Wikipedia

Moord op die Romanofs

Teregstelling van die Romanof-familie

Die moord op die Romanofs het in die nag van 16-17 Julie 1918 in Jekaterinburg, Rusland, plaasgevind toe dié land se keiserlike gesin (Nikolaas II, sy vrou, Aleksandra Fjodorowna, en hulle vyf kinders, Olga, Tatjana, Maria, Anastasia en Aleksei) deur Bolsjewistiese rewolusionêre onder Jakof Joerofski doodgeskiet en met bajonette doodgesteek is op bevel van die Oeralse Sowjet.[1][2] Saam met hulle is 'n paar lede van die huishouding ook vermoor, onder andere hulle geneesheer, dr. Jewgeni Botkin, Aleksandra se kamerbediende Anna Demidowa, die kok Iwan Charitonof en lyfkneg Alexei Trupp.[3] Die liggame is na die Koptjakiwoud geneem, waar hulle ontklee en begrawe is nadat die liggame met handgranate vermink is om identifikasie te voorkom.[2][4]

Kloksgewys, van heel bo: die Romanof-gesin, Iwan Charitonof, Alexei Trupp, Anna Demidowa en Jewgeni Botkin.

In 1919 het die Wit beweging 'n ondersoek gelas na die moorde, maar kon geen grafte kry nie. Die ondersoeker het tot die gevolgtrekking gekom dat die gesin se oorskot by die mynskag Ganina Jama veras is, aangesien tekens van 'n vuur daar gevind is.[1] In 1979 en 2007 is die Romanofs se oorskot in twee ongemerkte grafte in 'n veld met die naam Porosenkof-kloof ontdek. DNS-ontledings het die identiteit van die gesinslede help vasstel; die laaste twee kinders is eers geïdentifiseer nadat hulle oorskot in 2007 in 'n tweede graf ontdek is.[5]

Ná die Februarie-rewolusie is die Romanof-gesin en van hulle bediendes in die Aleksander-paleis in Tsarskoje Selo aangehou voordat hulle na Tobolsk, Siberië, geskuif is. Hulle is daarna na 'n huis in Jekaterinburg, naby die Oeralgebergte, geskuif voordat hulle in Julie 1918 vermoor is, waarskynlik op bevel van Wladimir Lenin.[6] Die Bolsjewiste het aanvanklik net Nikolaas II se dood aangekondig,[7][8] hoewel aan hulle gesê is "dieselfde lot het die hele gesin getref".[9] Volgens die amptelike nuusvrystelling is "Nikolaas Romanof se vrou en seun na 'n veilige plek gestuur".[9]

Volgens die amptelike staatsweergawe van die Sowjetunie is oudtsaar Nikolaas Romanof saam met lede van sy gesin en gevolg op bevel van die Oeralse Sowjet deur 'n vuurpeloton doodgeskiet weens die gevaar dat die stad oorgeneem sou word deur die Wit Leër (Tsjeggo-Slowaakse Legioen).[10][11] Baie navorsers glo Wladimir Lenin, Jakof Swerdlof en Feliks Dzerzjinski het die teregstelling gelas.[12][13]

Meer as agt jaar lank[14] het die Sowjetleiers 'n stelselmatige web van verkeerde inligting oor die lot van die gesin geweef,[15] van 'n bewering in September 1919 dat die gesin deur linkse rewolusionêre vermoor is[16] tot 'n algehele ontkenning in April 1922 dat hulle dood is.[15] Die Sowjette het eindelik in 1926 die gesin se dood bevestig ná die publikasie in Frankryk van 'n ondersoek in 1919 deur 'n monargis wat die land verlaat het. Hulle het egter gesê die lyke is vernietig en dat Lenin se kabinet nie verantwoordelik was nie.[17] Dié verslag het gerugte laat ontstaan dat van die lede van die gesin oorleef het.[18]

Die grafte is in 1979 ontdek deur Aleksander Awdonin, 'n amateurspeurder.[19] Die identiteit van die oorskot is later deur forensiese en DNS-toetse bevestig. In 1998, altesaam 80 jaar ná die moorde, is die Romanof-gesin se oorskot in Sint Petersburg begrawe.[20] Die Russies-Ortodokse Kerk was egter steeds skepties oor die identiteit van die betrokkenes.[21]

In 2008, ná 'n lang regstryd, het die kantoor van die Russiese prokureur-generaal die gesin gerehabiliteer as "slagoffers van politieke onderdrukking".[22]

Agtergrond

wysig
 
Nikolaas II in 1912.

Op 22 Maart 1917 is keiser Nikolaas II van die troon gesit en het hy doodgewoon "Nikolaas Romanof" geword. Hy het daarna by sy gesin in die Aleksander-paleis in Tsarskoje Selo aangesluit. Die Russiese oorgangsregering het hom en sy gesin in huisarres geplaas en hulle is van toe af deur soldate omring en tot hulle woonkwartier ingeperk.[23]

In Augustus 1917 het Aleksander Kerenski se oorgangsregering die tsaar en sy gesin na Tobolsk in Siberië gestuur ná 'n mislukte poging om hulle na Engeland te stuur, wat deur Nikolaas en Aleksandra se gemeenskaplike neef koning George V regeer is. Dié stap was glo om hulle uit die geweld van die dreigende rewolusie te hou. Daar het hulle taamlik gerieflik gewoon. Nadat die Bolsjewiste in Oktober 1917 aan die bewind gekom het, het die toestande van hulle arres strenger geword. Daar was al hoe meer praatjies in die regering om Nikolaas te verhoor. Nikolaas is verbied om epoulette te dra en die wagte het suggestiewe tekeninge op die heining aangebring om sy dogters aanstoot te gee. Op 1 Maart 1918 is die gesin op soldaatrantsoene geplaas. Hulle 10 bediendes is afgedank en hulle is botter en koffie ontsê.[24]

Terwyl die Bolsjewiste al hoe groter mag gekry het, het die regering Nikolaas, Alexandra en die dogter Maria na Jekaterinburg gestuur onder die leiding van Wasili Jakowlef. Aleksei, wat aan kwaai hemofilie gely het, was te siek om sy ouers te vergesel en het saam met sy susters Olga, Tatjana en Anastasia in Tobolsk agtergebly tot in Mei 1918. Die familie en 'n paar werknemers is aangehou in Jekaterinburg se Ipatijef-huis, wat genoem is "Die Huis met 'n Spesiale Doel" (Russies: Дом Особого Назначения, Dom Osobowo Naznatsjenija).

