NG gemeente Pretoria-Oos

Die NG gemeente Pretoria-Oos is die tweede oudste gemeente van die Nederduitse Gereformeerde Kerk in Pretoria. Dit was in 1920 slegs die tweede afstigting van die ou moedergemeente nadat Eloffsdal in 1908 van dieselfde gemeente afgestig is. Laasgenoemde gemeente het egter in September 2011 met Eloffsdal-Wes en Magaliesfort saamgesmelt as Mootvallei sodat Pretoria-Oos, slegs twee jaar jonger as Daspoort (die eerste afstigting van Eloffsdal), nou die naas oudste NG gemeente in die Jakarandastad is.

Dr. D.J. Keet, Pretoria-Oos se eerste leraar van 1920 tot 1938.

Die NG kerk Pretoria-Oos, ontwerp deur Gerard Moerdijk. Dit is skuins oorkant Loftus Versfeld geleë.

Ds. Detlev Weiss, leraar van 1935 tot 1947.

Dr. William Nicol, leraar van 1938 tot 1948.

Ds. Beyers Naudé was studenteleraar van Pretoria-Oos.

Prof. dr. H.D.A. du Toit, leraar van 1940 tot 1942, waarna leraar van die dogtergemeente Bronberg.

Ds. J.E. Potgieter, studenteleraar van 1949 tot 1960, waarna hy studenteleraar van die nuwe gemeente Universiteitsoord geword het.

Dr. B.J. Marais, studenteleraar van 1941 tot 1954.

Ds. J.F. du Toit, leraar van 1943 tot 1948 en daarna van die dogtergemeente Suidoos-Pretoria.

Ds. J.H. Louw het in 1960 die beroep hierheen aangeneem nadat hy 15 jaar lank leraar was van die NG gemeente Loubser in Kenia.

Ds. A.M. Meiring, leraar van 1961 tot sy aftrede in Junie 1970.

Ds. P.W. Marais is op 21 Junie 1969 in die gemeente bevestig.

Ds. J.R. Lückhoff.

Afstigting

Op 10 Mei 1919 besluit die kerkraad van die gemeente Pretoria om 'n kommissie aan te stel om die wenslikheid te ondersoek van die gemeente in drie sirkels te verdeel of aan die oostekant 'n nuwe gemeente af te stig. Op 20 Junie van dieselfde jaar besluit die kommissie, bestaande uit die ouderlinge van die gemeente, om by die kerkraad aan te beveel dat die oostelike gedeelte van die gemeente afgestig word. Op 4 Julie reeds besluit die kerkraad tot afstigting van 'n nuwe gemeente uit die gedeelte ten ooste van die Apiesrivier. 'n Vergadering van al die “mannelike lidmate" van die gemeente oos van die Apiesrivier, is op 22 September 1919 in die Sunnyside-saal gehou. Op voorstel van mnr. P. de V. Roos is besluit om die kerkraad te versoek om die Ring te nader met die oog op afstigting. Die broers J.P. Jooste, Vlok, Van Velden en L. Jacobsz neem onder andere die voortou in die afstigtingsplanne. Die offisiële afstigting het egter eers op 28 April 1920 in die Sunnyside-saal plaasgevind.

Eerste leraar

Op 3 Junie 1920 beroep die kerkraad, onder voorsitterskap van dr. Bosman van die moedergemeente, sy eerste leraar, naamlik dr. D.J. Keet van Bethlehem, wat op 2 Oktober 1920 bevestig is. Agttien jaar lank het dr. Keet 'n geseënde bediening hier voortgesit, tot hy in 1938 as professor in kerk- en sendinggeskiedenis aan die teologiese fakulteit van die Universiteit van Pretoria bevestig is.

Die kerkgebou is ontwerp deur Gerard Moerdijk en omstreeks 1928 ingewy.

Latere ontwikkelinge

In die tussentyd, in 1934, kom ds. P.F.D. Weiss as hulpprediker na die gemeente. In 1935 word hy tweede leraar en in 1938 medeleraar. Hy sit sy bediening hier met vrug en toewyding voort, tot hy in 1947 die eerste leraar van die pas gestigte gemeente Hartbeesspruit en in 1948 professor in Semitiese tale aan die Universiteit van Stellenbosch word.

Vanaf Junie 1938 tot 1948 is die gemeente deur dr. William Nicol bedien. Sy bediening het 'n nuwe bloeityd in die gemeente ingelui. Saam met hom is die gemeente vanaf 1940 benewens ds. Weiss deur ds. Ben Marais bedien, wat in daardie jaar, as studenteleraar, ook saam met dr. Nicol medeleraar van die gemeente geword het, en deur ds. H.D.A. du Toit en ná sy vertrek deur ds. J.F. du Toit.

'n Afstigtingsbeweging is gedurende hierdie jare begin en tussen Oktober 1942 en Augustus 1947 is vyf gemeentes van Pretoria-Oos afgestig, naamlik Riviera, Bronberg, Silverton, Hartbeesspruit en Suidoos-Pretoria. In 1951 het die gemeente uit ongeveer 1 700 lidmate bestaan, behalwe die studente.

Studentebediening

Hierdie gemeente se lewe en werk is van die begin af gekenmerk deur die bearbeiding van die studente van die Universiteit Pretoria. Deur die instelling van jeugouderlinge en jeugkomitees reeds voor 1940, het dit pionierswerk vir ons Kerk op hierdie terrein verrig. Vanaf 1940 is die studenteleraar medeleraar van die gemeente. In 1948 is ds. J.R. Lückhoff as medeleraar bevestig en in 1949 ds. C.F.B. Naudé as studenteleraar. In 1952 is die gemeente bedien deur ds. J.R. Lückhoff, dr. Ben Marais en ds. C.F.B. Naudé (studenteleraar), bygestaan deur 'n kerkraad van 54 lede.

Enkele leraars

• Dr. Daniël Johannes Keet, 1920–1938
• Dr. Paul Frederich Detlev Weiss, 1935–1947 (ds. Beyers Naudé se swaer)
• Dr. William Nicol, 1938–1948
• Jacobus Francois du Toit, 1943–1948
• Johan Rudolph Lückhoff, 1948–1961
• Jacobus Ernst Potgieter, 1949–1960 (studenteleraar)
• Dr. Barend Jacobus (Ben) Marais, 1941–1954
• Dr. Hendrik Daniël Alphonso du Toit, 1940–1942
• J.F. du Toit (waarna eerste leraar van die dogtergemeente Suidoos-Pretoria)
• Christiaan Frederick Beyers Naudé, 1949–1955 (dr. Weiss se swaer)
• Dr. L.M. le Roux
• Ds. Jan Hofmeyr Louw, 1960 – ?
• Arnold Meiring, 1961 – 21 Junie 1970 (hy aanvaar sy emeritaat)
• Pieter Willem Marais, 21 Junie 1969–1981
• Jacobus Cornelius Erasmus, 1972–1978
• Willie Marais
• Nicolas Cornelius Ackermann, 1981–1984 (kapelaan in die SAW)
• Gabriel Antonie van der Westhuizen, 1982–1986

Bronne

• (af) Olivier, ds. P.L. (samesteller), Ons gemeentelike feesalbum. Kaapstad en Pretoria: N.G. Kerk-uitgewers, 1952.

Eksterne skakels

• (af) Die gemeente se webtuiste. URL besoek op 31 Julie 2015.
• (en) NG Pretoria-Oos se kerkgebou, soos te sien op Google Maps. URL besoek op 28 Julie 2015.
• (en) NG Lynnwood se kerkgebou, soos te sien op Google Maps.