-prys vir boeke in kort formaat.

Stoffel se veldnotas sit die reeds bekende patroon van kort vertellings oor belewenisse in die veld (en tydens die bosoorlog) voort, met sommige van die verhale wat deur die slot daarin slaag om die brug tussen die ooglopende en die universele oor te steek. Op veertig is die skrywer nou ouer, wyser en rustiger. Hierdie boek sluit ook ’n vrouekarakter in, Nina met haar katte, sy medebestuurder by die renosterkamp wat later sy verloofde word. Die bitter verlies wat die dood van ’n boesemvriend meebring word ook beskryf. Hierdie boek belig benewens die geharde veldwagter se werk en ervarings ook sy lewe en menswees.

Stoffel in Afrika se 27 verhale behandel weereens episodes uit Stoffel se kleurryke lewe, vanaf sy vroeë jare as wildbewaarder en sy werk as soldaat en teenstroper-veldwagter, en sy tyd as WWF-beampte in die Kaokoveld tot by sy huidige betrokkenheid in Damaraland by die bewaring van swartrenosters. Hy vertel ook van die safari’s om na die gorillas in Uganda en Rwanda te gaan kyk en van sy besoeke aan Engeland. Sommige verhale is meer persoonlik van aard en belig ook sy huislike lewe en troeteldiere.

In Stoffel op safari tree die aktuele kwessie van renosterstropery op die voorgrond en hy behandel hierdie onderwerp met insig in drie verhale. Dit is ’n ouer en wyser Bakkes wat hier aan die woord is, met benewens verhale oor sy veldwagter ervarings ook stories van gewone mense en skatryk safari-kliënte, sy huislike lewe en die navorsing van sy vrou, Nina. Aangrypend is ’n aantal hondeverhale. Soos in sy ander bundels is elke verhaal ’n alleenstaande eenheid, wat tematies by die ander aansluit, en bevat elkeen gewoonlik ’n finale paragraaf wat die leser laat nadink oor die wyer implikasie van wat gesê is.

In Stoffel: die beste stories word ’n keur van 45 verhale uit die Stoffel-stories saamgebundel.

Krokodil aan my skouer: Stoffel toe en nou is sy outobiografie in meer afgeronde vorm as die episodiese ander Stoffel-boeke. Dit neem sy lewensloop in oënskou vanaf die ongelukkige hoërskoolleerling in Pretoria wat nie in die eng Afrikaanse kultuur van die tagtigerjare inpas nie. Hy speel waterpolo om fiks te bly en breek sy been wanneer hy agter ’n meisie aan oor ’n straat wil stap en kan dus nie dadelik met sy verpligte diensplig begin nie en gaan eers studeer. Sy studies by die rolprentskool skop hy op en behaal dan ’n kwalifikasie in natuurbewaring. Tydens sy militêre diensplig is hy die weermag se veldwagter by Fort Saint Michel aan die Angolese grens. Hy ontdek egter ’n paradys in die wildernis aan die Kwando-rivier waar duisende olifante en ander wild vry is en neem sy taak om wildstropers hok te slaan ernstig op. Terug in Suid-Afrika word hy ’n toergids en in ’n wildpark maak hy Nelson Mandela kort ná sy vrylating uit die gevangenis touwys oor die natuur. Die krokodil verydel kort daarna sy drome om in die Krugerwildtuin te bly en hy beland in die Kaokoland as safarigids, waar hy nou nog is. Hierdie verhaal is benewens die outobiografiese element ’n interessante reis deur die onstuimige jare van oorgang na demokrasie en die politieke woelinge wat daarmee gepaard gegaan het.

Skuilplek is ’n roman. Dit is die teenstropereenheid in die Wes-Caprivi se taak om wilddiewe en ivoorsmokkelaars vas te trek, maar Sarel Froneman het tydens sy pas afgelope patrollie ’n ontdekking gemaak wat skielik sin aan sy lewe gegee het, naamlik die laaste paar swartrenosters in die noorde van Namibië. Hierdie ontdekking bring egter ook Natuurbewaring se wildvangspan na die Caprivi, en die wrywing wat ontstaan tussen hom en Reinhard Schenk, hoof van die wildvangspan, het verreikende gevolge. Die roman handel oor die wrywing tussen hierdie twee wildbewaarders, maar fokus ook op die onreg wat die Khoisan aangedoen word deurdat hulle deur wetgewing verbied word om in hulle tradisionele jagvelde te jag, terwyl dit juis die wit mense is wat die wild vir finansiële gewin uitgeroei het. Hierdie roman is gebaseer op die skrywer se tyd in die weermag, toe hy in beheer was van die teenstropereenheid.

Sy verhaal Boeta, wat nou? word opgeneem in die versamelbundel Kruis en dwars en Die blou kikoi in Liefde loop ver. Ander versamelbundels waarin sy verhale opgeneem word, sluit in Uit die kontreie vandaan. Elsa Silke vertaal ’n keur uit sy vertellings, wat in Engels onder die titel In Bushveld and desert: a game ranger’s life verskyn. Die sukses van hierdie bundel lei tot die soortgelyke tweede keur in vertaling, Bushveld, desert and dogs:  a game ranger’s life.

In 2018 verskyn Plunderwoestyn uit sy pen. Hierdie boek delf dieper in die siel van natuurbewaring in die noordweste van Namibië. Dit bespreek swartrenosterstropery, ongereguleerde vleisjag en die smokkelhandel van wildediereprodukte in diepte. Hierdie roman gaan saam met sy artikel 'End of the Game', wat hy in 2015 in The Namibian publiseer. Hierdie artikel ontketen 'n internasionale debat en stel ongerymdhede binne die bestek van natuurbewaring in Namibië aan die kaak.

Eerbewyse

In 2005 verskyn Stoffel by die afdraaipad op die kortlys vir die M Net-prys vir boeke in kort formaat.

In 2014 word hy deur die internasionale reistydskrif Condé Nast Traveler aangewys as een van die top-25 safari-toergidse in Afrika.

Publikasies

Jaar	Titel van publikasie
1998	Die lang pad van Stoffel Mathysen
2000	Stoffel in die wildernis
2002	Skuilplek
2004	Stoffel by die afdraaipad
2007	Stoffel se veldnotas
2008	In Bushveld and desert: a game ranger’s life
2010	Stoffel in Afrika
2012	Stoffel op safari Bushveld, desert and dogs:  a game ranger’s life
2014	Krokodil aan my skouer – Stoffel toe en nou
2015	Stoffel: die beste stories
2018	Plunderwoestyn

Sien ook

• Lys van Suid-Afrikaanse skrywers

Bronne

Boeke

• Kannemeyer, J.C. “Die Afrikaanse literatuur 1652-2004” Human & Rousseau Kaapstad en Pretoria Eerste uitgawe 2005
• Van Coller, H.P. (red.) “Perspektief en Profiel Deel 3” Van Schaik-Uitgewers Pretoria Eerste uitgawe 2006

Tydskrifte en koerante

• Smith, Charles ‘Skrywer het Afrika se merke aan sy lyf” “Volksblad” 12 Julie 2002
• Snyman, Dana “Bloedbroer van Afrika” “Huisgenoot” 24 Mei 2001
• Tancred, Elise-Marie “Huis in die Kaokoveld” “Rooi Rose” 10 Junie 1998

Eksterne skakels

• Christiaan Bakkes (1965-)^{[dooie skakel]}, LitNet
• Christiaan Bakkes se foto op Flickr