 
Nikolaas II, Tatjana en die hofdame Anastasia Hendrikowa werk in Mei 1917 in 'n kombuistuin by die Aleksander-paleis. By die Ipatijef-huis was daar geen sulke luukses nie.
Almal wat in arres is, sal as gyselaars aangehou word en die geringste poging tot teenrewolusionêre aksie in die stad sal lei tot 'n onmiddellike teregstelling van die gyselaars.
—Aankondiging in die plaaslike koerant deur die Bolsjewistiese oorlogskommissaris Filipp Golosjtsjokin, wat in beheer van die gesin se aanhouding in Jekaterinburg was.[25]

Die Huis met 'n Spesiale Doel

wysig

Die Romanofs is in algehele isolasie in Ipatijef-huis aangehou.[26] Hulle mag geen ander taal as Russies gepraat het nie.[27] Hulle het geen toegang gehad tot hulle bagasie, wat in 'n buitekamer gehou is, nie.[26] Hulle kameras en fotografiese toerusting is gekonfiskeer.[28] Die bediendes mag hulle net aangespreek het op hulle naam en patroniem.[29] Die gesin se besittings is gereeld ondersoek en hulle geld gekonfiskeer "om deur die tesourier van die Oeralse Sowjet veilig gehou te word".[30] Daar was pogings om Aleksandra en die dogters se goue armbande van hulle polse te verwyder.[31] Die huis was omring deur 'n vier meter hoë, dubbele houtheining sodat daar nie 'n uitsig uit die huis op die strate was nie.[32]

 
Ipatijef-huis met die houtheining, wat opgerig is net voor Nikolaas, Aleksandra en Maria op 30 April 1918 daar aangekom het. Links bo in die huis is 'n soldervenster waar 'n geweer gestaan het. Die tsaar en tsarina se slaapkamer was reg daaronder.[33]
 
Die Kerk op Bloed (links bo), waar die Ipatijef-huis eens gestaan het. Op die voorgrond is die Woznesenski-kateraal, waar 'n masjiengeweer in die kloktoring opgestel is wat op die tsaar en tsarina se slaapkamer gerig was.[34]

Die vensters in al die kamers van die gesin is verseël en met koerante toegemaak (dit is later, op 15 Mei, wit geverf).[35] Die enigste bron van ventilasie was 'n soort boluik (fortotsjka) in die groothertoginne se kamer, maar niemand mag daar uitgekyk het nie; in Mei het 'n wag op Anastasia geskiet toe sy uitkyk.[36] Ná verskeie versoeke deur die Romanofs is een van die twee vensters in die tsaar en tsarina se hoekkamer op 23 Junie 1918 ontseël.[37] Die wagte is beveel om hulle toesig te verskerp; niemand mag by die venster uitgekyk of tekens na iemand buite gestuur het nie, want dan sou hulle geskiet word.[38] 'n Ysterrooster is op 11 Julie aangebring nadat Aleksandra herhaalde waarskuwings van kommandant Joerofski geïgnoreer het om nie te naby aan die venster te staan nie.[39]

Die hoof van die wagte en sy senior assistente het vrye toegang tot enige van die gesin se kamers gehad.[40] Die gevangenes moes 'n klokkie lui as hulle die badkamer of toilet buite hulle kamer wou gebruik.[41] Daar was streng waterbeperkings nadat die wagte gekla het dat daar 'n voortdurende tekort was.[42] Die gesin kon net twee keer per dag buitentoe gaan, 'n halfuur soggens en smiddae. Hulle mag nie met enige van die wagte gepraat het nie.[43] Hulle het soggens tee en brood gehad en smiddae dun snye vleis of sop. Hulle is ingelig dat hulle "nie meer soos tsaars mag lewe nie".[44] Middel Junie het nonne van die Nowo-Tichwinski-klooster op 'n daaglikse basis vir die gesin kos gebring; die meeste is deur die wagte geëet.[44] Die gesin mag nie besoekers ontvang het nie en mag nie pos gestuur of ontvang het nie.[28] Prinses Helen van Serwië het die huis in Junie besoek, maar is toegang geweier terwyl die wagte gewere op haar gerig het.[45] Dokter Wladimir Derewenko se gereelde besoeke om Aleksei te behandel, is gestaak nadat Joerofski kommandant geword het. Geen besoeke aan die nabygeleë kerk is toegelaat nie.[27] Vroeg in Junie het die gesin nie meer hulle daaglikse koerante gekry nie.[28]

Om 'n sin van normaliteit te handhaaf het die Bolsjewiste op 13 Julie 1918 vir die Romanofs gejok deur te sê twee van hulle getroue bediendes, Klimenti Nagorni (Aleksi se matroos-oppasser)[46] en Iwan Sednef (die hertoginne se lakei en die kombuishulp Leonid Sednef se oom),[47] is uit die jurisdiksie van Jekaterinburg gestuur. Albei mans was in werklikheid reeds dood: Nadat die Bolsjewiste hulle uit Ipatijef-huis verwyder het, het die Tsjeka hulle en 'n groep ander gevangenes op 6 Julie geskiet uit weerwraak vir die dood van Iwan Malisjef, die voorsitter van die Oeralse streekkomitee van die Bolsjewisteparty, wat deur die Wit beweging vermoor is.[48]

 
'n Kaart van die laaste dae van Rusland se keiserlike gesin.

Die 16 mans wat in die huis waggehou het, het tussen wagbeurte in die kelder, gang en komandant se kantoor geslaap. Die buitewagte, onder Pawel Medwjedef, het 56 getel en het die Popof-huis aan die oorkant ingeneem.[40] Die wagte mag vroue in die Popof-huis en die kelders van die Ipatijef-huis ingebring het vir seks en drinksessies.[49] Daar was vier masjiengewere wat staangemaak is: een in die kloktoring van die Woznesenski-katedraal wat op die huis gerig was; 'n tweede een in die keldervenster van die Ipatijef-huis wat op die straat gerig was; 'n derde een op die balkon wat oor die tuin agter die huis uitgekyk het;[38] en 'n vierde een reg bokant die tsaar en tsarina se slaapkamer wat op die kruispad gerig was.[33] Daar was 10 wagposte in en om die Ipatijef-huis en die buitekant is dag en nag twee keer per uur gepatrolleer.[36]

Vroeg in Mei het die wagte die klavier geskuif van die sitkamer af, waar die gevangenes dit kon bespeel, na die kommandant se kantoor langs die Romanofs se slaapkamers. Die wagte sou die klavier bespeel terwyl hulle Russiese rewolusionêre liedere sing, drink en rook.[26] Hulle het ook na die Romanofs se plate geluister op die gekonfiskeerde fonogram.[26] Die toilet in die gang is ook deur die wagte gebruik en hulle het politieke slagspreuke en onwelvoeglike graffiti op die mure gekrap.[26] Daar was 300 wagte in die Ipatijef-huis teen die tyd dat die Romanofs vermoor is.[50]

Toe Joerofski op 4 Julie vir Aleksandr Awdejef as kommandant vervang,[51] het hy die ou wagte in die Ipatijef-huis na die Popof-huis geskuif. Die senior assistente is behou, maar hulle moes in die gang waghou en het nie meer toegang tot die Romanofs se kamers gehad nie; net Joerofski se manne het toegang gehad. Die plaaslike Tsjeka het op Joerofski se versoek vrywillige plaasvervangers van die Werch-Isetsk-fabriek gekies. Hy wou toegewyde Bolsjewiste gehad het wat sou doen wat ook al van hulle gevra is. Hulle is gehuur op die verstandhouding dat hulle bereid sou wees om die tsaar te vermoor indien nodig, en hulle moes 'n eed van stilswye aflê. Niks is in dié stadium gesê van moord op die res van die gesin of die bediendes nie. Om enige vriendelikheid met die gesin uit te skakel, het Joerofski hoofsaaklik buitelanders gekies.

Middel Julie 1918 het Tsjeggo-Slowaakse magte Jekaterinburg genader om die Transsiberiese Spoorlyn, waaroor hulle beheer gehad het, te beskerm. Volgens die historikus David Bullock het die Bolsjewiste verkeerdelik gedink die Tsjeggo-Slowake wou die Romanofs bevry, paniekbevange geraak en die gesin vermoor. Die legioen het Jekaterinburg minder as 'n week later bereik en die stad op 25 Julie verower.[52]

Beplanning van die moord

wysig
 
'n Mauser C96, soortgelyk aan dié wat Joerofski en Jermakof gebruik het.
 
'n M1911, soortgelyk aan dié wat Joerofski en Koedrin gebruik het.
 
'n FN M1905, soos die een wat Grigori Nikoelin gebruik het.

Die Oeralse Sowjet het op 29 Junie op 'n vergadering besluit dat die Romanofs tereggestel moes word. Filipp Golosjtsjokin het op 3 Julie in Moskou aangekom met 'n boodskap waarin op die teregstelling van die tsaar aangedring is.[53] Net sewe van die 23 lede van die Sentrale Uitvoerende Komitee was teenwoordig; drie van hulle was Lenin, Swerdlof en Dzerzjinski.[54] Hulle het saamgestem dat die presidium van die Oeralse Sowjet oor die praktiese besonderhede van die teregstelling moes besluit, asook oor die presiese dag waarop die militêre situasie dit sou vereis. Hulle moes Moskou net kontak vir die finale goedkeuring.[55]

Die moord op die tsaar se vrou en kinders is ook bespreek, maar dit moes 'n staatsgeheim bly om enige politieke reperkussies te vermy; die Duitse ambassadeur, Wilhelm von Mirbach, het herhaaldelik oor die gesin se welstand uitgevra.[56]

 
'n Foto van Pjotr Jermakof uit 1920 wat op die Koptjaki-pad geneem is. Agterop staan: "Ek staan op die graf van die tsaar."

Nog 'n diplomaat, die Britse konsul, Thomas Preston, wat naby Ipatijef-huis gewoon het, is deur verskeie mense gevra om die Romanofs te help.[45] Golosjtsjokin het op 12 Julie aan Jekaterinburg terugrapporteer met 'n opsomming van sy bespreking met Moskou oor die Romanofs,[54] saam met instruksies dat niks oor hulle dood direk aan Lenin teruggerapporteer moet word nie.[57]

Op 14 Julie het Joerofski die begrafnisterrein gefinaliseer, asook planne om soveel getuienis as moontlik te vernietig.[58] Hy het voortdurend met Pjotr Jermakof beraadslaag wat in beheer van die opruiming was en beweer het hy ken die omgewing.[59] Joerofski het die kelder gekies vir die moord en die venster laat toespyker om enige geluide binne te hou.[60] Hy het vermoed daar is juwele aan die gevangenes omdat hy vroeër op juwele afgekom het en hy wou die teregstellers keer om enigiets te steel.[54]

Op 16 Julie het Joerofski van die Oeralse Sowjette verneem die Rooi Leër val in alle rigtings terug en die teregstellings kon nie langer uitgestel word nie. Golosjtsjokin het omstreeks 18:00 'n gekodeerde telegram na Lenin in Moskou gestuur.[61] Om 20:00 het Joerofski sy chauffeur gestuur om 'n vragmotor te kry om die lyke te vervoer, asook seildoeke om hulle in toe te draai. Joerofski en Pawel Medwjedef het 14 handwapens gekry om te gebruik: twee Browning-pistole, twee Colt M1911-pistole, twee Mauser C96's, een Smith & Wesson en sewe Nagant M1895's. Die Nagants het ou swart buskruit gebruik wat baie rook en walms laat ontsnap het.[62]

In die kommandant se kantoor het Joerofski slagoffers aan elke teregsteller toegewys en die wapens uitgedeel.

Hy het 'n Mauser en Colt geneem en Jermakof drie Nagants, 'n Mauser en 'n bajonet. Joerofski het opdrag gegee dat die moordenaars direk na die hart moes mik en die taak so gou as moontlik moes afhandel.[63] Twee van die teregstellers het geweier om die vroue te skiet. Hulle is na Popof-huis gestuur "omdat hulle hulle rewolusionêre plig gefaal het".[64]

Nie Joerofski of enige van die moordenaars het bespreek hoe hulle van 11 lyke ontslae sou raak nie.[57]

Teregstelling

wysig
 
Van links: groothertoginne Maria, Olga, Anastasia en Tatjana Nikolajewna in aanhouding in Tsarskoje Selo in die lente van 1917. Dit is een van die laaste foto's van Nikolaas II se dogters.

Terwyl die Romanofs op 16 Julie 1918 aandete geëet het, het Joerofski die kamer binnegekom en hulle ingelig dat die kombuishulp, Leonid Sednef, hulle gaan verlaat om sy oom, Iwan Sednef, te sien wat na die stad teruggekeer het; Iwan was toe reeds deur die Tsjeka geskiet.[65] Die gesin was baie ontsteld, omdat Leonid Aleksei se enigste speelmaat was en hy die vyfde lid van die gevolg was wat weggeneem word, maar Joerofski het hulle verseker die seun sou gou terug wees.

Aleksandra het Joerofski nie vertrou nie en dié aand 'n inskrywing in haar dagboek gemaak waarin sy wonder of hulle die seun weer sou sien. Leonid het dié nag in die Popof-huis deurgebring.[66] Joerofski het geen rede gesien om hom dood te maak nie en wou hom voor die teregstelling uit die huis hê.[61]

Omstreeks middernag het Joerofski die Romanofs se dokter, Jewgeni Botkin, gevra om die slapende gesin wakker te maak en hulle te vra om aan te trek sodat hulle na 'n veilige plek geneem kan word vanweë die komende chaos in Jekaterinburg.[67] Die Romanofs is toe na die keldervertrek van 6 x 5 m geneem. Twee stoele is gebring nadat Nikolaas daarvoor gevra het – een vir Aleksandra en een vir Aleksei.[68]

Die gesin is gevra om in die kamer te wag terwyl die vragmotor wat hulle sou vervoer, na die huis gebring word. 'n Paar minute later is die teregstellingspan van geheimepolisielede ingebring. Joerosfski het die besluit van die Oeralse uitvoerende komitee voorgelees:

Nikolai Aleksandrowitsj, in die lig van die feit dat jou familie hulle aanval op Sowjet-Rusland voortsit, het die Oeralse uitvoerende komitee besluit om jou tereg te stel.[69]

Nikolaas, wat met sy gesig na sy gesin gestaan het, het omgedraai en gevra: "Wat? Wat?"[70] Joerofski het die besluit vinnig herhaal en die wapens is gelig. Die keiserin en Olga het, soos die wagte agterna onthou het, probeer om die kruisteken te maak, maar het dit nie voltooi nie weens die skietery wat begin het. Joerofski het sy Colt op Nikolaas se torso gerig en hom geskiet; Nikolaas het dood neergeslaan, met minstens drie koeëls in sy bors. Die dronk Pjotr Jermakof, die militêre kommissaris van Werch-Isetsk, het Aleksandra doodgeskiet met 'n skoot in die kop. Hy het toe op Maria geskiet, wat na die dubbeldeur gehardloop het, en haar in haar bobeen getref.[71] Die ander lede van die teregstellingspan het chaoties en oor mekaar se skouers geskiet totdat die kamer so vol rook en stof was dat niemand iets in die donkerte kon sien of enige bevele bo die geraas kon hoor nie.

Binne minute moes Joerofski ophou skiet en die deur is opgemaak om die rook uit te laat.[70] Terwyl hulle buite gewag het, het die wagte kreune en steune uit die kamer gehoor.[72] Toe daar minder rook was, is gesien al die kinders leef nog en net Maria is gewond.[70][73]

 
Die kelder waar die Romanofs vermoor is. Die muur is uitmekaargeruk toe ondersoekers in 1919 na koeëls en ander getuienis gesoek het. Die dubbeldeur na die pakkamer was tydens die teregstelling gesluit.

Die geraas het baie mense in die omgewing wakker gemaak, en die wagte is aangesê om hulle bajonette te gebruik. Dit was onsuksesvol en die kinders is weer geskiet, dié keer in die kop. Aleksei het eerste gesterf. Joerofski het in ongeloof toegekyk hoe Grigori Nikoelin 'n hele magasyn van sy Browning op Aleksei leeg skiet. Aleksei het steeds vasgenael in die stoel gesit; daar was ook in sy onderklere en mus juwele vasgewerk.[74] Jermakof het hom geskiet en gesteek, en toe dit misluk, het Joerofski hom eenkant toe gestoot en die seun in die kop geskiet.[71] Olga is ook in die kop geskiet. Die laaste drie wat gesterf het, is Tatjana, Anastasia en Maria, in wie se klere diamante van meer as 1,3 kg vasgewerk was. Dit het hulle in 'n mate teen die skote beskerm.[75] Hulle is toe ook met bajonette gesteek. Tatjana is met 'n enkele skoot in die agterkant van haar kop doodgeskiet.[76] Maria en Anastasia het glo teen die muur gehurk en hulle koppe vreesbevange bedek.

Anna Demidowa het die aanvanklike aanslag oorleef, maar is teen die agtermuur doodgesteek terwyl sy haarself met 'n klein kussinkie probeer beskerm het; binne-in was edelgesteentes en diamante.[77] Toe die liggame op draagbare geplaas word, het een van die meisies 'n geluid gemaak en haar gesig met haar arm bedek.[78] Jermakof het Aleksander Strekotin se geweer gegryp en haar met die bajonet in die bors probeer gesteek.[78] Toe dit nie werk nie, het hy sy rewolwer uitgeruk en haar in die kop geskiet.[79][80]

Terwyl Joerofski gevoel het of van die slagoffers nog 'n polsslag het, het Jermakof deur die kamer geloop en die liggame met sy bajonet gesteek. Die teregstelling het sowat 20 minute geduur. Joerofski het Nikoelin later gekritiseer oor sy swak hantering van sy wapen en senuwees.[81] In ondersoeke daarna is bevind tot 70 skote kon afgevuur gewees het, rofweg sewe skote per teregsteller, waarvan 57 in die kelder en drie begrafnisterreine gevind is.[82] Van Medwjedef se draers het begin om die liggame te betas op soek na kosbaarhede. Joerofski het hulle beveel om op te hou. Dit, saam met Jermakof se onbevoegdheid en dronkenskap, het Joerofski laat besluit om self toesig te hou oor die opruiming van die lyke.[80]

Aleksander Beloborodof het 'n gekodeerde telegram aan Lenin se sekretaris, Nikolai Gorboenof, gestuur. Dit is deur die Wittes se ondersoeker, Nikolai Sokolof, gevind en lui:[83]

Lig Swerdlof in dat die gesinshoof se lot ook die ander lede getref het. Amptelik sal die gesin met die ontruiming sterf.[84]

Beloborodof en Nikoelin het toesig gehou oor die deursoeking van die Romanofs se woonkwartier. Alle persoonlike items en kosbaarhede is in die gesin se tasse gesit en na Moskou gestuur, en die res is verbrand.[85] Op 19 Julie het die Bolsjewiste alle eiendomme van die Romanofs genasionaliseer.[48] Op dieselfde dag het Swerdlof die raad van volkskommissarisse ingelig oor die tsaar se teregstelling.[86]

Opruiming

wysig

Die Romanofs se liggame is op 'n Fiat-trok gelaai met 'n enjin van 60 perdekrag[80] en 'n vragruim van minder as 2 x 3 m.[78] Die swaar gelaaide voertuig het sowat 15 km op 'n moerasagtige pad aangesukkel na die Koptjaki-woud. Joerofski was woedend toe hy ontdek die dronk Jermakof het net een graaf saamgebring om die lyke te begrawe.[87]

Op pad het die geselskap 25 mans met waentjies teengekom wat vir Jermakof werk. Hulle was almal dronk en woedend omdat die Romanofs reeds dood was. Hulle het gedink hulle gaan deel van die teregstellingspan wees.[88] Joerofski het die situasie met moeite beheer en die mans sover gekry om die liggame uit die trok te haal en op die waentjies te laai.[88] 'n Paar van die mans het onder die vroue se rokke gevoel op soek na kosbaarhede. Twee het Aleksandra se rok opgelig en haar geslagsdele betas.[88][89] Joerofski het hulle en ander wat probeer steel het met 'n wapen gedreig en weggestuur.[89].

 
In hulle haas om van die liggame ontslae te raak het Joerofski se manne baie besittings, soos dié topase, misgekyk. Dit is eindelik in 1919 deur Sokolof ontdek.

Die lyke is naby die Gorno-Oeralsk-spoorlyn op die waentjies gelaai en na die ou myn geneem waar Joerofski hulle wou begrawe.[88] Die son was al op toe hulle by die myn aankom naby 'n plek met die naam die "Vier Broers".[90] Joerofski het daarna van Jermakof se manne ontslae geraak.[4]

Joerofski en vyf ander mans het die lyke ontklee en die klere verbrand. Die naakte lyke is in 'n mynskag gegooi en swaelsuur is daaroor uitgegiet om die lyke te vermink. Eers toe het Joerofski ontdek die gat is net 3 m diep en die modderige water daarin het nie die lyke heeltemal bedek nie. Hy het onsuksesvol probeer om die gat met handgranate toe te skiet, en sy manne het dit daarna met grond en takke bedek.[91] Joerofski is terug na Jekaterinburg met die sak juwele om met Beloborodof en Golosjtsjokin te beraadslaag. Daar is besluit die mynskag is te vlak.[92] Joerofski is ingelig oor dieper mynskagte wes van Jekaterinburg in 'n moerasagtige gebied waar daar 'n kleiner kans was dat iemand die lyke sou ontdek.[57]

 
Spoorwegdwarslêers in 1919 op die Koptjaki-pad. Sokolof het dié foto geneem as getuienis van waar die Fiat-trok op 19 Julie vasgeval het, onbewus daarvan dat dit die tweede begrafnisterrein was.[93]

Terwyl die lyke op die oggend van 19 Julie met die Fiat-trok na die nuwe terrein vervoer is, het dit weer vasgeval, dié keer in modder naby Porosenkof-kloof. Die mans was uitgeput en baie het geweier om verder opdragte uit te voer. Dit was amper dagbreek en Joerofski het besluit om die lyke in die pad te begrawe waar die trok vasgeval het.[94] Hulle het 'n graf van 1,8 x 2,4 m en skaars 60 cm diep gegrawe.[95] Die lyke is ingegooi en swaelsuur is in die gat gegooi. Die gesigte is met die agterkant van gewere plat geslaan. Dwarslêers is oor die graf geplaas om dit weg te steek en daar is heen en weer met die Fiat-trok oor die dwarslêers gery om hulle in die grond in te trap. Teen 06:00 die oggend van 19 Julie was alles verby.[95]

Joerosfski het Aleksei en een van sy susters 15 m van die ander af begrawe om enigiemand te verwar wat op die massagraf met net nege lyke afkom. Omdat die lyke erg vermink was, het Joerofski gedink dit is Anna Demidowa.[96] Aleksei en sy suster se lyke is verbrand en hulle verbrande bene met grawe stukkend geslaan. Dit is toe in 'n kleiner gat gegooi.[95] Altesaam 44 beenfragmente van die twee lyke is in Augustus 2007 gevind.[97]

Die middag van 19 Julie het Filipp Golosjtsjokin aangekondig dat "Bloedige Nikolaas" geskiet en sy gesin na 'n ander plek geneem is.[98] Swerdlof het toestemming gegee dat 'n plaaslike koerant in Jekaterinburg berig oor die "Teregstelling van Nikolaas, die Bloedige Gekroonde Moordenaar – Geskiet sonder Bourgeois Formaliteite, maar in ooreenstemming met ons nuwe demokratiese beginsels".[86] Hulle het ook genoem die res van die gesin is na 'n veilige plek geneem.[99] Twee dae later het 'n amptelike aankondiging in nasionale koerante verskyn. Daarin word berig die keiser is tereggestel op bevel van die Oeralse Ispolkom onder druk van die nadering van die Tsjeggo-Slowake.[100]

Sokolof se ondersoek

wysig

Nadat Jekaterinburg op 25 Julie deur die antikommunistiese Wit Leër oorgeneem is, het admiraal Aleksander Koltsjak aan die einde van dié maand die Solokof-kommissie aangestel om die moorde te ondersoek. Die kommissie is gelei deur Nikolai Sokolof, 'n regsondersoeker vir die Omsk-streekhof. Hy het in Februarie 1919 onderhoude met verskeie lede van die Romanof-gevolg gevoer, onder andere Pierre Gilliard, Aleksandra Teglewa en Sydney Gibbes.[101]

 
Die Sokolof-kommissie ondersoek die mynskag in die lente van 1919.

Sokolof het baie van die Romanofs se besittings ontdek in en om die mynskag waarin die lyke aanvanklik gegooi is, goed wat Joerofski en sy manne misgekyk het. Daaronder was beenfragmente, gestolde vet,[102] dr. Botkin se boonste valstande en bril, sleutels, pêrels en diamante,[15] 'n paar koeëls en deel van 'n vrou se afgesnyde vinger.[75] Daar was geen klere nie, wat ooreenstem met Joerofski se weergawe dat die klere verbrand is.[103]

Sokolof het eindelik nie die regte graf op die Koptjaki-pad ontdek nie; hy het 'n foto geneem van die plek as bewys dat die Fiat-trok op die oggend van 19 Julie daar vasgeval het.[93] Weens die dreigende terugkeer van Bolsjewistiese magte in Julie 1919 moes hy die gebied verlaat en hy het die boks met die goed wat hy gevind het, saam met hom geneem.[104] Sokolof het agt volumes van fotografiese en ooggetuieverslae saamgestel.[105] Hy is in 1924 in Frankryk dood aan 'n hartaanval voordat hy sy ondersoek kon voltooi.[106] Die boks word gehou in 'n Russies-Ortodokse kerk in Brussel.[107]

 
Besittings van die Romanofs wat teruggekry is, in 'n uitstalling in 'n Ortodokse kweekskool in New York. Regs is 'n bloes van een van die groothertoginne.[108]

Sy voorlopige verslag is in dieselfde jaar in Frans en Russies in 'n boek gepubliseer en in 1925 in Engels. Tot in 1989 was dit die enigste aanvaarde historiese weergawe van die moorde.[17] Solokof het tot die verkeerde gevolgtrekking gekom dat die oorledenes onmiddellik gesterf het toe hulle geskiet is, buiten Aleksei en Anastasia, wat geskiet en met bajonette gesteek is,[109] en dat die lyke in 'n enorme vuur vernietig is.[110] Die publikasie en wêreldwye aanvaarding van die verslag het die Sowjette genoop om in 1926 'n handboek wat deur die regering goedgekeur is, uit te reik wat grootliks Sokolof se werk geplagieer het. Daarin word erken dat die keiserin en haar kinders saam met die tsaar vermoor is.[17]

Die Sowjetregering het steeds probeer om die verhaal van die moorde te beheer. Sokolof se verslag is verbied.[93] Leonid Brezjnef se Politburo het gereken die Ipatijef-huis het nie "genoegsame historiese waarde" nie en dit is in September 1977 deur die KGB se voorsitter, Joeri Andropof,[6] laat afbreek, minder as 'n jaar voor die 60ste herdenking van die moorde. Die taak is eindelik opgedra aan Boris Jeltsin, die destydse voorsitter van die plaaslike Kommunistiese Party. Jeltsin het in sy memoires geskryf "die een of ander tyd gaan ons ons skaam oor dié barbaarse daad". Die vernietiging van die huis het pelgrims en monargiste nie gekeer om die terrein te besoek nie.[111]

Ontdekking

wysig

Die plaaslike amateurspeurder Aleksander Awdonin en die rolprentvervaardiger Geli Rjabof het die vlak graf op 30-31 Mei 1979 opgespoor ná jare van geheime navorsing en 'n studie van die belangrikste getuienis.[111][93] Hulle het drie kopbene uit die graf verwyder, maar toe hulle nie 'n wetenskaplike of laboratorium kon kry om dit te ondersoek nie, het hulle begin bekommerd raak oor die gevolge van hulle daad en hulle het die kopbene in die somer van 1980 gaan terugsit.[112]

Toe Michail Gorbatsjof Sowjetleier word en die era van glasnost (openheid) en perestroika (hervorming) begin, het Rjabof op 10 April 1989 die Romanofs se graf aan The Moscow News bekend gemaak,[112] tot die ontsteltenis van Awdonin.[113] Die oorskot is in 1991 deur Sowjetamptenare opgediep in 'n haastige "amptelike opgrawing" wat die toneel verwoes en belangrike leidrade vernietig het. Weens die groot skade aan die lyke en die gebrek aan klere was daar omstredenheid oor die skelet van Anastasia en twyfel of dit hare of Maria s'n was.[114]

Op 29 Julie 2007 het 'n ander amateurgroep die klein gat ontdek met die oorskot van Aleksei en sy suster. Dit was nie ver van die hoofgraf op die Koptjaki-pad nie.[114][115] Hoewel ondersoekers en kenners van genetika hulle as Aleksei en Maria geëien het, word die bene in staatsargiewe gehou in afwagting van 'n besluit deur die kerk,[116] wat 'n "deegliker en meer gedetailleerde" ondersoek eis.[97]

Nadraai en gevolge

wysig
 
Die Kerk op Bloed, wat gebou is in die plek van die Ipatijef-huis.
 
Die laaste rusplek van die Romanof-gesin en hulle gevolg in die Sint Katharina-kapel in die Katedraal van Petrus en Paulus in Sint Petersburg. Die name van Maria (derde van regs) en Aleksei (heel links) op die muur is sonder 'n begrafnisdatum.

In die loop van die 84 dae ná die moorde in Jekaterinburg is nog 27 vriende en familielede (14 Romanofs en 13 lede van die keiserlike gevolg en huishouding)[117] deur die Bolsjewiste vermoor: op 18 Julie by Alapajefsk,[118] op 4 September in Perm[119] en op 24 Januarie 1919 in die Fort van Petrus en Paulus.[117] Anders as die liggame van die keiserlike gesin, is dié by Alapajefsk en Perm in onderskeidelik Oktober 1918 en Mei 1919 deur die Wit Leër gevind.[119][120] Tog is net die finale rusplek van groothertogin Elisabeth Fjodorowna en haar getroue metgesel suster Warwara Jakowlewa vandag bekend. Hulle is langs mekaar begrawe in die Kerk van Maria Magdalena in Jerusalem.

Op 15 Augustus 2000 het die Russies-Ortodokse Kerk die heiligverklaring van die gesin aangekondig vir hulle "nederigheid, geduld en verdraagsaamheid".[121] Vanweë die intense voorafgaande debat oor die kwessie is hulle nie tot godsdienstige martelare verklaar nie, maar tot niegodsdienstige martelare.[121]

In 2000-'03 is die Kerk op Bloed op die terrein van die Ipatijef-huis gebou.

Op 1 Oktober 2008 het die hooggeregshof van die Russiese Federasie bepaal dat Nikolaas II en sy gesin die slagoffers van politieke onderdrukking was en hulle gerehabiliteer.[122][123] Die rehabilitasie is deur die Kommunistiese Party van die Russiese Federasie veroordeel. Hulle het gesê die besluit sal "die of ander tyd reggestel word".[124]

op 26 Augustus 2010 het 'n Russiese hof gelas dat aanklaers 'n ondersoek na die moorde van Nikolaas II en sy gesin heropen, hoewel die Bolsjewiste wat hulle na bewering in 1918 geskiet het, lankal dood is. 'n Prokureur vir die tsaar se familie haal die hooggeregsehof se besluit aan dat die staat vir die moorde verantwoordelik was en glo dus die identiteit van die teregstellers is onbelangrik.[125]

Laat in 2015, op aandrang van die Russies-Ortodokse Kerk,[126] het Russiese ondersoekers die oorskot van Nikolaas en Aleksandra opgegrawe vir nog DNS-toetse,[127] wat bevestig het dit is die egpaar se bene.[128][129]

'n Meningspeiling deur die Russiese openbare meningsnavorsingsentrum op 11 Julie 2018 het onthul dat 57% van Russe van 35 jaar of ouer "glo die teregstelling van die keiserlike gesin is 'n veragtelike, ongeregverdigde misdaad", 46% van mense tussen 18 en 24 glo Nikolaas II moes vir sy foute gestraf word en 3% "was seker die teregstellings was die publiek se regverdige vergelding vir die keiser se flaters".[130]

Verwysings

wysig
  1. ↑ 1,0 1,1 Соколов, Николай Алексеевич (Sokolof, Nikolai A.) Oebijistwo Tsarskoi Semi (Убийство царской семьи). / Slowo-Verlag. Berlyn/ 1925
  2. ↑ 2,0 2,1 William H. Honan (12 Augustus 1992), "A Playwright Applies His Craft To Czar Nicholas II's Last Days", The New York Times, https://www.nytimes.com/1992/08/12/books/a-playwright-applies-his-craft-to-czar-nicholas-ii-s-last-days.html, besoek op 25 Februarie 2017 
  3. ↑ Massie, Robert K. (2012). The Romanovs: The Final Chapter. Random House. pp. 3–24. ISBN 9780307873866.
  4. ↑ 4,0 4,1 Rappaport, p. 198.
  5. ↑ Clifford J. Levy (25 November 2007), "Sleuths say they've found the last Romanovs", The New York Times, https://www.nytimes.com/2007/11/25/world/europe/25iht-czar.1.8466688.html, besoek op 30 September 2016 
  6. ↑ 6,0 6,1 Pringle, p. 261.
  7. ↑ "From the archive, 22 July 1918: Ex-tsar Nicholas II executed", The Guardian, 22 Julie 2015, https://www.theguardian.com/world/2015/jul/22/tsar-nicholas-executed-1918, besoek op 29 September 2016 
  8. ↑ Joshua Hammer (November 2010), Resurrecting the Czar, Smithsonian, http://www.smithsonianmag.com/people-places/resurrecting-the-czar-64545030/, besoek op 29 September 2016 
  9. ↑ 9,0 9,1 Wendy Slater, p. 153.
  10. ↑ «17/VII 1918 в Екатеринбурге (ныне Свердловск), в связи с угрозой занятия города белыми, по постановлению Уральского областного совета бывший царь Николай Романов вместе с членами его семьи и приближенными был расстрелян». - Groot Sowjet-ensiklopedie (Большая советская энциклопедия) / гл. ред. Otto Schmidt. - Москва : Советская энциклопедия, 1926-. Т. 49: Робер - Ручная граната. - 1941. / статья: «Романовы» / кол. 134
  11. ↑ «3 (16)/VII 1918 при приближении к Екатеринбургу чехословацких контрреволюционных войск Николай II со всей семьей был расстрелян». Москва : Советская энциклопедия, 1926-. Т. 42: Нидерланды - Оклагома. - 1939. / статья: «Николай II» / кол. 137]
  12. ↑ Robert Gellately. Lenin, Stalin, and Hitler: The Age of Social Catastrophe Knopf, 2007 ISBN 1-4000-4005-1 p. 65.
  13. ↑ Figes, Orlando (1997). A People's Tragedy: The Russian Revolution 1891–1924. Penguin Books. p. 638. ISBN 0-19-822862-7.
  14. ↑ Massie, p. 16.
  15. ↑ 15,0 15,1 15,2 Rappaport, p. 218.
  16. ↑ Photographic scans of Sokolov's investigation, published in 1924, 18 Desember 2015, https://fotki.yandex.ru/users/eavm/album/489421/, besoek op 9 Maart 2017 
  17. ↑ 17,0 17,1 17,2 Massie, p. 19.
  18. ↑ Erin Blakemore (18 Oktober 2018), Why the Romanov Family's Fate Was a Secret Until the Fall of the Soviet Union, History, https://www.history.com/news/romanov-family-bodies-discovery-coverup, besoek op 20 Oktober 2018 
  19. ↑ Michael D. Coble (26 September 2011), "The identification of the Romanovs: Can we (finally) put the controversies to rest?", Investigative Genetics 2 (1): 20, doi:10.1186/2041-2223-2-20, PMID 21943354 
  20. ↑ The mystery of the Romanovs' untimely demise - Page 4, Russia Beyond the Headlines, archived from the original on 16 Januarie 2017, https://web.archive.org/web/20170116173936/http://romanovs-mystery.rbth.com/4/, besoek op 15 Januarie 2017 
  21. ↑ "Romanovs laid to rest". BBC News. 17 Julie 1998.
  22. ↑ Rappaport, Four Sisters (2014), p. 381.
  23. ↑ Tames, p. 56.
  24. ↑ Tames, p. 62.
  25. ↑ Rappaport, Four Sisters (2014), p. 371.
  26. ↑ 26,0 26,1 26,2 26,3 26,4 Rappaport, p. 20.
  27. ↑ 27,0 27,1 Rappaport, p. 23.
  28. ↑ 28,0 28,1 28,2 Rappaport, p. 22.
  29. ↑ Rappaport, p. 102.
  30. ↑ Rappaport, p. 31.
  31. ↑ Rappaport, Four Sisters (2014), p. 372.
  32. ↑ Massie, p. 283.
  33. ↑ 33,0 33,1 Radzinsky, p. 383.
  34. ↑ John Browne, Hidden Account of the Romanovs, p. 471.
  35. ↑ Massie, p. 278.
  36. ↑ 36,0 36,1 Rappaport, p. 16.
  37. ↑ Massie, p. 289.
  38. ↑ 38,0 38,1 Rappaport, p. 17.
  39. ↑ Rappaport, pp. 118–119.
  40. ↑ 40,0 40,1 Rappaport, pp. 17–18.
  41. ↑ Rappaport, p. 29.
  42. ↑ Rappaport, p. 21.
  43. ↑ Rappaport, p. 25.
  44. ↑ 44,0 44,1 Rappaport, p. 24.
  45. ↑ 45,0 45,1 Rappaport, p. 34.
  46. ↑ Rappaport, Four Sisters (2014), p. xv.
  47. ↑ Rappaport, Four Sisters (2014), p. xiv.
  48. ↑ 48,0 48,1 Rappaport, p. 157.
  49. ↑ Rappaport, p. 171.
  50. ↑ Rappaport, p. 97.
  51. ↑ Rappaport, p. 140.
  52. ↑ Bullock, David (2012) The Czech Legion 1914–20, Osprey Publishing ISBN 1780964587
  53. ↑ Rappaport, p. 132.
  54. ↑ 54,0 54,1 54,2 Rappaport, p. 130.
  55. ↑ Rappaport, p. 134.
  56. ↑ Rappaport, pp. 34–35.
  57. ↑ 57,0 57,1 57,2 Rappaport, p. 201.
  58. ↑ Rappaport, p. 167.
  59. ↑ Rappaport, p. 168.
  60. ↑ Rappaport, p. 186.
  61. ↑ 61,0 61,1 Rappaport, p. 178.
  62. ↑ Rappaport, p. 181.
  63. ↑ Montefiore, p. 644.
  64. ↑ Rappaport, p. 182.
  65. ↑ Rappaport, pp. 179–180.
  66. ↑ Rappaport, p. 180.
  67. ↑ Massie (2012). The Romanovs: The Final Chapter. pp. 3–24. ISBN 9780307873866.
  68. ↑ Massie (2012). The Romanovs: The Final Chapter. p. 4. ISBN 9780307873866.
  69. ↑ William Clarke (2003). The Lost Fortune of the Tsars. St. Martin's Press. p. 66. ISBN 9780312303938.
  70. ↑ 70,0 70,1 70,2 100 великих казней, M., Вече, 1999, p. 439 ISBN 5-7838-0424-X
  71. ↑ 71,0 71,1 Montefiore, p. 645.
  72. ↑ Rappaport, pp. 189–190.
  73. ↑ Greg King; Penny Wilson (6 Julie 2014). The Fate of the Romanovs. Lulu.com. p. 357. ISBN 978-1-312-33381-9.
  74. ↑ Rappaport, p. 191.
  75. ↑ 75,0 75,1 Massie, p. 8.
  76. ↑ King, G., en Wilson, P., The Fate of the Romonovs, p. 303.
  77. ↑ Radzinsky (1992), pp. 380–393.
  78. ↑ 78,0 78,1 78,2 Rappaport, p. 194.
  79. ↑ Jeffrey A. Frank (19 Julie 1992), "RELIVING A MASSACRE", The Washington Post, https://www.washingtonpost.com/archive/lifestyle/1992/07/19/reliving-a-massacre/80ccf6fd-6865-43e9-8364-52c37f705382/, besoek op 2 Oktober 2016 
  80. ↑ 80,0 80,1 80,2 Slater, p. 8.
  81. ↑ Rappaport, p. 192.
  82. ↑ Rappaport, p. 193.
  83. ↑ Excerpt of Sokolov's investigation, https://img-fotki.yandex.ru/get/27579/98255750.8e/0_16be5a_ee01f9d2_orig, besoek op 9 Maart 2017 
  84. ↑ Из архива сэра Чарльза Элиота, 18 Desember 2015, https://img-fotki.yandex.ru/get/26827/98255750.8f/0_16be78_7393ba96_orig, besoek op 9 Maart 2017 
  85. ↑ Rappaport, p. 200.
  86. ↑ 86,0 86,1 Rappaport, p. 208.
  87. ↑ Rappaport, p. 196.
  88. ↑ 88,0 88,1 88,2 88,3 Rappaport, p. 197.
  89. ↑ 89,0 89,1 Slater, p. 9.
  90. ↑ Slater, p. 10.
  91. ↑ Rappaport, p. 199.
  92. ↑ Rappaport, p. 203.
  93. ↑ 93,0 93,1 93,2 93,3 Massie, p. 26.
  94. ↑ Slater, pp. 13–14.
  95. ↑ 95,0 95,1 95,2 Rappaport, p. 205.
  96. ↑ Massie, p. 27.
  97. ↑ 97,0 97,1 Luke Harding (25 Augustus 2007). "Bones found by Russian builder finally solve riddle of the missing Romanovs". The Guardian. Besoek op 13 Maart 2017.
  98. ↑ Rappaport, p. 206.
  99. ↑ Rappaport, p. 207.
  100. ↑ Steinberg, Mark D.; Khrustalëv, Vladimir M.; Tucker, Elizabeth (1995). The Fall of the Romanovs. Yale University Press. ISBN 0-300-07067-5.
  101. ↑ Rappaport, Four Sisters (2014), p. 379.
  102. ↑ Massie, p. 124.
  103. ↑ Massie, p. 39.
  104. ↑ Massie, p. 123.
  105. ↑ Rappaport, p. 212.
  106. ↑ Alla Astanina (18 April 2015), Nikolai Sokolov: The man who revealed the story of the Romanov killings, Russia Beyond the Headlines, http://rbth.com/arts/2015/04/18/nikolai_sokolov_the_man_who_revealed_the_story_of_the_romanov_killings_45299.html, besoek op 10 Maart 2017 
  107. ↑ Remnick, Reporting: Writings from the New Yorker, p. 222.
  108. ↑ Eve M. Kahn (3 April 2014), "Treasures and Trivia of the Romanov Era", The New York Times, https://www.nytimes.com/2014/04/04/arts/design/treasures-and-trivia-of-the-romanov-era.html, besoek op 30 Maart 2017 
  109. ↑ Sokolov, p. 12, https://fotki.yandex.ru/next/users/eavm/album/489421/view/1490512?page=0 
  110. ↑ Slater, p. 45.
  111. ↑ 111,0 111,1 Rappaport, p. 219.
  112. ↑ 112,0 112,1 Massie, p. 30.
  113. ↑ Massie, p. 31.
  114. ↑ 114,0 114,1 Rappaport, p. 220.
  115. ↑ "Russia dig finds 'tsar's family'", BBC News, 24 Augustus 2007, http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/6962606.stm, besoek op 13 Maart 2017 
  116. ↑ Anna Malpas, 100 years on, debate rolls on over Russia's last tsar, Yahoo News, https://sg.news.yahoo.com/100-years-debate-rolls-over-russias-last-tsar-034414670.html, besoek op 13 Maart 2017 
  117. ↑ 117,0 117,1 King & Wilson, Epilogue section.
  118. ↑ Massie, p. 251.
  119. ↑ 119,0 119,1 Rappaport, Four Sisters (2014), p. 377.
  120. ↑ Rappaport, p. 213.
  121. ↑ 121,0 121,1 "Nicholas II And Family Canonized For 'Passion'". New York Times. 15 Augustus 2000. Besoek op 10 Desember 2008.
  122. ↑ BBCNews (1 Oktober 2008). Russia's last tsar rehabilitated. Besoek op 1 Oktober 2008.
  123. ↑ Blomfield, Adrian (1 Oktober 2008). Russia exonerates Tsar Nicholas II The Telegraph.
  124. ↑ Last Tsar rehabilitated by Russian justice, France 24, 1 Oktober 2008, https://www.france24.com/en/20081001-last-tsar-czar-nicholas-II-russian-revolution-justice, besoek op 28 Oktober 2019 
  125. ↑ "Russia: Inquiry Into Czar's Killing Is Reopened". The New York Times. 27 Augustus 2010.
  126. ↑ "Russia readies to exhume Tsar Alexander III in Romanov probe". AFP.com. Agence France-Presse. 3 November 2015. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 9 November 2015.
  127. ↑ "Russia exhumes bones of murdered Tsar Nicholas and wife". BBC News. BBC. 24 September 2015. Besoek op 28 Junie 2018.
  128. ↑ Porter, Tom (13 November 2015). "New DNA tests establish remains of Tsar Nicholas II and wife are authentic".
  129. ↑ Editorial, Reuters (11 November 2015). "Russia says DNA tests confirm remains of country's last tsar are..." Reuters. {{cite news}}: |first= has generic name (hulp)
  130. ↑ Romanov murders: Poll reveals near 60% of Russians see Czar's family homicide as atrocity, Russian News Agency TASS, 16 Julie 2018, http://tass.com/society/1013340, besoek op 22 Julie 2018 

Nog leesstof

wysig

Skakels

wysig
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Moord_op_die_Romanofs&oldid=2561788"